Θα ξεπουλήσουν και την αγροτική γή;

Η προσπάθεια των πολυεθνικών αλλά και των επενδυτών, να επενδύσουν σε αγροτική γη στην Αφρική αλλά και στη Νότια Αμερική, είναι πλέον γνωστή. Με τον όρο:  Αγροτο-ιμπεριαλισμός, ουσιαστικά περιγράφεται μια νέα σκληρή πραγματικότητα πραγματικότητα και ένα εφιαλτικό σενάριο για το μέλλον.

 Η απόκτηση μεγάλων εκτάσεων γεωργικής γης για την καλλιέργεια τροφίμων αλλά και φυτών, που προορίζονται ως πρώτες ύλες είναι πλέον μία πραγματικότητα στην δίνη της οποίας βρίσκεται πλέον και η Ευρώπη.Το τρίτο ελληνικό Μνημόνιο είναι πολύ πιθανό να καταστήσει την χώρα το επόμενο θύμα του αγροιμπεριαλισμού.

Το εγχείρημα βασίζεται σε μία απλή και πανάρχαια συνταγή: εξαφάνιση των μικροκαλλιεργητών, η γη των οποίων περνά στον έλεγχο "επενδυτών". Φυσικά υπάρχει και μία άλλη "επιχειρηματική"  προσέγγιση, η οποία ξεκίνησε στην Αφρική, διέσχισε τον Ατλαντικό και εφθασε στη συνέχεια στην Νότια Αμερική. Αλλά και στο σενάριο αυτό, οι "συνταγές" είναι παμπάλαιες : οι διαχειριστές της δημόσιας ή κοινόχρηστης  γης - φύλαρχοι αλλά και διοικητές περιφερειών- συμφωνούν με επενδυτές, έναντι ενός τιμήματος, να εκχωρήσουν τη γη σε επενδυτές για πολυετή εκμετάλλευση. Ακόμα και οι διεθνείς οργανισμοί έχουν καταγγείλει την αδιαφάνεια αυτών των συναλλαγών, οι οποίες απο την μία πλευρά "φουσκώνουν" τους τραπεζικούς  λογαριασμούς των διαχειριστών και από την άλλη αποξενώνουν τους τοπικούς πληθυσμούς είτε από τη γη που καλλιεργούσαν είτε από φυσικούς πόρους, π.χ. νερό που είναι απαραίτητοι για τις καλλιέργειες.

Οι πρακτικές αυτές συναντώνται κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, με αμφιλεγόμενη πολιτική διακυβέρνηση και με ακόμα πιο αμφίβολους όρους διαφάνειας στη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας. Μόνο συμπτωματικό δεν θα πρέπει να θεωρηθεί το γεγονός, ότι ανάμεσα στους «επενδυτές» βρίσκονται και μερικά από τα κορυφαία οικονομικά ονόματα της Ευρώπης, καθώς και τράπεζες αλλά και hedge funds.

Η Ευρώπη γνώρισε μία άλλη, προσαρμοσμένη σε ευρωπαϊκά πρότυπα μορφή του αγροτο-ιμπεριαλισμού. Πειραματόζωο ήταν οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες αναδύθηκαν μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Παρόλα τα "ευρωπαϊκά πρότυπα" που εφαρμόστηκαν, οι στρατηγικές που ακολουθήθηκαν ήταν αντίστοιχες με εκείνες της Αφρικανικής Ηπείρου. Το πρώτο βήμα ήταν η κατάρρευση των μικρών καλλιεργητών και το δεύτερο βήμα η απόκτηση είτε της γης τους είτε του δικαιώματος εκμετάλλευσης από "επενδυτές".

Σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στην Monde Diplomatique το 2013, αναφέρεται ότι  «μετά την πτώση του Τείχους, οι μικρές πολωνικές γεωργικές εκμεταλλεύσεις κατέρρεαν ». Η γεωργία που στηριζόταν στους μικρούς αγρότες και στην παραγωγικότητα της εργασίας, βρέθηκε αντιμέτωπη με μια δυτική εντατική γεωργία, η οποία στηριζόταν στην παραγωγικότητα του κεφαλαίου.

Το πέρασμα στην οικονομία της αγοράς και η πτώση των τιμών, έβγαλαν εκτός μάχης τους φτωχότερους αγρότες.  «Μέσα σε οκτώ χρόνια, χάθηκαν  300.000 γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Στις περισσότερες από αυτές, η καλλιεργούμενη έκταση δεν ξεπερνούσε τα 50 στρέμματα».  Και επειδή εδώ είναι Ευρώπη και όλα γίνονται με "θρησκευτική συνέπεια " , ακόμα και το σύστημα των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων που στηρίχθηκαν στο μέγεθος και στις αγορές, είχε ως στόχο τον αποκλεισμό από αυτές, των μικρών αγροτικών επιχειρήσεων που ήταν  στραμμένες στην παραδοσιακή γεωργία και στην ιδιοκατανάλωση, ώστε να γίνει πιο εύκολη η απόκτηση της γής.

Αποτέλεσμα ; Να εμφανιστούν και εκεί οι επενδυτές, οι οποίοι απέκτησαν γη και μαζί με αυτήν πρόσβαση στα ευρωπαϊκά κεφάλαια, με τη μορφή των επιδοτήσεων της ΚΑΠ. Τυπικό παράδειγμα η Ρουμανία, όπου πολλές μεγάλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις που έλαβαν τις ενισχύσεις δεν είναι ήταν ρουμανικές. Ήταν  εταιρείες ισπανικές, γερμανικές, αυστριακές κ.ά., οι οποίες αγόρασαν γη στη Ρουμανία για να την εκμεταλλευτούν. Πρόκειται για "επενδυτές" που απέκτησαν τις  τεράστιες γεωργικές εκμεταλλεύσεις  των πρώην συνεταιρισμών αγροτικής παραγωγής, που είχε δημιουργήσει το προηγούμενο καθεστώς, αλλά και τους μικρούς κλήρους των γεωργών που δεν στάθηκε εφικτό να ανταπεξέλθουν στις νέες απαιτήσεις που προκάλεσαν  οι ...μεταρρυθμίσεις. Πλέον, οι ολιγάρχες λαμβάνουν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, ενώ την ίδια στιγμή, τα 5.700.000 μικροί Ρουμάνοι αγρότες, στερούνται ενισχύσεων εξαιτίας της γραφειοκρατίας, αλλά και του ελάχιστου μεγέθους καλλιεργούμενης επιφάνειας που έχει θεσπιστεί, στο οποίο οι περισσότεροι από αυτούς δεν ανταποκρίνονται.

Σύμφωνα μάλιστα με στοιχεία, το 1% των Ρουμάνων αγροτών εισπράττει το 51% των επιδοτήσεων που δίνονται στη χώρα.

Μπορεί όλα αυτά να αφορούσαν στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά πλέον όλα τα σημάδια δείχνουν ότι ο αγροτο-ιμπεριαλισμός αρχίζει να κτυπά στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η εξαφάνιση των μικρών παραγωγών γαλλικού τυριού από τις πολυεθνικές που ακολούθησαν ανάλογες πρακτικές, με εκείνες των "επενδυτών" της Ανατολικής Ευρώπης, ήταν μία προειδοποίηση.

Σε ανάλογα αδιέξοδα βρίσκονται και καλλιεργητές επώνυμων ποικιλιών ρυζιού στην Ιταλία, που πλήττονται από τον κινέζικο -και όχι μόνο- ανταγωνισμό. Μάλιστα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν, ότι η Συμφωνία Εμπορίου ΗΠΑ-ΕΕ θα δώσει τη χαριστική βολή στους νοτιοευρωπαίους μικροκαλλιεργητές, οι οποίοι αδυνατούν να προσαρμοστούν στις "μεταρρυθμίσεις", στους αποκλεισμούς και στην αύξηση της φορολογίας.

Και στην προοπτική αυτή η Ελλάδα δεν μπορεί να αποτελέσει εξαίρεση, καθώς ήδη έχει να αντιμετωπίσει μερικά από τα πιο σημαντικά προβλήματα τα οποία λειτούργησαν ως "κερκόπορτες " για την άλωση της γεωργικής γής στην Αφρική, στην Νότια Αμερική, στην Ανατολική Ευρώπη, ακόμα και στον ευρωπαϊκό Νότο.

Η ελληνική γεωργία έχοντας να αντιμετωπίσει προβλήματα, όπως ο μικρός κλήρος και η μικρή εσωτερική αγορά, έχει συρρικνωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες.

Αδιάψευστος μάρτυρας η συμμετοχή της στο ΑΕΠ, αλλά και η αύξηση των εισαγωγών. Με δεδομένη μάλιστα την ολιγοπωλιακή δομή του λιανικού εμπορίου με ελάχιστες αλυσίδες σουπερ μάρκετ που μετριούνται στα δάκτυλα να ελέγχουν τη διάθεση της παραγωγής, όλα δείχνουν ότι μετά τον τουρισμό ο επόμενος στόχος θα είναι η γεωργική γή. Ήδη, η πτώση της αξίας της διευκολύνει τους κάθε λογής «επενδυτές». Παράλληλα, το γεγονός ότι ένα σημαντικό ποσοστό της αγροτικής γής είναι υποθηκευμένο, αποτελεί ένα ακόμα στοιχείο το οποίο σίγουρα μπορεί να κάνει τους καλλιεργητές πιο ευάλωτους σε κάθε λογής «επιθετικές εξαγορές» ή  και ακόμα και σε «επιθέσεις φιλίας »  από κάθε λογής «ευαίσθητους ευεργέτες». Είναι κοινό μυστικό άλλωστε, ότι η εμπλοκή των τραπεζιτών δεν είναι ο πιο ευοίωνος οιωνός για το μέλλον. Άλλωστε τα πακέτα των δανείων που έχουν ήδη στα χέρια τους, έχουν καταστήσει ένα μεγάλο ποσοστό της αγροτικής γης ευάλωτο. Και σίγουρα, τα σχέδιά τους θα διευκολυνθούν, όταν στο χαρτοφυλάκιο της δημόσιας ακίνητης περιουσίας, περιληφθούν και αγροτικές εκτάσεις που βρίσκονται στην κατοχή του δημοσίου.

Υπό το πρίσμα αυτό, η μοναδική άμυνα απέναντι σε μία πιθανή μελλοντική επίθεση των αγροτο-ιμπεριλιαστών, δεν είναι παρά ο έλεγχος του κόστους. Αν το καλοσκεφτεί κανείς, στη σημερινή συγκυρία, κάθε αύξηση των στοιχείων κόστους φέρνει ακόμα πιο κοντά την προοπτική του αφελληνισμού της ελληνικής γεωργίας. Και αυτό, το δίχως άλλο θα δημιουργήσει νέα δεδομένα, μη αναστρέψιμα.