Το όνομα του πολέμου

Οι λέξεις, πολλές φορές, σώζουν μέσα τους ένα νόημα κοινό, που μένει σταθερό στους αιώνες. Όσοι τις πρόφεραν κι όσοι τις έγραψαν έφεραν την ίδια έννοια στο μυαλό τους. Έτσι και η λέξη πόλεμος, (πτόλεμος απ’ τα μυκηναϊκά ήδη χρόνια) και η λέξηπόλη (πτόλη-πτολίεθρον στον Όμηρο) κράτησαν ατόφιο το περιεχόμενό τους. Έφεραν καινούρια παράγωγα με παρόμοιο νόημα, όπως τη λέξηπολιτισμός. Έτσι, οι εικόνες του Ομήρου για τον πόλεμο επαναλαμβάνονται και επιδεινώνονται για κάθε πόλεμο. Οι πόλεις και οι πολίτες πολεμούν. Μέσα στα τείχη περικλείεται η ανθρώπινη επέμβαση σε αυτό που θα ανήκε σε όλους, ανθρώπους και άλλα πλάσματα. Μέσα στα τείχη μεταβάλλεται η ίδια η δράση· γίνεται δραστηριότητα, δουλειά και αποκτά οικονομική αξία, ανταλλάσσεται με αντικείμενα, που γίνονται προϊόντα. Εκεί, στην καρδιά αυτής της ιδιόκτητης πράξης και του ιδιόκτητου αντικειμένου γεννιέται ο πόλεμος. Δηλαδή στην καρδιά του πολίτη.

Στα αγγλικά μάλιστα civil, civilisation, civilwar διατηρούν την ομοιότητα της ρωμαϊκής civitas. Η λέξη «εμφύλιος» πόλεμος που χρησιμοποιούμε είναι σε μεγάλο βαθμό παραπλανητική, γιατί δεν εκφράζει την πραγματικότητα. Ο ενδοκρατικός πόλεμος δεν είναι πόλεμος φυλών, αλλά πόλεμος ιδεολογιών, ένας πόλεμος που γεννήθηκε πάλι στα σπλάχνα του πολιτισμού. Γι’ αυτό και η λέξη civilwar είναι ίσως ιδανικότερη. Θα μπορούσαμε στα ελληνικά να την αποδώσουμε ως ιδεολογικό ή πολιτικό πόλεμο. Μέσα της ούτως ή άλλως η λέξη του πολέμου πάντα θα περιέχει το βαθύτερό της νόημα, την ουσία της παρουσίας της.

Η πόλη ξενυχτά πάνω απ’ τα τείχη της, ορατά ή αόρατα. Δρασκελάει τους αιώνες ανυποψίαστη για το τέλος της, που θα ’ρθει μια όμορφη μέρα απ’ τον ίδιο το δημιουργό της· το ανθρώπινο χέρι. Απ’ την άλλη, το πρόσωπο του φόβου στηρίζει τους αγκώνες του σε μύχιες αυταπάτες. Δίχως αυτό η εξαπάτηση θα έμοιαζε με την φθηνότερη φενάκη. Υψώνει την γροθιά του πολέμου που εμφανίζεται εν είδει «καθαρτήρα» να χωνέψει το έμψυχον, για να γεννήσει υπηκόους. Γυρίζει μέρα-νύχτα πάνω απ’ τα κεφάλια των ανθρώπων σαν θύελλα στις θημωνιές. Υπάρχει, για να επιβεβαιώνει στο διηνεκές η πόλη το πραγματικό της όνομα. Αλλά, πέρα απ’ τον εκπολιτισμένο όλεθρο, βρίσκεται η αληθινή ζωή· το ξανθό χορτάρι τα ήσυχα μεσημέρια και η καλοκαιρινή βροχή· το ξίφος και τ’ αλέτρι που ξαναγίνεται σίδερο στα σπλάχνα της γης

anhsyxia