Όταν η "Ελληνικός Χρυσός" γέμισε τις ζωές τους ...Σκουριές...

Hot Doc - Αποστολή: Αντιγόνη Μιχοπούλου, Μάριος Αραβαντινός

Ένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά και οικονομικά εγκλήματα, 

που έδωσαν άλλοθι στην τρομοκρατία της κρατικής υποκρισίας

Ένα τοπίο που θα μπορούσε να κερδίσει το χρυσό μετάλλιο σε παγκόσμιο διαγωνισμό φυσικών τοπίων. Πυκνή βλάστηση που τους ανοιξιάτικους μήνες σε εμποδίζει να δεις τον ουρανό, ήχοι που σε ταξιδεύουν στον παράδεισο και ρυάκια με πεντακάθαρο νερό που διασχίζουν από τη μια πλευρά ως την άλλη τη δασική έκταση. Το δάσος των Σκουριών με τις υπεραιωνόβιες οξιές και δρυς του είναι ένα από τα λίγα δάση της Ελλάδας που έχουν γλιτώσει από τις πυρκαγιές. Δυσπρόσιτο και άγνωστο στους πολλούς, βρίσκεται
στο όρος Κάκαβος της βορειοανατολικής Χαλκιδικής. 
Εκεί είναι και τα 
μεταλλεία Κασσάνδρας με τον τεράστιο φυσικό πλούτο αλλά και μια τεράστια κατάρα να τα κυνηγάει: Αυτή των μεταλλευμάτων χρυσού και χαλκού που βρίσκονται στο υπέδαφος του, αξίας σύμφωνα με τους κατοίκους, 50 δις δολαρίων.

Το Συμβούλιο της Επικρατείας με την απόφαση 613/2002 σταθμίζει την καταστροφή του περιβάλλοντος με το κέρδος που θα φέρει η εξόρυξη του ορυκτού πλούτου και βάζει φρένο στα σχέδια της εταιρίας.

Είναι σχεδόν σίγουρο ότι, αν δεν υπήρχε αυτό το κοίτασμα, η γαλήνη αυτής της περιοχής δεν θα διαταρασσόταν ποτέ. Ωστόσο εδώ και αρκετά χρόνια είναι μια περιοχή που έχει πέσει πάνω της όλο το επενδυτικό ενδιαφέρον, με αποτέλεσμα να έχει ξεσπάσει μια κόντρα μεταξύ των κατοίκων που θέλουν να προστατέψουν το φυσικό τους περιβάλλον και της εταιρίας που θέλει να προστατέψει τον οικονομικό της όφελος.

Σε ρόλο προστάτη, τόσο το κράτος, που στο παρελθόν «χάρισε» στην εταιρία έκταση χιλιάδων στρεμμάτων δασούς με τον πιο σκανδαλώδη τρόπο, αλλά και η αστυνομία, η οποία τρομοκρατεί και συλλαμβάνει καθημερινά κατοίκους της περιοχής με στόχο να τους φοβίσει ώστε να σταματήσουν τον αγώνα τους. Αναμφισβήτητα πάντως οι Σκουριές είναι ένας τόπος που αξίζει να αγωνιστείς γι” αυτόν ακόμα και αν τα συμφέροντα και οι εξουσίες μπορούν να σε εξοντώσουν μέσα σε χρόνο μηδέν.

Το ιστορικό

Το 1996 η περιοχή των μεταλλείων Κασσάνδρας και συγκεκριμένα η περιοχή της Ολυμπιάδας άνηκε στην καναδική εταιρία  tvx. Η εταιρία εκείνη την εποχή κατέθεσε μελέτη για την εξόρυξη χρυσού και χαλκού στην περιοχή. Οι κάτοικοι αντέδρασαν και με ταχύτατες κινήσεις προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο με την απόφαση 613/2002 στάθμισε την καταστροφή του περιβάλλοντος με το κέρδος που θα έφερνε η εξόρυξη του ορυκτού πλούτου και έβαλε φρένο στα σχέδια της εταιρίας. Ήταν μια πρωτοφανής απόφαση για τα ελληνικά δεδομένα, που το περιβάλλον κέρδισε τα οικονομικά συμφέροντα και η εταιρία έβαλε λουκέτο.

Συγκεκριμένα, το 2003 η εταιρία πτώχευσε και οι εργαζόμενοι μεταλλωρύχοι προχώρησαν σε απεργία πείνας, καθώς ήταν απλήρωτοι επί πολλούς μήνες. Σε εκείνο το σημείο εμφανίζεται ο τότε υπουργός Οικονομικών Χρήστος Πάχτας, ο οποίος σε ρόλο σίφουνα προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα δείχνοντας υπερβάλλοντα ζήλο, καθώς αφορούσε την ιδιαίτερη πατρίδα του. Έτσι σε ρυθμούς εξαιρετικά γρήγορους και χωρίς να ακολουθηθούν οι νόμιμες διαδικασίες, όπως διεθνής διαγωνισμός, τα μεταλλεία άλλαξαν χέρια σαν να επρόκειτο για ένα ζευγάρι κλειδιά.

Το σημαντικότερο όλων είναι ότι το κράτος αγόρασε από την καναδική Τνχ την έκταση των 317.000 στρεμμάτων για 11 εκατομμύρια ευρώ και τα πούλησε την ίδια στιγμή στην εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός» ΑΕ, η οποία είχε συσταθεί τρεις μέρες πριν την αγοραπωλησία από δύο υψηλόβαθμα στελέχη της ελληνικής κατασκευαστικής εταιρίας ΑΚΤΩΡ, του ομίλου Μπόμπολα.

Σύντομα στο επενδυτικό σχήμα εισχωρούν ως κύριοι μέτοχοι η ΑΚΤΩΡ με 35% και η καναδική μεταλλευτική εταιρία  με 30%. Τα χρήματα που πήρε το ελληνικό κράτος από τη μεταπώληση των μεταλλείων δεν πήγαν στα ταμεία του, αλλά στις αποζημιώσεις των άνεργων μεταλλωρύχων από την Tvx. Εν τω μεταξύ οι λύσεις που πρόσφερε ο κ. Πάχτας δεν έλυσαν τα χέρια των μεγαλοεργολάβων μόνο, αλλά και ορισμένων μεταλλωρύχων που δούλευαν στην πτωχευμένη πλέον Tvx.

Όπως εξηγεί στο Hot Doc ο Τόλης Παπαγεωργίου, μέλος της συντονιστικής επιτροπής αγώνα κατά τον ορυχείων: «Ο Χρήστος Πάχτας θα μπορούσε να είχε λύσει το πρόβλημα της εργασίας των απολυμένων μεταλλωρύχων, θέτοντας την υποχρέωση πρόσληψης τους ως όρο της σύμβασης με την «Ελληνικός Χρυσός»». Αντίθετα, όπως εξηγούν κάτοικοι της Ιερισσού Χαλκιδικής, ο Πάχτας δημιούργησε ένα πρόγραμμα επανακατάρτισης των εργαζομένων.

Σύμφωνα με το συγκεκριμένο πρόγραμμα, το Δημόσιο κατέβαλε 28 εκατομμύρια για να εισπράττουν 8οο ευρώ τον μήνα όσοι από τους 472 απολυμένους δεν προσλαμβάνοντα» από τη νέα εταιρία και για να εξοφλούνται επιπλέον όλες οι ασφαλιστικές τους εισφορές με ένσημα «βαρέα και ανθυγιεινά». Το πρόγραμμα προβλεπόταν να έχει διάρκεια έξι ετών, εντός των οποίων οι περισσότεροι θα συνταξιοδοτούνταν.

Με λίγα λόγια, επειδή δεν είχε σκοπό ο τότε υπουργός να στενοχωρήσει τους μεγαλοεργολάβους επιβάλλοντας τους να επαναπροσλάβουν τους εργαζόμενους της Tvx, αποφάσισε να επιβαρύνει το ελληνικό δημόσιο και με το επίδομα των άνεργων μεταλλωρύχων αλλά και με τα χρωστούμενα της Tvx στα ασφαλιστικά ταμεία. Έτσι ήταν όλοι ευχαριστημένοι. Το πρόγραμμα επανακατάρτισης, που έληγε το 2010 παρατάθηκε δύο φορές, μέχρι το 2012, για να προλάβουν να συνταξιοδοτηθούν και όσοι από τους απολυμένους δεν είχαν κλείσει τα απαιτούμενα 52 χρόνια και δεν είχαν συμπληρώσει συνταξιοδοτικά δικαιώματα.

Τελικά έμειναν οι 28 μεταλλωρύχοι, οι νεότεροι από τους 472 απολυμένους, που δεν τους προσέλαβε η εταιρία «Ελληνικός Χρυσός» και που συμπληρώνουν τη «μεταιχμιακή ηλικία» για συνταξιοδότηση «βαρέων και ανθυγιεινών» στο τέλος του 2013. Όπως υποστηρίζουν οι αντιδρώντες κάτοικοι, «από τους 472 μεταλλωρύχους η «Ελληνικός Χρυσός» προσέλαβε μόνο τους 60».

Τα έδωσαν όλα με 11 εκ. ευρώ

Μπορεί οι Σκουριές να είναι το σημείο που έχει ακουστεί περισσότερο λόγω των αντιδράσεων των κατοίκων, ωστόσο η πραγματική έκταση που δόθηκε στους επενδυτές δεν είναι οι Σκουριές αλλά 317.000 στρέμματα. Δηλαδή το ελληνικό κράτος δεν έχει παραχωρήσει τα μεταλλευτικά δικαιώματα μόνο στο δάσος των Σκουριών, αλλά έχει παραχωρήσει τα μεταλλευτικά δικαιώματα μιας έκτασης 317.000 στρεμμάτων. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται δύο προϋπάρχοντα ορυχεία μαζί με τις εγκαταστάσεις τους, 310 σπίτια στο Στρατώνι, καθώς και τα δικαιώματα έρευνας και επέκτασης της εξορυκτικής δραστηριότητας με το άνοιγμα και άλλων μεταλλείων.

Ο υπεύθυνος επικοινωνίας της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός» Κώστας Γεωργατζής, μιλώντας στο Hot Doc υποστηρίζει ότι «τα μεταλλεία αγοράστηκαν με 11 εκατ ευρώ διότι δεν άξιζαν μία» και εξηγεί ότι «λόγω της απόφασης του ΣτΕ, που ήταν ο λόγος που αποχώρησε από την Ελλάδα η TVX κανείς δεν ενδιαφερόταν να αγοράσει τα μεταλλεία, ενώ είχε περάσει από την περιοχή όλος ο βιομηχανικός κόσμος και κανείς δεν είχε δείξει ενδιαφέρον».
 

Μέχρι και η ΕΕ είδε το σκάνδαλο

Αναμφισβήτητα τα χρήματα της αγοροπωλησίας ήταν ελάχιστα, και το 2008 αυτό απασχόλησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία ζήτησε από την Ελλάδα εξηγήσεις. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή αναζητούσε απαντήσεις για το ποσό της συναλλαγής και τη μέθοδο που αυτή έγινε, για το ότι η εταιρία «Ελληνικός Χρυσός» απαλλάχτηκε από την υποχρέωση καταβολής φόρου μεταβίβασης. Οι απαντήσεις από την ελληνική πλευρά δεν ήταν ικανοποιητικές, με αποτέλεσμα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η τιμή πώλησης των μεταλλείων Κασσάνδρας στην «Ελληνικός Χρυσός», το 2003, ήταν κατώτερη της πραγματικής αγοραίας αξίας τους και ότι, ως εκ τούτου, η εταιρία έλαβε παράνομη ενίσχυση από το ελληνικό κράτος ύψους 15,3 εκατ. ευρώ, κατά παράβαση των κανόνων της ΕΕ.

Η Επιτροπή ζήτησε τα χρήματα αυτά, συν τους τόκους, να επιστραφούν στο ελληνικό δημόσιο. Το ελληνικό δημόσιο κατέθεσε προσφυγή για να μην πληρώσουν οι ιδιώτες τα 15 εκατομμύρια. Εν τω μεταξύ, την ώρα που το δημόσιο βάζει όλες του τις δυνάμεις ώστε να προστατευτούν τα συμφέροντα των επενδυτών, εκείνοι αυξάνουν τα κέρδη τους φρεσκοπουλώντας μετοχές της εταιρίας που είχαν αποκτήσει σχεδόν δωρεάν.

Συγκεκριμένα, όπως εξηγούν οι κάτοικοι της περιοχής, στηριζόμενοι στις ανακοινώσεις της εταιρίας, ένα χρόνο μετά από τη σύσταση της εταιρίας «Ελληνικός Χρυσός» δημοσιοποιήθηκε ότι η European Coldfields ανακοινώνει τη συμφωνία εξαγοράς ποσοστού 30% της «Ελληνικός Χρυσός» για 18 εκατ. ευρώ. Η Clobal Mineral Resources εξαγοράζει επιπλέον ποσοστό 21% της «Ελληνικός Χρυσός» για άλλα 18 εκατ. ευρώ. Λίγους μήνες αργότερα το ποσοστό της Clobal Mineral Resources  μεταπωλείται στην  European Coldfields έναντι 100 εκ. ευρώ. Στις 11ουλίου 2007 η European Coldfields ανακοινώνει την εξαγορά επιπλέον ποσοστού 30% της «Ελληνικός Χρυσός» από την ΑΚΤΩΡ και ανεβάζει έτσι το μερίδιο της στο 95%.

Η αξία του 30% ορίζεται στα 178 εκατ. δολάρια, ποσό που πληρώνεται μέσω ανταλλαγής μετοχών της ΑΚΤΩΡ με το 19,9% ίων μετοχών της EG και 8,4 εκατ. δολάρια σε μετρητά. Πλέον το 95% της «Ελληνικός Χρυσός» ανήκει στην καναδική Εldorado Cold, και το υπόλοιπο 5% ανήκει στην ελληνική κατασκευαστική εταιρία ΑΚΤΩΡ, του ομίλου Μπόμπολα. Σε ερώτηση του Hot Doc στην εταιρία «Ελληνικός Χρυσός» για την αξία που απέκτησε ξαφνικά το μεταλλείο, ο υπεύθυνος επικοινωνίας της εταιρίας τόνισε: «Η παρουσία του κ. Κούτρα έδωσε αξία στη γη, καθώς έδειξε ότι μπορεί να αξιολογήσει αυτό το κοίτασμα».

Το περιβαλλοντικό έγκλημα

Το οικονομικό σκάνδαλο είναι το ένα σκέλος της υπόθεσης των μεταλλείων της Κασσάνδρας, στα οποία περιλαμβάνονται και τα μεταλλεία Σκουριών. Γιατί όμως οι κάτοικοι αντιδρούν σθεναρά στις διαθέσεις της εταιρίας «Ελληνικός Χρυσός»; Η απάντηση είναι απλή, σύμφωνα με τους ίδιους, και σχετίζεται με το περιβαλλοντικό έγκλημα που συντελείται στην περιοχή.

Μια περιοχή συνολικά 317.000 στρεμμάτων, εκ των οποίων το 92% είναι δάσος με εμπεριεχόμενο μεταλλευτικό πλούτο που με τις σημερινές τιμές των μετάλλων έχει αξία περίπου 50 δις ευρώ. Η περιοχή της Κασσάνδρας διαθέτει τρεις μεταλλευτικές μονάδες: Του Στρατωνίου, της Ολυμπιάδας και των Σκουριών. Τα μεταλλεία της Ολυμπιάδας παράγουν μόλυβδο, τσίγκο και χρυσό, ο οποίος, όπως εξηγεί ο Τόλης Παπαγεωργίου, βρίσκεται μέσα σε μείγμα αρσενοπυρίτη.

Το συγκεκριμένο μείγμα μετάλλων είναι εξαιρετικά δυσκατέργαστο, καθώς το συμπύκνωμα του αρσενοπυριτη περιέχει 11% αρσενικό, ποσοστό που καθιστά τη διάσπαση των μετάλλων εξαιρετικά επικίνδυνη τόσο για το περιβάλλον όσο και για την υγεία του ανθρώπου. Η μοναδική μέθοδος ανάκτησης του χρυσού από τον αρσενοπυρίτη είναι αυτή της κυάνωσης, μέθοδος που το 2002 απορρίφθηκε από το ΣτΕ ως εξαιρετικά επικίνδυνη.

Αντίθετα με το μετάλλευμα του μεταλλείου της Ολυμπιάδας, αυτό των Σκουριών εμπεριέχει χαλκό και χρυσό και είναι ευκολοκατέργαστο, αφού δεν χρειάζεται η χρήση του κυανίου προκειμένου να γίνει η διάσπαση. Η ανάκτηση του χρυσού, όταν δεν υπάρχει αρσενοπυρίτης, γίνεται με τη μέθοδο της πυρομεταλλουργίας ή αλλιώς με τη μέθοδο της ακαριαίας τήξης, διαδικασία που είναι απολύτως ασφαλής, θεωρητικά η εταιρία «Ελληνικός Χρυσός» θα μπορούσε να εξορύξει το μετάλλευμα και να προχωρήσει στη διάσπαση του με αυτή τη διαδικασία. Το πρόβλημα ωστόσο είναι ότι υπάρχει μόνο ένα εργοστάσιο επεξεργασίας των μεταλλευμάτων και των δύο μεταλλείων. Επομένως η εταιρία είναι υποχρεωμένη να ακολουθήσει μία από τις δύο μεθόδους. Ή αυτή της κυάνωσης, η οποία υπενθυμίζουμε έχει απορριφθεί ως εξαιρετικά επικίνδυνη από το ΣτΕ, ή αυτή της ακαριαίας τήξης.

Το επενδυτικό σχέδιο και η υπογραφή Παπακωνσταντίνου

Προκειμένου η εταιρία «Ελληνικός Χρυσός» να πάρει την απαιτούμενη άδεια και να προχωρήσει στην εξόρυξη των μεταλλευμάτων έπρεπε να παρουσιάσει στο ελληνικό δημόσιο ένα επενδυτικό σχέδιο. Μέσα σε αυτό και μπροστά στο αδιέξοδο της κυάνωσης, η οποία είναι απαγορευμένη, η εταιρία δεσμεύεται ότι θα χρησιμοποιήσει, τόσο στις Σκουριές όσο και στην Ολυμπιάδα, τη μέθοδο της ακαριαίας τήξης, μέθοδος που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον διαχωρισμό των μετάλλων της Ολυμπιάδας. Παρ” όλα αυτά, στις 8 Ιουλίου 2011 ο τότε υπουργός Περιβάλλοντος, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, προχωρά στην υπογραφή της απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και το επενδυτικό σχέδιο δρομολογείται.

Σημειωτέον ότι ο κ. Παπακωνσταντίνου μόλις έχει αναλάβει το υπουργείο και υπογράφει μια μελέτη, την οποία, σύμφωνα με τους διαμαρτυρόμενους κατοίκους, για καιρό αρνιόταν να υπογράψει η προκάτοχος του, Τίνα Μπιρμπίλη. Μόλις έξι ημέρες μετά, στις 14 Ιουλίου του ίδιου χρόνου, η φινλανδική εταιρία Outotec, η οποία έχει δημιουργήσει την πατέντα της πυρομεταλλουργίας, αποστέλλει μέσω της Εuropean Coldfields  μια έκθεση, η οποία ούτε λίγο ούτε πολύ λέει ότι η συγκεκριμένη μέθοδος είναι αδύνατο να χρησιμοποιηθεί στα μεταλλεία της Ολυμπιάδας. Επισημαίνει μάλιστα ότι για να μελετηθεί επαρκώς το ζήτημα και να δοθεί ρεαλιστική απάντηση χρειάζονται έξι χρόνια ερευνών.

Στο μεταξύ, στα συρτάρια του υπουργείου Περιβάλλοντος υπήρχε απόφαση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ), η οποία απέρριπτε το επενδυτικό σχέδιο της «Ελληνικός Χρυσός» και υπογράμμιζε πως η μελέτη περιβαλλοντικών όρων δεν πρέπει να εγκριθεί.

Με δεδομένα τα προβλήματα που παρουσιάζονταν στο επενδυτικό σχέδιο λόγω των αντικειμενικών δυσκολιών στην επεξεργασία και διάσπαση των μετάλλων, η European Coldfields, στην οποία ανήκε το 95% της «Ελληνικός Χρυσός», εκδίδει μια έκθεση με την οποία αλλάζει τη βάση του επενδυτικού σχεδίου. Με το σκεπτικό ότι δεν μπορούν να γίνουν υπολογισμοί για τη δημιουργία καθαρών μετάλλων, η εταιρία αποφασίζει να παράγει συμπυκνώματα. Συμπυκνώματα τα οποία θα στέλνει για επεξεργασία στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στην Κίνα. Με τον τρόπο αυτό παραβιάζεται κατάφορα το επενδυτικό σχέδιο που είχε υπογραφεί από την «Ελληνικός Χρυσός» και το ελληνικό κράτος, αφού τα συμπυκνώματα μετάλλων, σε αντίθεση με τα καθαρά μέταλλα, δεν φορολογούνται. Σύμφωνα με τον Τόλη Παπαγεωργίου, η ζημία που προκαλείται στο δημόσιο από αυτή τη φοροδιαφυγή αγγίζει τα 23 εκατομμύρια ευρώ.

Κατάρριψη των επιχειρημάτων της «Ελληνικός Χρυσός»

Τον Μάρτιο του 2011 ομάδα εργασίας του ΤΕΕ καλεί εκπροσώπους της «Ελληνικός Χρυσός» να υποδείξουν αν οπουδήποτε στον κόσμο λειτουργεί μονάδα ταχείας τήξης για ανάκτηση χρυσού από μείγμα συμπυκνωμάτων χαλκού και συμπυκνωμάτων αρσενοπυρίτη χωρίς κυάνωση. Εκείνοι δίνουν ως παράδειγμα μιας τέτοιας πυρομεταλλουργίας το εργοστάσιο της Aurubis στο Pirdop της Βουλγαρίας.

Πράγματι, στη συγκεκριμένη περιοχή γινόταν παλαιότερα επεξεργασία τέτοιων συμπυκνωμάτων, το κόστος όμως για το περιβάλλον και τους κατοίκους ήταν τεράστιο. Αλλωστε αυτό προέκυπτε και από ρεπορτάζ της εφημερίδας Νew York Times, το 1990, το οποίο ανέφερε ότι το εργοστάσιο χαλκού στη συγκεκριμένη περιοχή προκάλεσε θανατηφόρες παθήσεις στους κατοίκους, στων οποίων το σώμα είχαν εντοπιστεί ίχνη μολύβδου και αρσενικού. Σήμερα, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων, στο εργοστάσιο του Pirdop  δεν γίνονται δεκτά συμπυκνώματα με ποσόστωση αρσενικού μεγαλύτερη του ο,3%, ενώ  ακόμη και στην Κίνα, όπου γινόταν η επεξεργασία του μεγαλύτερου μέρους αυτών των συμπυκνωμάτων, από το 2006 έχει απαγορευτεί η εισαγωγή συμπυκνωμάτων με περιεχόμενο αρσενικό άνω του 0,5%.

Η καταστροφή του όρους Κάκαβος

Το επενδυτικό σχέδιο που παρουσίασε η «Ελληνικός Χρυσός» στο δημόσιο περιλάμβανε, εκτός του τρόπου με τον οποίο θα επεξεργάζεται το μετάλλευμα, και συγκεκριμένα στοιχεία που αφορούν το κοίτασμα, δηλαδή την ποσότητα των μεταλλευμάτων που θα εξορυχθούν, τα οποία μια δεδομένη χρονική αποφέρουν οικονομικό όφελος.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της εταιρίας, η τιμή του χρυσού όταν θα ξεκινούσε το άνοιγμα το open pit, δηλαδή του κρατήρα από τον οποίο θα γίνει η εξόρυξη, ήταν 425 δολάρια ανά ουγγιά, ενώ εκείνη του χαλκού 2.500 δολάρια ανά τόνο. Αυτό σημαίνει ότι η διάμετρος του κρατήρα θα ήταν περίπου 700 μέτρα και το βάθος του περίπου 220 μέτρα, ενώ οι τόνοι που θα εξορύσσονταν θα ήταν 146 εκατομμύρια. Υπενθυμίζουμε ότι αυτό το επενδυτικό σχέδιο εγκρίθηκε στις 8 Ιουλίου 2011 από τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου.

Στις 15 του ίδιου μήνα, όμως, η Εuropean Coldfields εκδίδει μια ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία η τιμή των μετάλλων αναβαθμίζεται. Ο μεν χρυσός κοστίζει 1.000 δολάρια ανά ουγγιά, ο δε χαλκός 9.000 δολάρια ανά τόνο. Όπως εξηγούν στο Ηot Doc οι κάτοικοι της περιοχής, με αυτή την αναβάθμιση οι τόνοι της εξόρυξης διπλασιάζονται και μαζί τους το μέγεθος του κρατήρα, ο αριθμός των αποβλήτων και οι χώροι απόθεσης τους. Η «Ελληνικός Χρυσός», από την πλευρά της, απαντά ότι το μέγεθος του κρατήρα υπολογίστηκε ώστε να καταληφθεί όσο το δυνατόν λιγότερος χώρος στην επιφάνεια του βουνού και ότι η τιμή του χρυσού δεν συνδέεται με τις διαστάσεις του κρατήρα.

Σύμφωνα με τους αντιδρώντες κατοίκους, στο όρος Κάκαβος έχουν είδη κοπεί, στο πλαίσιο του επενδυτικού σχεδίου, 400-500 στρέμματα παρθένου δάσους, ενώ αναμένεται να κοπούν συνολικά 4.500 στρέμματα.

Η αστυνομία «προστάτης» της ανάπτυξης

Η αστυνομική παρουσία στην περιοχή της Ιερισσού και της Μεγάλης Παναγιάς θυμίζει άλλες εποχές. Από την μια πλευρά μαυροφορεμένοι λιγομίλητοι security με πολύ αυστηρό ύφος σε ελέγχουν τη στιγμή που ανεβαίνεις τον χωματόδρομο των Σκουριών, και από την άλλη οι έλεγχοι της αστυνομίας σε όλους τους κατοίκους που αντιδρούν για τα μεταλλουργεία.

Όπως καταγγέλλουν οι κάτοικοι, στην πραγματικότητα γίνονται απαγωγές από την αστυνομία, διότι ενώ εξαφανίζονται αντιδρώντες κάτοικοι από τις οικογένειες τους, όταν τους αναζητούν στην αστυνομία εκείνη δεν τους λέει ότι οι συγγενείς τους είναι υπό κράτηση. Μέχρι στιγμής οι προσαγωγές έχουν αγγίζει τις 60 από τις 17 Φεβρουαρίου. Είναι η ημέρα κατά την οποία κουκουλοφόροι ανέβηκαν στο εργοτάξιο της «Ελληνικός Χρυσός» και έκαψαν κοντέινερ και οχήματα. Από  τότε η αστυνομία έχει φτάσει στο σημείο να λαμβάνει και γενετικό υλικό από τους συλληφθέντες. Εκείνο όμως που ξεπερνά τα όρια της λογικής είναι ότι, όπως καταγγέλλουν οι αντιδρώντες, η αστυνομία καλεί σε καθημερινή βάση ιδιοκτήτες καφενείων όπου συχνάζουν οι κάτοικοι της Ιερισσού για να ενημερωθεί ποια είναι τα επόμενα σχέδια τους.

Την ίδια ώρα προκαλεί μεγάλα ερωτήματα ο ζήλος της αστυνομίας να προστατεύει τα συμφέροντα μιας ιδιωτικής εταιρίας χωρίς η τελευταία να έχει αιτηθεί κάτι τέτοιο. Αυτό τόνισε άλλωστε και ο υπεύθυνος επικοινωνίας της «Ελληνικός Χρυσός» κ. Γεωργαντζής: «Μήπως θέλουμε εμείς την αστυνομία; Δεν επιτεθήκαμε ποτέ σε κανέναν, εμείς είμαστε νόμιμοι όχι οι άλλοι».

Ωστόσο η καταγγελία του Λάζαρου Τόσκα, κατοίκου της Μεγάλης Παναγιάς, αναφέρει ότι τον Μάρτιο του 2012 τριάντα κάτοικοι του χωριού βρίσκονταν σε ένα φυλάκιο που είχαν κατασκευάσει ώστε να παρακολουθούν τις κινήσεις της εταιρίας. Εκεί τους προπηλάκισαν 400 εργαζόμενοι της εταιρίας. «Τους έκαναν τραμπούκους και τους έστειλαν να μας δείρουν», εξηγεί ο κ. Τόσκας.

Την ίδια ώρα παραδίδεται ένα εξώδικο από τους αστυνομικούς υπαλλήλους Θεσσαλονίκης για τις υπερωρίες που αναγκάζονται να κάνουν με σκοπό να φυλάνε έναν ιδιωτικό χώρο χωρίς να έχει προηγηθεί αίτημα από την πλευρά της εταιρίας.

Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά στο εξώδικο: «Πιο συγκεκριμένα δεν είναι λίγες οι φορές που τους έχει ανατεθεί η φύλαξη ιδιωτικού ορυχείου χρυσού στη Χαλκιδική χωρίς να έχει προηγηθεί κάποιο γεγονός που να χρήζει της επέμβασης τους. Επιπλέον, δεν ακολουθείται η διαδικασία του άρθρου 22 παρ. ι του ν. 3938/2011 κατά το οποίο «Η Ελληνική Αστυνομία μπορεί να παρέχει, κατόπιν αιτήματος, υπηρεσίες και μέσα προς ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ και τρίτους, όπως συνοδεία χρηματαποστολών, καλλιτεχνικών έργων, ιδιωτικών αγαθών μεγάλης αξίας και υπηρεσίες εκπαίδευσης σε ιδιώτες, με καταβολή ανταλλάγματος», που ρητά ο νομοθέτης το προέβλεψε για τις περιπτώσεις δαπανηρής εκμετάλλευσης του προσωπικού της Ελληνικής Αστυνομίας. Ωστόσο στην περίπτωση αυτή για την εκτέλεση της άνωθι υπηρεσίας οι αστυνομικοί της ΔΑΕΘ/ΥΑΤ-ΥΜΕΤ εργάζονται πέραν του ωραρίου τους, ακόμη και πέραν της επέκτασης αυτού που προβλέπει το άρθρο 3, χωρίς καμία αποζημίωση και συχνά χωρίς να τους χορηγείται το εκ του νόμου υποχρεωτικό 16ωρο ξεκούρασης μέχρι την εκ νέου ανάληψη υπηρεσίας».

Με λίγα λόγια, τόσο το εξώδικο των αστυνομικών όσο και οι καταγγελίες των κατοίκων αποδεικνύουν ότι η αστυνομία παραδόξως με δική της πρωτοβουλία δίνει εντολή να φυλαχτεί ένας ιδιωτικός χώρος, είτε έχει προκύψει κάποιο περιστατικό είτε όλα κυλούν ειρηνικά. Βέβαια αυτό δεν συμβαίνει πρώτη φόρα στην περιοχή. Τη χρονική περίοδο από το 1999 έως το 2001, με απόφαση του διοικητή της αστυνομίας Χαλκιδικής, τέθηκε σε ισχύ ο στρατιωτικός νόμος που απαγόρευε την κάθε δημόσια σε ανοιχτό χώρο συνάθροιση πορείας διαδήλωσης πεζή ή με οποιοδήποτε τροχαίο μέσο.
 

Η επίθεση, οι κουκουλοφόροι και οι ηθικοί αυτουργοί

Στις 17 Φεβρουαρίου μια εμπρηστική επίθεση από κουκουλοφόρους στο εργοτάξιο της εταιρίας ήταν είναι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι ώστε να δημιουργηθεί εκ νέου μεγάλη ένταση μεταξύ των κατοίκων, της εταιρίας και κυρίως της αστυνομίας.

Μια ομάδα με 40 κουκουλοφόρους προκάλεσε υλικές ζημιές σε μηχανήματα, κοντέινερ με γραφεία και οχήματα της εταιρίας. Τέσσερα άτομα μεταφέρθηκαν με ελαφρά τραύματα στο Κέντρο Υγείας Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής. Η αστυνομία προχώρησε σε 27 προσαγωγές ατόμων στο πλαίσιο των ερευνών, τα οποία αφέθησαν ελεύθερα, καθώς δεν προέκυψε κάτι ενοχοποιητικό σε βάρος τους.

Μεταξύ αυτών συνελήφθη και ο κ. Λάζαρος Τόσκας, κάτοικος της Μεγάλης Παναγιάς, με την κατηγορία του ηθικού αυτουργού της επίθεσης, καθώς, όπως ισχυρίζεται η αστυνομία, στηριζόμενη σε 3 ένορκες καταθέσεις σεκιουριτάδων της εταιρίας, με τις αναρτήσεις του στο διαδίκτυο προκάλεσε την επίθεση των κουκουλοφόρων. «Με κατηγορούν πως ωθώ δημοσίως πολίτες στη χρήση βίας, όταν δεν κάνω δηλώσεις στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης γιατί απλούστατα αυτά δεν τις παίζουν κι όταν δεν έχω προσωπικές σελίδες στο facebook και στο twitter», είπε στο Ηot Doc.

Ο κ. Τόσκας, εξάλλου, πέρασε στην αντεπίθεση, καταθέτοντας μήνυση για ψευδή καταμήνυση και συκοφαντική δυσφήμιση εναντίον των τριών υπαλλήλων security. Μια μέρα μετά κι ενώ επέστρεφε στο σπίτι του, τον σταμάτησε και πάλι η αστυνομία για έλεγχο. Οι άντρες της αστυνομίας, όπως καταγγέλλει ο ίδιος, δέχονταν οδηγίες από το τηλέφωνο για τον τρόπο που θα τον αντιμετωπίσουν. Από εκείνη την ημέρα και μετά και μέχρι σήμερα ακολούθησε τσουνάμι συλλήψεων από την πλευρά της αστυνομίας χωρίς αιτία με κύριο στόχο την τρομοκράτηση των κατοίκων.

ΑΠΟ ΒΑΘΥ ΚΟΚΚΙΝΟ