Παρασκευή 31 Ιουλίου 2015
Όταν οι Γερμανοί έφεραν τον Μεσαίωνα στην Ευρώπη
«Θα πάμε ανατολικά, στους Βησιγότθους» «Δηλαδή οι Βησιγότθοι είναι οι Γότθοι της Ανατολής;» «Οχι, οι Γότθοι της Ανατολής είναι οι Οστρογότθοι, οι Βησιγότθοι είναι οι Γότθοι της Δύσης, αλλά οι Γότθοι της Δύσης είναι ανατολικά ως προς εμάς, κατάλαβες;» «Όχι!»
Ο διάλογος είναι ανάμεσα σε Αστερίξ και Οβελίξ στο επεισόδιο «Ο Αστερίξ και οι Γότθοι». Ήταν μόλις το τρίτο της σειράς και πρωτοάρχισε να δημοσιεύεται σε συνέχειες το 1961 και σε άλμπουμ το 62. Καθώς ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν αρκετά πρόσφατος, το συγκεκριμένο επεισόδιο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εκτόξευση της σειράς σε κυκλοφορία και σε επιρροή στους Γάλλους, λαό παραδοσιακά σωβινιστή, αλλά και με φανατικά αντιγερμανικά αισθήματα. Αυτά τα τελευταία χρειάστηκαν δεκαετίες ώσπου να πειθαναγκαστούν να τα αφήσουν κατά μέρος από το 2007 και μετά, περίοδο της εθελοδουλίας των Σαρκοζί και Ολάντ προς την Μέρκελ. Σ’ αυτά άλλωστε ποντάρει κατά κόρον η Μαρίνα ΛεΠέν, επιδιώκοντας να τα αναβιώσει.
Οι ιστορίες του Αστερίξ εκτυλίσσονται το 50 π.Χ., περίοδο των Γαλατικών Πολέμων του Ιουλίου Καίσαρα. Χρειάστηκε λοιπόν ένας αναχρονισμός δυόμιση αιώνων ως το 200 μ.Χ., όταν έχουμε τις πρώτες εισβολές των γερμανικών φύλων και φυλών στην Ευρώπη (πάλι καλά, στο «Αστερίξ και Νορμανδοί» ο αναχρονισμός φτάνει τους εννιά αιώνες!)
Ο 3ος αιώνας μ.Χ. βρήκε τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία σε μια κατάσταση διάλυσης. Ένα αχανές κράτος με μια τόσο συγκεντρωτική εξουσία, κυριολεκτικά στα χέρια ενός ατόμου, απαιτούσε τουλάχιστον αυτό το άτομο να είναι ικανό. Ο τελευταίος αυτοκράτορας που μπορούσε να ανταποκριθεί σε τέτοιο ρόλο ήταν ο Μάρκος Αυρήλιος, που πέθανε το 180 και άφησε πίσω του χάος. Σε κάθε περιοχή ο κάθε χιλίαρχος περιμάζευε λεγεωνάριους και συγκροτούσε ιδιωτικό στρατό, που πολεμούσε κατ’ αρχήν εναντίον των αντίστοιχων γειτονικών χιλίαρχων.
Τα σύνορα της αυτοκρατορίας, ιδιαίτερα τα βορειοανατολικά, ήταν πλέον ανύπαρκτα. O αυτοκράτορας Αλέξανδρος Σεβήρος συνεχώς δωροδοκούσε τους πολλούς και διάφορους αρχηγούς των γοτθικών ορδών που είχαν μαζευτεί βόρεια από τον Δούναβη, προκειμένου να καθυστερήσει όσο ήταν δυνατόν τη μαζική εισβολή. Η δολοφονία του το 235 άνοιξε τον ασκό του Αιόλου, με ορδές να προελαύνουν προς κάθε κατεύθυνση λεηλατώντας ό,τι είχε απομείνει.
Η εξαθλίωση των υπηκόων της αυτοκρατορίας, από τις πυκνοκατοικημένες συνοικίες της Ρώμης ως τα πιο μακρυνά σύνορα, ήταν τέτοια ώστε δεν υπήρχε τίποτα πιο εύκολο από την εμφάνιση μιας επιδημίας. Ήδη το 169 ο «Λοιμός του Μάρκου Αυρηλίου» είχε εξολοθρεύσει εκατομμύρια κόσμο και από τις (περιέργως ανεπαρκείς) περιγραφές του Γαληνού οι ειδικοί συμπεραίνουν σήμερα ότι επρόκειτο για ευλογιά ή ιλαρά. Από το 240 και μετά πολλά ακόμη εκατομμύρια πέθαναν από τον «Λοιμό του Αγίου Κυπριανού», που πήρε το όνομά του από τον Επίσκοπο Καρχηδόνας ο οποίος τον περιέγραψε. Και αυτή τη φορά επρόκειτο για ιλαρά ή ευλογιά. Δεν ξέρουμε ποιος από τους δυο ιούς ήταν κάθε φορά, αλλά οι πάρα πολλοί θάνατοι στο δεύτερο λοιμό δείχνουν έλλειψη ανοσίας των θυμάτων, άρα κάθε φορά ήταν διαφορετικός ιός. Το γεγονός είναι ότι όχι μόνο η ύπαιθρος, αλλά και ολόκληρες πόλεις περί το 250 είχαν ερημώσει τελείως. Οσο για τον αυτοκράτορα Δέκιο, όλο κι όλο που έκανε ήταν να αποφανθεί ευφυώς ότι για το λοιμό έφταιγαν οι Χριστιανοί και να βρει ευκαιρία να εξαπολύσει τον προτελευταίο μεγάλο διωγμό (ο τελευταίος ήταν επί Διοκλητιανού).
Μια από τις πρώτες ιστορικές πληροφορίες που περιμένουν τους επισκέπτες στην Ακρόπολη της Αθήνας είναι και η πυρπόληση των μνημείων, κυρίως του Παρθενώνα, από τους Ερουλους το 267. Δεν ήταν μόνο η Ακρόπολη θύμα των καταστροφέων, αλλά ολόκληρη η πόλη και τα μνημεία της. Η Αθήνα ήδη από την εποχή του Αδριανού (117-138 μ.Χ.) είχε ξαναβρεί αρκετή από την παλιά αίγλη και είχε αποκτήσει ξανά πολλά μνημεία, αναπληρώνοντας εκείνα που είχαν καταστρέψει και κατακλέψει οι βετεράνοι του Σύλλα το 86 π.Χ. Στην ίδια ή σε άλλες επιδρομές οι Ερουλοι λεηλάτησαν την περιοχή του Βυζαντίου (βρισκόμαστε πριν την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης), την Λήμνο, την Σκύρο, την Σπάρτη και την Κόρινθο, με καταστροφές όσες και στην Αθήνα
Οι λαοί που μόνο καταστρέφουν, χωρίς να δημιουργούν το παραμικρό, είναι επόμενο να παραδίδονται στη λήθη της Ιστορίας, αφού δεν αφήνουν πίσω τους αρχαιολογικά δεδομένα (εκτός από ένα «στρώμα καταστροφής»). Για τους Ερουλους ξέρουμε ότι ήταν τευτονικός λαός και συγγένευαν περισσότερο με τους Οστρογότθους και τους Βανδάλους παρά με τους Βησιγότθους. Τον 3ο αιώνα ωστόσο συνέδεσαν την τύχη τους με τους τελευταίους, όταν μαζί εισέβαλαν περνώντας τον Δούναβη προς τη νότια Ευρώπη, προκειμένου να γλιτώσουν από την επιθετικότητα των Ούννων.
Σχετικά με τους όρους «Βησιγότθοι» και «Οστρογότθοι», ας σημειωθεί ότι, όποτε ξανα-μανα-τίθεται θέμα ανωτερότητας της γερμανικής φυλής, επανεμφανίζονται οι παρετυμολογίες «Σοφοί Γότθοι» για τους πρώτους και «Λαμπροί Γότθοι» για τους δεύτερους. Οι Βησιγότθοι πάντως ιστορικά συναντώνται και με τον όρο «Θουρίγγιοι» (Thervingi), που σημαίνει «Άνθρωποι του δάσους».
Η εισβολή των Βησιγότθων στα εδάφη της αυτοκρατορίας, συγκεκριμένα στην Δακία (Ρουμανία) χρονολογείται από τους ιστορικούς στο 235. Για περισσότερα από τριάντα χρόνια λεηλατούσαν τις γύρω περιοχές, ώσπου ο Αυρηλιανός να τους νικήσει το 269 στην Μάχη της Ναϊσσού (η Νίς στην σημερινή Σερβία) και να τους περιορίσει στην σημερινή Βουλγαρία. Εκεί θα παρέμεναν για έναν αιώνα και θα ασπάζονταν τον Χριστιανισμό, αλλά όχι με την επίσημη «τριαδική» εκδοχή, που είχε επιβάλει η εν Νικαία Οικουμενική Σύνοδος, αλλά με την «αρειανική». Ο Άρειος, πρεσβύτερος από την Αλεξάνδρεια, πρέσβευε ότι ο Χριστός δεν ήταν προαιώνιος, τακτικό μέλος της Αγίας Τριάδας, αλλά μεταγενέστερο δημιούργημα του Θεού. Χρειάστηκε ολόκληρη Οικουμενική Σύνοδος το 325 στη Νίκαια της Βιθυνίας, όπου 318 Θεοφόροι Πατέρες κατακεραύνωσαν τον Άρειο. Αυτό δεν εμπόδισε τους Βησιγότθους να ασπασθούν το 341 τον Αρειανισμό. Κατά τα άλλα, η πολεμόχαρη ιδιοσυγκρασία και ο φανατισμός τους τούς έκανε ιδανικούς για πρόσληψη στον αυτοκρατορικό στρατό ή την φρουρά.
Η μεγάλη πείνα που είχε ξεσπάσει τα εδάφη της βόρειας Θράκης έκανε ώστε το 378 να επαναστατήσουν οι εκεί εγκατεστημένοι Βησιγότθοι και να νικήσουν τον στρατό του αυτοκράτορα Ουάλη (Valens), ο οποίος σκοτώθηκε στη μάχη της Αδριανούπολης. Η σύντομη συμβασίλευση του Γρατιανού με τον Θεοδόσιο κατόρθωσε να τους ηρεμήσει ακριβώς με τη μέθοδο που προαναφέραμε, προσλαμβάνοντας πάρα πολλούς σε στρατό και φρουρά. Η ενασχόληση με τον Αρειανισμό κόπηκε προσωρινά περί το 380 με τα εντελώς μισαλλόδοξα διατάγματα του Θεοδόσιου, που καταργούσαν κάθε έννοια ανεξιθρησκείας. Ο φανατισμός όμως παρέμενε με τις χειρότερες μορφές του, με κορύφωμα τη Σφαγή της Θεσσαλονίκης.
Τον Απρίλιο του 390, ο Βησιγότθος στρατιωτικός διοικητής της πόλης Βουθέριχος διέταξε την θανάτωση του πιο δημοφιλούς αρματοδρόμου, με πρόσχημα ότι η ιδιωτική του ζωή παρέβαινε τον Λόγο του Θεού. Οι Θεσσαλονικείς εξεγέρθηκαν και, με εντολή του Θεοδόσιου, στη διάρκεια της επόμενης αρματοδρομίας και με τους θεατές σε μεγάλη αναταραχή, η βησιγοτθική φρουρά έκλεισε τις πύλες του Ιπποδρομίου και έσφαξε 7 χιλιάδες κόσμο. Ο Θεοδόσιος εκείνη την εποχή διέμενε στο Μιλάνο και ο τοπικός επίσκοπος Αμβρόσιος τού απαγόρευσε όχι μόνο τη μετάληψη, αλλά ακόμη και να παραστεί στη λειτουργία.
Στη βάρβαρη κληρονομιά που άφησε ο Θεοδόσιος (ο Μέγας!!!) πρέπει να προστεθεί και η τρίτη φάση καταστροφής της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας (η πρώτη έγινε επί Ιουλίου Καίσαρα, η δεύτερη επί Αυρηλιανού και η τέταρτη από τους Άραβες). Ένα μέρος της Βιβλιοθήκης στεγαζόταν στο Σεράπειο ιερό και ο Θεοδόσιος απαγόρευσε τη λειτουργία του και οι Βησιγότθοι του κατέστρεψαν το περιεχόμενό του.
Στην εκστρατεία του Θεοδόσιου το 394 για την εξόντωση του υποψήφιου σφετεριστή Ευγένιου είχε συμμετάσχει και ένας Βησιγότθος αξιωματικός ονόματι Αλάριχος (στα παλαιογερμανικά το όνομα σήμαινε «Μεγάλος Αρχηγός»). Την επόμενη χρονιά, ο θάνατος (επιτέλους!) του Θεοδόσιου έμελλε να αλλάξει την Παγκόσμια Ιστορία, με την επίσημη διαίρεση της αυτοκρατορίας (όσης είχε απομείνει) σε Ανατολική και Δυτική, με κάθε κομμάτι να τραβάει εντελώς ξεχωριστό δρόμο και τους ποικίλους γερμανογότθους να παίζουν καθοριστικό ρόλο. Εξίσου καθοριστικός για την Ιστορία θα ήταν και ο ρόλος του Αλάριχου.
Στα τελευταία χρόνια του Θεοδόσιου και τους πρώτους μήνες του Αρκάδιου, στην Κωνσταντινούπολη ουσιαστικά κυβερνούσε ως γκρίζα προσωπικότητα ο γαλατικής καταγωγής Ύπατος Φλάβιος Ρουφίνος. Με το θάνατο του Θεοδόσιου, ο Αλάριχος περίμενε να ωφεληθεί από τις ανακατατάξεις στο στράτευμα και να προαχθεί σε στρατηγό. Είχε μάλιστα ως μοχλό πίεσης ένα ουσιαστικά ιδιωτικό στράτευμα, συνδυασμό ρωμαϊκής λεγεώνας και βαρβαρικής ορδής, με το οποίο βάδισε κατά της Βασιλεύουσας όταν φάνηκε ότι η προαγωγή του ήταν άπιαστο όνειρο. Ο δαιμόνιος Ρουφίνος τον έπεισε εύκολα να περιμαζέψει το ασκέρι του από τα περίχωρα της Πόλης και να εκστρατεύσουν να λεηλατήσουν κατά βούλησιν όλες τις ειδωλολατρικές επαρχίες δυτικά και νότια, δηλαδή ολόκληρη τη σημερινή Ελλάδα.
Ενώ ο Αλάριχος τον Νοέμβρη του 395 είχε ήδη καταστρέψει Θράκη και Μακεδονία και είχε εισβάλει στη Θεσσαλία, ο μισο-Ρωμαίος μισο-Βάνδαλος στρατηγός Στηλίχων βάδισε από την Ιλλυρία κατά των Βησιγότθων. Τότε έφτασε εντολή (από τον Αρκάδιο;) να επιστρέψει στην Ιλλυρία. Αμέσως μετά, στην Πόλη ο Ρουφίνος δολοφονήθηκε από τους δικούς του στρατιώτες και στην θέση του (ας την ονομάσουμε Μέγας Αρχιραδιούργος) αυτοδιορίστηκε ο ευνούχος Ευτρόπιος. Οι ρόλοι του Ρουφίνου, του Αρκάδιου και του Ευτρόπιου, σχετικά με την παράδοση της ειδωλολατρικής Ελλάδας στους ευλαβείς Χριστιανούς Βησιγότθους του Αλάριχου, έμειναν και θα μείνουν για πάντα αδιευκρίνιστοι.
Αφού κατέστρεψε Θεσσαλία, Φθιώτιδα και Βοιωτία, η ορδή των Βησιγότθων έφτασε στην Αθήνα. Η παράδοση θέλει τον Αλάριχο, τη νύχτα που είχαν στρατοπεδεύσει έξω από την πόλη, να βλέπει στον ύπνο του την θεά Αθηνά και να τρομάζει λύνοντας την πολιορκία. Τα ιστορικά στοιχεία όμως συγκλίνουν στο ότι οι Αθηναίοι παρέδωσαν την πόλη αμαχητί, μην έχοντας τίποτα πια να χάσουν, μέσα στον εξαθλιωμένο ερειπιώνα που ζούσαν. Υπάρχουν και πολύ μεταγενέστερες εικόνες που δείχνουν τον Αλάριχο να παρελαύνει μέσα στην πόλη. Μετά την Αθήνα πάντως σειρά είχε η Ελευσίνα, την οποία κατέστρεψε ολοκληρωτικά, αφού εκεί τελούνταν τα πιο σοκαριστικά για τους Χριστιανούς Μυστήρια.
Σειρά για να ισοπεδωθούν είχαν Κόρινθος, Νεμέα, Άργος, Σπάρτη. Εδώ πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι ειδικοί έχουν τη δυνατότητα να διακρίνουν αν το στρώμα καταστροφής του κάθε χώρου οφείλεται σε βαρβαρική επιδρομή ή στην εντονότατη σεισμική δραστηριότητα της περιόδου 365-600 μ.Χ. στον ελλαδικό χώρο. Για παράδειγμα, ενώ ο σεισμός κάνει τους κίονες ενός ναού να πέφτουν παράλληλα, οι βάρβαροι Χριστιανοί τούς έκαναν να πέφτουν πάντα προς τα έξω ανεξαρτήτως προσανατολισμού, επειδή τούς έδεναν με σχοινιά που τραβούσαν βόδια.
Επί ενάμιση χρόνο υπέφερε η Πελοπόννησος, ώσπου ο Στηλίχων έκανε απόβαση στα παράλια της Ηλείας και παγίδευσε τον Αλάριχο στον Ερύμανθο, στο οροπέδιο της Φολόης. Δεν ξέρουμε τι διαταγές από Κωνσταντινούπολη είχε πάλι ο Βάνδαλος, πάντως, ενώ μπορούσε να εξοντώσει τους Βησιγότθους, τούς άφησε να περάσουν στο Αντίρριο και να φύγουν προς Ηπειρο.
Φαίνεται ότι η υποχώρηση του Αλάριχου είχε να κάνει με υπόσχεση για την πολυπόθητη προαγωγή του σε στρατηγό, η οποία έγινε ακριβώς τότε και του έδωσε την δυνατότητα να έχει έναν εντελώς δικό του στρατό με κρατικά έξοδα. Δεύτερη ωφέλεια, μόλις βρέθηκε μακρυά από την εμβέλεια της Κωνσταντινούπολης, ξανάρχισε να ασκεί την λατρεία με βάση το Αρειανό δόγμα, ανακατεμένο με πολλές γοτθικές παγανιστικές τελετές. Αναφέρεται ότι μόνο το Πάσχα τηρούσε κατά γράμμα, προφανώς επειδή σε κάτι τον εξυπηρετούσε.
Με αυτόν τον στρατό πάντως για τα επόμενα δώδεκα χρόνια θα προσπαθούσε τρεις φορές να καταλάβει τη Ρώμη. Την πρώτη (401) τον νίκησε πάλι ο Στηλίχων, την δεύτερη (409) έλυσε την πολιορκία κατόπιν διαπραγματεύσεων με τη Σύγκλητο, αφού επέβαλε για αυτοκράτορα-μαριονέτα τον Έλληνα Πρίσκο Άτταλο. Η τρίτη (410) ήταν και η μοιραία για την πόλη. Στις 24 Αυγούστου η γοτθική ορδή εισέβαλε, έσφαξε απροσδιόριστο αριθμό κατοίκων και επί τρεις μέρες έκαιγε όλη την πόλη, εκτός από τις χριστιανικές εκκλησίες (ά, όλα κι όλα, ή είμαστε Χριστιανοί ή δεν είμαστε!). Στη συνέχεια προχώρησαν προς την Καλαβρία, όπου ο Αλάριχος πέθανε ίσως από πνευμονία φτάνοντας στην ορεινή Κοζέντσα μέσα στο καταχείμωνο. Η ταφή του έγινε μέσα στη λάσπη στην όχθη ποταμού, σύμφωνα με το γοτθικό παγανιστικό έθιμο.
Μπορεί οι Βησιγότθοι και οι Ερουλοι να είχαν συνδεθεί με την ανατολική ή τη δυτική αυτοκρατορία, άλλοτε με εισβολή και πόλεμο, άλλοτε με ειρηνική διείσδυση και άλλοτε με δημοσιοϋπαλληλική σχέση, πάντως με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είχαν σχεδόν τελείως απαλλαγεί από την πίεση των Ούννων. Απέμεναν οι Οστρογότθοι και οι Βάνδαλοι, οι οποίοι, ως το 450 και την αναταραχή που ακολούθησε τον θάνατο του Αττίλα, είχαν υποταγεί στους Ούννους στην σημερινή κεντροανατολική Ευρώπη.
Εδώ ίσως πρέπει να σημειώσουμε μια πολύ συνηθισμένη ιστορική ανακρίβεια: Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μεταγενέστερα, οι Αγγλοι και οι Αμερικάνοι, όποτε αναφέρονταν στους Ναζί, τους αποκαλούσαν «Ούννους». Από την καθαρά ρατσιστική πλευρά, αυτό είναι λάθος, γιατί οι Ούννοι ήταν μεν πολεμόχαροι νομάδες, πλην όμως μογγολικής καταγωγής, δηλαδή συγγένευαν φυλετικά περισσότερο με Κινέζους και Κορεάτες παρά με Γερμανούς. Στο κάτω-κάτω, υπήρχαν τόσοι Γότθοι και Βάνδαλοι εξ ίσου ή και περισσότερο βάρβαροι από τους Ούννους.
Οι Βάνδαλοι που βρίσκονταν μέσα στα (εντελώς συγκεχυμένα) όρια της Αυτοκρατορίας είχαν αρχίσει κι αυτοί να αφομοιώνονται τόσο, ώστε ο βασιλιάς τους Γινσέριχος το 442 να συμπεθεριάσει με τον Βαλεντινιανό Γ’. Ο τελευταίος δολοφονήθηκε το 455 και ο σφετεριστής Πετρώνιος Μάξιμος, μέσα σε μια επίδειξη μωροφιλοδοξίας, κατάφερε να δώσει στον Γινσέριχο το πρόσχημα να επιτεθεί στην Ρώμη. Ο Πάπας Λέων Α’ άνοιξε τις πύλες και τον παρακάλεσε απλώς να μην κάνει σφαγές. Οι σφαγές όντως ήταν σχετικά λιγότερες σε σχέση με την προηγούμενη λεηλασία από τους Βησιγότθους, αλλά τώρα η πόλη καιγόταν επί δυο βδομάδες και οι Βάνδαλοι κατέστρεφαν συστηματικά ό,τι μπορεί κανείς να φανταστεί.
Η Ρώμη πλέον ήταν απέραντοι σωροί από ερείπια. Είναι χαρακτηριστικό το διάταγμα του αυτοκράτορα Μαγιορανού, ο οποίος από το 457 που κατέλαβε την εξουσία κατάφερε να ανορθώσει όπως-όπως την αυτοκρατορία, ανακαταλαμβάνοντας π.χ. τη Γαλατία και την Ισπανία. Το διάταγμα λοιπόν τού 458 «Περί Δημοσίων Κτηρίων» (De Aedificiis Publicis) καθόριζε τρόπους συντήρησης και αναστήλωσης των κατεστραμμένων μνημείων και τιμωρίες για τους πολίτες που τα κατεδάφιζαν (κυρίως για να πάρουν το δομικό υλικό) και για τους δημοτικούς άρχοντες που έδιναν την άδεια. Όλη η αντιμετώπιση των μνημείων διέπεται από μία λογική που πρωτοεμφανίστηκε στην Ευρώπη από το 16ο αιώνα και μετά και είναι να απορεί κανείς για το πώς μπορούσε ένας σαραντάχρονος στρατιωτικός στην παρακμασμένη Ρώμη να προτρέξει τόσο πολύ από την εποχή του, σαν να ήρθε από την Αναγέννηση. Πάντως, το διάταγμα αυτό μπορεί να θεωρηθεί σαν ο πρώτος αρχαιολογικός νόμος παγκοσμίως.
Από το 429, ήδη με αρχηγό τον Γινσέριχο, οι Βάνδαλοι είχαν καταλάβει όλες τις ρωμαϊκές κτήσεις της Βόρειας Αφρικής και είχαν ιδρύσει ολόκληρη αυτοκρατορία με πρωτεύουσα την Καρχηδόνα, την οποία θα καταλάμβανε το 533 ο στρατηγός του Ιουστινιανού Βελισάριος. Επί ένα αιώνα λοιπόν, με ορμητήριο τις αφρικάνικες ακτές, κατόρθωναν να ελέγχουν τα υπολείμματα της δυτικής αυτοκρατορίας και να προσπαθούν να ελέγξουν και την κατάσταση στο Βυζάντιο. Έτσι, το 468 στα ανοιχτά της Τυνησίας κατέστρεψαν ένα μεγάλο μέρος του βυζαντινού στόλου υπό τον Βασιλίσκο και ξεκίνησαν, υπό την αρχηγία πάντα του Γινσέριχου, να καταλάβουν την Πελοπόννησο. Έκαναν απόβαση στη Μάνη (στην Καινήπολη, ανάμεσα Γερολιμένα και Ταίναρο), αλλά ούτε που κατάλαβαν για πότε οι Μανιάτες τούς πέταξαν στη θάλασσα και για πότε είχαν τόσους πολλούς νεκρούς. Υπενθυμίζεται ότι οι Μανιάτες ήταν τότε ειδωλολάτρες και θα ήταν για τέσσερις ακόμη αιώνες. Όσο για τον Γινσέριχο και τους Βανδάλους, η επικρατέστερη εκδοχή είναι ότι αρχικά ήταν οπαδοί του τριαδικού δόγματος, αλλά από το 428 και μετά είχαν προσχωρήσει ομαδικά στον Αρειανισμό.
Οι Βάνδαλοι λοιπόν (το 468 πάντα) έφυγαν άρον-άρον από τη Μάνη και έφτασαν στη Ζάκυνθο, όπου άρπαξαν στην τύχη πεντακόσιους αιχμαλώτους, τους έδεσαν πάνω στα πλοία και τους τεμάχισαν με τσεκούρια πετώντας τα κομμάτια στη θάλασσα. Η σφαγή της Ζακύνθου και εκείνη της Θεσσαλονίκης που προαναφέραμε φαίνεται πως ήταν δυο από τις εκδηλώσεις εκείνου του υπέροχου εθίμου, που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της γερμανικής παράδοσης, του λαϊκού πλούτου, του γερμανικού φολκλόρ: Εκείνου των ομαδικών αντιποίνων και της μαζικής εξολόθρευσης ολόκληρων πληθυσμών.
Φτάνουμε έτσι στη μοιραία χρονιά για την Ρώμη, το 476. Ήταν πια ένα νεκροζώντανο κράτος με έναν νεκροζώντανο «αυτοκράτορα», με λατινικό όνομα Romulus Augustulus, σαν να λέμε «Ρωμαιάκος Αυγουστάκος». Ελληνικά αποδόθηκε σαν Ρωμύλος Αυγουστύλος. Το μόνο που έλειπε ήταν ο άνθρωπος που θα έδινε το τελικό φύσημα για να πέσει η «αυτοκρατορία». Εδώ εμφανίζεται ένας Σκίριος από τη Σκανία, την περιοχή περί τη σημερινή Στοκχόλμη (την ξέρουμε και από τα αυτοκίνητα Scania).
Ο Σουηδός την καταγωγή Οδόακρος λοιπόν ήταν ανώτερος αξιωματικός σε λεγεώνα από Ερουλους, Σκίριους και Ρούγιους (Rugii, άλλη φυλή στα βόρεια του Δούναβη), οι οποίοι στασίασαν και βάδισαν κατά της Ρώμης. Ο Αυγουστύλος καθαιρέθηκε και ο Οδόακρος κήρυξε την δημιουργία του Βασιλείου της Ιταλίας, με τον εαυτό του βέβαια για βασιλιά. Aμέσως τέθηκε στην υπηρεσία του πανούργου ανατολικού αυτοκράτορα Ζήνωνα, Ίσαυρου την καταγωγή (από την οροσειρά του Ταύρου), ο οποίος θεώρησε ότι έτσι θα κυβερνούσε και στη Δύση με τον αχυράνθρωπό του. Όμως ο Οδόακρος αφ’ ενός είχε γίνει λαοφιλής, αφ’ ετέρου ακολουθούσε δική του εξωτερική πολιτική με προσάρτηση της Δαλματίας, συμμαχία με Βησιγότθους και Φράγκους εναντίον Αλαμανών και Σαξόνων και άλλα παρόμοια, που έκαναν τον Ζήνωνα να θέλει να τον ξεφορτωθεί. Τη χρυσή ευκαιρία βρήκε στο πρόσωπο του βασιλιά του Οστρογότθων Θευδέριχου (τον λέμε και Θεοδώριχο, σήμερα το όνομα είναι Dietrich), στον οποίο υποσχέθηκε το βασίλειο της Ιταλίας. Έτσι άρχισε ένας αμφίρροπος πεντάχρονος πόλεμος στη βόρεια Ιταλία, που έληξε με την υπογραφή ειρήνης στη Ραβέννα και με τον Θευδέριχο να σκοτώνει τον Οδόακρο μόλις έδωσαν τα χέρια (493).
Αξίζει να αναφερθεί ένα ασήμαντο γεγονός του πολέμου, που όμως θα είχε τεράστια σημασία στην ευρωπαϊκή Ιστορία. Ανάμεσα στα θέατρα των μαχών ήταν και η Ακουιλήια (Aquileia), ένα ψαροχώρι στις όχθες μιας λιμνοθάλασσας στις βορειοδυτικές ακτές της Αδριατικής. Το μέρος είχε ήδη κακοπάθει από τις επιδρομές των Ούννων σαράντα χρόνια πριν, έτσι τώρα οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να χτίσουν οικισμούς σε πασσάλους στα νησάκια από λάσπη μέσα στη λιμνοθάλασσα. Με τον καιρό βελτίωσαν πολύ την τεχνική της στερέωσης των εδαφών και, αντί για ξύλο, έφερναν πέτρα από την αντικρινή Ίστρια. Ο αναγκαστικός ανεφοδιασμός διά θαλάσσης τούς μετέτρεψε από ψαράδες σε ναυτικούς και εμπόρους και έτσι μέσα από την λιμνοθάλασσα κυριολεκτικά αναδύθηκε η Serenissima, η Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας.
Οι Οστρογότθοι ήταν οι μόνοι που μέχρι στιγμής δεν είχαν λεηλατήσει την Ρώμη. Θα συνέβαινε κι αυτό το 546, όταν επί Ιουστινιανού είχε διαλυθεί η συμμαχία με το Βυζάντιο και είχαν αρχίσει οι Γοτθικοί Πόλεμοι. Μετά από πολιορκία ενός χρόνου και ίσως κάποια προδοσία από Ισαύρους της Βυζαντινής φρουράς, οι Οστρογότθοι εισέβαλαν και άρχισαν σφαγές και καταστροφές όπως αυτοί ήξεραν, ενώ ο Βελισάριος έφθασε σε βοήθεια, ανακατέλαβε την πόλη και αμέσως ανακλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη για αγνώστους λόγους, αφήνοντας τη Ρώμη στους Οστρογότθους.
Οι τρεις αιώνες της συστηματικής καταστροφής μιας ολόκληρης ηπείρου από έναν ουσιαστικά λαό χρειάζεται να ιδωθούν και από το εξής πρίσμα: Ενός κατακτητή παντελώς αγράμματου και φανατισμένου από μια θρησκεία. Όταν για παράδειγμα οι Ρωμαίοι, τους αιώνες της μεγάλης τους επέκτασης, υποδούλωναν Ελληνες, Αιγυπτίους, ανατολικούς λαούς, αφομοίωναν (συχνά στην νεόπλουτη κακόγουστη εκδοχή) πολλά στοιχεία από τον πολιτισμό τους. Αντίθετα, οι Γερμανικοί λαοί, ξέροντας μόνο από πόλεμο, τα μόνα που έφερναν ήταν τάξη, πειθαρχία, ομοιομορφία και μισαλλοδοξία. Όλα μαζί αυτά δημιουργούν αυτόματα απέχθεια προς κάθε μορφή τέχνης, όπερ και αποδείχθηκε επί αιώνες παντοιοτρόπως (εδώ θ’ αρχίσουν κάποιοι να επιχειρηματολογούν για Μπετόβεν και Σίλλερ και Γκαίτε, τους οποίους αμέσως τους διαγράφει το όνομα Χίτλερ). Οι καταστροφές της Ρώμης ή των ελληνικών πόλεων δεν έγιναν μόνο από βαρβαρική άγνοια ή μόνο από τον φανατισμό των νεοφώτιστων, μοιάζουν να έγιναν και από άποψη.
Ας δούμε λίγο και τον Αρειανισμό, που τους συνόδευε ως τον 7ο αιώνα. Ο Άρειος δίδασκε ότι ο Χριστός είναι μεταγενέστερο δημιούργημα του Θεού, μη ισότιμο μέλος της Αγίας Τριάδας. Το Τριαδικό δόγμα στηρίζεται από την Καινή Διαθήκη, όχι όμως από την Παλαιά, η οποία βόλευε έτσι πολύ περισσότερο τους Αρειανούς. Από την άλλη, η Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται σταθερά σε Θεό του μίσους, της εκδίκησης και της παραδειγματικής τιμωρίας, σε πλήρη αντίθεση με το κήρυγμα αγάπης και συγχώρησης του Ευαγγελίου.
Όταν περί το 1500 εμφανίστηκε η Μεταρρύθμιση, σε καμμιά περίπτωση δεν θα επανέφερε το Αρειανό δόγμα. Όμως κάποια στοιχεία του αρειανισμού ήταν επόμενο να κρατήσει, στα πλαίσια της οξύτατης κριτικής προς το Βατικανό. Προσέχει αμέσως κανείς ότι η κριτική είναι «από τα δεξιά», ότι δηλαδή δεν είναι αρκετά αυστηρό, δεν τιμωρεί παραδειγματικά, δεν επιδεικνύει λιτότητα κλπ. Από τη νοοτροπία αυτή είχε αρχικά ξεφύγει η Αγγλικανική εκκλησία, από τον τρόπο που δημιουργήθηκε (την προσχώρηση στον Προτεσταντισμό λόγω της ανάγκης ενός σεξομανούς βασιλιά να πάρει διαζύγιο από μια φανατική θεούσα καθολικιά ισπανίδα). Όμως με την δικτατορία του Κρόμγουελ επανήλθαν και οι Αγγλοι στην τάξη, μεταλαμπαδεύοντας τα χειρότερα στοιχεία στην Αμερική, απ’ όπου όντως θα ξεφύτρωναν οι ακραίες εκδοχές του Προτεσταντισμού ως κηρύγματος μίσους (το οποίο παρεμπιπτόντως φορτώνουν στον Χριστό, ενώ είναι πάντα βασισμένο στην Παλαιά Διαθήκη), αλλά και ως συμβιβαστικής θεωρίας μεταξύ Θεού και Χρήματος.
πηγή:
http://www.artinews.gr
Ετοιμαστείτε για την δραχμή
Όσο και
να ουρλιάζουν οι πολιτικοί και οι σκλάβοι
των ολιγαρχών κατά της εξόδου από την
ευρωζώνη, η δραχμή έρχεται τρέχοντας.
Με «αριστερή» κυβέρνηση; Με οικουμενική
κυβέρνηση; Χωρίς κυβέρνηση; Η δραχμή
έρχεται.
Με την
ατμόσφαιρα ασφυξίας που υπάρχει στην
ελληνική οικονομία και στη χώρα, δεν
είναι θέμα πια αν σου αρέσει το ευρώ ή
η δραχμή· δεν υπάρχει άλλη επιλογή από
την δραχμή. Μπορεί να προτιμάς το
αυτοκίνητο από την βέσπα αλλά, αν σου
χαλάσει το αυτοκίνητο στην ερημιά και
υπάρχει μόνο μια βέσπα, θα αναγκαστείς
να ανεβείς στη βέσπα. Τι, δεν ξέρεις από
βέσπα; Καιρός να μάθεις. Όταν θα αρχίσουν
να εφαρμόζονται τα μέτρα του νέου
Μνημονίου, και ο τελευταίος Έλληνας θα
αντιληφθεί πως δεν υπάρχει άλλη λύση
από την επιστροφή στη δραχμή.
Είναι η
πραγματικότητα και η ανάγκη που θα
πείσουν οριστικά τους Έλληνες πως πρέπει
να αποχωριστούν το ευρώ, το οποίο ήδη
πολλοί Έλληνες έχουν αποχωριστεί, λόγω
φτώχειας.
Και τότε
θα ανάψει η συζήτηση γιατί η Ελλάδα δεν
βγήκε από το ευρώ το 2010 -όταν χρεοκόπησε-
και έπρεπε να το κάνει, αφού διαλύθηκε
εντελώς με τα Μνημόνια και το ξεπούλημα.
Επίσης,
θα πρέπει κάποιος να εξηγήσει στους
Έλληνες γιατί η Ελλάδα μπήκε στην
Ευρωζώνη,
Δίπλα
στις ευθύνες για την χρεοκοπία της χώρας
θα προστεθούν και οι ευθύνες για την
υστερική επιμονή για παραμονή στο ευρώ.
Η Ελλάδα
χρειάζεται ένα πλήρες σχέδιο για
συντεταγμένη έξοδο από την Ευρωζώνη.
Οι πάντες
παραδέχονται πια πως η Ελλάδα δεν έπρεπε
ποτέ να είχε μπει στο ευρώ.
Η Ελλάδα
μπήκε στο ευρώ χωρίς κανένα σχέδιο.
Η έξοδος
από το ευρώ πρέπει να γίνει με σχέδιο.
(Τον Μάιο του 2011, έγραφα «Επιστροφή στην δραχμή, επιστροφή στην αλήθεια» και, μεταξύ άλλων, ανέφερα τα εξής:
«Το μεγαλύτερο δώρο που μπορούν να μας κάνουν οι Ευρωπαίοι εταίροι είναι να διώξουν την Ελλάδα από την ευρωζώνη.
Αφού δεν βρέθηκε ένας τίμιος και γενναίος Έλληνας πολιτικός να το κάνει -και ο Παπανδρέου επέλεξε το ξεπούλημα του Μνημονίου-, ας το κάνει η Μέρκελ.
Βέβαια, πώς να το έκανε Έλληνας πολιτικός, όταν συνεχίζουν να κυβερνούν –εναλλάξ- αυτοί που οδήγησαν τη χώρα στην ηθική και οικονομική χρεοκοπία;
Πετώντας την Ελλάδα έξω από την ευρωζώνη, πετάνε έξω από την Ελλάδα το πελατειακό κράτος του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας, μαζί με τις οικογένειες-μαφίες που ξέσκισαν τη χώρα.
Αφού δεν το κάναμε εμείς, ας το κάνουν οι Ευρωπαίοι.
Έξοδος από το ευρώ, επιστροφή στη δραχμή, επιτροπή λογιστικού ελέγχου για το χρέος, αντίο ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία, αντίο οικογένειες-μαφίες, καλημέρα Ελλάδα.
Επιστροφή στη δραχμή. Επιστροφή στην αλήθεια.»)
«Το μεγαλύτερο δώρο που μπορούν να μας κάνουν οι Ευρωπαίοι εταίροι είναι να διώξουν την Ελλάδα από την ευρωζώνη.
Αφού δεν βρέθηκε ένας τίμιος και γενναίος Έλληνας πολιτικός να το κάνει -και ο Παπανδρέου επέλεξε το ξεπούλημα του Μνημονίου-, ας το κάνει η Μέρκελ.
Βέβαια, πώς να το έκανε Έλληνας πολιτικός, όταν συνεχίζουν να κυβερνούν –εναλλάξ- αυτοί που οδήγησαν τη χώρα στην ηθική και οικονομική χρεοκοπία;
Πετώντας την Ελλάδα έξω από την ευρωζώνη, πετάνε έξω από την Ελλάδα το πελατειακό κράτος του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας, μαζί με τις οικογένειες-μαφίες που ξέσκισαν τη χώρα.
Αφού δεν το κάναμε εμείς, ας το κάνουν οι Ευρωπαίοι.
Έξοδος από το ευρώ, επιστροφή στη δραχμή, επιτροπή λογιστικού ελέγχου για το χρέος, αντίο ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία, αντίο οικογένειες-μαφίες, καλημέρα Ελλάδα.
Επιστροφή στη δραχμή. Επιστροφή στην αλήθεια.»)
Πέμπτη 30 Ιουλίου 2015
Λ. Βατικιώτης: Το Τέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που γνωρίσαμε
Ανυπολόγιστο είναι το κόστος που καλείται να καταβάλει η Γερμανία για να
διαχειριστεί τη νίκη που πέτυχε έναντι της Ελλάδας, με τη συμφωνία της
12ης Ιουλίου, υποστηρίζουν τρεις κορυφαίοι αριστεροί διανοούμενοι,
οιΕτιέν Μπαλιμπάρ, Σάντρο Μετζάντρα και Φρίντερ Ότο Γόλφ, σε κοινό τους
άρθρο, με τίτλο «Το τελεσίγραφο των Βρυξελλών: και τι ακολούθησε». Ακόμη
κι η ορολογία που χρησιμοποιούν δεν είναι τόσο συνηθισμένη σε σχετικά
κείμενα: Χαρακτηρίζουν για παράδειγμα τη δράση της ΕΚΤ απέναντι στην
Ελλάδα ως «τρομοκρατία», αναφερόμενοι στη Νότια Ευρώπη (Ελλάδα και
Ιταλία) κάνουν λόγο για αποικιοποίηση», ενώ υπογραμμίζουν δύο φαινόμενα
με ιδιαίτερη οξύτητα με αφορμή τη νέα ελληνική κρίση. Το πρώτο είναι το
δημοκρατικό πρόβλημα κι ειδικότερα το πρόβλημα της νομιμοποίησης των
εξουσιών στην Ευρώπη, όπως εκδηλώθηκε με την ευκαιρία του δημοψηφίσματος
στις 5 Ιουλίου. Το δεύτερο είναι ο κρατικός λαϊκισμός, ή ο «εξτρεμισμός
του κέντρου» όπως τον αποκαλούν οι τρεις διανοούμενοι (χρησιμοποιώντας
τον όρο του κοινωνιολόγουΟύλριχ Μπίλεφελντ), που ευδοκιμεί κυρίως στη
Γερμανία, την Ολλανδία και τη Φινλανδία.
Δεν είναι η πρώτη φορά που έρχεται στην επιφάνεια ο ντε φάκτο κατακερματισμός της Ενωμένης κατά τ’ άλλα Ευρώπη, με πρωτοβουλία μάλιστα των ιδρυτών της, μεταξύ ενός Νότου που μετατρέπεται σε αποικία κι ενός Βορρά που δείχνει τα δόντια του, εξάγοντας την κρίση του στα πιο αδύναμα μέλη της ΕΕ.
Μόλις πρόσφατα το αμερικάνικο ίδρυμα Στράτφορ που διατηρεί στενές σχέσεις με την CIA, δημοσίευσε μια μελέτη για την γεωπολιτική μορφή της ευρωπαϊκής ηπείρου μετά από δέκα χρόνια, που αν κάποιος δεν πρόσεχε την πηγή θα την προσπερνούσε ως θεωρία συνομωσίας ή πρόβλεψη του γέροντα Παϊσιου. Με βάση λοιπόν το ίδρυμα Στράτφορτ σε δέκα χρόνια η ΕΕ θα έχει κατακερματιστεί σετέσσερα διαφορετικά και ανταγωνιστικά μεταξύ τους κέντρα: Μια δυτική, μια ανατολική με κέντρο ισχύος την Πολωνία, μια σκανδιναβική και μια Ευρώπη των βρετανικών νήσων. Η Ελλάδα κι η Κύπρος θα έχουν προσαρτηθεί σε ένα νέο άξονα που η νότια απόληξη του θα είναι το Ισραήλ κι απέναντι του θα έχει μια σημαντικά αναβαθμισμένη Τουρκία που θα έχει αναδειχθεί σε μείζονα περιφερειακή δύναμη.
«Η ΕΕ θα είναι ανίκανη να επιλύσει το θεμελιώδες της πρόβλημα, που δεν είναι η ευρωζώνη, αλλά η ζώνη ελεύθερου εμπορίου», επισημαίνει το Στράτφορ. Και συνεχίζει: «Η Γερμανία είναι το κέντρο βάρους της ΕΕ, εξάγει περισσότερο από το 50% του ΑΕΠ της και το ήμισυ αυτών των εξαγωγώνκατευθύνεται σε άλλες χώρες της ΕΕ. Η Γερμανία έχει δημιουργήσει μια παραγωγική δυναμικότητα πουυπερβαίνει κατά πολύ την καταναλωτική της ικανότητα, ακόμη κι αν δινόταν ώθηση στην εσωτερική της οικονομία. Εξαρτάται από τις εξαγωγές για να διατηρήσει την οικονομική της μεγέθυνση, την πλήρη απασχόληση και την κοινωνική της σταθερότητα. Οι δομές της ΕΕ – περιλαμβανομένης της ισοτιμίας του ευρώ και πολλών ευρωπαϊκών ρυθμίσεων – είναι σχεδιασμένες για να διευκολύνουν αυτή την εξαγωγική εξάρτηση. Αυτό έχει ήδη διασπάσει την Ευρώπη σε τουλάχιστον δύο τμήματα. Η Μεσογειακή Ευρώπη και χώρες όπως η Γερμανία και η Αυστρία έχουν εντελώς διαφορετικά πρότυπα συμπεριφορών και αναγκών. Δεν υπάρχει ενιαία πολιτική που να ταιριάζει σε όλη την Ευρώπη. Αυτό ήταν εξ αρχής το βασικό πρόβλημα, αλλά τώρα έχει οδηγηθεί στα άκρα. Ότι’ ωφελεί το ένα κομμάτι της Ευρώπης βλάπτει το άλλο». Πρόκειται για προβλέψεις ξεχωριστής σημασίας, που προμηνύονται νέα θύελλες…
*Πηγή: ''Eφημερίδα ΠΡΙΝ''
Δεν είναι η πρώτη φορά που έρχεται στην επιφάνεια ο ντε φάκτο κατακερματισμός της Ενωμένης κατά τ’ άλλα Ευρώπη, με πρωτοβουλία μάλιστα των ιδρυτών της, μεταξύ ενός Νότου που μετατρέπεται σε αποικία κι ενός Βορρά που δείχνει τα δόντια του, εξάγοντας την κρίση του στα πιο αδύναμα μέλη της ΕΕ.
Μόλις πρόσφατα το αμερικάνικο ίδρυμα Στράτφορ που διατηρεί στενές σχέσεις με την CIA, δημοσίευσε μια μελέτη για την γεωπολιτική μορφή της ευρωπαϊκής ηπείρου μετά από δέκα χρόνια, που αν κάποιος δεν πρόσεχε την πηγή θα την προσπερνούσε ως θεωρία συνομωσίας ή πρόβλεψη του γέροντα Παϊσιου. Με βάση λοιπόν το ίδρυμα Στράτφορτ σε δέκα χρόνια η ΕΕ θα έχει κατακερματιστεί σετέσσερα διαφορετικά και ανταγωνιστικά μεταξύ τους κέντρα: Μια δυτική, μια ανατολική με κέντρο ισχύος την Πολωνία, μια σκανδιναβική και μια Ευρώπη των βρετανικών νήσων. Η Ελλάδα κι η Κύπρος θα έχουν προσαρτηθεί σε ένα νέο άξονα που η νότια απόληξη του θα είναι το Ισραήλ κι απέναντι του θα έχει μια σημαντικά αναβαθμισμένη Τουρκία που θα έχει αναδειχθεί σε μείζονα περιφερειακή δύναμη.
«Η ΕΕ θα είναι ανίκανη να επιλύσει το θεμελιώδες της πρόβλημα, που δεν είναι η ευρωζώνη, αλλά η ζώνη ελεύθερου εμπορίου», επισημαίνει το Στράτφορ. Και συνεχίζει: «Η Γερμανία είναι το κέντρο βάρους της ΕΕ, εξάγει περισσότερο από το 50% του ΑΕΠ της και το ήμισυ αυτών των εξαγωγώνκατευθύνεται σε άλλες χώρες της ΕΕ. Η Γερμανία έχει δημιουργήσει μια παραγωγική δυναμικότητα πουυπερβαίνει κατά πολύ την καταναλωτική της ικανότητα, ακόμη κι αν δινόταν ώθηση στην εσωτερική της οικονομία. Εξαρτάται από τις εξαγωγές για να διατηρήσει την οικονομική της μεγέθυνση, την πλήρη απασχόληση και την κοινωνική της σταθερότητα. Οι δομές της ΕΕ – περιλαμβανομένης της ισοτιμίας του ευρώ και πολλών ευρωπαϊκών ρυθμίσεων – είναι σχεδιασμένες για να διευκολύνουν αυτή την εξαγωγική εξάρτηση. Αυτό έχει ήδη διασπάσει την Ευρώπη σε τουλάχιστον δύο τμήματα. Η Μεσογειακή Ευρώπη και χώρες όπως η Γερμανία και η Αυστρία έχουν εντελώς διαφορετικά πρότυπα συμπεριφορών και αναγκών. Δεν υπάρχει ενιαία πολιτική που να ταιριάζει σε όλη την Ευρώπη. Αυτό ήταν εξ αρχής το βασικό πρόβλημα, αλλά τώρα έχει οδηγηθεί στα άκρα. Ότι’ ωφελεί το ένα κομμάτι της Ευρώπης βλάπτει το άλλο». Πρόκειται για προβλέψεις ξεχωριστής σημασίας, που προμηνύονται νέα θύελλες…
*Πηγή: ''Eφημερίδα ΠΡΙΝ''
Η Ευρώπη που οραματίζεται ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε κινδυνεύει με ανάφλεξη
Η Ευρώπη που οραματίζεται ο Γερμανός
υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε κινδυνεύει με ανάφλεξη, εκτιμά ο
αρθρογράφος του περιοδικού Spiegel, Βόλφγκανγκ Μίνχαου, στο πρώτο από
μια σειρά κειμένων στα οποία προσπαθεί να...
αναλύσει το μέλλον της ευρωζώνης.
Η διαμάχη για την κρίση στην Ελλάδα έδειξε ότι το μέλλον της Ευρώπης βρίσκεται σε κίνδυνο, σημειώνει ο Μίνχαου.
Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της Ευρώπης που οραματίζεται ο Σόιμπλε είναι ένας πυρήνας που θα συγκλίνει στην άποψη της Γερμανίας και αυτό δεν θα αφορά μόνο τους κανόνες που ισχύουν για όλους αλλά και τη σύγκλιση στην ιδιωτική οικονομία, εξηγεί ο αρθρογράφος, τονίζοντας ότι διαφωνεί έντονα με την άποψη του Γερμανού υπουργού.
Η γερμανική οικονομία καταγράφει υψηλά πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, τα οποία φέτος φτάνουν περίπου το 8% του ΑΕΠ της χώρας. Το ποσοστό αυτό είναι πάρα πολύ μεγάλο. Ιδανικοί εταίροι για τη Γερμανία σε μια νομισματική ένωση θα ήταν άλλα μεγάλα εξαγωγικά κράτη, όπως για παράδειγμα η Ολλανδία, επισημαίνει ο Μίνχαου.
Όμως τέτοιου είδους κράτη υπάρχουν πολύ λίγα στην Ευρώπη και στην ευρωζώνη είναι πέντε ή έξι στο σύνολο των 19 χωρών. Η Γαλλία δεν ανήκει στην κατηγορία αυτή, όμως θα βρισκόταν στον πυρήνα των χωρών που ονειρεύεται ο Σόιμπλε, μόνο και μόνο για πολιτικούς λόγους. Το αν η Ιταλία ανήκει σε αυτόν τον πυρήνα δεν είναι ξεκάθαρο, εξηγεί ο αρθρογράφος.
Το όραμα του Σόιμπλε έχει σε γενικές γραμμές τις δομές μιας ομοσπονδίας, όμως στόχος αυτών των δομών δεν είναι μια δημοκρατικά νομιμοποιημένη οικονομική πολιτική, αλλά ο εξαναγκασμός στην τήρηση των κανόνων.
Ο Γερμανός υπουργός επιθυμεί μεν έναν υπουργό Οικονομικών της ευρωζώνης, όμως θέλει αυτός να εφαρμόζει τη γερμανική πολιτική. Παράλληλα δεν θέλει να διαθέτουν ισχύ θεσμοί που θα αναγκάσουν τη Γερμανία να απαρνηθεί τα μεγάλα πλεονάσματά της, προσθέτει ο Μίνχαου.
Θα μπορούσε να λειτουργήσει αυτό το σχέδιο; Από οικονομική άποψη μια σύγκλιση σε δομικά πλεονάσματα είναι επικίνδυνη, εξηγεί ο αρθρογράφος. Η ευρωζώνη είναι η δεύτερη μεγαλύτερη νομισματική ένωση στον κόσμο. Αν ολόκληρη η ευρωζώνη παρουσιάζει αντίστοιχα υψηλά δομικά πλεονάσματα όπως η Γερμανία, τότε δημιουργείται μεγάλος κίνδυνος για την παγκόσμια οικονομία. Σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει ο υπόλοιπος κόσμος να παρουσιάζει ελλείμματα αντίστοιχα με το πλεόνασμα της ευρωζώνης. Και γνωρίζουμε από τις κρίσεις των τελευταίων δέκα ετών, τονίζει ο Μίνχαου, τι επιπτώσεις έχουν τέτοιου είδους ανισότητες.
Ακόμα ένα οικονομικό πρόβλημα είναι οι διαρθρωτικές αλλαγές που θα απαιτούνταν από τις χώρες της ευρωζώνης προκειμένου να επιτύχουν τον στόχο αυτό, οι οποίες δεν είναι εύκολο να εφαρμοστούν.
Από πολιτική άποψη το όραμα του Σόιμπλε θα μπορούσε να λειτουργήσει μόνο βραχυπρόθεσμα, εκτιμά ο αρθρογράφος.
Μακροπρόθεσμα η Ευρώπη του Σόιμπλε θα ήταν αντιμέτωπη με μεγάλες αντιστάσεις. Διότι μια τέτοια δομή θα αφαιρούσε δημοκρατικό έλεγχο από τις χώρες όχι μόνο αναφορικά με τη νομισματική πολιτική, όπως μέχρι τώρα, αλλά και με τη δημοσιονομική πολιτική. Αυτή η αποδημοκρατικοποίηση θα προκαλούσε σφοδρές αντιδράσεις, τις πρώτες επιπτώσεις των οποίων ήδη βλέπουμε με την άνοδο ακροδεξιών και λαϊκιστικών κομμάτων σε μερικές χώρες, όπως το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία και το Κίνημα των 5 Αστέρων στην Ιταλία.
αναλύσει το μέλλον της ευρωζώνης.
Η διαμάχη για την κρίση στην Ελλάδα έδειξε ότι το μέλλον της Ευρώπης βρίσκεται σε κίνδυνο, σημειώνει ο Μίνχαου.
Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της Ευρώπης που οραματίζεται ο Σόιμπλε είναι ένας πυρήνας που θα συγκλίνει στην άποψη της Γερμανίας και αυτό δεν θα αφορά μόνο τους κανόνες που ισχύουν για όλους αλλά και τη σύγκλιση στην ιδιωτική οικονομία, εξηγεί ο αρθρογράφος, τονίζοντας ότι διαφωνεί έντονα με την άποψη του Γερμανού υπουργού.
Η γερμανική οικονομία καταγράφει υψηλά πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, τα οποία φέτος φτάνουν περίπου το 8% του ΑΕΠ της χώρας. Το ποσοστό αυτό είναι πάρα πολύ μεγάλο. Ιδανικοί εταίροι για τη Γερμανία σε μια νομισματική ένωση θα ήταν άλλα μεγάλα εξαγωγικά κράτη, όπως για παράδειγμα η Ολλανδία, επισημαίνει ο Μίνχαου.
Όμως τέτοιου είδους κράτη υπάρχουν πολύ λίγα στην Ευρώπη και στην ευρωζώνη είναι πέντε ή έξι στο σύνολο των 19 χωρών. Η Γαλλία δεν ανήκει στην κατηγορία αυτή, όμως θα βρισκόταν στον πυρήνα των χωρών που ονειρεύεται ο Σόιμπλε, μόνο και μόνο για πολιτικούς λόγους. Το αν η Ιταλία ανήκει σε αυτόν τον πυρήνα δεν είναι ξεκάθαρο, εξηγεί ο αρθρογράφος.
Το όραμα του Σόιμπλε έχει σε γενικές γραμμές τις δομές μιας ομοσπονδίας, όμως στόχος αυτών των δομών δεν είναι μια δημοκρατικά νομιμοποιημένη οικονομική πολιτική, αλλά ο εξαναγκασμός στην τήρηση των κανόνων.
Ο Γερμανός υπουργός επιθυμεί μεν έναν υπουργό Οικονομικών της ευρωζώνης, όμως θέλει αυτός να εφαρμόζει τη γερμανική πολιτική. Παράλληλα δεν θέλει να διαθέτουν ισχύ θεσμοί που θα αναγκάσουν τη Γερμανία να απαρνηθεί τα μεγάλα πλεονάσματά της, προσθέτει ο Μίνχαου.
Θα μπορούσε να λειτουργήσει αυτό το σχέδιο; Από οικονομική άποψη μια σύγκλιση σε δομικά πλεονάσματα είναι επικίνδυνη, εξηγεί ο αρθρογράφος. Η ευρωζώνη είναι η δεύτερη μεγαλύτερη νομισματική ένωση στον κόσμο. Αν ολόκληρη η ευρωζώνη παρουσιάζει αντίστοιχα υψηλά δομικά πλεονάσματα όπως η Γερμανία, τότε δημιουργείται μεγάλος κίνδυνος για την παγκόσμια οικονομία. Σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει ο υπόλοιπος κόσμος να παρουσιάζει ελλείμματα αντίστοιχα με το πλεόνασμα της ευρωζώνης. Και γνωρίζουμε από τις κρίσεις των τελευταίων δέκα ετών, τονίζει ο Μίνχαου, τι επιπτώσεις έχουν τέτοιου είδους ανισότητες.
Ακόμα ένα οικονομικό πρόβλημα είναι οι διαρθρωτικές αλλαγές που θα απαιτούνταν από τις χώρες της ευρωζώνης προκειμένου να επιτύχουν τον στόχο αυτό, οι οποίες δεν είναι εύκολο να εφαρμοστούν.
Από πολιτική άποψη το όραμα του Σόιμπλε θα μπορούσε να λειτουργήσει μόνο βραχυπρόθεσμα, εκτιμά ο αρθρογράφος.
Μακροπρόθεσμα η Ευρώπη του Σόιμπλε θα ήταν αντιμέτωπη με μεγάλες αντιστάσεις. Διότι μια τέτοια δομή θα αφαιρούσε δημοκρατικό έλεγχο από τις χώρες όχι μόνο αναφορικά με τη νομισματική πολιτική, όπως μέχρι τώρα, αλλά και με τη δημοσιονομική πολιτική. Αυτή η αποδημοκρατικοποίηση θα προκαλούσε σφοδρές αντιδράσεις, τις πρώτες επιπτώσεις των οποίων ήδη βλέπουμε με την άνοδο ακροδεξιών και λαϊκιστικών κομμάτων σε μερικές χώρες, όπως το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία και το Κίνημα των 5 Αστέρων στην Ιταλία.
Να ξαναθυμηθούμε ποια είναι η "διώκτης" του Βαρουφάκη, κα. Σαββαΐδου
Αίσθηση προκάλεσε η πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματέα Εσόδων
Κατερίνας Σαββαΐδου να διατάξει αργά το απόγευμα της Δευτέρας Ένορκη
Διοικητική Εξέταση για να διαπιστώσει αν έχει γίνει απόπειρα υποκλοπής
στοιχείων από τους ανθρώπους που ενδεχομένως επεχείρησαν να εφαρμόσουν
το plan B Βαρουφάκη. Τυπικά η κα. Σαββαΐδου έχει το δικαίωμα να κάνει
κάτι τέτοιο αφού η Γενική Γραμματεία Εσόδων λειτουργεί με καθεστώς
αυτοτέλειας κι η θέση του Γ.Γ. επανδρώνεται από τεχνοκράτη βάσει
συμβολαίου κι όχι από πολιτικό πρόσωπο. Εξάλλου για μια τεχνοκράτη σαν
την κα. Σαββαΐδου, είναι εξαιρετικής σημασίας ζήτημα η διασφάλιση του αδιάβλητου του συστήματος του οποίου είναι υπεύθυνη. Ωστόσο,
στη συνομιλία του με στελέχη του OMFIF, ο Γιάνης Βαρουφάκης είπε μεταξύ
άλλων πως η Γενική Γραμματεία Εσόδων ελέγχεται από την τρόικα. Έχει
κάποιο έρεισμα αυτή η διαπίστωση του πρώην υπουργού Οικονομικών;
Η πορεία της κας. Σαββαΐδου ως υψηλόβαθμο στέλεχος της PriceWaterhouseCoopers (PwC), του παγκόσμιου κολοσσού που έστηνε όλο το σύστημα φοροδιαφυγής στο Λουξεμβούργο για λογαριασμό πολυεθνικών, δείχνει να συνάδει με όσα υποστήριξε ο πρώην υπουργός Οικονομικών στην επίμαχη συζήτηση. Μην ξεχνάμε πως πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου όλο το διάστημα της μεγάλης φοροδιαφυγής που έμεινε στην ιστορία ως Lux Leaks, ήταν ο νυν πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ. Για το λόγο αυτό επαναδημοσιεύουμε το σχετικό άρθρο του Νικόλα Λεωντόπουλου στο thepressproject.gr όπου εξηγείται με τεκμήρια πώς είναι αρκετά δύσκολο η Κατερίνα Σαββαΐδου να υπερασπισθεί το δημόσιο συμφέρον. Κι όμως στην υπόθεση με το plan B του Βαρουφάκη, η κα. Σαββαΐδου εμφανίζεται ως ο βοσκός που φυλά τα πρόβατα - τους φορολογούμενους εν προκειμένω - με την ΕΔΕ που διέταξε.
Κατερίνα Σαββαΐδου: Ο λύκος που φυλάει τους λύκους
Η Γενική Γραμματέας Εσόδων, δηλαδή ο υπ. αριθμ. 1 αρμόδιος στη χώρα για την είσπραξη φόρων, ήταν ανώτατο στέλεχος στην PwC στα 4 χρόνια που αυτή έστηνε σχήματα φοροαποφυγής για τις μεγαλύτερες ελληνικές πολυεθνικές. Για τη θέση της Γ.Γ. την πρότεινε ο υπουργός Οικονομικών, ο πρώην εργοδότης του οποίου επίσης εμπλέκεται στα LuxLeaks. Και αυτό δεν είναι παρά η άκρη του μίτου της διαπλοκής μεταξύ PwC και δημοσίου.
Του Νικόλα Λεοντόπουλου
Σε έναν κόσμο λογικής, οι αποκαλύψεις του ICIJ σχετικά με τα LuxLeaks, και η συμμετοχή σε αυτά ελληνικών εταιρειών, θα οδηγούσε τις ελληνικές αρχές σε επείγουσα δράση εναντίον του «κυκλώματος»: εναντίον των εμπλεκόμενων εταιρειών αλλά και εναντίον της PwC, της εταιρείας δηλαδή που έστησε όλο αυτό το σύστημα.
Σε αυτόν τον κόσμο, ο Γενικός Γραμματέας Εσόδων, ο άνθρωπος που νυχθημερόν ασχολείται με τη συλλογή εσόδων, θα ήταν τώρα (ή πιο σωστά από καιρό) επί ποδός πολέμου κατά της PwC.
Ας μεταβούμε λοιπόν νοερά στο αρχηγείο αυτού του πολέμου. Εκεί, στην οδό Καραγεώργη Σερβίας 8, συναντούμε την Κατερίνα Σαββαΐδου, ετών 41. Ανέλαβε το πόστο του γενικού γραμματέα Δημοσίων Εσόδων τον Ιούνιο του 2014.
Η κ. Σαββαΐδου μονομιάς έκανε σαφές πως προτεραιότητά της είναι η πάταξη της φοροαποφυγής: «Να μην επιτρέψεις στον άλλον να φθάσει στο σημείο να φοροδιαφύγει. Αυτό το επιτυγχάνεις μόνο εφόσον κλείσεις όλα τα “παράθυρα” της φοροαποφυγής», επεσήμανε σε στενούς της συνεργάτες, σύμφωνα με Το Βήμα. Πρόκειται για δήλωση με υψηλή αίσθηση της ειρωνίας καθώς προερχόταν από μια ειδικό της... φοροαποφυγής.
Μέχρι τον Ιούνιο του 2014, η κ. Σαββαΐδου ήταν ανώτατο στέλεχος στην PriceWaterhouseCooopers (PwC), μία από τις λεγόμενες Big Four, τις μεγάλες ελεγκτικές εταιρείες του κόσμου. Στην υπόθεση των LuxLeaks, η PwC είναι η πραγματική πρωταγωνίστρια: Η εταιρεία που έστησε για περισσότερες από 340 πολυθενικές ένα σοφιστικέ μηχανισμό φοροαποφυγής σε συνεργασία με τις αρχές του Λουξεμβούργου. Ανάμεσα τους και 9 εταιρείες που σχετίζονται με την Ελλάδα...
Είναι δυνατόν ο Tax Senior Manager της PwC να μη γνώριζε τι έκανε η PwC;
Όχι μόνον η προϋπηρεσία της κ. Σαββαΐδου στην PwC δεν αποτελεί μυστικό αλλά το ΥπΟικ στην ανακοίνωση επιλογής της είχε φροντίσει να τονίσει πως η νέα Γ.Γ. ήταν «Senior Manager στην εταιρία “PwC-Ελλάς”, επικεφαλής μιας ομάδας περίπου 100 δικηγόρων και φοροτεχνικών συμβούλων». Ήταν «επίσης, Knowledge Manager όλης της εταιρείας, που στελεχώνεται από περίπου 900 υπαλλήλους».
Σύμφωνα με το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, η κ. Σαββαΐδου, ως Tax Senior Manager της PwC είναι (ακόμα;) μέλος της Επιτροπής Φορολογίας του επιμελητηρίου, μιας επιτροπής της οποίας η αποστολή ρητώς «δεν παραβλέπει τις ευκαιρίες για σύννομη φορολογική ελάφρυνση». Τον ίδιο ακριβώς όρο («tax saving») χρησιμοποιεί το ICIJ στη σύνοψη των ευρημάτων του (key findings) για να περιγράψει τo σκοπό των συμφωνιών στο Λουξεμβούργο.
(Δύο μέρες πριν τη δημοσιοποίηση των LuxLeaks, οργανώθηκε το 6ο Tax Forum στη Θεσσαλονίκη με σπόνσορες ανάμεσα σε άλλους την PwC. Κεντρικοί ομιλητές ήταν δύο: η Κατερίνα Σαββαίδου, πρώην PwC / πλέον Γ.Γ. Εσόδων. Και ο Γιώργος Μαυραγάνης, πρώην KPMG / πλέον υφυπουργός Οικονομικών.)
Και όμως, παρόλο που η κ. Σαββαΐδου ήταν Tax Senior Manager στην PwC, η ελληνική κυβέρνηση την είχε διορίσει ήδη από τον Ιούλιο του 2013 (βλ. ΦΕΚ παραπλεύρως) σε επιτροπή του Υπουργείου Οικονομκών ενώ (όπως θα δούμε παρακάτω) ταυτόχρονα με τη θέση της στην PwC έκανε δηλώσεις σε διεθνή μέσα ως «σύμβουλος της κυβέρνησης».
Από το προσωπικό της LinkedIn προκύπτει ότι έμεινε στην PwC από τον Ιανουάριο του 2010 ως τον Ιούνιο του 2014, περίοδος που εν μέρει συμπίπτει με την περίοδο των LuxLeaks. Για παράδειγμα, δύο από τα tax rulings που επιτρέπουν, κατά το ICIJ, σε ελληνικές εταιρείες να κάνουν φοροαποφυγή στο Λουξεμβούργο (ένα ruling για το EFG Group του Ομίλου Λάτση, και ένα για τη Wind Hellas) έχουν ημερομηνία Φεβρουαρίου και Μαρτίου 2010 αντίστοιχα, αφού δηλαδή η κ. Σαββαΐδου έχει αναλάβει ως senior manager στην PwC.
Σε κάθε όμως περίπτωση, η κ. Σαββαΐδου ήταν ενεργός μάνατζερ στην PwC όταν όλα αυτά τα σχήματα φοροαποφυγής ήταν σε ισχύ: δηλαδή από το 2010 ως το 2014.
Και το ΦΕΚ στο οποίο αναφερθήκαμε πιο πάνω, με το οποίο διορίστηκε το 2013 στην επιτροπή του ΥπΟικ (ενώ συνέχισε να εργάζεται στην PwC) ανέφερε ρητά πως "ε) Κατά την έναρξη κάθε συνεδρίασης κάθε µέλος του Γνωµοδοτικού Συµβουλίου οφείλει να δηλώνει ενδεχόµενη σύγκρουση συµφερόντων."
Το ερώτημα που τίθεται είναι φυσικά το ακόλουθο: Είναι δυνατόν ένας «tax senior manager», ένας «knowledge manager», επικεφαλής του νομικού – φοροτεχνικού τμήματος της εταιρείας, να μην έχει γνώση του συστήματος φοροαποαφυγής που η εταιρεία του κατ’εξακολούθηση έστηνε για λογαριασμό σειράς επιχειρήσεων;
Θα μπορούσε να αντιτάξει κανείς ότι αυτές οι εννιά επιχειρήσεις έχουν την έδρα τους στο Λουξεμβούργο, συνεπώς τα σχήματα φοροαποφυγής θα τα αναλάμβανε η PwC Λουξεμβούργου. Αυτό όμως δύσκολα θα μπορούσε να συμβεί χωρίς τη γνώση και τη συμμετοχή της ελληνικής PwC αφού στη μεγάλη τους πλειοψηφία τα tax rulings αφορούν τις προσπάθειες των εταιρειών να μην πληρώσουν φόρους στη χώρα μας για λεφτά που έβγαλαν στην Ελλάδα. Επιπροσθέτως, πολλές από τις φορολογικές συμφωνίες αφορούν επιχειρηματικές δραστηριότητες στην Ελλάδα. Πώς είναι δυνατόν η ελληνική PwC να μη γνώριζε;
Coca-Cola & EFG: Δύο κραυγαλέες περιπτώσεις ασυμβίβαστου για την PwC
Το έργο των accounting firms μπορεί σε γενικές γραμμές να διαιρεθεί σε δύο δραστηριότητες, αντιφατικές η μία προς την άλλη: αφενός να ελέγχουν τα βιβλία των πελατών τους (ως ελεγκτικές εταιρείες). Από την άλλη, όπως και οι ίδιες παραδέχονται, να βοηθούν τους πελάτες τους να πληρώνουν λιγότερους φόρους. Το αν αυτό εκτός από ανήθικο είναι και παράνομο είναι άλλη ιστορία. Οι ίδιες οι ελεγκτικές εταιρείες επιχειρηματολογούν ότι είναι νόμιμο, και όμως, σύμφωνα όμως με στατιστικές (πηγή: συνεδριάσεις Επιτροπής Δημόσιων Λογαριασμών, Βουλή των Κοινοτήτων, pdf), οι φορολογικές λύσεις που προσφέρουν, οσάκις προσβληθούν σε δικαστήριο, κρίνονται παράνομες σε ποσοστό από 50% ως 75%! Aν διαβάζετε αυτή τη γραμμή κάποιος έχει αντιγράψει το κείμενο χωρίς την άδειά μας
Ο στοιχειώδης κανόνας αποφυγής σύγκρουσης συμφερόντων είναι η εταιρεία λογιστών να μην μπλέκει την ελεγκτική δουλειά με την παροχή συμβουλών φοροαποφυγής. Μπορεί δηλαδή να κάνει το ένα (έλεγχο βιβλίων) ή το άλλο (παροχή συμβουλών) με έναν πελάτη αλλά όχι και τα δύο μαζί.
Μια απλή διασταύρωση όμως των εταιρειών που έλεγχε η PwC και των tax rulings του Λουξεμβούργου δείχνει ότι τελικά έκανε και τα δύο μαζί.
Έτσι η PwC για τις χρονιές 2009 και 2010, σύμφωνα με τα LuxLeaks, πετυχαίνει tax rulings στο Λουξεμβούργο για λογαριασμό του EFG Group (Όμιλος Λάτση) και της Coca-Cola SBC (Όμιλος Δαυίδ-Λεβέντη).
Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τις Εκθέσεις Διαφάνειας για τις χρονιές 2009 και 2010, η PwC «ορίσθηκε ως νόμιμος ελεγκτής για τη διενέργεια υποχρεωτικών ελέγχων των ετησίων οικονομικών καταστάσεων» τόσο για την Coca-Cola SBC όσο και για την Eurobank, τη θυγατρική (εκείνη την εποχή) του EFG Group.
Για πολλά χρόνια, οι Big Four αντιστέκονταν στην ποινικοποίηση της σύγκρουσης συμφερόντων. Τελικά το σκάνδαλο της Enron οδήγησε το 2002 στο διάσημο νόμο Sarbanes–Oxley Act (ή SOX από τα αρχικά των δύο αμερικανών πολιτικών που τον νομοθέτησαν, του Ελληνοαμερικανού γερουσιαστή Paul Sarbanes και του βουλευτή Michael G. Oxley) με τον οποίο οριοθετήθηκαν οι περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων στις ΗΠΑ. Αλλά όχι στην Ευρώπη όπου μόνο μετά το 2011 πάρθηκαν ανάλογες πρωτοβουλίες από την Κομισιόν και τον Επίτροπο Μισέλ Μπαρνιέ. Το τελικό πλαίσιο θέτει για πρώτη φορά κανόνες μετά όμως από σημαντικές υποχωρήσεις σχετικά με το αρχικό σχέδιο Μπαρνιέ...
Πρόσβαση στα πιο μύχια μυστικά
Η τοποθέτηση της κ. Σαββαΐδου προκαλεί τέλος ένα δύσκολο ερώτημα - δύσκολο όχι μόνο να απαντηθεί αλλά ακόμα και να διατυπωθεί: Από την πιο σημαντική θέση διοίκησης του ελληνικού φοροεισπρακτικού μηχανισμού έχει πρόσβαση στα πιο μύχια κρατικά μυστικά. Πόσο συμβατή είναι αυτή η επιλογή με ένα πρόσωπο που μέχρι πρότινος εργαζόταν ως μάνατζερ για μια εταιρεία με ευθέως ανταγωνιστικά προς το ελληνικό δημόσιο συμφέροντα;
Αντί για τέτοιου είδους ερωτήσεις, τα ελληνικά ΜΜΕ παρείχαν κρίσιμες πληροφορίες σχετικά με την κ. Σαββαΐδου από ανώνυμες πηγές εντός του ΥπΟικ, όπως η ακόλουθη: «Τις περισσότερες φορές δεν έφευγε ούτε για φαγητό το μεσημέρι, αλλά έτρωγε την σαλάτα της με βιολογικά προϊόντα, που είναι αδυναμία της στο γραφείο, προσέχοντας πάντα να μην λερώσει τα απλωμένα χαρτιά».
Και όμως ένα απλό γκουγκλάρισμα για το ποιόν της PwC θα αρκούσε. Ας σταθούμε σε ένα μόνο περιστατικό. Βουλευτές του βρετανικού κοινοβουλίου ανακάλυψαν το 2013 πως η εταιρεία είχε στήσει ένα υπερεθνικό σύστημα με επτά (7) επίπεδα ώστε το πιο ακριβό συγκρότημα γραφείων στο Λονδίνο, αξίας 600 εκατ. λιρών (κοντά στο 1 δισ. ευρώ), να μην πληρώνει φόρους από ενοίκια.
Η ροή του χρήματος περνούσε από τους συνήθεις κόμβους, δηλαδή χώρες με ντοκτορά στη φορολογική διαφθορά. Όχι, κακώς πήγε το μυαλό σας στα PIGS, Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία. Εδώ μιλάμε για επιστημονική διαφθορά και όχι για τις αποδείξεις που δεν κόβει ο υδραυλικός ή ο ιδιοκτήτης ταβέρνας. Οι κόμβοι που η PwC χρησιμοποίησε στην προσπάθειά της να κρύψει το χρήμα δεν ήταν στη Μύκονο, τη Νάπολη ή τη Βαρκελώνη αλλά στο Λουξεμβούργο, το Ντελαγουέρ (δηλαδή ΗΠΑ), το Τζέρσεϊ (δηλ. Βρετανία)...
Δύο υπουργοί και ένας τροϊκανός: Το φαν κλαμπ της Γενικής Γραμματέως
Τέτοιες υποθέσεις, για το τι πραγματικά κάνει η PwC και γενικότερα οι Big Four, υπάρχουν αμέτρητες. Δεν χρειαζόταν δηλαδή να περιμένει κανείς τα LuxLeaks. Και όμως, όταν ανακοινώθηκε η επιλογή της κ. Σαββαΐδου, αντί ενστάσεων, ακούστηκαν εγκώμια, εντός και εκτός Ελλάδας.
Τρεις ανώτατοι αξιωματούχοι ερίζουν για την πρόσληψη της. Όλοι τους, αν πιστέψουμε τα δημοσιεύματα εφημερίδων ήταν ενθουσιώδεις υποστηρικτές της:
Πρώτα απ'όλα αποτελούσε πρόταση του υπουργού Οικονομικών Γκίκα Χαρδούβελη, σύμφωνα με το επίσημο ανακοινωθέν του υπουργείου.
Επιπροσθέτως, στο Βήμα διαβάζουμε πως «κομβικό ρόλο στην επιλογή έπαιξε ο υφυπουργός Οικονομικών Γιώργος Μαυραγάνης», ο οποίος «είχε θητεύσει με επιτυχία στην KPMG», δηλαδή μία από τις υπόλοιπες Big Four. Με άλλα λόγια, στην Ελλάδα η μάχη κατά της φοροδιαφυγής είναι στα χέρια δύο πρώην στελεχών των εταιρειών με ειδικότητα τη... φοροαποφυγή.
Τέλος, η κ. Σαββαΐδου δεν θα 'χε πάρει την θέση, αν δεν την είχε εγκρίνει ο Γενικός Επιθεωρητής του Υπουργείου Οικονομικών της... Γαλλίας, ο κ. Λε Πετίτ, ο οποίος σύμφωνα με το Πρώτο Θέμα, συμμετείχε στην 5μελή επιτροπή επιλογής και «πέρασε από κόσκινο» τους υποψηφίους. (Ωραία εθνική κυριαρχία όπου τον Έλληνα γενικό γραμματέα Εσόδων εγκρίνει ένας... Γάλλος).
Το Bloomberg ψάχνει τη φοροδιαφυγή στα υπόγεια των μπαρ
Ήταν άνοιξη προς καλοκαίρι του 2014, η εποχή του success story, στο οποίο ατυχώς δεν προσέτρεξαν μόνον τα εγχώρια πρόθυμα ΜΜΕ αλλά και μερικά από τα εγκυρότερα μέσα διεθνώς. Το ελληνικό success story, η ανάκαμψη (rebound), η αναγέννηση (revival), σαν κάθε καλό δράμα με χάπι έντ, χρειαζόταν χαρακτήρες, ήρωες. Και τους βρήκε.
Κατά το πρακτορείο Bloomberg το νέο πρόσωπο της Ελλάδας είναι δύο γυναίκες, η Αικατερίνη Σαββαΐδου, νέα γενική γραμματέας Δημοσίων Εσόδων, και η Αναστασία Σακελλαρίου, πρόεδρος του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Μέσα στο καλοκαίρι το αμερικάνικο μέσο δημοσίευσε δύο διθυραμβικά προφίλ για τις δύο Ελληνίδες. (Και αν στην περίπτωση Σαββαΐδου, το πρακτορείο πέρασε στο ντούκου τη θητεία της στην PwC, στην περίπτωση της Σακελλαρίου θεώρησε τριτεύουσας σημασίας ότι η πρόεδρος του ΤΧΣ διώκεται για κακούργημα που σχετίζεται με την άσκηση των καθηκόντων της κατά την προηγούμενη θητεία της σε τράπεζα).
Το Bloomberg στο προφίλ της Σαββαΐδου επισημαίνει πως είναι «κομμένη και ραμμένη γι αυτή τη δουλειά». Δύο μήνες πριν, τον Απρίλιο του 2014 (πριν πάρει τη νέα της θέση), η Σαββαΐδου έχει κάνει δηλώσεις στο Bloomberg στο πλαίσιο ενός ρεπορτάζ με τίτλο (σε ελεύθερη μετάφραση) «Οι διώκτες της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα στρέφουν την προσοχή τους στα υπόγεια των νυχτερινών κλαμπ». Το ρεπορτάζ εστιάζει δηλαδή στο «κορυφαίο» ζήτημα: αν οι μπάρμαν στα ποτάδικα της νύχτας κόβουν απόδειξη στους πελάτες τους και στη μάχη του ΥπΟικ να τους πιάσει στα πράσα.
Παρότι η Σαββαΐδου ήταν ακόμα ενεργός senior manager στην PwC, στο ρεπορτάζ έκανε δηλώσεις με το το καπέλο του «κυβερνητικού συμβούλου». (Δείτε παραπάνω, το ΦΕΚ του διορισμού της).
Ο κ. Πετίτ και το Bloomberg, απρόσμενοι φαν της κ. Σαββαΐδου. Οι ίδιοι δηλαδή παράγοντες (διεθνή ΜΜΕ και εκπρόσωποι των δανειστών) που επί χρόνια πυροβολούσαν τους Έλληνες για το ότι δεν πληρώνουν φόρους, τώρα έδωσαν το χρίσμα του σε ένα ανώτατο στέλεχος πολυεθνικής που τα πηγαίνει περίφημα σε αυτό ακριβώς το σπορ.
Η διαπλοκή ελληνικού δημοσίου - PwC
Γνωρίζουμε τον αντίλογο που εκφράζεται από όσους υποστήριξαν την επιλογή Σαββαΐδου: Είναι σα να προσλάβεις ένα χάκερ. Η παρομοίωση θα ευσταθούσε μόνον αν αυτός που προσέλαβε τον χάκερ (το ΥπΟικ) αλλά και ο ίδιος ο χάκερ (Σαββαΐδου), αναγνώριζαν ότι ο προηγούμενος εργοδότης του χάκερ ήταν εγκληματικό στοιχείο. Δεν βλέπουμε καμιά τέτοια διάθεση... Τουναντίον, το ελληνικό κράτος σπεύδει σε κάθε ευκαιρία να διαπλακεί με τις ελεγκτικές εταιρείες, και με την PwC ιδιαιτέρως, σε σημείο που στην ουσία «ιδιωτικοποιεί» κομμάτια της δικής του αρμοδιότητας.
§ Το 2009, πριν καν την αρχή της κρίσης, διαβάζουμε πως το Υπουργείο Οικονομικών, θα ανέθετε στην PwC το κυνήγι των μικροοφειλετών, την ίδια ακριβώς εποχή που η εταιρεία υπέρβαλλε στις αρχές του Λουξεμβούργου πατέντες για τη φοροελάφρυνση των μεγαλο-πελατών της.
§ Το 2010, της ανατέθηκε (από κοινού με την KPMG) ο έλεγχος δαπανών του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους - μία ακόμα περίπτωση πρόσβασης σε νευραλγικό τομέα του δημοσίου.
§ Το 2011 ήταν σύμβουλος αποκρατικοποιήσεων για τις ΟΣΕ / ΤΡΕΝΟΣΕ.
§ Και πολύ πρόσφατα, τον Οκτώβριο του 2014, ο κ. Χαρδούβελης ανέθεσε στην PwC μελέτη για τον τρόπο εφαρμογής του αναβαλλόμενου φόρου των τραπεζών. Το έκανε σύμφωνα με τα ρεπορτάζ των εφημερίδων, «παρακάμπτοντας πλήρως τις υπηρεσίες του υπουργείου» του. Ανέθεσε δηλαδή την επίλυση ενός ζητήματος δημοσίου συμφέροντος σε μια ιδιωτική εταιρεία η οποία εκ της φύσεως της διαπλέκεται με τις ελληνικές τράπεζες... Και αν κρίνουμε από το αποτέλεσμα, σύμφωνα τουλάχιστον με όσα έχουν υποστηρίξει τόσο ο Γιάννης Βαρουφάκης εδώ όσο και η Wall Street Journal εδώ, οι τράπεζες έμειναν ενθουσιασμένες από τη λύση...
Και αυτά αφορούν μόνο τη διαπλοκή της PwC με το ελληνικό δημόσιο. Το μεγάλο θέμα όμως είναι η διαπλοκή της εταιρείας με το ευρύτερο σύστημα εξουσίας στην Ελλάδα. Αλλά γι αυτό θα μιλήσουμε αναλυτικότερα τις επόμενες μέρες...
Αντί επιλόγου: Ένα ερώτημα για τους Χαρδούβελη και Σαββαΐδου
Ο Γκίκας Χαρδούβελης πήγε στο υπουργείο Οικονομικών από τη Eurobank, όπου θήτευσε ως πολυετής και πολύτιμος συνεργάτης του Ομίλου Λάτση. (Για το σοβαρό πρόβλημα σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ των δύο ιδιοτήτων, διαβάστε εδώ την ανάλυση του Γιάννη Βαρουφάκη). Ταυτόχρονα, στο δημόσιο μεταγράφηκε η κ. Σαββαΐδου με τον τρόπο που είδαμε, και με τη θερμή, όπως προείπαμε, σύσταση του κ. Χαρδούβελη.
Τώρα αποκαλύπτεται πως η πρώην εταιρεία της κ. Σαββαΐδου (πιθανώς με τη συμμετοχή της), εκπόνησε ένα σχήμα φοροαποφυγής με ωφελημένο τον πρώην εργοδότη του κ. Χαρδούβελη. Η επιχείρηση είχε πολλούς κερδισμένους και ένα μόνο θύμα, το ελληνικό δημόσιο, στο οποίο υπηρετούν πλέον οι κ.κ. Χαρδούβελης και Σαββαΐδου. Ερώτηση αφελής: Δεν υπάρχει ηθικό και πολιτικό θέμα και για τους δύο;
Πηγή: ThePressProject | Νικόλας Λεοντόπουλος
Koutipandoras.gr
Η πορεία της κας. Σαββαΐδου ως υψηλόβαθμο στέλεχος της PriceWaterhouseCoopers (PwC), του παγκόσμιου κολοσσού που έστηνε όλο το σύστημα φοροδιαφυγής στο Λουξεμβούργο για λογαριασμό πολυεθνικών, δείχνει να συνάδει με όσα υποστήριξε ο πρώην υπουργός Οικονομικών στην επίμαχη συζήτηση. Μην ξεχνάμε πως πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου όλο το διάστημα της μεγάλης φοροδιαφυγής που έμεινε στην ιστορία ως Lux Leaks, ήταν ο νυν πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ. Για το λόγο αυτό επαναδημοσιεύουμε το σχετικό άρθρο του Νικόλα Λεωντόπουλου στο thepressproject.gr όπου εξηγείται με τεκμήρια πώς είναι αρκετά δύσκολο η Κατερίνα Σαββαΐδου να υπερασπισθεί το δημόσιο συμφέρον. Κι όμως στην υπόθεση με το plan B του Βαρουφάκη, η κα. Σαββαΐδου εμφανίζεται ως ο βοσκός που φυλά τα πρόβατα - τους φορολογούμενους εν προκειμένω - με την ΕΔΕ που διέταξε.
Κατερίνα Σαββαΐδου: Ο λύκος που φυλάει τους λύκους
Η Γενική Γραμματέας Εσόδων, δηλαδή ο υπ. αριθμ. 1 αρμόδιος στη χώρα για την είσπραξη φόρων, ήταν ανώτατο στέλεχος στην PwC στα 4 χρόνια που αυτή έστηνε σχήματα φοροαποφυγής για τις μεγαλύτερες ελληνικές πολυεθνικές. Για τη θέση της Γ.Γ. την πρότεινε ο υπουργός Οικονομικών, ο πρώην εργοδότης του οποίου επίσης εμπλέκεται στα LuxLeaks. Και αυτό δεν είναι παρά η άκρη του μίτου της διαπλοκής μεταξύ PwC και δημοσίου.
Του Νικόλα Λεοντόπουλου
Σε έναν κόσμο λογικής, οι αποκαλύψεις του ICIJ σχετικά με τα LuxLeaks, και η συμμετοχή σε αυτά ελληνικών εταιρειών, θα οδηγούσε τις ελληνικές αρχές σε επείγουσα δράση εναντίον του «κυκλώματος»: εναντίον των εμπλεκόμενων εταιρειών αλλά και εναντίον της PwC, της εταιρείας δηλαδή που έστησε όλο αυτό το σύστημα.
Σε αυτόν τον κόσμο, ο Γενικός Γραμματέας Εσόδων, ο άνθρωπος που νυχθημερόν ασχολείται με τη συλλογή εσόδων, θα ήταν τώρα (ή πιο σωστά από καιρό) επί ποδός πολέμου κατά της PwC.
Ας μεταβούμε λοιπόν νοερά στο αρχηγείο αυτού του πολέμου. Εκεί, στην οδό Καραγεώργη Σερβίας 8, συναντούμε την Κατερίνα Σαββαΐδου, ετών 41. Ανέλαβε το πόστο του γενικού γραμματέα Δημοσίων Εσόδων τον Ιούνιο του 2014.
Η κ. Σαββαΐδου μονομιάς έκανε σαφές πως προτεραιότητά της είναι η πάταξη της φοροαποφυγής: «Να μην επιτρέψεις στον άλλον να φθάσει στο σημείο να φοροδιαφύγει. Αυτό το επιτυγχάνεις μόνο εφόσον κλείσεις όλα τα “παράθυρα” της φοροαποφυγής», επεσήμανε σε στενούς της συνεργάτες, σύμφωνα με Το Βήμα. Πρόκειται για δήλωση με υψηλή αίσθηση της ειρωνίας καθώς προερχόταν από μια ειδικό της... φοροαποφυγής.
Μέχρι τον Ιούνιο του 2014, η κ. Σαββαΐδου ήταν ανώτατο στέλεχος στην PriceWaterhouseCooopers (PwC), μία από τις λεγόμενες Big Four, τις μεγάλες ελεγκτικές εταιρείες του κόσμου. Στην υπόθεση των LuxLeaks, η PwC είναι η πραγματική πρωταγωνίστρια: Η εταιρεία που έστησε για περισσότερες από 340 πολυθενικές ένα σοφιστικέ μηχανισμό φοροαποφυγής σε συνεργασία με τις αρχές του Λουξεμβούργου. Ανάμεσα τους και 9 εταιρείες που σχετίζονται με την Ελλάδα...
Είναι δυνατόν ο Tax Senior Manager της PwC να μη γνώριζε τι έκανε η PwC;
Όχι μόνον η προϋπηρεσία της κ. Σαββαΐδου στην PwC δεν αποτελεί μυστικό αλλά το ΥπΟικ στην ανακοίνωση επιλογής της είχε φροντίσει να τονίσει πως η νέα Γ.Γ. ήταν «Senior Manager στην εταιρία “PwC-Ελλάς”, επικεφαλής μιας ομάδας περίπου 100 δικηγόρων και φοροτεχνικών συμβούλων». Ήταν «επίσης, Knowledge Manager όλης της εταιρείας, που στελεχώνεται από περίπου 900 υπαλλήλους».
Σύμφωνα με το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, η κ. Σαββαΐδου, ως Tax Senior Manager της PwC είναι (ακόμα;) μέλος της Επιτροπής Φορολογίας του επιμελητηρίου, μιας επιτροπής της οποίας η αποστολή ρητώς «δεν παραβλέπει τις ευκαιρίες για σύννομη φορολογική ελάφρυνση». Τον ίδιο ακριβώς όρο («tax saving») χρησιμοποιεί το ICIJ στη σύνοψη των ευρημάτων του (key findings) για να περιγράψει τo σκοπό των συμφωνιών στο Λουξεμβούργο.
(Δύο μέρες πριν τη δημοσιοποίηση των LuxLeaks, οργανώθηκε το 6ο Tax Forum στη Θεσσαλονίκη με σπόνσορες ανάμεσα σε άλλους την PwC. Κεντρικοί ομιλητές ήταν δύο: η Κατερίνα Σαββαίδου, πρώην PwC / πλέον Γ.Γ. Εσόδων. Και ο Γιώργος Μαυραγάνης, πρώην KPMG / πλέον υφυπουργός Οικονομικών.)
Και όμως, παρόλο που η κ. Σαββαΐδου ήταν Tax Senior Manager στην PwC, η ελληνική κυβέρνηση την είχε διορίσει ήδη από τον Ιούλιο του 2013 (βλ. ΦΕΚ παραπλεύρως) σε επιτροπή του Υπουργείου Οικονομκών ενώ (όπως θα δούμε παρακάτω) ταυτόχρονα με τη θέση της στην PwC έκανε δηλώσεις σε διεθνή μέσα ως «σύμβουλος της κυβέρνησης».
Από το προσωπικό της LinkedIn προκύπτει ότι έμεινε στην PwC από τον Ιανουάριο του 2010 ως τον Ιούνιο του 2014, περίοδος που εν μέρει συμπίπτει με την περίοδο των LuxLeaks. Για παράδειγμα, δύο από τα tax rulings που επιτρέπουν, κατά το ICIJ, σε ελληνικές εταιρείες να κάνουν φοροαποφυγή στο Λουξεμβούργο (ένα ruling για το EFG Group του Ομίλου Λάτση, και ένα για τη Wind Hellas) έχουν ημερομηνία Φεβρουαρίου και Μαρτίου 2010 αντίστοιχα, αφού δηλαδή η κ. Σαββαΐδου έχει αναλάβει ως senior manager στην PwC.
Σε κάθε όμως περίπτωση, η κ. Σαββαΐδου ήταν ενεργός μάνατζερ στην PwC όταν όλα αυτά τα σχήματα φοροαποφυγής ήταν σε ισχύ: δηλαδή από το 2010 ως το 2014.
Και το ΦΕΚ στο οποίο αναφερθήκαμε πιο πάνω, με το οποίο διορίστηκε το 2013 στην επιτροπή του ΥπΟικ (ενώ συνέχισε να εργάζεται στην PwC) ανέφερε ρητά πως "ε) Κατά την έναρξη κάθε συνεδρίασης κάθε µέλος του Γνωµοδοτικού Συµβουλίου οφείλει να δηλώνει ενδεχόµενη σύγκρουση συµφερόντων."
Το ερώτημα που τίθεται είναι φυσικά το ακόλουθο: Είναι δυνατόν ένας «tax senior manager», ένας «knowledge manager», επικεφαλής του νομικού – φοροτεχνικού τμήματος της εταιρείας, να μην έχει γνώση του συστήματος φοροαποαφυγής που η εταιρεία του κατ’εξακολούθηση έστηνε για λογαριασμό σειράς επιχειρήσεων;
Θα μπορούσε να αντιτάξει κανείς ότι αυτές οι εννιά επιχειρήσεις έχουν την έδρα τους στο Λουξεμβούργο, συνεπώς τα σχήματα φοροαποφυγής θα τα αναλάμβανε η PwC Λουξεμβούργου. Αυτό όμως δύσκολα θα μπορούσε να συμβεί χωρίς τη γνώση και τη συμμετοχή της ελληνικής PwC αφού στη μεγάλη τους πλειοψηφία τα tax rulings αφορούν τις προσπάθειες των εταιρειών να μην πληρώσουν φόρους στη χώρα μας για λεφτά που έβγαλαν στην Ελλάδα. Επιπροσθέτως, πολλές από τις φορολογικές συμφωνίες αφορούν επιχειρηματικές δραστηριότητες στην Ελλάδα. Πώς είναι δυνατόν η ελληνική PwC να μη γνώριζε;
Coca-Cola & EFG: Δύο κραυγαλέες περιπτώσεις ασυμβίβαστου για την PwC
Το έργο των accounting firms μπορεί σε γενικές γραμμές να διαιρεθεί σε δύο δραστηριότητες, αντιφατικές η μία προς την άλλη: αφενός να ελέγχουν τα βιβλία των πελατών τους (ως ελεγκτικές εταιρείες). Από την άλλη, όπως και οι ίδιες παραδέχονται, να βοηθούν τους πελάτες τους να πληρώνουν λιγότερους φόρους. Το αν αυτό εκτός από ανήθικο είναι και παράνομο είναι άλλη ιστορία. Οι ίδιες οι ελεγκτικές εταιρείες επιχειρηματολογούν ότι είναι νόμιμο, και όμως, σύμφωνα όμως με στατιστικές (πηγή: συνεδριάσεις Επιτροπής Δημόσιων Λογαριασμών, Βουλή των Κοινοτήτων, pdf), οι φορολογικές λύσεις που προσφέρουν, οσάκις προσβληθούν σε δικαστήριο, κρίνονται παράνομες σε ποσοστό από 50% ως 75%! Aν διαβάζετε αυτή τη γραμμή κάποιος έχει αντιγράψει το κείμενο χωρίς την άδειά μας
Ο στοιχειώδης κανόνας αποφυγής σύγκρουσης συμφερόντων είναι η εταιρεία λογιστών να μην μπλέκει την ελεγκτική δουλειά με την παροχή συμβουλών φοροαποφυγής. Μπορεί δηλαδή να κάνει το ένα (έλεγχο βιβλίων) ή το άλλο (παροχή συμβουλών) με έναν πελάτη αλλά όχι και τα δύο μαζί.
Μια απλή διασταύρωση όμως των εταιρειών που έλεγχε η PwC και των tax rulings του Λουξεμβούργου δείχνει ότι τελικά έκανε και τα δύο μαζί.
Έτσι η PwC για τις χρονιές 2009 και 2010, σύμφωνα με τα LuxLeaks, πετυχαίνει tax rulings στο Λουξεμβούργο για λογαριασμό του EFG Group (Όμιλος Λάτση) και της Coca-Cola SBC (Όμιλος Δαυίδ-Λεβέντη).
Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τις Εκθέσεις Διαφάνειας για τις χρονιές 2009 και 2010, η PwC «ορίσθηκε ως νόμιμος ελεγκτής για τη διενέργεια υποχρεωτικών ελέγχων των ετησίων οικονομικών καταστάσεων» τόσο για την Coca-Cola SBC όσο και για την Eurobank, τη θυγατρική (εκείνη την εποχή) του EFG Group.
Για πολλά χρόνια, οι Big Four αντιστέκονταν στην ποινικοποίηση της σύγκρουσης συμφερόντων. Τελικά το σκάνδαλο της Enron οδήγησε το 2002 στο διάσημο νόμο Sarbanes–Oxley Act (ή SOX από τα αρχικά των δύο αμερικανών πολιτικών που τον νομοθέτησαν, του Ελληνοαμερικανού γερουσιαστή Paul Sarbanes και του βουλευτή Michael G. Oxley) με τον οποίο οριοθετήθηκαν οι περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων στις ΗΠΑ. Αλλά όχι στην Ευρώπη όπου μόνο μετά το 2011 πάρθηκαν ανάλογες πρωτοβουλίες από την Κομισιόν και τον Επίτροπο Μισέλ Μπαρνιέ. Το τελικό πλαίσιο θέτει για πρώτη φορά κανόνες μετά όμως από σημαντικές υποχωρήσεις σχετικά με το αρχικό σχέδιο Μπαρνιέ...
Πρόσβαση στα πιο μύχια μυστικά
Η τοποθέτηση της κ. Σαββαΐδου προκαλεί τέλος ένα δύσκολο ερώτημα - δύσκολο όχι μόνο να απαντηθεί αλλά ακόμα και να διατυπωθεί: Από την πιο σημαντική θέση διοίκησης του ελληνικού φοροεισπρακτικού μηχανισμού έχει πρόσβαση στα πιο μύχια κρατικά μυστικά. Πόσο συμβατή είναι αυτή η επιλογή με ένα πρόσωπο που μέχρι πρότινος εργαζόταν ως μάνατζερ για μια εταιρεία με ευθέως ανταγωνιστικά προς το ελληνικό δημόσιο συμφέροντα;
Αντί για τέτοιου είδους ερωτήσεις, τα ελληνικά ΜΜΕ παρείχαν κρίσιμες πληροφορίες σχετικά με την κ. Σαββαΐδου από ανώνυμες πηγές εντός του ΥπΟικ, όπως η ακόλουθη: «Τις περισσότερες φορές δεν έφευγε ούτε για φαγητό το μεσημέρι, αλλά έτρωγε την σαλάτα της με βιολογικά προϊόντα, που είναι αδυναμία της στο γραφείο, προσέχοντας πάντα να μην λερώσει τα απλωμένα χαρτιά».
Και όμως ένα απλό γκουγκλάρισμα για το ποιόν της PwC θα αρκούσε. Ας σταθούμε σε ένα μόνο περιστατικό. Βουλευτές του βρετανικού κοινοβουλίου ανακάλυψαν το 2013 πως η εταιρεία είχε στήσει ένα υπερεθνικό σύστημα με επτά (7) επίπεδα ώστε το πιο ακριβό συγκρότημα γραφείων στο Λονδίνο, αξίας 600 εκατ. λιρών (κοντά στο 1 δισ. ευρώ), να μην πληρώνει φόρους από ενοίκια.
Η ροή του χρήματος περνούσε από τους συνήθεις κόμβους, δηλαδή χώρες με ντοκτορά στη φορολογική διαφθορά. Όχι, κακώς πήγε το μυαλό σας στα PIGS, Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία. Εδώ μιλάμε για επιστημονική διαφθορά και όχι για τις αποδείξεις που δεν κόβει ο υδραυλικός ή ο ιδιοκτήτης ταβέρνας. Οι κόμβοι που η PwC χρησιμοποίησε στην προσπάθειά της να κρύψει το χρήμα δεν ήταν στη Μύκονο, τη Νάπολη ή τη Βαρκελώνη αλλά στο Λουξεμβούργο, το Ντελαγουέρ (δηλαδή ΗΠΑ), το Τζέρσεϊ (δηλ. Βρετανία)...
Δύο υπουργοί και ένας τροϊκανός: Το φαν κλαμπ της Γενικής Γραμματέως
Τέτοιες υποθέσεις, για το τι πραγματικά κάνει η PwC και γενικότερα οι Big Four, υπάρχουν αμέτρητες. Δεν χρειαζόταν δηλαδή να περιμένει κανείς τα LuxLeaks. Και όμως, όταν ανακοινώθηκε η επιλογή της κ. Σαββαΐδου, αντί ενστάσεων, ακούστηκαν εγκώμια, εντός και εκτός Ελλάδας.
Τρεις ανώτατοι αξιωματούχοι ερίζουν για την πρόσληψη της. Όλοι τους, αν πιστέψουμε τα δημοσιεύματα εφημερίδων ήταν ενθουσιώδεις υποστηρικτές της:
Πρώτα απ'όλα αποτελούσε πρόταση του υπουργού Οικονομικών Γκίκα Χαρδούβελη, σύμφωνα με το επίσημο ανακοινωθέν του υπουργείου.
Επιπροσθέτως, στο Βήμα διαβάζουμε πως «κομβικό ρόλο στην επιλογή έπαιξε ο υφυπουργός Οικονομικών Γιώργος Μαυραγάνης», ο οποίος «είχε θητεύσει με επιτυχία στην KPMG», δηλαδή μία από τις υπόλοιπες Big Four. Με άλλα λόγια, στην Ελλάδα η μάχη κατά της φοροδιαφυγής είναι στα χέρια δύο πρώην στελεχών των εταιρειών με ειδικότητα τη... φοροαποφυγή.
Τέλος, η κ. Σαββαΐδου δεν θα 'χε πάρει την θέση, αν δεν την είχε εγκρίνει ο Γενικός Επιθεωρητής του Υπουργείου Οικονομικών της... Γαλλίας, ο κ. Λε Πετίτ, ο οποίος σύμφωνα με το Πρώτο Θέμα, συμμετείχε στην 5μελή επιτροπή επιλογής και «πέρασε από κόσκινο» τους υποψηφίους. (Ωραία εθνική κυριαρχία όπου τον Έλληνα γενικό γραμματέα Εσόδων εγκρίνει ένας... Γάλλος).
Το Bloomberg ψάχνει τη φοροδιαφυγή στα υπόγεια των μπαρ
Ήταν άνοιξη προς καλοκαίρι του 2014, η εποχή του success story, στο οποίο ατυχώς δεν προσέτρεξαν μόνον τα εγχώρια πρόθυμα ΜΜΕ αλλά και μερικά από τα εγκυρότερα μέσα διεθνώς. Το ελληνικό success story, η ανάκαμψη (rebound), η αναγέννηση (revival), σαν κάθε καλό δράμα με χάπι έντ, χρειαζόταν χαρακτήρες, ήρωες. Και τους βρήκε.
Κατά το πρακτορείο Bloomberg το νέο πρόσωπο της Ελλάδας είναι δύο γυναίκες, η Αικατερίνη Σαββαΐδου, νέα γενική γραμματέας Δημοσίων Εσόδων, και η Αναστασία Σακελλαρίου, πρόεδρος του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Μέσα στο καλοκαίρι το αμερικάνικο μέσο δημοσίευσε δύο διθυραμβικά προφίλ για τις δύο Ελληνίδες. (Και αν στην περίπτωση Σαββαΐδου, το πρακτορείο πέρασε στο ντούκου τη θητεία της στην PwC, στην περίπτωση της Σακελλαρίου θεώρησε τριτεύουσας σημασίας ότι η πρόεδρος του ΤΧΣ διώκεται για κακούργημα που σχετίζεται με την άσκηση των καθηκόντων της κατά την προηγούμενη θητεία της σε τράπεζα).
Το Bloomberg στο προφίλ της Σαββαΐδου επισημαίνει πως είναι «κομμένη και ραμμένη γι αυτή τη δουλειά». Δύο μήνες πριν, τον Απρίλιο του 2014 (πριν πάρει τη νέα της θέση), η Σαββαΐδου έχει κάνει δηλώσεις στο Bloomberg στο πλαίσιο ενός ρεπορτάζ με τίτλο (σε ελεύθερη μετάφραση) «Οι διώκτες της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα στρέφουν την προσοχή τους στα υπόγεια των νυχτερινών κλαμπ». Το ρεπορτάζ εστιάζει δηλαδή στο «κορυφαίο» ζήτημα: αν οι μπάρμαν στα ποτάδικα της νύχτας κόβουν απόδειξη στους πελάτες τους και στη μάχη του ΥπΟικ να τους πιάσει στα πράσα.
Παρότι η Σαββαΐδου ήταν ακόμα ενεργός senior manager στην PwC, στο ρεπορτάζ έκανε δηλώσεις με το το καπέλο του «κυβερνητικού συμβούλου». (Δείτε παραπάνω, το ΦΕΚ του διορισμού της).
Ο κ. Πετίτ και το Bloomberg, απρόσμενοι φαν της κ. Σαββαΐδου. Οι ίδιοι δηλαδή παράγοντες (διεθνή ΜΜΕ και εκπρόσωποι των δανειστών) που επί χρόνια πυροβολούσαν τους Έλληνες για το ότι δεν πληρώνουν φόρους, τώρα έδωσαν το χρίσμα του σε ένα ανώτατο στέλεχος πολυεθνικής που τα πηγαίνει περίφημα σε αυτό ακριβώς το σπορ.
Η διαπλοκή ελληνικού δημοσίου - PwC
Γνωρίζουμε τον αντίλογο που εκφράζεται από όσους υποστήριξαν την επιλογή Σαββαΐδου: Είναι σα να προσλάβεις ένα χάκερ. Η παρομοίωση θα ευσταθούσε μόνον αν αυτός που προσέλαβε τον χάκερ (το ΥπΟικ) αλλά και ο ίδιος ο χάκερ (Σαββαΐδου), αναγνώριζαν ότι ο προηγούμενος εργοδότης του χάκερ ήταν εγκληματικό στοιχείο. Δεν βλέπουμε καμιά τέτοια διάθεση... Τουναντίον, το ελληνικό κράτος σπεύδει σε κάθε ευκαιρία να διαπλακεί με τις ελεγκτικές εταιρείες, και με την PwC ιδιαιτέρως, σε σημείο που στην ουσία «ιδιωτικοποιεί» κομμάτια της δικής του αρμοδιότητας.
§ Το 2009, πριν καν την αρχή της κρίσης, διαβάζουμε πως το Υπουργείο Οικονομικών, θα ανέθετε στην PwC το κυνήγι των μικροοφειλετών, την ίδια ακριβώς εποχή που η εταιρεία υπέρβαλλε στις αρχές του Λουξεμβούργου πατέντες για τη φοροελάφρυνση των μεγαλο-πελατών της.
§ Το 2010, της ανατέθηκε (από κοινού με την KPMG) ο έλεγχος δαπανών του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους - μία ακόμα περίπτωση πρόσβασης σε νευραλγικό τομέα του δημοσίου.
§ Το 2011 ήταν σύμβουλος αποκρατικοποιήσεων για τις ΟΣΕ / ΤΡΕΝΟΣΕ.
§ Και πολύ πρόσφατα, τον Οκτώβριο του 2014, ο κ. Χαρδούβελης ανέθεσε στην PwC μελέτη για τον τρόπο εφαρμογής του αναβαλλόμενου φόρου των τραπεζών. Το έκανε σύμφωνα με τα ρεπορτάζ των εφημερίδων, «παρακάμπτοντας πλήρως τις υπηρεσίες του υπουργείου» του. Ανέθεσε δηλαδή την επίλυση ενός ζητήματος δημοσίου συμφέροντος σε μια ιδιωτική εταιρεία η οποία εκ της φύσεως της διαπλέκεται με τις ελληνικές τράπεζες... Και αν κρίνουμε από το αποτέλεσμα, σύμφωνα τουλάχιστον με όσα έχουν υποστηρίξει τόσο ο Γιάννης Βαρουφάκης εδώ όσο και η Wall Street Journal εδώ, οι τράπεζες έμειναν ενθουσιασμένες από τη λύση...
Και αυτά αφορούν μόνο τη διαπλοκή της PwC με το ελληνικό δημόσιο. Το μεγάλο θέμα όμως είναι η διαπλοκή της εταιρείας με το ευρύτερο σύστημα εξουσίας στην Ελλάδα. Αλλά γι αυτό θα μιλήσουμε αναλυτικότερα τις επόμενες μέρες...
Αντί επιλόγου: Ένα ερώτημα για τους Χαρδούβελη και Σαββαΐδου
Ο Γκίκας Χαρδούβελης πήγε στο υπουργείο Οικονομικών από τη Eurobank, όπου θήτευσε ως πολυετής και πολύτιμος συνεργάτης του Ομίλου Λάτση. (Για το σοβαρό πρόβλημα σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ των δύο ιδιοτήτων, διαβάστε εδώ την ανάλυση του Γιάννη Βαρουφάκη). Ταυτόχρονα, στο δημόσιο μεταγράφηκε η κ. Σαββαΐδου με τον τρόπο που είδαμε, και με τη θερμή, όπως προείπαμε, σύσταση του κ. Χαρδούβελη.
Τώρα αποκαλύπτεται πως η πρώην εταιρεία της κ. Σαββαΐδου (πιθανώς με τη συμμετοχή της), εκπόνησε ένα σχήμα φοροαποφυγής με ωφελημένο τον πρώην εργοδότη του κ. Χαρδούβελη. Η επιχείρηση είχε πολλούς κερδισμένους και ένα μόνο θύμα, το ελληνικό δημόσιο, στο οποίο υπηρετούν πλέον οι κ.κ. Χαρδούβελης και Σαββαΐδου. Ερώτηση αφελής: Δεν υπάρχει ηθικό και πολιτικό θέμα και για τους δύο;
Πηγή: ThePressProject | Νικόλας Λεοντόπουλος
Koutipandoras.gr
Άνεμος Αντίστασης: Κατερίνα Ακριβοπούλου: Κοίτα ποιος μιλάει !
Άνεμος Αντίστασης: Κατερίνα Ακριβοπούλου: Κοίτα ποιος μιλάει !: Γράφει η Κατερίνα Ακριβοπούλου στο altsantiri Ε όχι κι έτσι ! Όχι και κήνσορες οι εκπρόσωποι του πιο διεφθαρμένου συστήματος πο...
Τετάρτη 29 Ιουλίου 2015
Ευτυχώς που μένουμε ευρώ: Σε απόλυτη φτώχεια 4 στους 10 Έλληνες (μέχρι τώρα), τα Μνημόνια "πιάνουν τους στόχους τους"
Βάσει της μελέτης, ο φτωχός πληθυσμός στην Ελλάδα υπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα 4 στους 10 κατοίκους της χώρας να έχουν διαθέσιμο εισόδημα μικρότερο του αντίστοιχου ορίου φτώχειας του 2009, όπως αναφέρει το Έθνος.
Το ποσοστό απόλυτης φτώχειας των μισθωτών πλήρους απασχόλησης το 2009 ανερχόταν στο 7,6%, ενώ το 2012 στο 19,7%.
Για τους αυτοαπασχολούμενους πλήρους απασχόλησης το ίδιο ποσοστό υπολογιζόταν το 2009 στο 23,5%, ενώ το 2012 είχε αυξηθεί στο 37,4%.
Οι κλαδικές/εθνικές ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις εργασίας μειώθηκαν από 65 το 2010 σε 14 το 2014, ενώ οι νέες επιχειρησιακές συμβάσεις έφεραν μειώσεις στις αποδοχές 10%-40%.
Παράλληλα ο αριθμός των ανέργων τετραπλασιάστηκε, καθώς αυξήθηκε από 364.000 το τρίτο τρίμηνο του 2008 σε 1,342 εκατομμύρια το πρώτο τρίμηνο του 2014.
anemosantistasis
Ζούμε στη χώρα όπου ποινικό αδίκημα δεν είναι τα θαλασσοδάνεια της "Καθημερινής" αλλά ο ναρκισσισμός ενός άξιου ανθρώπου
Βλέπετε, μια νεοφυής εταιρεία που είναι σε θέση να προσφέρει υγιείς θέσεις εργασίας και να οδηγήσει στην ανάπτυξη δεν μπορεί να εκβιάσει, να απειλήσει, να προπαγανδίσει, να χυδαιολογήσει, να ψευδολογήσει μέσα από γραπτά, ραδιοφωνικά ή τηλεοπτικά εμέσματα ώστε να υπάρχει λόγος για το σύστημα της διαπλοκής να τη χρηματοδοτήσει. Κι έτσι έρχεται σήμερα η νεοφιλελεύθερη φυλλάδα να παραδίδει μαθήματα ηθικής κι ελεύθερης οικονομίας και να επιτίθεται στον υπουργό Οικονομικών γιατί χρειάζεται να χακάρει για να έχει πρόσβαση στα ΑΦΜ που εκδίδει το υπουργείο... Οικονομικών!Την ίδια ώρα, οι κήνσορες της κάθαρσης αφήνουν στο απυρόβλητο τη γενική γραμματέα δημοσίων εσόδων, η οποία ως μεγαλοστέλεχος της PwC βοήθησε στο στήσιμο του συστήματος φοροδιαφυγής στο Λουξεμβούργο ("Lux Leaks"). Οι σαμαροβενιζέλοι, δηλαδή, έβαλαν το λύκο να φυλά τα πρόβατα, αλλά εμείς κυνηγούμε αυτόν που ήθελε να προστατέψει το μαντρί...
Αυτοί που επί 40 χρόνια χάιδευαν μια ελίτ που νομιμοποίησε την άδικη κατανομή τού πλούτου, την αναξιοκρατία, το νεποτισμό, την κομματοκρατία, το ρουσφέτι, την κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα, τη διαπλοκή, τα σκάνδαλα και τη διαφθορά, αυτοί που εξύμνησαν τους καραμανλήδες, τους παπανδρέου, τους μητσοτάκηδες και τους σημίτηδες έρχονται σήμερα σαν άλλες σαλώμες κι απαιτούν το κεφάλι επί πίνακι ενός ανθρώπου που έγινε πολιτικός μόλις πριν έξι μήνες, ενός φτασμένου επιστήμονα που οι συνάδελφοί του τον ακούνε με δέος αλλά ο οποίος στην Ελλάδα θεωρείται από ορισμένους σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι. Δεν μου κάνει εντύπωση αφού ζούμε σε μια χώρα που κάποτε έδωσε στον Σωκράτη να πιει το κώνειο, που έστελνε αξιωματούχους στη Στοκχόλμη για να μην πάρει ο Νίκος Καζαντζάκης το Νόμπελ Λογοτεχνίας, που φυλάκισε τον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος κλείνει σήμερα τα 90, και που τώρα εξορίζει τα καλύτερα μυαλά της για να μην χάσει ούτε ευρώ το κατεστημένο. Δεν παραξενεύομαι, επομένως, που τιμητές τού πρώην υπουργού είναι τύποι όπως ο τηλεπωλητής βιβλίων τής κακιάς ώρας Αδ. Γεωργιάδης. Ηταν, είναι και θα είναι ίδιον των μέτριων να λασπολογούν τους άξιους...
Εχουν αναγάγει τον όποιο ναρκισσισμό τού Βαρουφάκη σε αδίκημα πολύ βαρύτερο της φούσκας τού χρηματιστηρίου ή των μιζών για τα εξοπλιστικά και για τη Siemens. Τον χαρακτηρίζουν ψυχοπαθή ακόμα και σύντροφοί του γιατί έτσι πιστεύουν ότι προστατεύουν τον Αλέξη Τσίπρα. Ας γνωρίζουν, ωστόσο, όλοι αυτοί πως αν στείλουν τον Γιάνη στο Ειδικό Δικαστήριο απέξω θα είναι πέντε εκατομμύρια έλληνες που θα τον χειροκροτούν. Αμφιβάλλω αν θα είναι πάνω από μερικές εκατοντάδες εκείνοι που θα συμπαρασταθούν στον αρχιερέα τής διαπλοκής, για παράδειγμα, ή στον τουρίστα τής Ραφήνας ή στο ρεζίλη των Παπανδρέου αν κι όταν με το καλό αποφανθεί η Δικαιοσύνη για τα αμαρτήματά τους. Κι αυτό γιατί το λαϊκό ένστικτο ξέρει να διακρίνει αυτούς που προσπαθούν για το καλό των πολλών κι ας αποτυγχάνουν από εκείνους που σκύβουν μια ζωή το κεφάλι για να μην χάνουν τα προνόμια που τους παραχωρεί η ολιγαρχία. Συμβουλεύω, επομένως, τους διάφορους κανίβαλους να είναι περισσότερο προσεκτικοί για τα δικά τους συμφέροντα γιατί η βρόμικη επίθεσή τους στον Βαρουφάκη είναι πιθανότερο να τον μετατρέψει στον επόμενο πρωθυπουργό παρά σε πολιτικό πτώμα...
tripioevro
Φίσερ: Ο Σόιμπλε χρησιμοποιεί το ευρώ ως οικονομικό «αναμορφωτήριο»
Ιδιαίτερα
σκληρή γλώσσα κατά του διδύμου Μέρκελ-Σόιμπλε χρησιμοποιεί ο πρώην
υπουργός Εξωτερικών και αντικαγκελάριος της Γερμανίας Γιόσκα Φίσερ σε
άρθρο του στο Project Syndicate, κατηγορώντας τους ανοιχτά ότι επέβαλαν
εκβιαστικά στη Ελλάδα ένα οικονομικό πρόγραμμα διάσωσης το οποίο την
μετατρέπει σε ευρωπαϊκό προτεκτοράτο χωρίς καμία ελπίδα ανάκαμψης της
οικονομίας της.
Κατηγορεί
δε ευθέως τον Σόιμπλε ότι θέλει να χρησιμοποιήσει το κοινό νόμισμα ως
μέσο οικονομικής «αναμόρφωσης» της νότιας Ευρώπης, προειδοποιώντας τον
ωστόσο ότι το σχέδιο του θα αποδειχθεί επικίνδυνη πλάνη.
Σύμφωνα
με τον Φίσερ, η Γερμανία έχει έρθει σε ρήξη με όλη την μέχρι σήμερα
μεταπολεμική πολιτική της στην Ευρώπη καθώς είναι φανερό ότι με την
συμφωνία που επέβαλε στην Ελλάδα, επιδιώκει να μετατρέψει την ευρωζώνη
από ένα κοινό ευρωπαϊκό σχέδιο σε σφαίρα επιρροής της.
Ολόκληρο το άρθρο του Γιόσκα Φίσερ:
Η επιστροφή της άσχημης Γερμανίας
Στη
διάρκεια της μεγάλης νύχτας των διαπραγματεύσεων με την Ελλάδα στις
12-13 Ιουλίου, κάτι θεμελιώδες σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ράγισε.
Από τότε, οι Ευρωπαίοι ζουν σ' ένα διαφορετικό είδος Ευρωπαϊκή Ένωσης.
Αυτό
που άλλαξε εκείνη την νύχτα, ήταν η ίδια η Γερμανία έτσι όπως την
γνώριζαν οι Ευρωπαίοι από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου κι έπειτα.
Στην επιφάνεια βρίσκονταν οι διαπραγματεύσεις για την αποτροπή μιας
εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη (ή Grexit) και την αποφυγή των
ολέθριων συνεπειών που θα ακολουθούσαν τόσο για την Ελλάδα όσο και για
την νομισματική ένωση. Σ' ένα βαθύτερο επίπεδο ωστόσο, αυτό που
βρίσκονταν επί τάπητος ήταν ο ρόλος που διαδραματίζει στην Ευρώπη η πιο
πολυπληθής και η πλέον οικονομικά ισχυρή χώρα της.
Η
αναγέννηση της Γερμανίας μετά τον Β'ΠΠ και η αποκατάσταση της παγκόσμιας
εμπιστοσύνης προς αυτήν (με αποκορύφωμα την συναίνεση για την γερμανική
ενοποίηση τέσσερις δεκαετίες αργότερα) οικοδομήθηκε πάνω σε ανθεκτικούς
πυλώνες εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής. Στο εσωτερικό, μια σταθερή
δημοκρατία εδραιωμένη στο κράτος δικαίου, αναδύθηκε γρήγορα. Η
οικονομική επιτυχία του κράτους πρόνοιας της Γερμανίας λειτούργησε ως
μοντέλο για την Ευρώπη. Και η προθυμία των Γερμανών να αντιμετωπίσουν τα
ναζιστικά εγκλήματα δίχως επιφύλαξη, οδήγησε σε μια βαθιά ριζωμένη
δυσπιστία τους απέναντι σε κάθε τι μιλιταριστικό.
"Ευρω-ρομαντικοί"...
Όσον
αφορά την εξωτερική πολιτική, η Γερμανία οικοδόμησε την εμπιστοσύνη της
με την αποδοχή της Δυτικής ολοκλήρωσης και του εξευρωπαϊσμού
(Europeanization). Η χώρα-δύναμη στο κέντρο της Ευρώπης δεν θα έπρεπε
ποτέ ξανά να καταστεί απειλή για την ήπειρο ή το εαυτό της. Έτσι, ο
στόχος των Δυτικών Συμμάχων μετά το 1945-σε αντίθεση με τον Α' Παγκόσμιο
Πόλεμο-δεν ήταν να απομονώσουν την Γερμανία και να την αποδυναμώσουν
οικονομικά, αλλά να την προστατεύσουν στρατιωτικά και να την
ενσωματώσουν πολιτικά με ακλόνητο τρόπο στη Δύση. Πράγματι, η συμφιλίωση
της Γερμανίας με τον κορυφαίο εχθρό της, τη Γαλλία, παραμένει το
θεμέλιο της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης, βοηθώντας στην ενσωμάτωση της
Γερμανίας στην κοινή Ευρωπαϊκή αγορά, με το βλέμμα στραμμένο στην
δυνητική πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης.
δυνητική πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης.
Αλλά
στην σημερινή Γερμανία, αυτές οι ιδέες θεωρούνται αθεράπευτα
"Ευρω-ρομαντικές", ο χρόνος τους έχει παρέλθει. Αυτό που ανησυχεί την
Ευρώπη, είναι το ότι από τώρα και στο εξής, η Γερμανία θα ακολουθεί
πρωτίστως τα εθνικά της συμφέροντα, όπως κι όλοι οι άλλοι.
Αυτό
το σκεπτικό όμως βασίζεται σε μια εσφαλμένη παραδοχή. Το μονοπάτι που η
Γερμανία θα βαδίσει στον 21ο αιώνα-προς μια "Ευρωπαϊκή Γερμανία" ή μια
"Γερμανική Ευρώπη"- αποτελούσε το θεμελιώδες, ιστορικό ερώτημα που
παρέμενε στην καρδιά της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής επί δύο αιώνες.
Και απαντήθηκε στη διάρκεια της μεγάλης νύχτας στις Βρυξέλλες, με την
Γερμανική Ευρώπη να επικρατεί έναντι της Ευρωπαϊκής Γερμανίας.
Η μοιραία απόφαση
Ήταν
μια μοιραία απόφαση τόσο για την Γερμανία όσο και για την Ευρώπη.
Αναρωτιέται κανείς αν η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο υπουργός
Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ήξεραν τι ακριβώς έκαναν. Για να
απορρίψουν τις σφοδρές επικρίσεις κατά της Γερμανίας και των κορυφαίων
παικτών της οι οποίες ξέσπασαν μετά το τελεσίγραφο προς την Ελλάδα, απλά
φόρεσαν ροζ γυαλιά, όπως έκαναν και οι περισσότεροι Γερμανοί. Βέβαια,
υπήρξε και όλη αυτή η παράλογη προπαγάνδα για το Τέταρτο Ράιχ και οι
ανόητες αναφορές στον Φύρερ. Όμως, στον πυρήνα της, η κριτική αυτή
αρθρώνει μια οξυδερκή συνειδητοποίηση της ρήξης της Γερμανίας με όλη την
μεταπολεμική ευρωπαϊκή πολιτική της.
Για
πρώτη φορά η Γερμανία δεν ήθελε περισσότερη Ευρώπη, ήθελε λιγότερη. Η
στάση της Γερμανίας τη νύχτα της 12ης προς 13η Ιουλίου διατράνωνε την
επιθυμία της να μετατρέψει την ευρωζώνη από ένα ευρωπαϊκό σχέδιο σε ένα
είδος σφαίρας επιρροής. Η Μέρκελ υποχρεώθηκε να διαλέξει ανάμεσα στον
Σόιμπλε και την Γαλλία (και την Ιταλία). Το θέμα ήταν θεμελιώδες: ο
υπουργός των Οικονομικών της ήθελε να εξαναγκάσει ένα μέλος της
ευρωζώνης να την εγκαταλείψει "οικιωθελώς" ασκώντας αφόρητη πίεση. Η
Ελλάδα θα έπρεπε είτε να φύγει (με πλήρη επίγνωση των καταστροφικών
συνεπειών αυτής της πράξης για την ίδια και την Ευρώπη) ή να αποδεχθεί
ένα πρόγραμμα που την καθιστά ουσιαστικά ευρωπαϊκό προτεκτοράτο χωρίς
καμία ελπίδα ανάκαμψης της οικονομίας της. Η Ελλάδα υπόκειται τώρα σε
μια θεραπεία περαιτέρω λιτότητας η οποία ούτε στο παρελθόν είχε
αποδώσει, και η οποία είχε συνταγογραφηθεί αποκλειστικά για να
ανταποκριθεί στις εσωτερικές πολιτικές ανάγκες της Γερμανίας.
Αλλά η
κατά μέτωπο σύγκρουσή της με την Γαλλία και την Ιταλία, την δεύτερη και
τρίτη αντίστοιχα μεγαλύτερες οικονομίες της ευρωζώνης, δεν έχει
τελειώσει, διότι, για τον Σόιμπλε, το Grexit παραμένει μια επιλογή.
Ισχυριζόμενος ότι η ελάφρυνση χρέους είναι "νομικά" δυνατή μόνον εκτός
της ευρωζώνης, θέλει να μετατρέψει την υπόθεση σε μοχλό για να πετύχει
ένα "εθελοντικό" Grexit.
Στο "αναμορφωτήριο" του ευρώ
Η
στάση του Σόιμπλε κατέστησε ιδιαίτερα εμφανή με μια έντονα ανάγλυφη
εικόνα, το θεμελιώδες ζήτημα της σχέσης ανάμεσα στον βορά και τον νότο
της Ευρώπης, η προσέγγισή του απειλεί να δοκιμάσει την αντοχή της
ευρωζώνης σε σημείο θραύσης. Η πεποίθηση ότι το ευρώ μπορεί να
χρησιμοποιηθεί για την επίτευξη της οικονομικής "αναμόρφωσης" της νότιας
Ευρώπης θα αποδειχθεί μια επικίνδυνη πλάνη-και όχι μόνον σ' ότι αφορά
την Ελλάδα. Όπως γνωρίζουν πολύ καλά οι Γάλλοι και οι Ιταλοί, μια τέτοια
άποψη θέτει σε κίνδυνο ολόκληρο το ευρωπαϊκό σχέδιο το οποίο έχει
χτιστεί πάνω στην διαφορετικότητα και την αλληλεγγύη.
Η
Γερμανία ήταν ο μεγάλος νικητής της ευρωπαϊκής ενοποίησης, τόσο από
οικονομική όσο και από πολιτική άποψη. Απλά συγκρίνετε την ιστορία της
Γερμανίας στο πρώτο και το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα. Η ενοποίηση
της Γερμανίας κατά τον 19ο αιώνα από τον Βίσμαρκ συνετελέσθη στο
αποκορύφωμα του Ευρωπαϊκού εθνικισμού. Κατά τον γερμανικό τρόπο σκέψης, η
ισχύς συνδέθηκε με μια περίπλοκη σχέση με τον εθνικισμό και τον
μιλιταρισμό. Ως εκ τούτου, σε αντίθεση με την Γαλλία, τη Μεγάλη Βρετανία
ή τις Ηνωμένες Πολιτείες οι οποίες νομιμοποιούν την εξωτερική πολιτική
τους με όρους "εκπολιτιστικής αποστολής", η Γερμανία αντιλαμβάνεται στην
δύναμή της σε όρους ωμής στρατιωτικής ισχύος.
Η
ίδρυση του δεύτερου, ενοποιημένου γερμανικού έθνους-κράτους το 1989
βασίστηκε στον αμετάκλητο Δυτικό προσανατολισμό και τον Εξευρωπαϊσμό
(Europeanization) της Γερμανίας. Και ο εξευρωπαϊσμός της πολιτικής της
Γερμανίας συμπλήρωσε -και εξακολουθεί να συμπληρώνει- το χάσμα
πολιτισμού που είναι εμποτισμένο στην γερμανική κρατική υπόσταση. Το να
επιτρέψουμε να διαβρώσουν αυτόν τον πυλώνα- ή ακόμα χειρότερα, να τον
γκρεμίσουν- είναι μια τρέλα του ύψιστου βαθμού. Αυτός είναι ο λόγος για
τον οποίο, στην Ευρώπη που προέκυψε το πρωί της 13ης Ιουλίου, τόσο η
Γερμανία όσο και η Ευρώπη κινδυνεύουν να χάσουν.
*
Ο Γιόσκα Φίσερ ήταν υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας και
αντικαγκελάριος την περίοδο 1998-2005. Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε
στο Project Syndicate.
Mετάφραση-επιμέλεια: Νίκος Κυριακίδης
Πηγή: Αυγή
Πηγή: Αυγή
dithen2010
To τέλος της Ευρώπης
Του Σεντρίκ Ντυράν μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης
Όπως λέει η Άντα Κολάου, η νεοεκλεγείσα δήμαρχος της Βαρκελώνης και επικεφαλής ενός συνασπισμού εμπνευσμένου από τα κινήματα των Αγανακτισμένων: «Κανείς δεν θα βγει αμετάβλητος από αυτή την κρίση. Αυτό που μας περιμένει είναι μια νέα φεουδαρχία, με απότομη αύξηση των ανισοτήτων, μια άνευ προηγουμένου συγκέντρωση του πλούτου, νέες μορφές ανασφάλειας για την πλειοψηφία των πολιτών. Ή, μια δημοκρατική επανάσταση, όπου χιλιάδες άνθρωποι δεσμεύονται να αλλάξουν το φινάλε της ταινίας».
Είναι πολύ πιθανό να πλησιάζουμε σε αυτή την ιστορική καμπή. Η σαρωτική νίκη του Όχι στο ελληνικό δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου έδειξε ότι οι λαϊκές τάξεις θέλουν να σταματήσουν δεκαετίες νεοφιλελεύθερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η επανάληψη αυτού που ο Αύγουστος Μπλανκί ονόμασε «κεφάλαιο των διαχωρισμών» λαμβάνει χώρα μια εποχή τεκτονικών μετατοπίσεων, τραντάζοντας μια ήπειρο που έχει πέσει σε ένα φαύλο κύκλο μνησικακίας και αγανάκτησης, οι οποίες έχουν να παρατηρηθούν από τα μέσα του περασμένου αιώνα.
Έτσι, oι συζητήσεις με την Ελλάδα είναι μια επίσημη διαδικασία που σκοπό έχει να νικήσει πολιτικά τις αριστερές δυνάμεις στην Ελλάδα, θάβοντας οποιεσδήποτε προοπτικές ουσιαστικής πολιτικής αλλαγής σε ολόκληρη την ήπειρο. Αυτή είναι η μόνη εξήγηση για την ακαμψία των πιστωτών, παρά το γεγονός ότι ο Τσίπρας παραβίασε όλες τις κόκκινες γραμμές του ΣΥΡΙΖΑ στα ζητήματα της μεταρρύθμισης των συντάξεων, της φορολογικής πολιτικής, των ιδιωτικοποιήσεων και την απελευθέρωση της αγοράς. Αυτή η τιμωρητική στάση έγινε ξεκάθαρη τα τέλη Ιουνίου, όταν η ΕΚΤ υποκίνησε ενεργά ένα bunk run, προειδοποιώντας για «ανεξέλεγκτη κρίση» και έβαλε απότομα πλαφόν στα δάνεια έκτακτης ανάγκης της στον τραπεζικό τομέα, πυροδοτώντας το κλείσιμο των τραπεζών και τον έλεγχο κεφαλαίων.
Ωστόσο, η ακαμψία έναντι της ελληνικής κυβέρνησης δεν προκαλείται μόνο από μια ξεδιάντροπη νεοφιλελεύθερη πολιτική βούληση. Αποκαλύπτει ένα πολύ βαθύτερο πρόβλημα της Ευρώπης, που είναι η μη δυνατότητα ελιγμών αυτού του πολιτικού σκάφους.
Σε ένα βαθύτερο επίπεδο, η έλλειψη ικανότητας ελιγμών της Ε.Ε. είναι το παράδοξο αποτέλεσμα της σαρωτικής νίκης του παγκόσμιου κεφαλαίου κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δεκαετιών. Οι νίκες αυτές οδήγησαν τα όργανα της Ε.Ε. να επικεντρωθούν κυρίως στα συμφέροντα του κεφαλαίου –τον ανταγωνισμό, το εμπόριο και το χρήμα–, ενώ τα εργασιακά και κοινωνικά προβλήματα στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή υποτιμήθηκαν.
Κατά συνέπεια, το ευρωπαϊκό οικοδόμημα μπορεί να είναι ισχυρό στην προώθηση των συμφερόντων του χρηματοοικονομικού μπλοκ εξουσίας, αλλά του λείπει η συναινετική πλευρά της ηγεμονίας, η οποία είναι απαραίτητη για να κρατήσει ποικιλόμορφες κοινωνίες και κοινωνικά στρώματα ενωμένα σε ταραγμένους καιρούς.
Ευρώπη: ένα από τα πιο πολύπλοκα πολιτικά τοπία
Η Ευρώπη είναι ένα από τα πιο πολύπλοκα πολιτικά τοπία στον κόσμο, και το ιδιοσυγκρασιακό μίγμα ισχυρών και αντιφατικών φιλελεύθερων, φασιστικών και κομμουνιστικών πολιτικών κληρονομιών και παραδόσεων, τα διαφορετικά επίπεδα διακυβέρνησης και δημοκρατικής νομιμότητας, τα ζωντανά κοινωνικά κινήματα και οι αντιφατικοί γεωπολιτικοί δεσμοί, δημιουργούν ένα καζάνι που βράζει, για άλλη μια φορά.
Στο πλαίσιο αυτό, ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί στη συνέχεια, η πολιτική αναταραχή στην Ελλάδα είναι ήδη ένα ορόσημο στην ιστορία της ηπείρου. Η χώρα που στις αρχές της δεκαετίας του 1980 λειτούργησε ως παράδειγμα της ικανότητας της Ευρώπης να παρέχει μια στέρεη βάση φιλελεύθερης προοδευτικής δημοκρατίας και κοινωνικοοικονομικής σταθερότητας σε μια χώρα που έβγαινε από δικτατορία, έχει πλέον γίνει το σύμβολο της αποτυχίας και της διαίρεσης.
Η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να ξεφύγει από το νεοφιλελεύθερο κλουβί είχε ως αποτέλεσμα σαμποτάζ και μύδρους από τις άλλες κυβερνήσεις και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, αφήνοντας τον χωρίς καμία εναλλακτική λύση, εκτός από συνθηκολόγηση ή ρήξη, χωρίς κανένα θετικό αποτέλεσμα όσον αφορά την ελκυστικότητα της Ε.Ε..
Οι φυγόκεντρες δυνάμεις αυξάνονται επίσης ως αποτέλεσμα της εξασθένισης της αίγλης των Βρυξελλών. Η Βρετανία απαιτεί μια σημαντική αντιστροφή της διαδικασίας ολοκλήρωσης απειλώντας να αποχωρήσει, ενισχύοντας τους δεσμούς της με τις ΗΠΑ. Στα ανατολικά σύνορα, η οριστική απογοήτευση για την μη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αφήνει ένα ανοιχτό πεδίο για εθνικιστικές δυνάμεις (αν και με αντιφατικά συναισθήματα για τον πρωτόγνωρο δυναμισμό της Ρωσίας). Ακόμη και μέσα στον ιστορικό πυρήνα της Ένωσης, υπάρχει ένα αυξανόμενο αίσθημα απελπισίας.
Αυτό επιτρέπει την άνοδο ακροδεξιών κομμάτων όπως το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία, αλλά και ρατσιστικό λόγο σε κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης – παράδειγμα το πρόσφατο κάλεσμα του δημοσιογράφου Berthold Seewald από τη μεγάλη γερμανική συντηρητική εφημερίδα, Die Welt, για ακύρωση της ιδιότητας του ευρωπαϊκού μέλους για την Ελλάδα. Υπενθυμίζοντας το πλαίσιο του πόλεμου της ελληνικής ανεξαρτησίας το 1821, έγραψε ότι την εποχή εκείνη «η ιδέα ότι οι σύγχρονοι Έλληνες είναι απόγονοι του Περικλή και του Σωκράτη, και όχι ένα μίγμα Σλάβων, Βυζαντινών και των Αλβανών, αναδύθηκε ως κοινή πεποίθηση στην Ευρώπη. … Αυτός είναι ο λόγος που έγινε δεκτό το ρεσάλτο των ελλήνων στο ευρωπαϊκό πλοίο το 1980. Μπορεί κανείς να θαυμάσει τις συνέπειες αυτές κάθε μέρα».
Εν τω μεταξύ, τα σημάδια της απογοήτευσης στην πλειοψηφία των ηγετών είναι έντονα. Απορροφημένη σε πολύπλοκους υπολογισμούς και στερούμενη οποιασδήποτε πολιτικής έμπνευσης, η Ευρώπη δεν εμπνέει τίποτα άλλο παρά μόνο πικρία και αγανάκτηση.
Η έλλειψη αλληλεγγύης
Η έλλειψη αλληλεγγύης βγήκε στην επιφάνεια για άλλη μια φορά, όταν οι αρχηγοί των κυβερνήσεων συζήτησαν την κρίση του μεταναστευτικού. Ενώ χιλιάδες μετανάστες πεθαίνουν στη Μεσόγειο, η αντίδραση των Ευρωπαίων ηγετών έχει αποκαλυπτικά επικεντρωθεί σε στρατιωτικές επιθέσεις, και στη συζήτηση για κατανομή των αιτούντων άσυλο μεταξύ των χωρών, κυριαρχεί ο εγωισμός, κάνοντας τον Ματέο Ρέντσι –τον ξεθωριασμένο ιταλό σταρ της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς– να πει: «Αν αυτή είναι η ιδέα σας για την Ευρώπη, μπορείτε να την κρατήσετε».
Πρόσφατες δημοσκοπήσεις στην Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο επιβεβαιώνουν ότι η απογοήτευση με την Ευρώπη μεταφράζεται σε μείωση ψήφων για το «ακραίο κέντρο» στο εθνικό πολιτικό πεδίο. Ανεξαρτήτως της ύπαρξης ή όχι ιδεολογικών συγκλίσεων οι οποίες μεταφράζονται σε συμμαχίες σε εθνικό επίπεδο, η δεξιά και η αριστερή πτέρυγα του κέντρου είναι στενά συνδεδεμένες σε έναν μόνιμο μεγάλο ευρωπαϊκό συνασπισμό.
Στην Αριστερά, η εμφάνιση των νέων πολιτικών κινημάτων, συνδέεται τόσο με διαρθρωτικούς παράγοντες (όπως η ένταση των συνεπειών της λιτότητας) όσο και πιο απρόβλεπτους που σχετίζονται με την οργάνωση του πολιτικού πεδίου. Ωστόσο, ανεξάρτητα από την βραχυπρόθεσμη πολιτική τους τύχη, σε κανένα από αυτά δεν επιτρέπεται πια να καθυστερήσει τις συζητήσεις πάνω σε καίρια στρατηγικά ζητήματα.
Δύο χρόνια πριν γίνει υπουργός Οικονομικών στην Ελλάδα, στο κείμενό του «Εξομολογήσεις ενός αιρετικού μαρξιστή», ο Γιάνης Βαρουφάκης υποστήριξε το σχέδιο της σωτηρίας του ευρωπαϊκού καπιταλισμού από τον εαυτό του. Η μάχη στην Ελλάδα δείχνει ότι αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί πιο δύσκολη υπόθεση από ό, τι αναμενόταν.
Η άνιση αναπτυξιακή δυναμική στην περιφέρεια της Ευρώπης, τονίζει την ανάγκη η Αριστερά να περάσει από μια αμυντική μάχη ενάντια στη λιτότητα προς μια θετική ατζέντα για συστημικές εναλλακτικές λύσεις. Το ελληνικό πείραμα αποδεικνύει ότι, σε αυτή την πορεία, δεν υπάρχει άλλη επιλογή από τη διάρρηξη των δεσμών με τα νεοφιλελεύθερα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και την ανάκτηση της δημοκρατικής κυριαρχίας με εθνικά νομίσματα.
Αυτή ωστόσο είναι μια μεγάλη πρόκληση, αν αναλογιστούμε τον δισταγμό των περισσότερων ανθρώπων μπροστά στο μεταβατικό κόστος της διάλυσης, ακόμα και αν θα μπορούσαν να πειστούν για τα οφέλη από μια τέτοια ρήξη σε μακροπρόθεσμη βάση. Η διατύπωση προτάσεων για πολιτικές που θα εξασφαλίσουν στον κόσμο ένα δίχτυ ασφαλείας κατά τη διάρκεια αυτής της μετάβασης, θα είναι το κλειδί για την διευκόλυνση της ανάπτυξης νέων εκλογικών νικών, αρχής γενομένης από τις εκλογές στην Ισπανία αυτό το φθινόπωρο. Εκεί, οι Podemos και τα συμμαχικά τους κοινωνικά κινήματα έχουν σημαντικές πιθανότητες να κερδίσουν.
Όπως έδειξε η ελληνική εμπειρία, η ευρωπαϊκή ελίτ δεν μπορεί να αναμένεται να είναι τίποτα λιγότερο από ανελέητη. Όπως μου είπε πρόσφατα ένα μέλος της ηγεσίας των Ποδέμος, «θα πρέπει να προετοιμαστούμε καλύτερα».
Ο Cédric Durand είναι οικονομολόγος και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Paris 13. Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του περιοδικού «Jacobin», 16.7.2015. Εδώ δημοσιεύεται με κάποιες περικοπές.
Ενθέματα
Όπως λέει η Άντα Κολάου, η νεοεκλεγείσα δήμαρχος της Βαρκελώνης και επικεφαλής ενός συνασπισμού εμπνευσμένου από τα κινήματα των Αγανακτισμένων: «Κανείς δεν θα βγει αμετάβλητος από αυτή την κρίση. Αυτό που μας περιμένει είναι μια νέα φεουδαρχία, με απότομη αύξηση των ανισοτήτων, μια άνευ προηγουμένου συγκέντρωση του πλούτου, νέες μορφές ανασφάλειας για την πλειοψηφία των πολιτών. Ή, μια δημοκρατική επανάσταση, όπου χιλιάδες άνθρωποι δεσμεύονται να αλλάξουν το φινάλε της ταινίας».
Είναι πολύ πιθανό να πλησιάζουμε σε αυτή την ιστορική καμπή. Η σαρωτική νίκη του Όχι στο ελληνικό δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου έδειξε ότι οι λαϊκές τάξεις θέλουν να σταματήσουν δεκαετίες νεοφιλελεύθερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η επανάληψη αυτού που ο Αύγουστος Μπλανκί ονόμασε «κεφάλαιο των διαχωρισμών» λαμβάνει χώρα μια εποχή τεκτονικών μετατοπίσεων, τραντάζοντας μια ήπειρο που έχει πέσει σε ένα φαύλο κύκλο μνησικακίας και αγανάκτησης, οι οποίες έχουν να παρατηρηθούν από τα μέσα του περασμένου αιώνα.
Έτσι, oι συζητήσεις με την Ελλάδα είναι μια επίσημη διαδικασία που σκοπό έχει να νικήσει πολιτικά τις αριστερές δυνάμεις στην Ελλάδα, θάβοντας οποιεσδήποτε προοπτικές ουσιαστικής πολιτικής αλλαγής σε ολόκληρη την ήπειρο. Αυτή είναι η μόνη εξήγηση για την ακαμψία των πιστωτών, παρά το γεγονός ότι ο Τσίπρας παραβίασε όλες τις κόκκινες γραμμές του ΣΥΡΙΖΑ στα ζητήματα της μεταρρύθμισης των συντάξεων, της φορολογικής πολιτικής, των ιδιωτικοποιήσεων και την απελευθέρωση της αγοράς. Αυτή η τιμωρητική στάση έγινε ξεκάθαρη τα τέλη Ιουνίου, όταν η ΕΚΤ υποκίνησε ενεργά ένα bunk run, προειδοποιώντας για «ανεξέλεγκτη κρίση» και έβαλε απότομα πλαφόν στα δάνεια έκτακτης ανάγκης της στον τραπεζικό τομέα, πυροδοτώντας το κλείσιμο των τραπεζών και τον έλεγχο κεφαλαίων.
Ωστόσο, η ακαμψία έναντι της ελληνικής κυβέρνησης δεν προκαλείται μόνο από μια ξεδιάντροπη νεοφιλελεύθερη πολιτική βούληση. Αποκαλύπτει ένα πολύ βαθύτερο πρόβλημα της Ευρώπης, που είναι η μη δυνατότητα ελιγμών αυτού του πολιτικού σκάφους.
Σε ένα βαθύτερο επίπεδο, η έλλειψη ικανότητας ελιγμών της Ε.Ε. είναι το παράδοξο αποτέλεσμα της σαρωτικής νίκης του παγκόσμιου κεφαλαίου κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δεκαετιών. Οι νίκες αυτές οδήγησαν τα όργανα της Ε.Ε. να επικεντρωθούν κυρίως στα συμφέροντα του κεφαλαίου –τον ανταγωνισμό, το εμπόριο και το χρήμα–, ενώ τα εργασιακά και κοινωνικά προβλήματα στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή υποτιμήθηκαν.
Κατά συνέπεια, το ευρωπαϊκό οικοδόμημα μπορεί να είναι ισχυρό στην προώθηση των συμφερόντων του χρηματοοικονομικού μπλοκ εξουσίας, αλλά του λείπει η συναινετική πλευρά της ηγεμονίας, η οποία είναι απαραίτητη για να κρατήσει ποικιλόμορφες κοινωνίες και κοινωνικά στρώματα ενωμένα σε ταραγμένους καιρούς.
Ευρώπη: ένα από τα πιο πολύπλοκα πολιτικά τοπία
Η Ευρώπη είναι ένα από τα πιο πολύπλοκα πολιτικά τοπία στον κόσμο, και το ιδιοσυγκρασιακό μίγμα ισχυρών και αντιφατικών φιλελεύθερων, φασιστικών και κομμουνιστικών πολιτικών κληρονομιών και παραδόσεων, τα διαφορετικά επίπεδα διακυβέρνησης και δημοκρατικής νομιμότητας, τα ζωντανά κοινωνικά κινήματα και οι αντιφατικοί γεωπολιτικοί δεσμοί, δημιουργούν ένα καζάνι που βράζει, για άλλη μια φορά.
Στο πλαίσιο αυτό, ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί στη συνέχεια, η πολιτική αναταραχή στην Ελλάδα είναι ήδη ένα ορόσημο στην ιστορία της ηπείρου. Η χώρα που στις αρχές της δεκαετίας του 1980 λειτούργησε ως παράδειγμα της ικανότητας της Ευρώπης να παρέχει μια στέρεη βάση φιλελεύθερης προοδευτικής δημοκρατίας και κοινωνικοοικονομικής σταθερότητας σε μια χώρα που έβγαινε από δικτατορία, έχει πλέον γίνει το σύμβολο της αποτυχίας και της διαίρεσης.
Η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να ξεφύγει από το νεοφιλελεύθερο κλουβί είχε ως αποτέλεσμα σαμποτάζ και μύδρους από τις άλλες κυβερνήσεις και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, αφήνοντας τον χωρίς καμία εναλλακτική λύση, εκτός από συνθηκολόγηση ή ρήξη, χωρίς κανένα θετικό αποτέλεσμα όσον αφορά την ελκυστικότητα της Ε.Ε..
Οι φυγόκεντρες δυνάμεις αυξάνονται επίσης ως αποτέλεσμα της εξασθένισης της αίγλης των Βρυξελλών. Η Βρετανία απαιτεί μια σημαντική αντιστροφή της διαδικασίας ολοκλήρωσης απειλώντας να αποχωρήσει, ενισχύοντας τους δεσμούς της με τις ΗΠΑ. Στα ανατολικά σύνορα, η οριστική απογοήτευση για την μη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αφήνει ένα ανοιχτό πεδίο για εθνικιστικές δυνάμεις (αν και με αντιφατικά συναισθήματα για τον πρωτόγνωρο δυναμισμό της Ρωσίας). Ακόμη και μέσα στον ιστορικό πυρήνα της Ένωσης, υπάρχει ένα αυξανόμενο αίσθημα απελπισίας.
Αυτό επιτρέπει την άνοδο ακροδεξιών κομμάτων όπως το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία, αλλά και ρατσιστικό λόγο σε κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης – παράδειγμα το πρόσφατο κάλεσμα του δημοσιογράφου Berthold Seewald από τη μεγάλη γερμανική συντηρητική εφημερίδα, Die Welt, για ακύρωση της ιδιότητας του ευρωπαϊκού μέλους για την Ελλάδα. Υπενθυμίζοντας το πλαίσιο του πόλεμου της ελληνικής ανεξαρτησίας το 1821, έγραψε ότι την εποχή εκείνη «η ιδέα ότι οι σύγχρονοι Έλληνες είναι απόγονοι του Περικλή και του Σωκράτη, και όχι ένα μίγμα Σλάβων, Βυζαντινών και των Αλβανών, αναδύθηκε ως κοινή πεποίθηση στην Ευρώπη. … Αυτός είναι ο λόγος που έγινε δεκτό το ρεσάλτο των ελλήνων στο ευρωπαϊκό πλοίο το 1980. Μπορεί κανείς να θαυμάσει τις συνέπειες αυτές κάθε μέρα».
Εν τω μεταξύ, τα σημάδια της απογοήτευσης στην πλειοψηφία των ηγετών είναι έντονα. Απορροφημένη σε πολύπλοκους υπολογισμούς και στερούμενη οποιασδήποτε πολιτικής έμπνευσης, η Ευρώπη δεν εμπνέει τίποτα άλλο παρά μόνο πικρία και αγανάκτηση.
Η έλλειψη αλληλεγγύης
Η έλλειψη αλληλεγγύης βγήκε στην επιφάνεια για άλλη μια φορά, όταν οι αρχηγοί των κυβερνήσεων συζήτησαν την κρίση του μεταναστευτικού. Ενώ χιλιάδες μετανάστες πεθαίνουν στη Μεσόγειο, η αντίδραση των Ευρωπαίων ηγετών έχει αποκαλυπτικά επικεντρωθεί σε στρατιωτικές επιθέσεις, και στη συζήτηση για κατανομή των αιτούντων άσυλο μεταξύ των χωρών, κυριαρχεί ο εγωισμός, κάνοντας τον Ματέο Ρέντσι –τον ξεθωριασμένο ιταλό σταρ της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς– να πει: «Αν αυτή είναι η ιδέα σας για την Ευρώπη, μπορείτε να την κρατήσετε».
Πρόσφατες δημοσκοπήσεις στην Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο επιβεβαιώνουν ότι η απογοήτευση με την Ευρώπη μεταφράζεται σε μείωση ψήφων για το «ακραίο κέντρο» στο εθνικό πολιτικό πεδίο. Ανεξαρτήτως της ύπαρξης ή όχι ιδεολογικών συγκλίσεων οι οποίες μεταφράζονται σε συμμαχίες σε εθνικό επίπεδο, η δεξιά και η αριστερή πτέρυγα του κέντρου είναι στενά συνδεδεμένες σε έναν μόνιμο μεγάλο ευρωπαϊκό συνασπισμό.
Στην Αριστερά, η εμφάνιση των νέων πολιτικών κινημάτων, συνδέεται τόσο με διαρθρωτικούς παράγοντες (όπως η ένταση των συνεπειών της λιτότητας) όσο και πιο απρόβλεπτους που σχετίζονται με την οργάνωση του πολιτικού πεδίου. Ωστόσο, ανεξάρτητα από την βραχυπρόθεσμη πολιτική τους τύχη, σε κανένα από αυτά δεν επιτρέπεται πια να καθυστερήσει τις συζητήσεις πάνω σε καίρια στρατηγικά ζητήματα.
Δύο χρόνια πριν γίνει υπουργός Οικονομικών στην Ελλάδα, στο κείμενό του «Εξομολογήσεις ενός αιρετικού μαρξιστή», ο Γιάνης Βαρουφάκης υποστήριξε το σχέδιο της σωτηρίας του ευρωπαϊκού καπιταλισμού από τον εαυτό του. Η μάχη στην Ελλάδα δείχνει ότι αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί πιο δύσκολη υπόθεση από ό, τι αναμενόταν.
Η άνιση αναπτυξιακή δυναμική στην περιφέρεια της Ευρώπης, τονίζει την ανάγκη η Αριστερά να περάσει από μια αμυντική μάχη ενάντια στη λιτότητα προς μια θετική ατζέντα για συστημικές εναλλακτικές λύσεις. Το ελληνικό πείραμα αποδεικνύει ότι, σε αυτή την πορεία, δεν υπάρχει άλλη επιλογή από τη διάρρηξη των δεσμών με τα νεοφιλελεύθερα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και την ανάκτηση της δημοκρατικής κυριαρχίας με εθνικά νομίσματα.
Αυτή ωστόσο είναι μια μεγάλη πρόκληση, αν αναλογιστούμε τον δισταγμό των περισσότερων ανθρώπων μπροστά στο μεταβατικό κόστος της διάλυσης, ακόμα και αν θα μπορούσαν να πειστούν για τα οφέλη από μια τέτοια ρήξη σε μακροπρόθεσμη βάση. Η διατύπωση προτάσεων για πολιτικές που θα εξασφαλίσουν στον κόσμο ένα δίχτυ ασφαλείας κατά τη διάρκεια αυτής της μετάβασης, θα είναι το κλειδί για την διευκόλυνση της ανάπτυξης νέων εκλογικών νικών, αρχής γενομένης από τις εκλογές στην Ισπανία αυτό το φθινόπωρο. Εκεί, οι Podemos και τα συμμαχικά τους κοινωνικά κινήματα έχουν σημαντικές πιθανότητες να κερδίσουν.
Όπως έδειξε η ελληνική εμπειρία, η ευρωπαϊκή ελίτ δεν μπορεί να αναμένεται να είναι τίποτα λιγότερο από ανελέητη. Όπως μου είπε πρόσφατα ένα μέλος της ηγεσίας των Ποδέμος, «θα πρέπει να προετοιμαστούμε καλύτερα».
Ο Cédric Durand είναι οικονομολόγος και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Paris 13. Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του περιοδικού «Jacobin», 16.7.2015. Εδώ δημοσιεύεται με κάποιες περικοπές.
Ενθέματα
It’s the politics stupid!
Η αναίρεση των τριών ιδρυτικών αρχών της ενωμένης Ευρώπης
Δεν υπάρχει βαθύτερο ρήγμα απ’ αυτό ανάμεσα σ’ αυτούς που αναγκάζονται να γονατίσουν και σ’ εκείνους που φωνάζουν «Γονάτισε!»
του Φίνταν Ο’ Τουλ
Ποια η
διαφορά ανάμεσα στη Μαφία και στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ηγεσία; Η Μαφία σου
κάνει μια προσφορά που δεν μπορείς ν’ αρνηθείς. Οι ηγέτες της
Ευρωπαϊκής Ένωσης σου προσφέρουν μια συμφωνία που δεν μπορείς ούτε ν’
αρνηθείς ούτε να δεχτείς χωρίς να καταστραφείς.
Η Ευρωπαϊκή
Ένωση, όπως την γνωρίζαμε, τελείωσε αυτό το Σαββατοκύριακο. Εκείνο το
αρχικό ευρωπαϊκό σχέδιο προέβλεπε τη σταδιακή σύγκλιση ίσων μεταξύ τους
κρατών-μελών σε μια ολοένα στενότερη ένωση. Αυτό τελείωσε πια.
«Συμφωνία» (από τον «Independent», 16.7.2015)
Αυτό το
σχέδιο βασιζόταν σε τρεις προϋποθέσεις. Η μία ήταν ότι η διαδικασία της
Ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης ήταν συναινετική: κάθε κράτος μέλος θα εκχωρούσε
στην Ένωση όλο και μεγαλύτερο μέρος της κυριαρχίας του, εφόσον ελεύθερα
επέλεγε να το κάνει. Η δεύτερη ήταν ότι αυτά τα προοδευτικά βήματα ήταν,
με όρους όπως εκείνοι που χρησιμοποιήθηκαν για τη νομισματική ένωση
στην Συνθήκη του Μάαστριχτ, «μη αντιστρεπτά» και «αμετάκλητα» : εφόσον
είχαν συμβεί, δεν θα υπήρχε επιστροφή.
Η τρίτη,
άρρητη αλλά πλήρως κατανοητή προϋπόθεση, ήταν ότι η Γερμανία θα
αυτοπεριοριζόταν, δεχόμενη, σε αντάλλαγμα για το τεράστιο δώρο μιας νέας
αρχής που της πρόσφεραν οι αδελφές ευρωπαϊκές χώρες, να απόσχει από
οποιαδήποτε προσπάθεια να ξαναγίνει το αφεντικό της περιοχής.
Και οι
τρεις αυτές θεμελιώδεις συνθήκες καταστράφηκε αυτό το σαββατοκύριακο.
«Εικονικός πνιγμός»
Καταρχάς, η
κυριαρχία της Ελλάδας δεν είναι πια υπό εκχώρηση: έχει επισήμως
παραδοθεί μετά από αυτό που οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι χαιρέκακα
αποκάλεσαν «εικονικό πνιγμό».
Κλείνοντας
τις ελληνικές τράπεζες, απειλώντας τους έλληνες ψηφοφόρους και
αντιμετωπίζοντας την παράδοση της ελληνικής κυβέρνησης με όρους
εσκεμμένα άκρως εξευτελιστικούς, οι ηγεσίες της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης
αποτελείωσαν την έννοια της συναίνεσης. Όλες οι φλυαρίες περί
αλληλεγγύης και σεβασμού έχουν πλέον καταρρεύσει και ξεμείναμε με μια
Ε.Ε. βασισμένη σε τρεις μικρές λέξεις: «διά της βίας».
Μια νέα ιδέα
παραχώθηκε στα θεμέλια της Ε.Ε.: η ιδέα ότι ένα κράτος μέλος μπορεί να
αναγκαστεί να γονατίσει. Να γονατίσει, μάλιστα, όχι ήσυχα ή διακριτικά,
αλλά ανοιχτά και τελετουργικά στη σκηνή ενός Θεάτρου Αγριότητας
σχεδιασμένου για αυτόν ακριβώς τον σκοπό.
Η όλη ιδέα
του να προβάλλει κανείς σκανδαλωδώς προκλητικές απαιτήσεις – η αρχική
επιμονή να τεθεί ελληνική δημόσια περιουσία αξίας 50 δις ευρώ σε ένα
ταμείο με έδρα στο Λουξεμβούργο ήταν η πιο εντυπωσιακή — ήταν για να
επιδειχθεί, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλα τα κράτη μέλη, ότι η Ε.Ε.
είναι πλέον ένας εξαναγκαστικός θεσμός.
Κι ως ένας
εξαναγκαστικός θεσμός έχει περάσει σε μια κατάσταση βαθειάς διαίρεσης.
Δεν υπάρχει πιο βαθύ ρήγμα απ’ αυτό ανάμεσα σ’ εκείνους που τιμωρούνται
και στους τιμωρούς τους, ανάμεσα σ’ αυτούς που αναγκάζονται να
γονατίσουν και σ’ εκείνους που φωνάζουν «Γονάτισε!».
Εκδικητική τρέλα
Και σαν να
μην ήταν επαρκές αυτό το σεισμικό ρήγμα, οι ηγέτες της Ευρωζώνης
κατάφεραν την ίδια
στιγμή να καταστρέψουν και τη δεύτερη θεμελιώδη αρχή
του Ευρωπαϊκού σχεδίου. Σε μια διάθεση εκδικητικής τρέλας, έθεσαν
επισήμως στο τραπέζι την αγαπημένη πρόταση του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για
μια «προσωρινή» έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, κατακρεουργώντας έτσι
ανέμελα την Συνθήκη του Μάαστριχτ.
Μακροπρόθεσμα
έχει μικρότερη σημασία το ότι αυτή η απειλή δεν ολοκληρώθηκε απ’ το ότι
υπήρξε και θεωρήθηκε και αποδεκτό να υπάρξει. Άπαξ και διατυπώθηκε, όλα
τα μη αντιστρεπτά του Ευρωπαϊκού σχεδίου έγιναν αντιστρέψιμα. Όλα τα
ανέκκλητα έγιναν ανακλητά. Από εδώ και στο εξής, κάθε βήμα που κάνει η
ΕΕ είναι τυχαίο και προσωρινό. Η Άνγκελα Μέρκελ υπερηφανεύτηκε ότι το
Plan B αποδείχθηκε αχρείαστο – αλλά εφεξής κάθε Ευρωπαϊκό Plan A θα
συνοδεύεται από ένα υπόρρητο Plan B. Η επίσημη ΕΕ μετατράπηκε σε μια
προσωρινή ΕΕ.
Γερμανική αυτοσυγκράτηση
Η τρίτη
προϋπόθεση ήταν η αυτοσυγκράτηση της Γερμανίας. Το 2012, ο πρώην
καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ προειδοποίησε πως η ΕΕ θα γινόταν «ανάπηρη» αν
«εμείς οι Γερμανοί επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να παρασυρθούμε να
διεκδικήσουμε έναν πολιτικά ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη ή έστω να παίζουμε
ως πρώτοι μεταξύ ίσων».
Πολλοί από
τους πιο επιφανείς γερμανούς διανοητές, από τον Γκύντερ Γκρας μέχρι τον
Γιούργκεν Χάμπερμας, έχουν εκφράσει ανάλογες προειδοποιήσεις. Δεν είναι
τυχαίο ότι αυτές οι προειδοποιήσεις προέρχονται από ανθρώπους αρκετά
ηλικιωμένους ώστε να θυμούνται τον Ναζισμό και την μεταπολεμική φυσική
και ηθική συντριβή της χώρας τους.
Η γενιά που
σήμερα βρίσκεται στην εξουσία στην Γερμανία μοιάζει να έχει ξεχάσει τα
πάντα. Δεν πρόκειται καν πια για μια περίπτωση «πρώτου μεταξύ ίσων» — η
Γερμανία είναι πρώτη σε μια νέα Ευρώπη των άνισων.
Κι όλα αυτά
γιατί; Γιατί επαναπροσδιορίστηκε τόσο ριζικά η Ευρωπαϊκή Ένωση; Όχι,
φυσικά, για χάρη του ελληνικού λαού. Κανείς λογικός άνθρωπος δεν
πιστεύει ότι η λιτότητα και η καταλήστευση του εθνικού πλούτου είναι η
συνταγή για την ανάκαμψη της Ελλάδας.
Για την
διεθνή χρηματοπιστωτική πειθαρχία λοιπόν; Για να αποδειχθεί ότι όλα τα
χρέη πρέπει να πληρώνονται; Ούτε καν αυτό — αναλογιστείτε πως τον
Μάρτιο, το ΔΝΤ, σχεδόν χωρίς καμιά ανησυχία, ανακοίνωσε ένα
χρηματοπιστωτικό πακέτο για μια ευρωπαϊκή χώρα που είναι μακράν πιο
διεφθαρμένη, ασταθής και ολιγαρχική απ’ την Ελλάδα.
Διαγραφές χρέους για την Ουκρανία
Η Ουκρανία
έλαβε 36,1 δισ. ευρώ ως βοήθεια από το ΔΝΤ, συμπεριλαμβανόμενης
διαγραφής προηγούμενων δανείων από το ΔΝΤ αξίας μεταξύ 13,5 και 18 δις
ευρώ. Δεν υπάρχει παρά ελάχιστη πιθανότητα να αποπληρωθούν ποτέ αυτά τα
χρήματα. Κι όμως, η Άνγκελα Μέρκελ και άλλοι σκληροπυρηνικοί της ΕΕ δεν
είχαν κανένα πρόβλημα.
Γιατί όμως;
Είναι η πολιτική, ανόητε! Ρίχνοντας χρήμα στη διεφθαρμένη και ολιγαρχική
Ουκρανία στέλνεις ένα πολιτικό μήνυμα. Βασανίζοντας την Ελλάδα,
στέλνεις ένα πολιτικό μήνυμα επίσης.
Το μήνυμα
είναι ότι βρισκόμαστε σε μια νέα Ε.Ε. σήμερα, μια Ε.Ε. που έχει μία
κυρίαρχη δύναμη στο κέντρο της και μια και μοναδική αποδεκτή ιδεολογία.
Εκείνοι που ίδρυσαν την Ε.Ε. πίστεψαν πως μια τέτοια ένωση, σαν τη
σημερινή, δεν θα μπορούσε να επιβιώσει. Η σημερινή της ηγεσία, προφανώς,
γνωρίζει καλύτερα.
Το άρθρο
του Fintan O’ Toole δημοσιεύθηκε στους «Ιrish Times», με τίτλο,
«Tormenting Greece is about sending a message that we are now in a new
EU», 14.7.2015
enthemata
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)