Τα συμπεράσματα απ' τη μάχη του Πολυτεχνείου

Από ΒΑΘΥ ΚΟΚΚΙΝΟ 

Σημαντικό ντοκουμέντο: Απόφαση της Έκτακτης Συνδιάσκεψης της Κ.Ο. ΜΑΧΗΤΗΣ που έγινε το Δεκέμβρη του 1973 στην Αθήνα. Πρωτοδημοσιεύτηκε στην πολυγραφημένη εφημερίδα «ΜΑΧΗΤΗΣ» Νο2, που κυκλοφόρησε μετά τη Μεγάλη Εξέγερση του Νοέμβρη, αφιερωμένη στα θύματα του αγώνα

 Η αιματηρή καταστολή της ηρωικής εξέγερσης του Πολυτεχνείου αποτελεί αναμφίβολα μια προσωρινή νίκη της αντίδρασης. Στηριγμένη στο συντριπτικά ευνοϊκό γι’ αυτήν συσχετισμό στρατιωτικής δύναμης, μπόρεσε για μια ακόμα φορά να επιβάλει την «τάξιν και το κράτος του νόμου». Βαρύ το τίμημα που πλήρωσε ο λαός γι’ αυτή του την εξέγερση. Εκατοντάδες οι νεκροί κι οι τραυματίες, χιλιάδες αυτοί που πιάστηκαν, που βασανίστηκαν ή τράβηξαν το δρόμο της εξορίας.

 Οι μαζικές κινητοποιήσεις, που το αποκορύφωμά τους ήταν η εξέγερση του Πολυτεχνείου, κόπηκαν βίαια. Οι νόμιμες μορφές οργάνωσης, όπως οι τοπικοί φοιτητικοί σύλλογοι, που είχαν κατακτηθεί, απαγορεύτηκαν. Η ανοιχτή τρομοκρατία και καταπίεση, που για κάποιο διάστημα είχαν καλλωπιστεί με τη μάσκα του «εκδημοκρατισμού», ξαναγύρισαν στα παλιά τους μεγαλεία. Η διχτατορία ξαναβρήκε ολόκληρο τον εαυτό της. ‘Ολ’ αυτά είναι οι αρνητικές πλευρές της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Για τους ευκαιριστές, που βλέπουν τον αγώνα του λαού στατικά και όχι στη δυναμική του εξέλιξη, που βλέπουν τον αγώνα του λαού σαν μέσο πίεσης για πολιτικά οφέλη και όχι σαν μέσο ριζικής λύσης των προβλημάτων του, γι’ αυτούς το κίνημα μετά το χτύπημα του Πολυτεχνείου γύρισε πολλά χρόνια πίσω.

Όμως αυτή η αντίληψη είναι σοβαρότατο πολιτικό λάθος. Ο αγώνας του λαού για τη ριζική λύση των προβλημάτων του, για μια πραγματική λαϊκή κυριαρχία, είναι μακρόχρονος και σκληρός, είναι αγώνας προοπτικής και όχι ευκαιρίας, όπως κάθε επαναστατικός αγώνας. Τ’ αποτελέσματα δεν μετριούνται απ’ τους νόμιμους συλλόγους που κλείστηκαν ή απ’ το πρόσκαιρο σταμάτημα των μαζικών κινητοποιήσεων. Δεν μετριούνται λογιστικά, αλλά απ’ το κατά πόσο οι λαϊκές μάζες καταχτάνε, μέσα απ’ τη συγκεκριμένη μάχη, ένα ανώτερο επίπεδο σύνδεσής τους με τις οργανωμένες πρωτοπορίες. Απ’ το κατά πόσο σπάνε οι αυταπάτες κι η θολούρα γύρω απ’ την αντικειμενική πραγματικότητα και τις αναγκαιότητες που βάζει ο στόχος της ριζικής αλλαγής, απ’ το κατά πόσο, τέλος, αρχίζει να γίνεται κατανοητή η αναγκαιότητα κι η δυνατότητα της ριζικής αλλαγής. Κι απ’ αυτή, τη μακροπρόθεσμη, την επαναστατική σκοπιά αν εξεταστούν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, φαίνεται ολοκάθαρα ότι τα κέρδη του κινήματος είναι τεράστια κι ότι η «νίκη» της αντίδρασης ήταν στην πραγματικότητα μια ήττα της.

 Ξεκινώντας σαν μια πολιτική ενέργεια των φοιτητών ενάντια στα μέτρα της κυβέρνησης, η κατάληψη του Πολυτεχνείου μετεξελίχτηκε σε μια πραγματικά παλλαϊκή αντιδιχτατορική κινητοποίηση. Οι χιλιάδες ηρωικοί φοιτητές που την Τετάρτη στις 14 του περασμένου Νοέμβρη σήκωσαν τη σημαία του αγώνα ψηλά, είδαν το λαό της Αθήνας να πυκνώνει κατά δεκάδες χιλιάδες τις γραμμές του αγώνα, τους φοιτητές στη Θεσσαλονίκη, στην Πάτρα, στα Γιάννενα ν’ ακολουθούν το παράδειγμά τους, το λαό της Δράμας, των Μεγάρων να ξεσηκώνεται, το λαό ολόκληρης της Ελλάδας να στέκεται στο πλευρό τους. Το φοιτητικό κίνημα συσπείρωσε γύρω του όλα τα στρώματα του λαού τραβώντας τα στη δράση, μετάδωσε τη σπίθα του αγώνα μέσα σ’ όλους τους χώρους της ελληνικής κοινωνίας, εκπληρώνοντας έτσι με μεγάλη επιτυχία το ρόλο του σαν πυροδότη του γενικότερου λαϊκού κινήματος. Εργάτες, υπάλληλοι, μαθητές, επαγγελματίες, διανοούμενοι, αγρότες ανταποκρίθηκαν με αυθόρμητο ενθουσιασμό στο κάλεσμα των φοιτητών κι έκαναν το φοιτητικό αγώνα λαϊκό, αγώνα δικό τους. Το ρίξιμο στον αγώνα, ύστερα από 7 χρόνια ακινησίας, μεγάλων μαζών του λαού κι η σφυρηλάτηση της ενότητάς τους μέσα στη δράση ήταν μια μεγάλη κατάχτηση του Πολυτεχνείου.

 Αυτοί που κατέβηκαν στους δρόμους κι αυτοί που γαντζωμένοι στα ραδιόφωνά τους άκουγαν το σταθμό τους Πολυτεχνείου ήταν μια ζωντανή απόδειξη της λαχτάρας του ελληνικού λαού ν’ απαλλαχτεί απ’ την εκμετάλλευση και την τυραννία και της έντονης διάθεσής του ν’ αγωνιστεί γι’ αυτό το σκοπό. Ήταν μια περίτρανη διάψευση γι’ αυτούς που αμφισβητούσαν τόσα χρόνια την ωριμότητα του λαού για αγώνα και καλλιεργούσαν την ηττοπάθεια. Ο αγώνας του Πολυτεχνείου, με τη μαζικότητα και το δυναμισμό του, έβαλε τέρμα στα όνειρα της αντίδρασης ν’ αποπροσανατολίσει το λαό με τις κομπίνες του «εκδημοκρατισμού». Η αντίδραση αναγκάστηκε ν’ αποκαλύψει ξανά το πραγματικό της πρόσωπο και μαζί μ’ αυτό αποκαλύφθηκε πως δεν έχει περιθώρια ελιγμών. Αποδείχτηκε ότι πίσω από κάθε πολιτική βιτρίνα υπάρχουν τα πραγματικά και μόνιμα στηρίγματα της αντίδρασης, υπάρχουν τα τανκς, ο στρατιωτικός και αστυνομικός μηχανισμός της βίας που επεμβαίνει αδίσταχτα μπροστά στην παραμικρή απειλή απ’ τη μεριά του λαϊκού κινήματος.

Η αιματηρή κατάπνιξη της αντιδιχτατορικής αυτής κινητοποίησης έδωσε ένα γερό χτύπημα στις ουτοπίες του ειρηνικού περάσματος της εξουσίας στα χέρια του λαού. Η απροκάλυπτη βία της αντίδρασης νομιμοποίησε τη χρήση της επαναστατικής βίας κι απόδειξε πως η επαναστατική βία είναι το αποτέλεσμα κι όχι το αίτιο της αντεπαναστατικής βίας. Κι ακόμα, έκανε τη χρήση δυναμικών μορφών πάλης απ’ τη μεριά του κινήματος όχι μόνο αναγκαία, αλλά και επιταχτική Μέσα στην πορεία ανάπτυξης του αντιδιχτατορικού αγώνα του Πολυτεχνείου έγινε κατορθωτό το πλάταιμα του περιεχομένου του αντιδιχτατορικού αγώνα.

Το ρίξιμο αντιιμπεριαλιστικών συνθημάτων (έξω οι Αμερικάνοι, έξω απ' το ΝΑΤΟ κ.α.) και η μεγάλη απήχηση που είχαν στις πλατιές μάζες έδωσαν έντονο αντιιμπεριαλιστικό χαραχτήρα στον αντιδιχτατορικό αγώνα. Παραπέρα, το κατέβασμα πρωτοπόρων εργατών έδωσε στην κινητοποίηση επαναστατική διάσταση. Στην εργατική συνέλευση, την πρώτη μετά από 7 χρόνια παγώματος, οι εργάτες κατέδειξαν και στιγμάτισαν τη Χούντα και τα στηρίγματά της. Τοποθέτησαν τον αγώνα ενάντια στη διχτατορία στη σωστή του βάση. Έδειξαν ότι ο αγώνας ενάντια στη διχτατορία είναι αγώνας Αντιδιχτατορικός-Αντιιμπεριαλιστικός-Αντιμονοπωλιακός. Ότι μόνο με τη συντριβή της Χούντας, του ιμπεριαλισμού και των μονοπωλίων η λύση των προβλημάτων μας θα ’ναι πραγματική. Κατορθώθηκε έτσι να σπάσει ο μονόπλευρος, στενά αντιδιχτατορικός χαραχτήρας του αγώνα, που με τόση επιμονή καλλιεργούσαν και καλλιεργούν διάφοροι «αντιστασιακοί» και που σπέρνει τόση θολούρα μέσα στο λαό.

 Αν ο πολύπλευρος αγώνας που αναπτύχθηκε μέσα κι έξω απ’ το Πολυτεχνείο ήταν μια φορά πολύτιμη εμπειρία για τις μάζες, ήταν δυο φορές πολύτιμη εμπειρία για τις επαναστατικές οργανώσεις. Έδωσε τη δυνατότητα να δοκιμαστούν μέσα στο καμίνι της δράσης οι διάφορες πολιτικές γραμμές και ταχτικές, οι διάφορες μορφές πάλης και οργάνωσης. Κάθε οργάνωση που δεν ήταν μπλοκαρισμένη στα γρανάζια του δογματισμού είχε την ευκαιρία ν’ ανακαλύψει τον πραγματικό της εαυτό στον καθρέφτη της πραχτικής, να δει τα λάθη, τις αδυναμίες και τα προτερήματά της, να συνδέσει τη θεωρία της με την πράξη, ν’ αντλήσει πολύτιμη πείρα. Ακόμα, έγινε μπορετό να ’ρθουν σε ζωντανή επαφή διάφορες οργανώσεις, αγωνιζόμενες δίπλα-δίπλα μέσα στη φωτιά του αγώνα. Η διαδικασία για την ενότητα βρήκε ένα πραγματικά πρόσφορο έδαφος για να κάνει τα πρώτα ουσιαστικά βήματά της, ξεφεύγοντας απ’ το αδιέξοδο των γενικόλογων θεωρητικολογιών.

 Ο ανοργάνωτος χαραχτήρας της κινητοποίησης του Πολυτεχνείου καθόρισε και την κατάληξή της. Οι διαδηλώσεις, οι συγκρούσεις στους δρόμους, οι καταλήψεις κτιρίων κι όλες οι άλλες ηρωικές αλλά και αυθόρμητες εκδηλώσεις δεν μπόρεσαν να οδηγήσουν σε νικηφόρο αποτέλεσμα, γιατί ακριβώς έλλειπε το στοιχείο της οργάνωσης. Αποδείχτηκε καθαρά πως απέναντι στην οργανωμένη δράση της αντίδρασης μονάχα η συνολικά οργανωμένη δράση του λαού θα μπορούσε ν' αντιπαραταχτεί μ' επιτυχία. Η εύκολη και γρήγορη επικράτηση της αντίδρασης αποτελεί το μέτρο της ανεπάρκειας του αυθορμητισμού.

 Αν όμως η έλλειψη οργανωμένου χαραχτήρα της κινητοποίησης οδήγησε την εξέγερση του Πολυτεχνείου σε ήττα, η έλλειψη ενός ξεκάθαρου και συνολικού επαναστατικού πολιτικού προγράμματος και στόχων δεν επέτρεψε να προχωρήσει ακόμα πιο πολύ η πολιτική συνειδητοποίηση των μαζών και να πάρει μια πιο ολοκληρωμένη μορφή. Απέναντι στον αποπροσανατολιστικό στόχο της «Οικουμενικής Κυβέρνησης» ή της «Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας», οι επαναστατικές οργανώσεις δεν είχαν ν’ αντιπαρατείνουν παρά μια αφηρημένη «λαϊκή κυριαρχία».

Μια λαϊκή κυριαρχία χωρίς συγκεκριμένη πολιτική μορφή, χωρίς συγκεκριμένους οικονομικούς-κοινωνικούς-πολιτικούς στόχους. Έτσι αφήνονταν ελεύθερο το πεδίο στους αστούς πολιτικάντηδες και στους ρεφορμιστές να ψαρεύουν στα θολά νερά. Η ανυπαρξία μιας οργάνωσης πλατιάς και δυναμικής που, όντας πιστωμένη στη συνείδηση των μαζών, να μπορεί να καθοδηγεί την αυθόρμητη διάθεσή τους και να τις οδηγεί οργανωμένα στη διεξαγωγή των μαχών, έγινε ολοφάνερη. Οι διάφορες οργανώσεις και ομάδες που έδρασαν κατά τη διάρκεια των γεγονότων, καθορισμένες απ’ την ποιοτική και ποσοτική ανεπάρκειά τους, απ’ την ίδια τη φύση τους, αποδείχτηκαν αδύναμες να παίξουν, η κάθε μια ξεχωριστά, το ρόλο του συνολικού καθοδηγητή του κινήματος. Η ανάγκη για συντονισμό και ενότητα των διασπαρμένων επαναστατικών οργανώσεων πρόβαλε πιο επιταχτική από κάθε άλλη φορά.

 Η εξέγερση του Πολυτεχνείου αποτέλεσε το σημαντικότερο σταθμό του ελληνικού λαϊκού κινήματος μετά τον εμφύλιο πόλεμο. Για πρώτη φορά μετά την ήττα του ’49 ο ελληνικός λαός αμφισβήτησε άμεσα, μαζικά και δυναμικά την πολιτική κυριαρχία των εκμεταλλευτών και καταπιεστών του. Αυτή η άμεση παρουσία των μαζών στην πολιτική σκηνή και το χτύπημα που η εξέγερσή τους προκάλεσε άνοιξαν μια καινούρια φάση του λαϊκού κινήματος. Δημιούργησαν τις βάσεις για ένα ποιοτικό και ποσοτικό ανέβασμα της λαϊκής πάλης, για μια πλατύτερη και βαθύτερη ανάπτυξη του αντιδιχτατορικού-αντιμονοπωλιακού-αντιιμπεριαλιστικού αγώνα.

Δεκέμβρης '73 Απόφαση της Έκτακτης Συνδιάσκεψης της Κ.Ο.ΜΑΧΗΤΗΣ