το σύγχρονο φαινόμενο των bullshit δουλειών

spirit
η επιστροφή των
καλών πνευμάτων

Έχει περάσει από κανενός το μυαλό ότι η δραστική μείωση του χρόνου εργασίας είναι μια εργατική απαίτηση που, ακόμα περισσότερο σε συνθήκες κρίσης, είναι δικαιολογημένη και ρεαλιστική για τα εργατικά συμφέροντα;
Αν ναι, ας το ξεχάσει!!! Ένας αμερικάνος ανθρωπολόγος διατείνεται πως όσο σωστό και δίκαιο κι αν είναι κάτι τέτοιο, πρέπει να κάνουμε υπομονή. Πρώτα πρέπει να ανατρέψουμε τον καπιταλισμό, και μετά βλέπουμε…

Το 1930 ο John Maynard Keynes έκανε την πρόβλεψη ότι ως το τέλος του 20ου αιώνα η τεχνολογία θα έχει αναπτυχθεί τόσο ώστε χώρες σαν την Βρετανία ή τις Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι σε θέση να καθιερώσουν εργάσιμη εβδομάδα 15 ωρών. Έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι είχε δίκιο. Από τεχνολογική άποψη κάτι τέτοιο θα ήταν απόλυτα εφικτό. Αλλά δεν έχει συμβεί. Αντίθετα η τεχνολογία έχει οργανωθεί με τέτοιο τρόπο που, αν μη τι άλλο, μας κάνει όλους να δουλεύουμε περισσότερο. Για να επιτευχθεί αυτό έχουν δημιουργηθεί είδη δουλειάς που είναι, πρακτικά, άχρηστα. Τεράστιες μάζες ανθρώπων στο δυτικό κόσμο τρώνε όλη τους την εργασιακή ζωή κάνοντας πράγματα που μέσα τους πιστεύουν ότι δεν χρειάζονται πραγματικά. Και είναι προφανής η ηθική και διανοητική ζημιά που προκαλείται έτσι. Είναι μια πληγή στη συλλογική μας ψυχή. Κι όμως σχεδόν κανένας δεν θίγει το ζήτημα.

Γιατί η πολλά υποσχόμενη ουτοπία του Keynes, για την οποία ήδη απ’ την δεκαετία του 1960 μιλούσαν τόσοι, δεν πήρε ποτέ σάρκα και οστά; Η συνηθισμένη απάντηση είναι ότι ο Keynes δεν προέβλεψε την μαζική αύξηση του καταναλωτισμού. Υποτίθεται ότι έχοντας να διαλέξουμε ανάμεσα σε λιγότερες ώρες δουλειάς και περισσότερα είδη κατανάλωσης, προτιμήσαμε συλλογικά το δεύτερο. Αυτή η άποψη είναι ένα ωραίο παραμύθι περί ηθικών επιλογών, μόνο που ακόμα και μια γρήγορη σκέψη επ’ αυτού δείχνει ότι δεν ισχύει. Γιατί ναι, είναι αλήθεια, είμαστε μάρτυρες της δημιουργίας μιας τεράστιας ποικιλίας δουλειών και βιομηχανιών απ’ το 1920 και μετά· μόνο που πολύ λίγα απ’ αυτά έχουν οποιαδήποτε σχέση με την παραγωγή και την διανομή του σούσι, των iphones ή φανταχτερών παπουτσιών.

Το ερώτημα λοιπόν παραμένει: τι ακριβώς είναι οι υπόλοιπες δουλειές; Μια πρόσφατη έρευνα που κάνει συγκρίσεις με την δομή της απασχόλησης στις ΗΠΑ το 1910 με το 2000 προσφέρει μια καθαρή εικόνα. Στη διάρκεια αυτού του αιώνα, ο αριθμός των εργατών που δουλεύουν στον τριτογενή σαν οικιακοί βοηθοί, στην βιομηχανία, και στον αγροτικό τομέα, έχουν μειωθεί δραματικά. Στην ίδια χρονική περίοδο, “οι επαγγελματίες, τα στελέχη επιχειρήσεων, οι υπάλληλοι, οι πωλητές και οι εργαζόμενοι στον τομέα παροχής υπηρεσιών” τριπλασιάστηκαν, αυξημένοι “από το ¼ στα ¾ της συνολικής απασχόλησης”. Αυτό σημαίνει ότι οι παραγωγικές θέσεις εργασίας έχουν αυτοματοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό, όπως άλλωστε προβλεπόταν. Ακόμα κι αν κάποιος συνυπολογίσει τους βιομηχανικούς εργάτες παγκόσμια, συμπεριλαμβανομένων των εκατοντάδων χιλιάδων ινδών και κινέζων, οι εργάτες του δευτερογενούς παραμένουν μικρότερο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού απ’ ότι στο παρελθόν. [...]

…η συνέχεια στο έντυπο τεύχος του Sarajevo.
Σημεία διακίνησης και ταχυδρομικές αποστολές.

~*~

Ο David Graeber είναι καθηγητής ανθρωπολογίας στο London School of Economics απ’ το 2013· πριν είχε κάνει μερικά χρόνια σε ίδιο πόστο στο Yale. Αυτό το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο Strike! Magazine, μια “τρίμηνη ριζοσπαστική βρετανική επιθέωρηση πολιτικής, φιλοσοφίας και τέχνης”. Το άρθρο προκάλεσε μια κάποια αίσθηση διεθνώς. Δηλώνει αναρχικός, είναι μέλος του Industrial Workers of the World, και θεωρείται αυτός που εφηύρε το σύνθημα “είμαστε το 99%” στο Occupy Wall Street movement.

Πηγή:

http://www.sarajevomag.gr/entipa/teuhos_78/i78_p13_spirit1.html