It’s the politics stupid!

Η αναίρεση των τριών ιδρυτικών αρχών της  ενωμένης Ευρώπης

Δεν υπάρχει βαθύτερο ρήγμα απ’ αυτό ανάμεσα σ’ αυτούς που αναγκάζονται να γονατίσουν και σ’ εκείνους που φωνάζουν «Γονάτισε!» 

του  Φίνταν Ο’ Τουλ

Ποια η διαφορά ανάμεσα στη Μαφία και στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ηγεσία; Η Μαφία σου κάνει μια προσφορά που δεν μπορείς ν’ αρνηθείς. Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σου προσφέρουν μια συμφωνία που δεν μπορείς ούτε ν’ αρνηθείς ούτε να δεχτείς χωρίς να καταστραφείς.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως την γνωρίζαμε, τελείωσε αυτό το Σαββατοκύριακο. Εκείνο το αρχικό ευρωπαϊκό σχέδιο προέβλεπε τη σταδιακή σύγκλιση ίσων μεταξύ τους κρατών-μελών σε μια ολοένα στενότερη ένωση. Αυτό τελείωσε πια.

«Συμφωνία» (από τον «Independent», 16.7.2015)

Αυτό το σχέδιο βασιζόταν σε τρεις προϋποθέσεις. Η μία ήταν ότι η διαδικασία της Ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης ήταν συναινετική: κάθε κράτος μέλος θα εκχωρούσε στην Ένωση όλο και μεγαλύτερο μέρος της κυριαρχίας του, εφόσον ελεύθερα επέλεγε να το κάνει. Η δεύτερη ήταν ότι αυτά τα προοδευτικά βήματα ήταν, με όρους όπως εκείνοι που χρησιμοποιήθηκαν για τη νομισματική ένωση στην Συνθήκη του Μάαστριχτ, «μη αντιστρεπτά» και «αμετάκλητα» : εφόσον είχαν συμβεί, δεν θα υπήρχε επιστροφή.

Η τρίτη, άρρητη αλλά πλήρως κατανοητή προϋπόθεση, ήταν ότι η Γερμανία θα αυτοπεριοριζόταν, δεχόμενη, σε αντάλλαγμα για το τεράστιο δώρο μιας νέας αρχής που της πρόσφεραν οι αδελφές ευρωπαϊκές χώρες, να απόσχει από οποιαδήποτε προσπάθεια να ξαναγίνει το αφεντικό της περιοχής. 

Και οι  τρεις αυτές θεμελιώδεις συνθήκες καταστράφηκε αυτό το σαββατοκύριακο.

«Εικονικός πνιγμός» 

Καταρχάς, η κυριαρχία της Ελλάδας δεν είναι πια υπό εκχώρηση:  έχει επισήμως παραδοθεί μετά από αυτό που οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι χαιρέκακα  αποκάλεσαν «εικονικό πνιγμό».

Κλείνοντας τις ελληνικές τράπεζες, απειλώντας τους έλληνες ψηφοφόρους και αντιμετωπίζοντας την παράδοση της ελληνικής κυβέρνησης με όρους εσκεμμένα άκρως εξευτελιστικούς, οι ηγεσίες της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης αποτελείωσαν την έννοια της συναίνεσης. Όλες οι φλυαρίες περί αλληλεγγύης και σεβασμού έχουν πλέον καταρρεύσει και ξεμείναμε με μια Ε.Ε. βασισμένη σε τρεις μικρές λέξεις: «διά της βίας». 

Μια νέα ιδέα παραχώθηκε στα θεμέλια της Ε.Ε.: η ιδέα ότι ένα κράτος μέλος μπορεί να αναγκαστεί να γονατίσει. Να γονατίσει, μάλιστα, όχι ήσυχα ή διακριτικά, αλλά ανοιχτά και τελετουργικά στη σκηνή ενός Θεάτρου Αγριότητας σχεδιασμένου για αυτόν ακριβώς τον σκοπό.

Η όλη ιδέα του να προβάλλει κανείς σκανδαλωδώς προκλητικές απαιτήσεις – η αρχική επιμονή να τεθεί ελληνική δημόσια περιουσία αξίας 50 δις ευρώ σε ένα ταμείο με έδρα στο Λουξεμβούργο ήταν η πιο εντυπωσιακή —  ήταν για να επιδειχθεί, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλα τα κράτη μέλη, ότι η Ε.Ε. είναι πλέον ένας εξαναγκαστικός θεσμός.

Κι ως ένας εξαναγκαστικός θεσμός έχει περάσει σε μια κατάσταση βαθειάς διαίρεσης. Δεν υπάρχει πιο βαθύ ρήγμα απ’ αυτό ανάμεσα σ’ εκείνους που τιμωρούνται και στους τιμωρούς τους, ανάμεσα σ’ αυτούς που αναγκάζονται να γονατίσουν και σ’ εκείνους που φωνάζουν «Γονάτισε!». 

Εκδικητική τρέλα 

Και σαν να μην ήταν επαρκές αυτό το σεισμικό ρήγμα, οι ηγέτες της Ευρωζώνης κατάφεραν την ίδια 

στιγμή να καταστρέψουν και τη δεύτερη θεμελιώδη αρχή του Ευρωπαϊκού σχεδίου. Σε μια διάθεση εκδικητικής τρέλας, έθεσαν επισήμως στο τραπέζι την αγαπημένη πρόταση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για μια «προσωρινή» έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, κατακρεουργώντας έτσι ανέμελα την Συνθήκη του Μάαστριχτ.

Μακροπρόθεσμα έχει μικρότερη σημασία το ότι αυτή η απειλή δεν ολοκληρώθηκε απ’ το ότι υπήρξε και θεωρήθηκε και αποδεκτό να υπάρξει. Άπαξ και διατυπώθηκε, όλα τα μη αντιστρεπτά του Ευρωπαϊκού σχεδίου έγιναν αντιστρέψιμα. Όλα τα ανέκκλητα έγιναν ανακλητά. Από εδώ και στο εξής, κάθε βήμα που κάνει η ΕΕ είναι τυχαίο και προσωρινό. Η Άνγκελα Μέρκελ υπερηφανεύτηκε ότι το Plan B αποδείχθηκε αχρείαστο – αλλά εφεξής κάθε Ευρωπαϊκό Plan A θα συνοδεύεται από ένα υπόρρητο Plan B. Η επίσημη ΕΕ μετατράπηκε σε μια προσωρινή ΕΕ. 

Γερμανική αυτοσυγκράτηση 

Η τρίτη προϋπόθεση ήταν η αυτοσυγκράτηση της Γερμανίας. Το 2012, ο πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ προειδοποίησε πως η ΕΕ θα γινόταν «ανάπηρη» αν «εμείς οι Γερμανοί επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να παρασυρθούμε να διεκδικήσουμε έναν πολιτικά ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη ή έστω να παίζουμε ως πρώτοι μεταξύ ίσων».

Πολλοί από τους πιο επιφανείς γερμανούς διανοητές, από τον Γκύντερ Γκρας μέχρι τον Γιούργκεν Χάμπερμας, έχουν εκφράσει ανάλογες προειδοποιήσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτές οι προειδοποιήσεις προέρχονται από ανθρώπους αρκετά ηλικιωμένους ώστε να θυμούνται τον Ναζισμό και την μεταπολεμική φυσική και ηθική συντριβή της χώρας τους.

Η γενιά που σήμερα βρίσκεται στην εξουσία στην Γερμανία μοιάζει να έχει ξεχάσει τα πάντα. Δεν πρόκειται καν πια για μια περίπτωση «πρώτου μεταξύ ίσων» — η Γερμανία είναι πρώτη σε μια νέα Ευρώπη των άνισων.

Κι όλα αυτά γιατί; Γιατί επαναπροσδιορίστηκε τόσο ριζικά η Ευρωπαϊκή Ένωση; Όχι, φυσικά, για χάρη του ελληνικού λαού. Κανείς λογικός άνθρωπος δεν πιστεύει ότι η λιτότητα και η καταλήστευση του εθνικού πλούτου είναι η συνταγή για την ανάκαμψη της Ελλάδας.

Για την διεθνή χρηματοπιστωτική πειθαρχία λοιπόν; Για να αποδειχθεί ότι όλα τα χρέη πρέπει να πληρώνονται; Ούτε καν αυτό — αναλογιστείτε πως τον Μάρτιο, το ΔΝΤ, σχεδόν χωρίς καμιά ανησυχία, ανακοίνωσε ένα χρηματοπιστωτικό πακέτο για μια ευρωπαϊκή χώρα που είναι μακράν πιο διεφθαρμένη, ασταθής και ολιγαρχική απ’ την Ελλάδα. 

Διαγραφές χρέους για την Ουκρανία 

Η Ουκρανία έλαβε 36,1 δισ. ευρώ ως βοήθεια από το ΔΝΤ, συμπεριλαμβανόμενης διαγραφής προηγούμενων δανείων από το ΔΝΤ αξίας μεταξύ 13,5 και 18 δις ευρώ. Δεν υπάρχει παρά ελάχιστη πιθανότητα να αποπληρωθούν ποτέ αυτά τα χρήματα. Κι όμως, η Άνγκελα Μέρκελ και άλλοι σκληροπυρηνικοί της ΕΕ δεν είχαν κανένα πρόβλημα.

Γιατί όμως; Είναι η πολιτική, ανόητε! Ρίχνοντας χρήμα στη διεφθαρμένη και ολιγαρχική Ουκρανία στέλνεις ένα πολιτικό μήνυμα. Βασανίζοντας την Ελλάδα, στέλνεις ένα πολιτικό μήνυμα επίσης.

Το μήνυμα είναι ότι βρισκόμαστε σε μια νέα Ε.Ε. σήμερα, μια Ε.Ε. που έχει μία κυρίαρχη δύναμη στο κέντρο της και μια και μοναδική αποδεκτή ιδεολογία. Εκείνοι που ίδρυσαν την Ε.Ε. πίστεψαν πως μια τέτοια ένωση, σαν τη σημερινή, δεν θα μπορούσε να επιβιώσει. Η σημερινή της ηγεσία, προφανώς, γνωρίζει καλύτερα.

Το άρθρο του Fintan O’ Toole δημοσιεύθηκε στους «Ιrish Times», με τίτλο, «Tormenting Greece is about sending a message that we are now in a new EU», 14.7.2015

enthemata