H απροσδόκητη συνάντηση ενός ανθρωπολόγου ερευνητή με μια παρέα
υποστηρικτών της Χρυσής Αυγής στην ορεινή Κορινθία οδηγεί σε μια
κουβέντα που αποκαλύπτει το πώς η προσπάθεια λογικής επιχειρηματολογίας
μπορεί να παραλύσει μπροστά στην καταιγιστική ρητορική μιας βαθιά
εμπεδωμένης ξενοφοβίας, η οποία βασίζεται σε φήμες, προκαταλήψεις,
αναπόδεικτους ισχυρισμούς, φανταστικούς κινδύνους και εχθρούς. Μια
συνάντηση που φανέρωσε τη δεξαμενή με το θολό νερό απ’ όπου o νέος
φασισμός ψαρεύει ψήφους και οπαδούς: το μέγα έλλειμα πολιτικής
κουλτούρας.
TOY MIXAΛH ΠETPOY*
*κοινωνικός ανθρωπολόγος, ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών.
Ηταν ένα ζεστό απο μεσήμερο του Ιουνίου του 2013 όταν, στο πλαίσιο μιας ερευνητικής μου αποστολής στην Ορεινή Κορινθία για τις αναπτυξιακές προοπτικές της υπαίθρου, ο δρόμος μου μ’ έβγαλε σ’ ένα ταβερνάκι μέσα σε μια κατάφυτη έκταση από πλατάνια και έλατα. Το προσωπικό, φιλόξενο και χαμογελαστό,με υποδέχτηκε φιλικά και μου πρότεινε ένα τραπέζι απ’ όπου μπορούσα να βλέπω τα αιωνόβια πλατάνια της πλατείας μετα τρεχούμενα νερά. Η ώρα περνούσε ευχάριστα όταν από γενικότερα θέματα συζήτησης περάσαμε σταδιακά σε πιο ειδικά, καθώς ρώτησα για την οικονομία της περιοχής.
«Τι τα θέλετε, κύριε,οι πολιτικοί μας είναι για φάσκελα και καρπαζιές γιατί να ενδιαφερθούν για εμάς εδώ πάνω. Ερημώσαμε. Για το μόνο που ενδιαφέρονται είναι για τις ψήφους» μου απάντησε ο ιδιοκτήτης της ταβέρνας και συνέχισε. «Από τότε που άρχισε ηκρίση μειώθηκε η δουλειά μου κατακόρυφα,γιατί μειώθηκαν οι Αθηναίοι εκδρομείς. Για βάλε βενζίνες, διόδια, διαμονή καιφαγητό για μια οικογένεια και θα καταλάβετε γιατί δεν μπορούν πλέον να έρχονται. Σήμερα Σάββατο είστε εσείς και η παρέα εδώ, ενώ πριν λίγα χρόνια είχα γεμάτα τραπέζια. Εχω τρία παιδιά.Τα δύο μου αγόρια μέχρι πρόσφατα ζούσαν στην Αθήνα. Μηχανικός αυτοκινήτων ο ένας, υδραυλικός ο άλλος. Αναγκάστηκανκαι ξενοίκιασαν το σπίτι και επέστρεψαν πίσω στο πατρικό. Εγώ αυτή τη στιγμή που σας μιλάω χρωστάω το χαράτσι και ψάχνω να βρω τρόπο να το πληρώσω. Εκεί μας έφτασαν οι κλέφτες».
«Ας όψονται οι μετανάστες που μας κουβαλήθηκαν εδώ» διέκοψε οθαμώνας από το γειτονικό τραπέζι. Απότο σημείο αυτό και έπειτα έχει ενδιαφέρονη στιχομυθία που ακολούθησε.
Ερευνητής: « Οι μετανάστεςγιατί φταίνε»;
Θαμώνας: «Δεν κάνουνεεγκλήματα οι μετανάστες;»
Ερευνητής: «Μα, νόμιζαότι μιλάμε για την οικονομική κρίση καιόχι για την εγκληματικότητα. Οι μετανάστεςκατά γενική ομολογία έχουν βοηθήσειπολύ στην οικονομία, στα χωράφια καιστις παραγωγές».
Ιδιοκτήτης ταβέρνας:«Αυτοί είναι χρήσιμοι. Οι λαθρομετανάστεςείναι το πρόβλημα, που δεν φαίνονταιπουθενά και μπορούν να λειτουργούνανεξέλεγκτα».
Θαμώνας: «Φταίνε όλοι.Φταίνε για πολλά πράγματα. Οπως και γιαότι μας παίρνουν τις δουλειές».
Ερευνητής: «Συγνώμη, αν κατάλαβα καλά ο λόγος για τον οποίο ο κύριος δεν έχει δουλειά στην ταβέρνα του οφείλεται στο γεγονός ότι κάποιοι Αθηναίοι έπαψαν να έρχονται. Και οι Αθηναίοι που έρχονταν εδώ νομίζω –από την μέχρι τώρα εμπειρία μου στην περιοχή– ήταν μιας συγκεκριμένης κατηγορίας άνθρωποι, υψηλών σχετικά εισοδημάτων με καλές δουλειές. Δηλαδή, οι μετανάστες τους πήραν τις δουλειές και έμειναν άνεργοι και γι’ αυτό δεν έρχονται εδώ;»
Θαμώνας: «Δεν μπορώ να είμαι πρόσφυγας στην πατρίδα μου και να μην έχω δικαιώματα και ο αλλοδαπός που δεν έχει χαρτιά να έχει περισσότερα από εμένα».
Ερευνητής: «Μα για την οικονομική κρίση μιλάμε».
Από αυτό το σημείο και έπειτα και ενώ ο ιδιοκτήτης της ταβέρνας παρακολουθούσε ως απλός θεατής τη συνομιλία, άρχισε να εμπλέκεται ενεργά με μεγάλο στόμφο και με υποστηρικτικό λόγο υπέρ της Χ.Α.
Ιδιοκτήτης ταβέρνας:«Τα εγκλήματα που κάνουν και σφάζουν δεν είναι αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης; Οταν δεν έχει ο άλλος δουλειά και πεινάει δεν θα μπει μέσα στο σπίτι σου να σε κλέψει και να σε σκοτώσει; Γι’αυτό πρέπει να ξεκουμπιστούν».
Θαμώνας: «Εχει δίκιο η Χρυσή Αυγή. Και καλά κάνει που τα βάζει με τους πολιτικούς και τους μετανάστες. Οι πρώτοι μας έφεραν εδώ που είμαστε και οι δεύτεροι μας σκοτώνουν».
Ερευνητής: «Με συγχωρείτε αλλά εγώ δεν είδα τη Χρυσή Αυγή να παίρνει το μέρος των εργαζομένων και όσων πλήττονται από την κρίση. Αντίθετα,σιγοντάρει το πολιτικό κατεστημένο,αφού δεν μιλάει καθόλου για το ρόλο τωνμεγαλο-εργολάβων φίλων της εκάστοτεεξουσίας, και αυτό φαίνεται από ταγεγονότα όπως, για παράδειγμα, όταν σενομοσχέδιο ψήφισε υπέρ των ελαφρύνσεωνπρος τους εφοπλιστές».
Θαμώνας: «Τα λέει χύμακαι κατάμουτρα στους πολιτικούς και τηφοβούνται, την τρέμουν».
Ερευνητής: «Oι μόνοιπου την τρέμουν είναι κάποιοι φουκαράδεςμετανάστες που δεν φταίνε για την κρίση».
Θαμώνας(στον ενικόπλέον και μ’ έντονο ύφος): «Γιατί τουςλες φουκαράδες, ε; Αυτοί μας σκοτώνουν».
Ερευνητής: «Αν μαςσκοτώνουν, παρεμβαίνουν τα αρμόδιαθεσμικά όργανα, επιβάλλεται νόμος καιυπάρχει η αντίστοιχη τιμωρία. Κανέναςδεν έχει το δικαίωμα να πάρει το νόμοστα χέρια του, και πολύ περισσότερο ν’ασκήσει τυφλή βία αδιακρίτως. Το τελευταίοδιάστημα αυτό γίνεται εσκεμμένα καιομαδικά. Πολλοί χαρακτηρίζουν τηΧ.Α. συμμορία».
Ιδιοκτήτης ταβέρνας(με εντονότερο ύφος και επίσης στονενικό): «Δεν το κατάλαβα αυτό πώς τοείπες; Δεν το κατάλαβα;»
Παρεμβαίνει άλλοςθαμώνας της ίδιας παρέας: «Γιατί, ρεπαιδιά, είναι κακή η Χ.Α.; Δεν κατάλαβα.Ποιος το λέει ότι είναι κακή; Είχαμεπάει τις προάλλες με τη δουλειά ναπροωθήσουμε διαφημιστικά φυλλάδια σεμια γειτονιά στην Αθήνα και μας πήρε τοβράδυ. Μας είδαν από την οργάνωση εκείτης Χ.Α. να περπατάμε στους δρόμους καιβγήκαν έξω και μας ρώταγαν αν είμαστεκαλά. Μάλιστα, μας ρώτησαν αν θέλουμενα μας δώσουν τρόφιμα».
Ερευνητής: «Και τογεγονός αυτό σας κάνει να πιστεύετε ότιη Χ.Α. θα δώσει λύση και διέξοδο από τηνκρίση και θα τιμωρήσει τους πραγματικάυπεύθυνους;»
Ιδιοκτήτης ταβέρνας:«Εδώ πάντως στην περιοχή έχει δώσειλύσεις και έχουμε ανασάνει».
Ερευνητής: «Τι είδουςλύσεις;»
Σύζυγος του ιδιοκτήτητης ταβέρνας: «Εχουν γίνει εγκλήματαεδώ και δεν έβγαινε τίποτα και ανέλαβεη Χ.Α.».
Ερευνητής: «Εγκλήματαεδώ στο χωριό;»
Θαμώνας: «Οχι στο χωριό,στην Κόρινθο. Και η αστυνομία δεν μπόρεσενα κάνει τίποτα και ανέλαβε η Χ.Α.».
Ερευνητής: «Δηλαδή;»
Θαμώνας: «Μιλάμε γιαεγκλήματα, ρε παιδί μου, για βιασμούςμικρών παιδιών, το καταλαβαίνεις;»
Σύζυγος του ιδιοκτήτητης ταβέρνας: «20 Πακιστανοί πίσω από τοσταθμό του τρένου στην Κόρινθο βιάσανε ομαδικά ένα ζευγάρι. Δικά μας παιδιά,το αγόρι και την κοπέλα του, 16 και 17 ετών.Η κοπέλα έπαθε ρήξη μήτρας και παρά τρίχα γλίτωσε το θάνατο. Το αγόρι όμως δεν τα κατάφερε και πέθανε τελικά από αιμορραγία στο νοσοκομείο. Οι γονείς τρελάθηκαν. Δικά μας παιδιά σου λέω, εδώ της περιοχής».
Θαμώνας: «Και μετά μου λες δεν κάνουν εγκλήματα. Ρε φωτιά σε όλους τους ξένους».
Σύζυγος του ιδιοκτήτητης ταβέρνας: «Και η αστυνομία δεν έκανε τίποτα. Οπότε αναλαμβάνει η Χ.Α. και τους βρίσκει τους Πακιστανούς και τους κλείνει σ’ ένα βαγόνι στην Κόρινθο και τους έκαψε ζωντανούς».
Ερευνητής: «Και αυτός είναι τρόπος να επιβληθεί η δικαιοσύνη; Και σε τελική ανάλυση, αφού η Χ.Α. κατόρθωσε και βρήκε τους ενόχους, γιατί δεν φώναζε την αστυνομία; Και πώς είστε σίγουροι ότι αυτή η “τιμωρία” έγινε;»
Θαμώνας: «Βούιξε ο κόσμος. Εδώ είμαστε μικρή κοινωνία και γνωρίζουμε ο ένας τον άλλον. Μαθεύτηκε. Ηταν παιδιά φίλων και γνωστών μας. Και η αστυνομία δεν θα έκανε τίποτα, θα τους έπιανε και μετά θα τους άφηναν ελεύθερους, γιατί οι αλλοδαποί έχουν περισσότερα δικαιώματα στην πατρίδα μου από εμένα».
Θαμώνας: «Αλλά ήθελα, κύριε επιστήμονα, να τύχει σε δικό σου πρόσωπο αυτό να δω τότε αν το αντιμετωπίσεις πολιτισμένα όπως τώρα».
Ιδιοκτήτης ταβέρνας:«Ακριβώς, αν μπουν στο σπίτι σου, γιά να δούμε πώς θ’ αντιδράσεις».
Ερευνητής: «Αυτό όμως είναι ένα υποθετικό σενάριο, ενώ το παρελθόν και η πραγματική φύση της Χ.Α. στηρίζονται σε διαπιστωμένα γεγονότα».
Θαμώνας: «Τι θέλεις ναπεις;»
Ερευνητής: «Θέλω να πω ότι οι πρακτικές της Χ.Α. είναι σαν αυτές που εφαρμόστηκαν στη Γερμανία του Μεσοπολέμου και οδήγησαν λίγα χρόνια αργότερα σε εκατόμβες νεκρών. Και φαρμόζονται σήμερα τα βράδια σε γειτονιές της Αθήνας. Ετσι μπορεί να ξεκινήσει μια φρίκη».
Θαμώνας: «Ναι, αυτό είναι ένα ζήτημα».
Η τελευταία φράση του θαμώνα δημιούργησε προσωρινά την εντύπωση για μια ψύχραιμη και λογική προσέγγιση του πραγματικού προφίλ της Χ.Α. Φρούδες ελπίδες, καθώς με τρόπο ανάλαφρο ο συνομιλητής μου έστρεψε αλλού το βλέμμα του και άλλαξε συζήτηση. Κάπου εδώ τελείωσε η κουβέντα με τους συνομιλητές μου εκείνο το βράδυ και με τη σύζυγο του ιδιοκτήτη να αρθρώνει για επίλογο έναν απολογητικό προς εμένα λόγο:
Σύζυγος του ιδιοκτήτητης ταβέρνας: «Κοίταξε, δεν είμαστε βλάκες, σίγουρα δεν μας εκφράζουν κάποιες φάτσες εκεί μέσα. Μα, είναι άνθρωποι αυτοί; Αλλά εκεί μας σπρώχνουν. Δεν φταίμε εμείς όταν δεν μπορεί το κράτος να μας προστατεύσει από τους εγκληματίες που βιάζουν και σφάζουν».
Επέστρεψα στο δωμάτιοπου είχα νοικιάσει, βαθύτατα προβληματισμένος και ανήσυχος. Σκέφτηκα ν’ αναζητή σωστο διαδίκτυο κάποια ή κάποιες πληροφορίες που θα μπορούσαν να σχετίζονται με τ’ανατριχιαστικά και φρικτά περιστατικά της Κορίνθου (ομαδικός βιασμός καιομαδικός θάνατος ανθρώπινων υπάρξεωναπό τη Χ.Α.) έτσι όπως μου τα είχαν παρουσιάσει λίγες ώρες πριν οι συνομιλητές μου.
Από τη διαδικτυακή αναζήτηση εκείνης της νύχτας διαπίστωσαμε έκπληξη ότι το περιστατικό του βιασμού έχει εντοπιστεί και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας (Γιάννενα, Πάτρα, Ρέντη κ.λπ.) μετις ίδιες ακριβώς λεπτομέρειες μόνοπου σε κάποιες περιπτώσεις οι Πακιστανοί «βιαστές» αντικαθίστανται με Σομαλούς, οι ηλικίες των παιδιών διαφέρουν (16 και 17 είπαν οι συνομιλητές μου, τα δημοσιεύματα κάνουν λόγο για ηλικίες 25 ετών) καιτο αγόρι εμφανίζεται άλλοτε νεκρό και άλλοτε να μπαίνει για ψυχοθεραπεία στο νοσοκομείο του Ρίου.
1 Συνεχίζοντας την αναζήτηση καταλήγω στο σάιτ της εφημερίδας «Στόχος», όπου το σχετικό δημοσίευμα αναφέρει ότι το περιστατικό έλαβε χώρα στην Πάτρα και η τοπική κοινωνία αλλά και οι αρμόδιες Αρχές (αστυνομία και νοσοκομείο) το αποσιώπησαν για να μην υπάρξουν φαινόμενα πογκρόμ προς τους αλλοδαπούς της περιοχής.
2 Όσον αφοράτους «τιμωρούς» της Χ.Α., που εντόπισαν τους «δράστες του βιασμού» σε κάποια βαγόνια στον σιδηροδρομικό σταθμό της Κορίνθου και τους «έκαψαν», η διαδικτυακή μου αναζήτηση εντόπισε πράγματι ένα περιστατικό επίθεσης μελών της Χ.Α. στη συγκεκριμένη τοποθεσία. Μόνο που αυτό το περιστατικό όχι μόνο είχε εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά από εκείνα που μου είχαν παρουσιάσει πριν από λίγες ώρες οι συνομιλητές μου, αλλά χρονικά εμφανιζόταν 8 μήνες μετά το επεισόδιο των «βιασμών».
3 Συγκεκριμένα, γινόταν αναφορά σε δολοφονική επίθεση μελών της Χ.Α. προς μετανάστες και μιας μεικτής ομάδας δημοσιογράφων (Ελλήνων και Ισπανών) που είχαν φτάσει στη συγκεκριμένη τοποθεσία για να καλύψουν τις άθλιες συνθήκες διαμονής των αλλοδαπών σταβαγόνια του σταθμού.
Την επόμενη μέρα συνέχισα τη μικρή έρευνα σχετικά με τα περιστατικά, κάνοντας κάποιες επαφές με φίλους και γνωστούς της ευρύτερης περιοχής, όπου μου επιβεβαιώθηκε το ανύπαρκτο των γεγονότων. Επέλεξα μάλιστα να εξωτερικεύσω τις ανησυχίες μου σε κάποιους ανθρώπους της περιοχής με τους οποίους έχω αναπτύξει στενές σχέσεις λόγω της πεντάχρονης ερευνητικής μου παρουσίας μου εκεί. Μίλησα με αρκετούς για τα περιστατικά της Κορίνθου και διαπίστωσα με έκπληξη ότι όλοι είχαν την ίδια εικόνα για τα γεγονότα και κυρίως την απόλυτη βεβαιότητα ότι έτσι εξελίχτηκαν. Μόνο που υπήρχε μια μικρή «διαφοροποίηση», καθώς οι μισοί από αυτούς υποστήριζαν ότι τα «θύματα» (οι Έλληνες) ήταν ζευγάρι και οι άλλοι μισοί ότι ήταν αδέρφια. Ενας από αυτούς μάλιστα που εκμυστηρεύθηκε ότι την πληροφορία για το κάψιμο των Πακιστανών από τη Χ.Α, τού τη μετέφερε «εμπιστευτικά» ένας συγχωριανός του υποστηρικτής της Χ.Α. που είχε πληροφορία από τα «μέσα». Τον ρώτησα τι εννοεί λέγοντας από τα «μέσα» και μου απάντησε ότι ο ίδιος ο συγχωριανός του είναι μέλος της Χ.Α. και ήξερε τα πράγματα από πρώτο χέρι. Βρήκα λοιπόν κι εγώ την ευκαιρία και αποκάλυψα στο γνωστό μου όλη την έρευνα που έκανα το προηγούμενο βράδυ στο διαδίκτυο για τα περιστατικάστην Κόρινθο. Εδειξε κάποια έκπληξη αλλά συμπλήρωσε ότι «εδώ έτσι έχει ακουστεί». Οι περισσότεροι όχι μόνο εξέφραζαν τη βεβαιότητα για τα σχετικά περιστατικά, αλλά κάπου στο λόγο τους φάνηκε να δικαιολογούν την άνοδο της Χ.Α. με βάση το ερμηνευτικό μοντέλο των δύο άκρων. Ενδεικτικά μεταφέρω τους σχετικούς διαλόγους:
Ερευνητής: «Διακρίνωρεύμα της Χ.Α. στην περιοχή».
Συνομιλητές: «Ναι, είναι γεγονός».
Ερευνητής: «Τα γεγονότα μπορεί έτσι να εξελιχθούν επικίνδυνα όχι μόνο για την περιοχή, αλλά συνολικότερα στη χώρα».
Συνομιλητές: «Ναι βέβαια, μπορεί τα πράγματα να ξεφύγουν επικίνδυνα αν αποφασίσει ο μίστερ Aλέξης να κατεβάσει τις στρατιές του στο δρόμο. Και αυτό προκαλεί αντίδραση και ενισχύει τους χρυσαυγίτες».
Ερευνητής: «Ποιον μίστερ Aλέξης εννοείτε και για ποιες στρατιές λέτε;»
Συνομιλητές: «Τον Τσίπρα και τον στρατό που έχει».
Ερευνητής: «Δενκαταλαβαίνω».
Συνομιλητές: «Ολους αυτούς που καταστρέφουν, σπάνε και καίνε. Με κάθε διαδήλωση καίγεται η Αθήνα. Τα έχουμε δει. Ετσι και τύχει και αντιπαρατεθούν αυτοί με τη Χ.Α., τότε θα ξεφύγει το πράγμα και θα πάμε στον εμφύλιο».
Ερευνητής: «Με συγχωρείτε, αλλά οι διαδηλώσεις, και ειδικά κάποιες από αυτές που έχουν γίνει στην Αθήνα το προηγούμενο διάστημα, είχαν χιλιάδες κόσμο, συνδικάτα, φοιτητές, υπαλλήλους, εκπαιδευτικούς, ανθρώπους με παιδιά, απολυμένους κ.λπ. Κάποιοι, με αφορμή τις διαδηλώσεις αυτές, επιδίδονται στο τέλος σε βανδαλισμούς. Αυτά τα 30, 40, 100 άτομα δεν μπορεί να υποστηριχτεί ότι συνιστούν στρατιά. Και πολύ περισσότερο όταν υπάρχουν δημοσιεύματα εφημερίδω νπου κάνουν λόγο για προβοκάτσιες».
Συνομιλητές: «Υπάρχουν στρατιές και αν τα πράγματα ξεφύγουν, θα έχουμε προβλήματα. Ο Τσίπρας τους έχει ετοιμοπόλεμους».
Φαίνεται πως γι’ αυτή την κατηγορία μετριοπαθών ανθρώπων στην περιοχή μπορεί η Χ.Α. να μην είναι η πολιτική τους επιλογή, να διαφωνούνμε αυτή και να μην επικροτούν τις μεθόδους της, αλλά να δικαιολογούν τη δράση της όχι με βάση τον κίνδυνο της όποιας εγκληματικότητας ή της παρουσίας των αλλοδαπών, αλλά με βάση τον κίνδυνο κάποιας «αδιόρατης κόκκινης στρατιάς» που είναι έτοιμη να ενεργοποιηθεί και να αιματοκυλίσει τη χώρα μέσα από τη σύγκρουσή της με τις στρατιές της Χ.Α.
Ηταν 22.30 το βράδυ όταν ολοκλήρωσα και την τελευταία μου συνάντηση-συνομιλία για τις ανάγκες της έρευνας και επισκέφτηκα πάλι την ταβέρνα που είχα δειπνήσει το προηγούμενο βράδυ, όπου παρευρίσκονταν οι ίδιες περίπου παρέες.
Για να μη μακρηγορώ, παραθέτω τους σχετικούς διαλόγους όπωςέλαβαν χώρα:
Ερευνητής: «Στη χθεσινή μας συζήτηση μου αναφέρατε ένα περιστατικό που έγινε στον σιδηροδρομικό σταθμό της Κορίνθου. Επειδή το έψαξα στο διαδίκτυο, αλλά και από άλλες επαφές, επιτρέψτε μου να εκφράσω τη δυσπιστία μου για τα γεγονότα».
Θαμώνας: «Τι εννοείς;»
Ερευνητής: «Εννοώ ότι τα γεγονότα όχι μόνο δεν έγιναν στην Κόρινθο αλλά το περιστατικό εμφανίστηκε στην Πάτρα και μετά αντιγράφηκε και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας».
Σχεδόν όλοι μαζί, σαν να ήταν συνεννοημένοι, χαμογέλασαν σκωπτικά, μαζί και ο ιδιοκτήτης της ταβέρνας.
Ιδιοκτήτης ταβέρνας:«Τι λες, ρε φίλε; Θα μας τρελάνεις; Πλάκα μας κάνεις; Εδώ πέθαναν παιδιά, ρε».
Θαμώνας: «Πώς μπορείς και λες τέτοια πράγματα; Εδώ σου λέμε ότι έγινε μια φρίκη, έγινε χαμός σε όλη την περιοχή και εσύ μας λες ότι τίποτα δεν έγινε;»
Ερευνητής: «Ναι, είναι καθαρή προπαγάνδα».
Σύζυγος του ιδιοκτήτητης ταβέρνας: «Για όνομα του Θεού. Δύο παιδιά 16 και 17 ετών μαρτύρησαν».
Ιδιοκτήτης ταβέρνας: «Εδώ στην Κόρινθο, στον Ισθμό πριν από λίγους μήνες, σκοτώθηκε μια κοπέλα από τους αλβανούς δραπέτες των Τρικάλων σε καταδίωξη των αστυνομικών. Οι αλλοδαποί μας σκοτώνουν, το έχεις πάρει χαμπάρι; Ξύπνα».
Ερευνητής: «Αφήστε το περιστατικό στον Ισθμό, εκεί έχουν επιληφθεί οι επίσημες διωκτικές αρχές.Το άλλο που σας λέω είναι καλοσχεδιασμένη προπαγάνδα και εσείς ως άνθρωποι αγνοί την πιστέψατε. Για πείτε μου, γνωρίζατε αυτοπροσώπως τα θύματα; Ηταν γνωστοί σας; Εστω μακρινοί σας γνώριμοι; Εστω φίλοι κάποιων φίλων σας που ξέρετε ότι δεν υπάρχουν πια;»
Παρεμβαίνει ένας αγρότης, με το ένα πόδι επάνω στο άλλο και παίζοντας το κομπολόι του με ρωτά στο ενικό απευθείας:
Ο 1ος αγρότης: «Δεν μου λες, ρε φίλε, έρχεσαι από την Αθήνα για πρώτη φορά στο χωριό μας, δεν ξέρεις τίποτα και κανέναν εδώ και μας λες ότι ξέρεις περισσότερα από εμάς που είναι η ζωή μας εδώ; Που τα γεγονότα τα ζήσαμε.Μας λες ψεύτες;»
Ερευνητής: «Οχι, με συγχωρείτε λάθος. Δεν με καταλάβατε. Δεν λέω εσάς ψεύτες, αλλά το γεγονός το πιστεύετε χωρίς να το ψάξετε, χωρίς να το διασταυρώσετε».
Θαμώνας (με το ίδιοσκωπτικό ύφος): « Δηλαδή εσύ το διασταύρωσες;»
Ερευνητής: «Σας είπα αφενός το έψαξα στο διαδίκτυο, αφετέρου το συζήτησα και με άλλους ανθρώπους της περιοχής και διαπίστωσα μεγάλη σύγχυση ως προς τα περιστατικά. Εξάλλου, προκύπτουν ερωτήματα μέσα από μια λογική σκέψη».
Ιδιοκτήτης ταβέρνας:«Τι ερωτήματα; Για πες μας και εμάς;»
Ερευνητής: «Πρώτα πρώτα, μου είπατε ότι το αγόρι πέθανε στο νοσοκομείο;»
Ιδιοκτήτης ταβέρνας: «Ακριβώς, έτσι έγινε».
Ερευνητής: «Ναι, αλλά κανένα μέσο ενημέρωσης, τηλεόραση και εφημερίδα, δεν είπαν τίποτα για τογεγονός. Εγώ, για παράδειγμα, δεν το ήξερα, και αν είχε γίνει ένα τέτοιο γεγονός και μετά το κάψιμο των μεταναστών,θα το ξέραμε σίγουρα».
Θαμώνας φίλος: «Οι γονείς θέλησαν να το κρατήσουν ανώνυμα για να μην ντροπιαστούν ολόκληρες οικογένειες».
Ερευνητής: «Γιά σκεφτείτε.Ενα ολόκληρο νοσοκομείο της Κορίνθου,με γιατρούς, νοσοκόμες, ασθενείς,επισκέπτες, σεκιούριτι, υποδέχεται δύοθύματα σε ημιθανή κατάσταση, το έναπεθαίνει και κανένας δεν μιλάει; Κανέναςδεν καλεί την αστυνομία; Τους ιατροδικαστές;Και αν τους κάλεσε, το κουκουλώσανεόλοι; Ακριβώς επειδή είστε μικρή κοινωνίακαι γνωρίζετε ο ένας τον άλλο, θα είχεδιαρρεύσει για ποια παιδιά πρόκειται.Και όμως εσείς, πριν που σας ρώτησα, δεντα ξέρετε καν. Εχθές μου είπατε ότι ήτανδικά σας παιδιά και εγώ υπέθεσα ότι ταγνωρίζετε προσωπικά, γι’ αυτό εξέλαβατο γεγονός ως πραγματικό».
Ο 1ος αγρότης: «Ρε παιδίμου, το καταλαβαίνεις ότι οι γονείςθέλησαν να το κρύψουν για να μηρεζιλευτούν».
Ερευνητής: «Και έπειτακαι το γεγονός του καψίματος τωνμεταναστών από την Χ.Α. πουθενά δενεμφανίζεται».
Ιδιοκτήτης ταβέρνας:«Ετσι γίνονται αυτά, στα κρυφά μεσυνοπτικές διαδικασίες και καλά τουςκάνανε. Λίγοι τα μαθαίνουν. Πρέπει ναείσαι μάγκας για να τον φας τον άλλονχωρίς να σε καταλάβουν. Οχι θα περιμένουμενα μας μπουν στα σπίτια μας πρώτα».
Θαμώνας: «Βεβαίως καλάτους κάνανε. Ευτυχώς υπάρχει η Χ.Α. ναμας προστατεύει».
Σύζυγος του ιδιοκτήτητης ταβέρνας «Δεν μας προστατεύειτο κράτος αλλά μας προστατεύει η Χ.Α.».
Ερευνητής: «Μα, πήρεφωτιά ολόκληρο βαγόνι, κάποιος δεν θαέβλεπε να φωνάξει την πυροσβεστική; Καιέπειτα το ίδιο περιστατικό με τουςβιασμούς παρουσιάζεται σε διαφορετικέςπόλεις ταυτόχρονα».
Ο 1ος αγρότης: «Ποιοςτα λέει αυτά, ρε παιδί μου;»
Από τον υπολογιστή της ταβέρνας «κατεβάζω» διαδοχικά όλες τις σχετικές αναφορές για το ίδιο περιστατικό σε διαφορετικές πόλεις της Ελλάδας. Εστιάζουμε στην ιστοσελίδα της εφημερίδας «Στόχος».
Ερευνητής: «Ορίστε, ηεφημερίδα αναφέρει ότι το περιστατικό εντοπίζεται στην Πάτρα και όχι στην Κόρινθο. Μιλάει για το νοσοκομείο της Πάτρας όπου και εκεί ισχύουν τα ερωτήματα που σας έκανα. Μάλιστα αναφέρει ακριβώς τ’ αντίθετα από αυτά που μου είπατε. Εδώ φέρεται το κορίτσι να πεθαίνει καιτο αγόρι να ζει και να μπαινοβγαίνειστην ψυχιατρική κλινική του Ρίου».
Σηκώνεται ένας από τους θαμώνες και ο δεύτερος αγρότης και οι διοκτήτης της ταβέρνας και κοιτάζουν το ρεπορτάζ του «Στόχου».
Ο 1ος αγρότης: «Δεν ισχύουν αυτά. Αυτά είναι προπαγάνδα για να παραπλανήσουν τον κόσμο».
Ερευνητής: «Μα, ο “Στόχος” είναι εφημερίδα φιλικά προσκείμενη προς τη Χ.Α. Η Χ.Α. κάνει αρνητική προπαγάνδα στον εαυτό της;»
Ο 1ος αγρότης: «Είναι προπαγάνδα και ψέματα σου λέω για να παραπλανήσουν τον κόσμο. Τα γεγονότα εδώ έγιναν, όπως τα λέω».
Ερευνητής: «Τα γεγονότα ξεκίνησαν ως προπαγάνδα από την Πάτρα και επεκτάθηκαν επίσης ως προπαγάνδακαι σε άλλες πόλεις. Ετσι ήρθε και στην Κόρινθο».
Ο 1ος αγρότης: «Μην τα πιστεύεις, μην τα πιστεύεις αυτά .Προπαγάνδα είναι».
Ο 2ος αγρότης: «Προπαγάνδα, προπαγάνδα».
Ο θαμώνας και ο ιδιοκτήτηςτης ταβέρνας απομακρύνθηκαν χωρίς να πούνε τίποτε και επέστρεψαν στο τραπέζι κουβεντιάζοντας για άλλα ζητήματα, επανέρχονταν όμως τακτικά στην κουβέντα που είχα ανοίξει με τους αγρότες, η οποία, για την αλήθεια, εξελίχτηκε σε ηπιότερους τόνους.
Ο 1ος αγρότης: «Κοίταξε,οι μετανάστες πρέπει να φύγουν, κάνουν ζημιά στον τόπο. Ολοι τους προστατεύουν και όλοι τους δίνουν δικαιώματα και τα δικά μας δικαιώματα δεν τα υπολογίζει κανείς».
Θαμώνας: «Δεν μπορούμε να ήμαστε μετανάστες στην ίδια μας την πατρίδα».
Ερευνητής: «Εδώ στο χωριό σας σας έχουν ενοχλήσει οι μετανάστες;»
Ο 1ος αγρότης και ο 2ος αγρότης: «Οχι, όχι».
Ερευνητής: «Και απ’ό,τι ξέρω εδώ τα χωριά σας ως ορεινά δεν έχουν μετανάστες όπως άλλες αγροτικές περιοχές στην Ελλάδα».
Ο 1ος αγρότης: «Ναι, δεν έχουμε μετανάστες εδώ. Κάτι μετρημένους στα δάχτυλα, ελάχιστους που έρχονται εποχικά για έναν μήνα και φεύγουν».
Ερευνητής: «Τότε πούσας ενοχλούν οι μετανάστες;»
2ος αγρότης: «Κάνουνεγκλήματα και δεν μπορούμε νακυκλοφορήσουμε».
Ερευνητής: «Εδώ στοχωριό κάνουν εγκλήματα;»
Ο 1ος αγρότης: «Οχι,γενικά μιλάμε. Ο κόσμος υποφέρει καιεπειδή δεν κάνει κανένας πολιτικόςτίποτα αναλαμβάνει η Χ.Α. να ξεβρομίσειο τόπος».
2ος αγρότης: «Δεν μπορείοι μετανάστες να έχουν δικαιώματαπερισσότερα από εμένα εδώ που είναι ηπατρίδα μου και να υποφέρω. Να υποφέρουμεόλοι μας».
Ερευνητής: «Εσείς, ωςαγρότες, υποφέρετε από τις συνέπειεςτης ΚΑΠ (Κοινή Αγροτική Πολιτική), απότους εμπόρους που παίρνουν τσάμπα ταπροϊόντα σας και σας δίνουν εξαμηνιαίεςεπιταγές, από τις τράπεζες που δεν σαςδίνουν πλέον δάνεια για να σπείρετε,από τις εταιρίες αγροεφοδίων που σαςέκοψαν τις πιστώσεις, από το φόρο στοπετρέλαιο κίνησης, από τα σουπερμάρκετπου κάνουν προσφορές στ’ αγροτικάπροϊόντα, ενώ την προσφορά την κάνετεεσείς και άμα δεν την κάνετε, τοσουπερμάρκετ δεν θα πάρει το προϊόνσας. Από αυτά υποφέρετε και όχι από τουςμετανάστες. Και ήρθε τώρα και η οικονομικήκρίση για να σας αποτελειώσει».
Ο 1ος αγρότης: «Πώς ταξέρεις όλα αυτά;»
Ερευνητής: «Είναι το αντικείμενό μου, ο αγροτικός χώρος».
Ο 1ος αγρότης: «Τότε έλα από κοντά, να μας πεις για καμία νέα καλλιέργεια και θα σε κάνουμε χρυσαυγίτη να είσαι μαζί μας. Είμαστε πολλοί εδώ, έλα να γίνουμε περισσότεροι».
Κάπου εδώ τελείωσε η συνομιλία μου με τους θαμώνες της ταβέρνας, αφού από ένα σημείο και μετά θεώρησα ότι η κουβέντα δεν είχε κανένα νόημα πλέον.
Τα απρόσμενα γεγονότα που βίωσα στην περιοχή, στο περιθώριο μιας άλλης ερευνητικής μου αποστολής, και τα οποία επιχείρησα να αποτυπώσω όσο πιστά γινόταν, αποτέλεσαν μια πρωτόγνωρη προσωπική εμπειρία. Συμπερασματικά:
1ον) Εδραίωση ενός ρατσιστικού λόγου για τους αλλοδαπούς των οποίων η παρουσία όχι μόνο είναι ανύπαρκτη ή εξαιρετικά περιορισμένη, όπως οι ίδιοι οι συνομιλητές μου παραδέχτηκαν, αλλά δεν έχει παρατηρηθεί η παραμικρή παραβατικότητα αλλοδαπών στην ευρύτερη ορεινή περιοχή.
2ον) Τα τρέχοντα προβλήματα της όποιας οικονομικής στενότητας και επιβίωσης αντιμετωπίζονται με ανάλαφροτρόπο, υπερκεράζονται ή στην καλύτερη περίπτωση προσεγγίζονται ως ήσσονος σημασίας προβλήματα προς όφελος ενός φαντασιακού φόβου περί εγκληματικότητας. Οσες φορές και αν επιχειρηματολόγη σαυπέρ των κοινωνικοοικονομικών αιτιών που έχουν προκαλέσει προβλήματα επιβίωσης στον επαγγελματικό και καθημερινό βίοτων συνομιλητών μου (εστίαση, αγροτικόςχώρος κ.λπ.), άλλες τόσες αναδείχτηκαν έντονες, ως παράγωγα μιας «φετιχιστικής ιδιωτείας», οι επαναλαμβανόμενες εμμονές και επίμονες σκέψεις και παρορμήσεις τους περί βεβαιότητας απώλειας των ατομικών τους δικαιωμάτων έναντι των δικαιωμάτων των αλλοδαπών.
3ον) Ο εν λόγω φόβος φαίνεται να εδραιώνεται μέσω της εσωτερίκευσης και αναπαραγωγής ενός επίσης φανταστικού φρικτού περιστατικού του οποίου οι λεπτομερείς περιγραφικές πτυχές ακριβώς ως σοκαριστικές ενεργοποιούν την εύκολη και αρμόζουσα αποδοχή μιας εξίσου σοκαριστικής τιμωρίας στο πλαίσιο ενός φαντασιακού μοντέλου ιδεοψυχαναγκαστικών αναπαραστάσεων. Για αρκετούς από τους κατοίκους της περιοχής όπου «φέρεται ότι διαδραματίστηκε» το περιστατικό και που δήλωσαν πολλάκις ότι το έζησαν,το πέρασμα από τις επίμονες και επαναλαμβανόμενες σκέψεις του ομαδικού βιασμού των «θυμάτων» στις αντίστοιχες επίμονες και επαναλαμβανόμενες ιδέες και σκέψεις του ομαδικού εμπρησμού των «ενόχων» δεν συνιστούν παρά εικόνες οδύνης και λυτρωτικής ανακούφισης αντίστοιχα, μια μυθοποιητική επιτελεστική πραγματικότητα στο πλαίσιο μιας λογικής που αποδίδει υπερφυσικές ιδιότητεςστους τιμωρούς της Χ.Α. Πρόκειται, μελίγα λόγια, για εσωτερίκευση ενός φαντασιακού μοντέλου εκδίκησης -δικαίωσης το οποίο όμως φαίνεται να λειτουργεί ανατροφοδοτικά, μιας και οι φοβίες και οι ανησυχίες στους κατοίκους ενίοτε επανέρχονται με αφορμή την κάθε αναφορά της επικαιρότητας στην όποια εγκληματική δράση αλλοδαπών, πραγματική (γεγονότα του Ισθμού) ή φανταστική.
4ον) Η αφομοιωτική εσωτερίκευση αυτού του φαντασιακού τιμωρητικού μοντέλου και αντίστοιχα η ηρωοποίηση των τιμωρών της Χ.Α. στις συνειδήσεις των συνομιλητών μου αποδεικνύονται τόσο ισχυρές, που ακόμα και η διαδικτυακή παράθεση των αποδεικτικών ευρημάτων για τα φανταστικά γεγονότατης Κορίνθου δεν καθίστανται ικανά να ανατρέψουν τις φαντασιακές και παραμορφωτικές υπεραπλουστεύσεις της καθημερινότητάς τους. Τα τεκμήρια καθίστανται άκυρα διότι δεν απαντούν στις ψυχοκοινωνικές προσδοκίες τους (τιμωρία) και στα ιδεατά κοινωνικά υποδείγματα (προστάτες-τιμωροί) που έχουν οικοδομήσει ή που τους έχουν οικοδομηθεί – επιβληθεί ως σύμβολα αλληλεγγύης εναντίων αντίπαλων κοινωνικών ομάδων.
ahairlessape
TOY MIXAΛH ΠETPOY*
*κοινωνικός ανθρωπολόγος, ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών.
Ηταν ένα ζεστό απο μεσήμερο του Ιουνίου του 2013 όταν, στο πλαίσιο μιας ερευνητικής μου αποστολής στην Ορεινή Κορινθία για τις αναπτυξιακές προοπτικές της υπαίθρου, ο δρόμος μου μ’ έβγαλε σ’ ένα ταβερνάκι μέσα σε μια κατάφυτη έκταση από πλατάνια και έλατα. Το προσωπικό, φιλόξενο και χαμογελαστό,με υποδέχτηκε φιλικά και μου πρότεινε ένα τραπέζι απ’ όπου μπορούσα να βλέπω τα αιωνόβια πλατάνια της πλατείας μετα τρεχούμενα νερά. Η ώρα περνούσε ευχάριστα όταν από γενικότερα θέματα συζήτησης περάσαμε σταδιακά σε πιο ειδικά, καθώς ρώτησα για την οικονομία της περιοχής.
«Τι τα θέλετε, κύριε,οι πολιτικοί μας είναι για φάσκελα και καρπαζιές γιατί να ενδιαφερθούν για εμάς εδώ πάνω. Ερημώσαμε. Για το μόνο που ενδιαφέρονται είναι για τις ψήφους» μου απάντησε ο ιδιοκτήτης της ταβέρνας και συνέχισε. «Από τότε που άρχισε ηκρίση μειώθηκε η δουλειά μου κατακόρυφα,γιατί μειώθηκαν οι Αθηναίοι εκδρομείς. Για βάλε βενζίνες, διόδια, διαμονή καιφαγητό για μια οικογένεια και θα καταλάβετε γιατί δεν μπορούν πλέον να έρχονται. Σήμερα Σάββατο είστε εσείς και η παρέα εδώ, ενώ πριν λίγα χρόνια είχα γεμάτα τραπέζια. Εχω τρία παιδιά.Τα δύο μου αγόρια μέχρι πρόσφατα ζούσαν στην Αθήνα. Μηχανικός αυτοκινήτων ο ένας, υδραυλικός ο άλλος. Αναγκάστηκανκαι ξενοίκιασαν το σπίτι και επέστρεψαν πίσω στο πατρικό. Εγώ αυτή τη στιγμή που σας μιλάω χρωστάω το χαράτσι και ψάχνω να βρω τρόπο να το πληρώσω. Εκεί μας έφτασαν οι κλέφτες».
«Ας όψονται οι μετανάστες που μας κουβαλήθηκαν εδώ» διέκοψε οθαμώνας από το γειτονικό τραπέζι. Απότο σημείο αυτό και έπειτα έχει ενδιαφέρονη στιχομυθία που ακολούθησε.
Ερευνητής: « Οι μετανάστεςγιατί φταίνε»;
Θαμώνας: «Δεν κάνουνεεγκλήματα οι μετανάστες;»
Ερευνητής: «Μα, νόμιζαότι μιλάμε για την οικονομική κρίση καιόχι για την εγκληματικότητα. Οι μετανάστεςκατά γενική ομολογία έχουν βοηθήσειπολύ στην οικονομία, στα χωράφια καιστις παραγωγές».
Ιδιοκτήτης ταβέρνας:«Αυτοί είναι χρήσιμοι. Οι λαθρομετανάστεςείναι το πρόβλημα, που δεν φαίνονταιπουθενά και μπορούν να λειτουργούνανεξέλεγκτα».
Θαμώνας: «Φταίνε όλοι.Φταίνε για πολλά πράγματα. Οπως και γιαότι μας παίρνουν τις δουλειές».
Ερευνητής: «Συγνώμη, αν κατάλαβα καλά ο λόγος για τον οποίο ο κύριος δεν έχει δουλειά στην ταβέρνα του οφείλεται στο γεγονός ότι κάποιοι Αθηναίοι έπαψαν να έρχονται. Και οι Αθηναίοι που έρχονταν εδώ νομίζω –από την μέχρι τώρα εμπειρία μου στην περιοχή– ήταν μιας συγκεκριμένης κατηγορίας άνθρωποι, υψηλών σχετικά εισοδημάτων με καλές δουλειές. Δηλαδή, οι μετανάστες τους πήραν τις δουλειές και έμειναν άνεργοι και γι’ αυτό δεν έρχονται εδώ;»
Θαμώνας: «Δεν μπορώ να είμαι πρόσφυγας στην πατρίδα μου και να μην έχω δικαιώματα και ο αλλοδαπός που δεν έχει χαρτιά να έχει περισσότερα από εμένα».
Ερευνητής: «Μα για την οικονομική κρίση μιλάμε».
Από αυτό το σημείο και έπειτα και ενώ ο ιδιοκτήτης της ταβέρνας παρακολουθούσε ως απλός θεατής τη συνομιλία, άρχισε να εμπλέκεται ενεργά με μεγάλο στόμφο και με υποστηρικτικό λόγο υπέρ της Χ.Α.
Ιδιοκτήτης ταβέρνας:«Τα εγκλήματα που κάνουν και σφάζουν δεν είναι αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης; Οταν δεν έχει ο άλλος δουλειά και πεινάει δεν θα μπει μέσα στο σπίτι σου να σε κλέψει και να σε σκοτώσει; Γι’αυτό πρέπει να ξεκουμπιστούν».
Θαμώνας: «Εχει δίκιο η Χρυσή Αυγή. Και καλά κάνει που τα βάζει με τους πολιτικούς και τους μετανάστες. Οι πρώτοι μας έφεραν εδώ που είμαστε και οι δεύτεροι μας σκοτώνουν».
Ερευνητής: «Με συγχωρείτε αλλά εγώ δεν είδα τη Χρυσή Αυγή να παίρνει το μέρος των εργαζομένων και όσων πλήττονται από την κρίση. Αντίθετα,σιγοντάρει το πολιτικό κατεστημένο,αφού δεν μιλάει καθόλου για το ρόλο τωνμεγαλο-εργολάβων φίλων της εκάστοτεεξουσίας, και αυτό φαίνεται από ταγεγονότα όπως, για παράδειγμα, όταν σενομοσχέδιο ψήφισε υπέρ των ελαφρύνσεωνπρος τους εφοπλιστές».
Θαμώνας: «Τα λέει χύμακαι κατάμουτρα στους πολιτικούς και τηφοβούνται, την τρέμουν».
Ερευνητής: «Oι μόνοιπου την τρέμουν είναι κάποιοι φουκαράδεςμετανάστες που δεν φταίνε για την κρίση».
Θαμώνας(στον ενικόπλέον και μ’ έντονο ύφος): «Γιατί τουςλες φουκαράδες, ε; Αυτοί μας σκοτώνουν».
Ερευνητής: «Αν μαςσκοτώνουν, παρεμβαίνουν τα αρμόδιαθεσμικά όργανα, επιβάλλεται νόμος καιυπάρχει η αντίστοιχη τιμωρία. Κανέναςδεν έχει το δικαίωμα να πάρει το νόμοστα χέρια του, και πολύ περισσότερο ν’ασκήσει τυφλή βία αδιακρίτως. Το τελευταίοδιάστημα αυτό γίνεται εσκεμμένα καιομαδικά. Πολλοί χαρακτηρίζουν τηΧ.Α. συμμορία».
Ιδιοκτήτης ταβέρνας(με εντονότερο ύφος και επίσης στονενικό): «Δεν το κατάλαβα αυτό πώς τοείπες; Δεν το κατάλαβα;»
Παρεμβαίνει άλλοςθαμώνας της ίδιας παρέας: «Γιατί, ρεπαιδιά, είναι κακή η Χ.Α.; Δεν κατάλαβα.Ποιος το λέει ότι είναι κακή; Είχαμεπάει τις προάλλες με τη δουλειά ναπροωθήσουμε διαφημιστικά φυλλάδια σεμια γειτονιά στην Αθήνα και μας πήρε τοβράδυ. Μας είδαν από την οργάνωση εκείτης Χ.Α. να περπατάμε στους δρόμους καιβγήκαν έξω και μας ρώταγαν αν είμαστεκαλά. Μάλιστα, μας ρώτησαν αν θέλουμενα μας δώσουν τρόφιμα».
Ερευνητής: «Και τογεγονός αυτό σας κάνει να πιστεύετε ότιη Χ.Α. θα δώσει λύση και διέξοδο από τηνκρίση και θα τιμωρήσει τους πραγματικάυπεύθυνους;»
Ιδιοκτήτης ταβέρνας:«Εδώ πάντως στην περιοχή έχει δώσειλύσεις και έχουμε ανασάνει».
Ερευνητής: «Τι είδουςλύσεις;»
Σύζυγος του ιδιοκτήτητης ταβέρνας: «Εχουν γίνει εγκλήματαεδώ και δεν έβγαινε τίποτα και ανέλαβεη Χ.Α.».
Ερευνητής: «Εγκλήματαεδώ στο χωριό;»
Θαμώνας: «Οχι στο χωριό,στην Κόρινθο. Και η αστυνομία δεν μπόρεσενα κάνει τίποτα και ανέλαβε η Χ.Α.».
Ερευνητής: «Δηλαδή;»
Θαμώνας: «Μιλάμε γιαεγκλήματα, ρε παιδί μου, για βιασμούςμικρών παιδιών, το καταλαβαίνεις;»
Σύζυγος του ιδιοκτήτητης ταβέρνας: «20 Πακιστανοί πίσω από τοσταθμό του τρένου στην Κόρινθο βιάσανε ομαδικά ένα ζευγάρι. Δικά μας παιδιά,το αγόρι και την κοπέλα του, 16 και 17 ετών.Η κοπέλα έπαθε ρήξη μήτρας και παρά τρίχα γλίτωσε το θάνατο. Το αγόρι όμως δεν τα κατάφερε και πέθανε τελικά από αιμορραγία στο νοσοκομείο. Οι γονείς τρελάθηκαν. Δικά μας παιδιά σου λέω, εδώ της περιοχής».
Θαμώνας: «Και μετά μου λες δεν κάνουν εγκλήματα. Ρε φωτιά σε όλους τους ξένους».
Σύζυγος του ιδιοκτήτητης ταβέρνας: «Και η αστυνομία δεν έκανε τίποτα. Οπότε αναλαμβάνει η Χ.Α. και τους βρίσκει τους Πακιστανούς και τους κλείνει σ’ ένα βαγόνι στην Κόρινθο και τους έκαψε ζωντανούς».
Ερευνητής: «Και αυτός είναι τρόπος να επιβληθεί η δικαιοσύνη; Και σε τελική ανάλυση, αφού η Χ.Α. κατόρθωσε και βρήκε τους ενόχους, γιατί δεν φώναζε την αστυνομία; Και πώς είστε σίγουροι ότι αυτή η “τιμωρία” έγινε;»
Θαμώνας: «Βούιξε ο κόσμος. Εδώ είμαστε μικρή κοινωνία και γνωρίζουμε ο ένας τον άλλον. Μαθεύτηκε. Ηταν παιδιά φίλων και γνωστών μας. Και η αστυνομία δεν θα έκανε τίποτα, θα τους έπιανε και μετά θα τους άφηναν ελεύθερους, γιατί οι αλλοδαποί έχουν περισσότερα δικαιώματα στην πατρίδα μου από εμένα».
Θαμώνας: «Αλλά ήθελα, κύριε επιστήμονα, να τύχει σε δικό σου πρόσωπο αυτό να δω τότε αν το αντιμετωπίσεις πολιτισμένα όπως τώρα».
Ιδιοκτήτης ταβέρνας:«Ακριβώς, αν μπουν στο σπίτι σου, γιά να δούμε πώς θ’ αντιδράσεις».
Ερευνητής: «Αυτό όμως είναι ένα υποθετικό σενάριο, ενώ το παρελθόν και η πραγματική φύση της Χ.Α. στηρίζονται σε διαπιστωμένα γεγονότα».
Θαμώνας: «Τι θέλεις ναπεις;»
Ερευνητής: «Θέλω να πω ότι οι πρακτικές της Χ.Α. είναι σαν αυτές που εφαρμόστηκαν στη Γερμανία του Μεσοπολέμου και οδήγησαν λίγα χρόνια αργότερα σε εκατόμβες νεκρών. Και φαρμόζονται σήμερα τα βράδια σε γειτονιές της Αθήνας. Ετσι μπορεί να ξεκινήσει μια φρίκη».
Θαμώνας: «Ναι, αυτό είναι ένα ζήτημα».
Η τελευταία φράση του θαμώνα δημιούργησε προσωρινά την εντύπωση για μια ψύχραιμη και λογική προσέγγιση του πραγματικού προφίλ της Χ.Α. Φρούδες ελπίδες, καθώς με τρόπο ανάλαφρο ο συνομιλητής μου έστρεψε αλλού το βλέμμα του και άλλαξε συζήτηση. Κάπου εδώ τελείωσε η κουβέντα με τους συνομιλητές μου εκείνο το βράδυ και με τη σύζυγο του ιδιοκτήτη να αρθρώνει για επίλογο έναν απολογητικό προς εμένα λόγο:
Σύζυγος του ιδιοκτήτητης ταβέρνας: «Κοίταξε, δεν είμαστε βλάκες, σίγουρα δεν μας εκφράζουν κάποιες φάτσες εκεί μέσα. Μα, είναι άνθρωποι αυτοί; Αλλά εκεί μας σπρώχνουν. Δεν φταίμε εμείς όταν δεν μπορεί το κράτος να μας προστατεύσει από τους εγκληματίες που βιάζουν και σφάζουν».
Επέστρεψα στο δωμάτιοπου είχα νοικιάσει, βαθύτατα προβληματισμένος και ανήσυχος. Σκέφτηκα ν’ αναζητή σωστο διαδίκτυο κάποια ή κάποιες πληροφορίες που θα μπορούσαν να σχετίζονται με τ’ανατριχιαστικά και φρικτά περιστατικά της Κορίνθου (ομαδικός βιασμός καιομαδικός θάνατος ανθρώπινων υπάρξεωναπό τη Χ.Α.) έτσι όπως μου τα είχαν παρουσιάσει λίγες ώρες πριν οι συνομιλητές μου.
Από τη διαδικτυακή αναζήτηση εκείνης της νύχτας διαπίστωσαμε έκπληξη ότι το περιστατικό του βιασμού έχει εντοπιστεί και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας (Γιάννενα, Πάτρα, Ρέντη κ.λπ.) μετις ίδιες ακριβώς λεπτομέρειες μόνοπου σε κάποιες περιπτώσεις οι Πακιστανοί «βιαστές» αντικαθίστανται με Σομαλούς, οι ηλικίες των παιδιών διαφέρουν (16 και 17 είπαν οι συνομιλητές μου, τα δημοσιεύματα κάνουν λόγο για ηλικίες 25 ετών) καιτο αγόρι εμφανίζεται άλλοτε νεκρό και άλλοτε να μπαίνει για ψυχοθεραπεία στο νοσοκομείο του Ρίου.
1 Συνεχίζοντας την αναζήτηση καταλήγω στο σάιτ της εφημερίδας «Στόχος», όπου το σχετικό δημοσίευμα αναφέρει ότι το περιστατικό έλαβε χώρα στην Πάτρα και η τοπική κοινωνία αλλά και οι αρμόδιες Αρχές (αστυνομία και νοσοκομείο) το αποσιώπησαν για να μην υπάρξουν φαινόμενα πογκρόμ προς τους αλλοδαπούς της περιοχής.
2 Όσον αφοράτους «τιμωρούς» της Χ.Α., που εντόπισαν τους «δράστες του βιασμού» σε κάποια βαγόνια στον σιδηροδρομικό σταθμό της Κορίνθου και τους «έκαψαν», η διαδικτυακή μου αναζήτηση εντόπισε πράγματι ένα περιστατικό επίθεσης μελών της Χ.Α. στη συγκεκριμένη τοποθεσία. Μόνο που αυτό το περιστατικό όχι μόνο είχε εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά από εκείνα που μου είχαν παρουσιάσει πριν από λίγες ώρες οι συνομιλητές μου, αλλά χρονικά εμφανιζόταν 8 μήνες μετά το επεισόδιο των «βιασμών».
3 Συγκεκριμένα, γινόταν αναφορά σε δολοφονική επίθεση μελών της Χ.Α. προς μετανάστες και μιας μεικτής ομάδας δημοσιογράφων (Ελλήνων και Ισπανών) που είχαν φτάσει στη συγκεκριμένη τοποθεσία για να καλύψουν τις άθλιες συνθήκες διαμονής των αλλοδαπών σταβαγόνια του σταθμού.
Την επόμενη μέρα συνέχισα τη μικρή έρευνα σχετικά με τα περιστατικά, κάνοντας κάποιες επαφές με φίλους και γνωστούς της ευρύτερης περιοχής, όπου μου επιβεβαιώθηκε το ανύπαρκτο των γεγονότων. Επέλεξα μάλιστα να εξωτερικεύσω τις ανησυχίες μου σε κάποιους ανθρώπους της περιοχής με τους οποίους έχω αναπτύξει στενές σχέσεις λόγω της πεντάχρονης ερευνητικής μου παρουσίας μου εκεί. Μίλησα με αρκετούς για τα περιστατικά της Κορίνθου και διαπίστωσα με έκπληξη ότι όλοι είχαν την ίδια εικόνα για τα γεγονότα και κυρίως την απόλυτη βεβαιότητα ότι έτσι εξελίχτηκαν. Μόνο που υπήρχε μια μικρή «διαφοροποίηση», καθώς οι μισοί από αυτούς υποστήριζαν ότι τα «θύματα» (οι Έλληνες) ήταν ζευγάρι και οι άλλοι μισοί ότι ήταν αδέρφια. Ενας από αυτούς μάλιστα που εκμυστηρεύθηκε ότι την πληροφορία για το κάψιμο των Πακιστανών από τη Χ.Α, τού τη μετέφερε «εμπιστευτικά» ένας συγχωριανός του υποστηρικτής της Χ.Α. που είχε πληροφορία από τα «μέσα». Τον ρώτησα τι εννοεί λέγοντας από τα «μέσα» και μου απάντησε ότι ο ίδιος ο συγχωριανός του είναι μέλος της Χ.Α. και ήξερε τα πράγματα από πρώτο χέρι. Βρήκα λοιπόν κι εγώ την ευκαιρία και αποκάλυψα στο γνωστό μου όλη την έρευνα που έκανα το προηγούμενο βράδυ στο διαδίκτυο για τα περιστατικάστην Κόρινθο. Εδειξε κάποια έκπληξη αλλά συμπλήρωσε ότι «εδώ έτσι έχει ακουστεί». Οι περισσότεροι όχι μόνο εξέφραζαν τη βεβαιότητα για τα σχετικά περιστατικά, αλλά κάπου στο λόγο τους φάνηκε να δικαιολογούν την άνοδο της Χ.Α. με βάση το ερμηνευτικό μοντέλο των δύο άκρων. Ενδεικτικά μεταφέρω τους σχετικούς διαλόγους:
Ερευνητής: «Διακρίνωρεύμα της Χ.Α. στην περιοχή».
Συνομιλητές: «Ναι, είναι γεγονός».
Ερευνητής: «Τα γεγονότα μπορεί έτσι να εξελιχθούν επικίνδυνα όχι μόνο για την περιοχή, αλλά συνολικότερα στη χώρα».
Συνομιλητές: «Ναι βέβαια, μπορεί τα πράγματα να ξεφύγουν επικίνδυνα αν αποφασίσει ο μίστερ Aλέξης να κατεβάσει τις στρατιές του στο δρόμο. Και αυτό προκαλεί αντίδραση και ενισχύει τους χρυσαυγίτες».
Ερευνητής: «Ποιον μίστερ Aλέξης εννοείτε και για ποιες στρατιές λέτε;»
Συνομιλητές: «Τον Τσίπρα και τον στρατό που έχει».
Ερευνητής: «Δενκαταλαβαίνω».
Συνομιλητές: «Ολους αυτούς που καταστρέφουν, σπάνε και καίνε. Με κάθε διαδήλωση καίγεται η Αθήνα. Τα έχουμε δει. Ετσι και τύχει και αντιπαρατεθούν αυτοί με τη Χ.Α., τότε θα ξεφύγει το πράγμα και θα πάμε στον εμφύλιο».
Ερευνητής: «Με συγχωρείτε, αλλά οι διαδηλώσεις, και ειδικά κάποιες από αυτές που έχουν γίνει στην Αθήνα το προηγούμενο διάστημα, είχαν χιλιάδες κόσμο, συνδικάτα, φοιτητές, υπαλλήλους, εκπαιδευτικούς, ανθρώπους με παιδιά, απολυμένους κ.λπ. Κάποιοι, με αφορμή τις διαδηλώσεις αυτές, επιδίδονται στο τέλος σε βανδαλισμούς. Αυτά τα 30, 40, 100 άτομα δεν μπορεί να υποστηριχτεί ότι συνιστούν στρατιά. Και πολύ περισσότερο όταν υπάρχουν δημοσιεύματα εφημερίδω νπου κάνουν λόγο για προβοκάτσιες».
Συνομιλητές: «Υπάρχουν στρατιές και αν τα πράγματα ξεφύγουν, θα έχουμε προβλήματα. Ο Τσίπρας τους έχει ετοιμοπόλεμους».
Φαίνεται πως γι’ αυτή την κατηγορία μετριοπαθών ανθρώπων στην περιοχή μπορεί η Χ.Α. να μην είναι η πολιτική τους επιλογή, να διαφωνούνμε αυτή και να μην επικροτούν τις μεθόδους της, αλλά να δικαιολογούν τη δράση της όχι με βάση τον κίνδυνο της όποιας εγκληματικότητας ή της παρουσίας των αλλοδαπών, αλλά με βάση τον κίνδυνο κάποιας «αδιόρατης κόκκινης στρατιάς» που είναι έτοιμη να ενεργοποιηθεί και να αιματοκυλίσει τη χώρα μέσα από τη σύγκρουσή της με τις στρατιές της Χ.Α.
Ηταν 22.30 το βράδυ όταν ολοκλήρωσα και την τελευταία μου συνάντηση-συνομιλία για τις ανάγκες της έρευνας και επισκέφτηκα πάλι την ταβέρνα που είχα δειπνήσει το προηγούμενο βράδυ, όπου παρευρίσκονταν οι ίδιες περίπου παρέες.
Για να μη μακρηγορώ, παραθέτω τους σχετικούς διαλόγους όπωςέλαβαν χώρα:
Ερευνητής: «Στη χθεσινή μας συζήτηση μου αναφέρατε ένα περιστατικό που έγινε στον σιδηροδρομικό σταθμό της Κορίνθου. Επειδή το έψαξα στο διαδίκτυο, αλλά και από άλλες επαφές, επιτρέψτε μου να εκφράσω τη δυσπιστία μου για τα γεγονότα».
Θαμώνας: «Τι εννοείς;»
Ερευνητής: «Εννοώ ότι τα γεγονότα όχι μόνο δεν έγιναν στην Κόρινθο αλλά το περιστατικό εμφανίστηκε στην Πάτρα και μετά αντιγράφηκε και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας».
Σχεδόν όλοι μαζί, σαν να ήταν συνεννοημένοι, χαμογέλασαν σκωπτικά, μαζί και ο ιδιοκτήτης της ταβέρνας.
Ιδιοκτήτης ταβέρνας:«Τι λες, ρε φίλε; Θα μας τρελάνεις; Πλάκα μας κάνεις; Εδώ πέθαναν παιδιά, ρε».
Θαμώνας: «Πώς μπορείς και λες τέτοια πράγματα; Εδώ σου λέμε ότι έγινε μια φρίκη, έγινε χαμός σε όλη την περιοχή και εσύ μας λες ότι τίποτα δεν έγινε;»
Ερευνητής: «Ναι, είναι καθαρή προπαγάνδα».
Σύζυγος του ιδιοκτήτητης ταβέρνας: «Για όνομα του Θεού. Δύο παιδιά 16 και 17 ετών μαρτύρησαν».
Ιδιοκτήτης ταβέρνας: «Εδώ στην Κόρινθο, στον Ισθμό πριν από λίγους μήνες, σκοτώθηκε μια κοπέλα από τους αλβανούς δραπέτες των Τρικάλων σε καταδίωξη των αστυνομικών. Οι αλλοδαποί μας σκοτώνουν, το έχεις πάρει χαμπάρι; Ξύπνα».
Ερευνητής: «Αφήστε το περιστατικό στον Ισθμό, εκεί έχουν επιληφθεί οι επίσημες διωκτικές αρχές.Το άλλο που σας λέω είναι καλοσχεδιασμένη προπαγάνδα και εσείς ως άνθρωποι αγνοί την πιστέψατε. Για πείτε μου, γνωρίζατε αυτοπροσώπως τα θύματα; Ηταν γνωστοί σας; Εστω μακρινοί σας γνώριμοι; Εστω φίλοι κάποιων φίλων σας που ξέρετε ότι δεν υπάρχουν πια;»
Παρεμβαίνει ένας αγρότης, με το ένα πόδι επάνω στο άλλο και παίζοντας το κομπολόι του με ρωτά στο ενικό απευθείας:
Ο 1ος αγρότης: «Δεν μου λες, ρε φίλε, έρχεσαι από την Αθήνα για πρώτη φορά στο χωριό μας, δεν ξέρεις τίποτα και κανέναν εδώ και μας λες ότι ξέρεις περισσότερα από εμάς που είναι η ζωή μας εδώ; Που τα γεγονότα τα ζήσαμε.Μας λες ψεύτες;»
Ερευνητής: «Οχι, με συγχωρείτε λάθος. Δεν με καταλάβατε. Δεν λέω εσάς ψεύτες, αλλά το γεγονός το πιστεύετε χωρίς να το ψάξετε, χωρίς να το διασταυρώσετε».
Θαμώνας (με το ίδιοσκωπτικό ύφος): « Δηλαδή εσύ το διασταύρωσες;»
Ερευνητής: «Σας είπα αφενός το έψαξα στο διαδίκτυο, αφετέρου το συζήτησα και με άλλους ανθρώπους της περιοχής και διαπίστωσα μεγάλη σύγχυση ως προς τα περιστατικά. Εξάλλου, προκύπτουν ερωτήματα μέσα από μια λογική σκέψη».
Ιδιοκτήτης ταβέρνας:«Τι ερωτήματα; Για πες μας και εμάς;»
Ερευνητής: «Πρώτα πρώτα, μου είπατε ότι το αγόρι πέθανε στο νοσοκομείο;»
Ιδιοκτήτης ταβέρνας: «Ακριβώς, έτσι έγινε».
Ερευνητής: «Ναι, αλλά κανένα μέσο ενημέρωσης, τηλεόραση και εφημερίδα, δεν είπαν τίποτα για τογεγονός. Εγώ, για παράδειγμα, δεν το ήξερα, και αν είχε γίνει ένα τέτοιο γεγονός και μετά το κάψιμο των μεταναστών,θα το ξέραμε σίγουρα».
Θαμώνας φίλος: «Οι γονείς θέλησαν να το κρατήσουν ανώνυμα για να μην ντροπιαστούν ολόκληρες οικογένειες».
Ερευνητής: «Γιά σκεφτείτε.Ενα ολόκληρο νοσοκομείο της Κορίνθου,με γιατρούς, νοσοκόμες, ασθενείς,επισκέπτες, σεκιούριτι, υποδέχεται δύοθύματα σε ημιθανή κατάσταση, το έναπεθαίνει και κανένας δεν μιλάει; Κανέναςδεν καλεί την αστυνομία; Τους ιατροδικαστές;Και αν τους κάλεσε, το κουκουλώσανεόλοι; Ακριβώς επειδή είστε μικρή κοινωνίακαι γνωρίζετε ο ένας τον άλλο, θα είχεδιαρρεύσει για ποια παιδιά πρόκειται.Και όμως εσείς, πριν που σας ρώτησα, δεντα ξέρετε καν. Εχθές μου είπατε ότι ήτανδικά σας παιδιά και εγώ υπέθεσα ότι ταγνωρίζετε προσωπικά, γι’ αυτό εξέλαβατο γεγονός ως πραγματικό».
Ο 1ος αγρότης: «Ρε παιδίμου, το καταλαβαίνεις ότι οι γονείςθέλησαν να το κρύψουν για να μηρεζιλευτούν».
Ερευνητής: «Και έπειτακαι το γεγονός του καψίματος τωνμεταναστών από την Χ.Α. πουθενά δενεμφανίζεται».
Ιδιοκτήτης ταβέρνας:«Ετσι γίνονται αυτά, στα κρυφά μεσυνοπτικές διαδικασίες και καλά τουςκάνανε. Λίγοι τα μαθαίνουν. Πρέπει ναείσαι μάγκας για να τον φας τον άλλονχωρίς να σε καταλάβουν. Οχι θα περιμένουμενα μας μπουν στα σπίτια μας πρώτα».
Θαμώνας: «Βεβαίως καλάτους κάνανε. Ευτυχώς υπάρχει η Χ.Α. ναμας προστατεύει».
Σύζυγος του ιδιοκτήτητης ταβέρνας «Δεν μας προστατεύειτο κράτος αλλά μας προστατεύει η Χ.Α.».
Ερευνητής: «Μα, πήρεφωτιά ολόκληρο βαγόνι, κάποιος δεν θαέβλεπε να φωνάξει την πυροσβεστική; Καιέπειτα το ίδιο περιστατικό με τουςβιασμούς παρουσιάζεται σε διαφορετικέςπόλεις ταυτόχρονα».
Ο 1ος αγρότης: «Ποιοςτα λέει αυτά, ρε παιδί μου;»
Από τον υπολογιστή της ταβέρνας «κατεβάζω» διαδοχικά όλες τις σχετικές αναφορές για το ίδιο περιστατικό σε διαφορετικές πόλεις της Ελλάδας. Εστιάζουμε στην ιστοσελίδα της εφημερίδας «Στόχος».
Ερευνητής: «Ορίστε, ηεφημερίδα αναφέρει ότι το περιστατικό εντοπίζεται στην Πάτρα και όχι στην Κόρινθο. Μιλάει για το νοσοκομείο της Πάτρας όπου και εκεί ισχύουν τα ερωτήματα που σας έκανα. Μάλιστα αναφέρει ακριβώς τ’ αντίθετα από αυτά που μου είπατε. Εδώ φέρεται το κορίτσι να πεθαίνει καιτο αγόρι να ζει και να μπαινοβγαίνειστην ψυχιατρική κλινική του Ρίου».
Σηκώνεται ένας από τους θαμώνες και ο δεύτερος αγρότης και οι διοκτήτης της ταβέρνας και κοιτάζουν το ρεπορτάζ του «Στόχου».
Ο 1ος αγρότης: «Δεν ισχύουν αυτά. Αυτά είναι προπαγάνδα για να παραπλανήσουν τον κόσμο».
Ερευνητής: «Μα, ο “Στόχος” είναι εφημερίδα φιλικά προσκείμενη προς τη Χ.Α. Η Χ.Α. κάνει αρνητική προπαγάνδα στον εαυτό της;»
Ο 1ος αγρότης: «Είναι προπαγάνδα και ψέματα σου λέω για να παραπλανήσουν τον κόσμο. Τα γεγονότα εδώ έγιναν, όπως τα λέω».
Ερευνητής: «Τα γεγονότα ξεκίνησαν ως προπαγάνδα από την Πάτρα και επεκτάθηκαν επίσης ως προπαγάνδακαι σε άλλες πόλεις. Ετσι ήρθε και στην Κόρινθο».
Ο 1ος αγρότης: «Μην τα πιστεύεις, μην τα πιστεύεις αυτά .Προπαγάνδα είναι».
Ο 2ος αγρότης: «Προπαγάνδα, προπαγάνδα».
Ο θαμώνας και ο ιδιοκτήτηςτης ταβέρνας απομακρύνθηκαν χωρίς να πούνε τίποτε και επέστρεψαν στο τραπέζι κουβεντιάζοντας για άλλα ζητήματα, επανέρχονταν όμως τακτικά στην κουβέντα που είχα ανοίξει με τους αγρότες, η οποία, για την αλήθεια, εξελίχτηκε σε ηπιότερους τόνους.
Ο 1ος αγρότης: «Κοίταξε,οι μετανάστες πρέπει να φύγουν, κάνουν ζημιά στον τόπο. Ολοι τους προστατεύουν και όλοι τους δίνουν δικαιώματα και τα δικά μας δικαιώματα δεν τα υπολογίζει κανείς».
Θαμώνας: «Δεν μπορούμε να ήμαστε μετανάστες στην ίδια μας την πατρίδα».
Ερευνητής: «Εδώ στο χωριό σας σας έχουν ενοχλήσει οι μετανάστες;»
Ο 1ος αγρότης και ο 2ος αγρότης: «Οχι, όχι».
Ερευνητής: «Και απ’ό,τι ξέρω εδώ τα χωριά σας ως ορεινά δεν έχουν μετανάστες όπως άλλες αγροτικές περιοχές στην Ελλάδα».
Ο 1ος αγρότης: «Ναι, δεν έχουμε μετανάστες εδώ. Κάτι μετρημένους στα δάχτυλα, ελάχιστους που έρχονται εποχικά για έναν μήνα και φεύγουν».
Ερευνητής: «Τότε πούσας ενοχλούν οι μετανάστες;»
2ος αγρότης: «Κάνουνεγκλήματα και δεν μπορούμε νακυκλοφορήσουμε».
Ερευνητής: «Εδώ στοχωριό κάνουν εγκλήματα;»
Ο 1ος αγρότης: «Οχι,γενικά μιλάμε. Ο κόσμος υποφέρει καιεπειδή δεν κάνει κανένας πολιτικόςτίποτα αναλαμβάνει η Χ.Α. να ξεβρομίσειο τόπος».
2ος αγρότης: «Δεν μπορείοι μετανάστες να έχουν δικαιώματαπερισσότερα από εμένα εδώ που είναι ηπατρίδα μου και να υποφέρω. Να υποφέρουμεόλοι μας».
Ερευνητής: «Εσείς, ωςαγρότες, υποφέρετε από τις συνέπειεςτης ΚΑΠ (Κοινή Αγροτική Πολιτική), απότους εμπόρους που παίρνουν τσάμπα ταπροϊόντα σας και σας δίνουν εξαμηνιαίεςεπιταγές, από τις τράπεζες που δεν σαςδίνουν πλέον δάνεια για να σπείρετε,από τις εταιρίες αγροεφοδίων που σαςέκοψαν τις πιστώσεις, από το φόρο στοπετρέλαιο κίνησης, από τα σουπερμάρκετπου κάνουν προσφορές στ’ αγροτικάπροϊόντα, ενώ την προσφορά την κάνετεεσείς και άμα δεν την κάνετε, τοσουπερμάρκετ δεν θα πάρει το προϊόνσας. Από αυτά υποφέρετε και όχι από τουςμετανάστες. Και ήρθε τώρα και η οικονομικήκρίση για να σας αποτελειώσει».
Ο 1ος αγρότης: «Πώς ταξέρεις όλα αυτά;»
Ερευνητής: «Είναι το αντικείμενό μου, ο αγροτικός χώρος».
Ο 1ος αγρότης: «Τότε έλα από κοντά, να μας πεις για καμία νέα καλλιέργεια και θα σε κάνουμε χρυσαυγίτη να είσαι μαζί μας. Είμαστε πολλοί εδώ, έλα να γίνουμε περισσότεροι».
Κάπου εδώ τελείωσε η συνομιλία μου με τους θαμώνες της ταβέρνας, αφού από ένα σημείο και μετά θεώρησα ότι η κουβέντα δεν είχε κανένα νόημα πλέον.
Τα απρόσμενα γεγονότα που βίωσα στην περιοχή, στο περιθώριο μιας άλλης ερευνητικής μου αποστολής, και τα οποία επιχείρησα να αποτυπώσω όσο πιστά γινόταν, αποτέλεσαν μια πρωτόγνωρη προσωπική εμπειρία. Συμπερασματικά:
1ον) Εδραίωση ενός ρατσιστικού λόγου για τους αλλοδαπούς των οποίων η παρουσία όχι μόνο είναι ανύπαρκτη ή εξαιρετικά περιορισμένη, όπως οι ίδιοι οι συνομιλητές μου παραδέχτηκαν, αλλά δεν έχει παρατηρηθεί η παραμικρή παραβατικότητα αλλοδαπών στην ευρύτερη ορεινή περιοχή.
2ον) Τα τρέχοντα προβλήματα της όποιας οικονομικής στενότητας και επιβίωσης αντιμετωπίζονται με ανάλαφροτρόπο, υπερκεράζονται ή στην καλύτερη περίπτωση προσεγγίζονται ως ήσσονος σημασίας προβλήματα προς όφελος ενός φαντασιακού φόβου περί εγκληματικότητας. Οσες φορές και αν επιχειρηματολόγη σαυπέρ των κοινωνικοοικονομικών αιτιών που έχουν προκαλέσει προβλήματα επιβίωσης στον επαγγελματικό και καθημερινό βίοτων συνομιλητών μου (εστίαση, αγροτικόςχώρος κ.λπ.), άλλες τόσες αναδείχτηκαν έντονες, ως παράγωγα μιας «φετιχιστικής ιδιωτείας», οι επαναλαμβανόμενες εμμονές και επίμονες σκέψεις και παρορμήσεις τους περί βεβαιότητας απώλειας των ατομικών τους δικαιωμάτων έναντι των δικαιωμάτων των αλλοδαπών.
3ον) Ο εν λόγω φόβος φαίνεται να εδραιώνεται μέσω της εσωτερίκευσης και αναπαραγωγής ενός επίσης φανταστικού φρικτού περιστατικού του οποίου οι λεπτομερείς περιγραφικές πτυχές ακριβώς ως σοκαριστικές ενεργοποιούν την εύκολη και αρμόζουσα αποδοχή μιας εξίσου σοκαριστικής τιμωρίας στο πλαίσιο ενός φαντασιακού μοντέλου ιδεοψυχαναγκαστικών αναπαραστάσεων. Για αρκετούς από τους κατοίκους της περιοχής όπου «φέρεται ότι διαδραματίστηκε» το περιστατικό και που δήλωσαν πολλάκις ότι το έζησαν,το πέρασμα από τις επίμονες και επαναλαμβανόμενες σκέψεις του ομαδικού βιασμού των «θυμάτων» στις αντίστοιχες επίμονες και επαναλαμβανόμενες ιδέες και σκέψεις του ομαδικού εμπρησμού των «ενόχων» δεν συνιστούν παρά εικόνες οδύνης και λυτρωτικής ανακούφισης αντίστοιχα, μια μυθοποιητική επιτελεστική πραγματικότητα στο πλαίσιο μιας λογικής που αποδίδει υπερφυσικές ιδιότητεςστους τιμωρούς της Χ.Α. Πρόκειται, μελίγα λόγια, για εσωτερίκευση ενός φαντασιακού μοντέλου εκδίκησης -δικαίωσης το οποίο όμως φαίνεται να λειτουργεί ανατροφοδοτικά, μιας και οι φοβίες και οι ανησυχίες στους κατοίκους ενίοτε επανέρχονται με αφορμή την κάθε αναφορά της επικαιρότητας στην όποια εγκληματική δράση αλλοδαπών, πραγματική (γεγονότα του Ισθμού) ή φανταστική.
4ον) Η αφομοιωτική εσωτερίκευση αυτού του φαντασιακού τιμωρητικού μοντέλου και αντίστοιχα η ηρωοποίηση των τιμωρών της Χ.Α. στις συνειδήσεις των συνομιλητών μου αποδεικνύονται τόσο ισχυρές, που ακόμα και η διαδικτυακή παράθεση των αποδεικτικών ευρημάτων για τα φανταστικά γεγονότατης Κορίνθου δεν καθίστανται ικανά να ανατρέψουν τις φαντασιακές και παραμορφωτικές υπεραπλουστεύσεις της καθημερινότητάς τους. Τα τεκμήρια καθίστανται άκυρα διότι δεν απαντούν στις ψυχοκοινωνικές προσδοκίες τους (τιμωρία) και στα ιδεατά κοινωνικά υποδείγματα (προστάτες-τιμωροί) που έχουν οικοδομήσει ή που τους έχουν οικοδομηθεί – επιβληθεί ως σύμβολα αλληλεγγύης εναντίων αντίπαλων κοινωνικών ομάδων.
ahairlessape
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου