Πρωτογενές πλεόνασμα: Μια αιματηρή στόχευση με αταίριαστους υποστηρικτές

Παναγιώτης Μαυροειδής   Οι φιλοδοξίες του καταγέλαστου success story της κυβέρνησης,περιορίζονται όλο και πιο καθαρά πλέον στην επίτευξη ''πρωτογενούς πλεονάσματος''. Αυτός είναι ο νέος ''εθνικός στόχος'' κατά τον Στουρνάρα. Αλλά και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, δήλωνε πρόσφατα: ''για εμάς ο κορυφαίος στόχος είναι η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος (...) Όχι γιατί μας το επέβαλλαν κάποιοι τρίτοι αλλά γιατί αυτός ο στόχος μας επιτρέπει να έχουμε περιθώρια ευελιξίας. Μας απαλλάσσει από την ανάγκη να ζητάμε κάθε τόσο δανεικά, όταν θα έχουμε πρωτογενές πλεόνασμα και μας επιτρέπει επιτέλους όλες οι προσπάθειες μας να συγκεντρωθούν στο μεγάλο ζητούμενο που είναι η Ανάπτυξη...

 Το κεφαλαίο Α στην υποσχόμενη Ανάπτυξη του Σαμαρά,  μάλλον υποδηλώνει άραγε το υποτιθέμενο θηριώδες μέγεθός της;

Άλλοι, με κάποια μετριοφροσύνη, αλλά χωρίς να φείδονται ψευδολογιών, κατεβάζουν κάπως τους τόνους και απλά ισχυρίζονται ότι με το πρωτογενές πλεόνασμα, αν μη τι άλλο ''το δημόσιο εξωτερικό χρέος, θα αρχίσει προοδευτικά να μειώνεται''.

Από κοντά και οι αυτοκρατορικοί απεσταλμένοι της ΕΕ και της τρόικας που αφήνουν να εννοηθεί πως αν κάποια στιγμή αντί για  ελλείμματα υπάρξουν πλεονάσματα, τότε μπορεί να γίνει και κάποιο κούρεμα στο χρέος ή να δοθεί πρόσθετη στήριξη για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού που θα υπάρξει μέσα στο 2014 μετά το τέλος της τρέχουσας ''βοήθειας''.

Ελλείμματα και χρέος

Ας τα πάρουμε λίγο με τη σειρά.

Το πρωτογενές αποτέλεσμα (θετικό ή αρνητικό) προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ κρατικών δαπανών και εσόδων, όταν οι τόκοι και τα τοκοχρεολύσια για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους δεν περιλαμβάνονται στις δαπάνες. Αν τα δημόσια έσοδα υπερβαίνουν τις πρωτογενείς δαπάνες, το κράτος έχει πρωτογενές πλεόνασμα, ενώ διαφορετικά έχει πρωτογενές έλλειμμα.

Η δυνατότητα εξυπηρέτησης του δημοσιονομικού χρέους μιας χώρας, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.

Πρώτα πρώτα, είναι σημαντική η  αφετηρία που ξεκινάει κανείς να αντιμετωπίζει το πρόβλημα, δηλαδή από το δοσμένο ποσοστό χρέους προς ΑΕΠ. Άλλο πράγμα  ένα χρέος της τάξης του 60% (που θεωρείται βιώσιμο), άλλο 160% όπως έχει φτάσει τώρα το ελληνικό χρέος (βλέπε τελευταία έκθεση eurostat: Euro area government debt up to 92.2% of GDP).

Δεύτερος παράγοντας, είναι το ποσοστό του πρωτογενούς πλεονάσματος ή ελλείμματος σε σχέση με το ΑΕΠ. Το ελληνικό έλλειμμα (μαγειρεμένο ή όχι) έφτασε πράγματι σε δυσθεώρητα ύψη (πάνω από 20% το 2009)

Τρίτο, είναι σημαντικό το επιτόκιο στο οποίο δανείζεται το κράτος. Ας έχουμε στο
νου μας ένα μέσο επιτόκιο της τάξης 4,2-4,5% σε ότι αφορά τον
δανεισμό από την τρόικα. Θα μας χρειαστεί στη συνέχεια...

Τέταρτο, έχει σημασία ποιος είναι ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ. Ο επόμενος πίνακας μας δίνει το μέγεθος των μεταβολών (μείωσης) σε απόλυτα νούμερα.

Όπως βλέπουμε λοιπόν, το ποσοστό του πρωτογενούς πλεονάσματος ή ελλείμματος, είναι ένας μόνο από τους τέσσερις παράγοντες που σχετίζονται με τον έλεγχο του δημόσιου χρέους και ο μοναδικός που μπορεί να ελέγχεται από την ελληνική κυβέρνηση, μέσω της άγριας αντεργατικής και αντικοινωνικής πολιτικής που εφαρμόζει.

Ας κάνουμε προσωρινά την παραδοχή ότι είναι ο αποφασιστικός παράγοντας. Με εύκολους υπολογισμούς προκύπτει ότι αν μηδενιστεί το έλλειμμα, τότε για να έχουμε μείωση του δημοσίου χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ, θα πρέπει το ποσοστό αύξησης του ΑΕΠ να είναι μεγαλύτερο από το επιτόκιο δανεισμού.

Τι λέμε ακριβώς; Ότι χρειάζεται μια ετήσια ανάπτυξη πάνω από 4,5%! Βεβαίως τώρα έχουμε ύφεση και όπως είναι γνωστό από το βυθό της θάλασσας δεν βρίσκεσαι ποτέ ξαφνικά στα ουράνια. Αντίθετα, είσαι ευχαριστημένος αν βρεθείς στην επιφάνεια της θάλασσας για να πάρεις ανάσα.

Έστω όμως ότι αυτό το καταφέρνει ο Σαμαράς. Για πόσα χρόνια πρέπει να υπάρχει ανάπτυξη με αυτούς τους ρυθμούς, έτσι ώστε να πέσει το ποσοστό του χρέους επί του ΑΕΠ από το 160% στο 60% που θεωρείται βιώσιμο; Πάνω από 40-50 χρόνια.

Άρα δεν αρκεί απλά να μηδενιστεί το έλλειμμα, πρέπει να υπάρξει θετικό αποτέλεσμα, να υπάρξει το πολυπόθητο ''πρωτογενές
πλεόνασμα''.

Και αν υπάρξει πλεόνασμα;

Πόσο όμως πλεόνασμα πρέπει να υπάρξει;

Στις 31.12.2012 το χρέος της γενικής κυβέρνησης ήταν 307 δις ευρώ. Για το 2013, οι δαπάνες τόκων και χρεολυσίων για την εξυπηρέτηση του χρέους, προβλέπονται σε 6,4 και 52,9 δις ευρώ, αντίστοιχα. Επομένως για να έχουμε μείωση του δημοσίου χρέους θα πρέπει να υπάρξει πρωτογενές πλεόνασμα πάνω των 6,4 δις ευρώ. Τώρα, μετά από όλη τη φοροληστεία και το τσεκούρι στις κοινωνικές δαπάνες, είμαστε περίπου στο -1,5 δις ευρώ. Δηλαδή πρέπει να διανυθεί μια
διαδρομή 8 δις ευρώ περίπου, πάνω στις ράχες μας.

Είναι εφικτός αυτός ο στόχος; Η κυβέρνηση είχε στοχεύσει για το 2013 στην επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 1,1 δις ευρώ, που σημαίνει ότι το χρέος θα σημειώσει άνοδο και όχι μείωση. Πράγματι αυτό έχει προϋπολογίσει και το ΔΝΤ.

Συνεπώς, αυτά που λέει ο Σαμαράς είναι παραμύθια.

Μένει μόνο ο ισχυρισμός ότι ''εντάξει, αλλά δεν παύει να είναι ένα θετικό αποτέλεσμα''. Που θα μετρήσει άλλωστε και στην ελεήμονα στάση της ΕΕ…

Αν κοιτάξουμε ωστόσο προς τα πίσω, δε θα δούμε να επιβεβαιώνεται  ο ισχυρισμός ''πρωτογενές πλεόνασμα ίσον μείωση του χρέους και ανάπτυξη''.

Την περίοδο 1994-2008 η γενική κυβέρνηση για εννέα ημερολογιακά έτη είχε πρωτογενή πλεονάσματα σωρευτικής αξίας 32,4 δις ευρώ. Ωστόσο, το χρέος την ίδια περίοδο εκτινάχτηκε από 77 σε 263,2 δις ευρώ. Σημειώνεται επίσης πως αν και ο μέσος αναπτυξιακός ρυθμός της χώρας ήταν 3,6% σε αυτό το διάστημα, τίποτα δεν εμπόδισε το χρέος- και παρά το πρωτογενές πλεόνασμα- να αυξηθεί 3,42 φορές! (Ελευθεροτυπία 12/5/13: Μύθοι και αλήθειες για το πρωτογενές πλεόνασμα)

Πως μπορεί να συμβαίνουν αυτά τα παράδοξα; Δεν πρόκειται για παράδοξα. Όποιος έχει το μαχαίρι, έχει και το πεπόνι. Η κυβερνητική κρατική μηχανή έχει δοσμένο ταξικό ρόλο και σαφή στόχευση. Έχει όλη την ευχέρεια να συνδυάζει την ''δημιουργική λογιστική'' (δηλαδή την απάτη), με την ωμότητα των αντιλαϊκών μέτρων, σε ένα μίγμα που αλλάζει κατά το δοκούν και κατά το συμφέρον των εντολοδόχων της.

Ας απομυθοποιήσουμε κάποια πράγματα.

Τι σημαίνει ''περιστολή των δαπανών'' στη λογική μιας κυβέρνησης υπηρέτριας του κεφαλαίου και των ευρωπαϊκών αφεντικών; Δεν το έχουν σε τίποτα οποιαδήποτε στιγμή να προχωρούν σε δραματική μείωση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, εμποδίζοντας έτσι οποιαδήποτε πραγματική αναπτυξιακή δυναμική, αλλά και απαξιώνοντας την ήδη υπάρχουσα παραγωγική δημόσια υποδομή.

Πως αντιλαμβάνονται οι δυνάστες των εργαζομένων την ''αύξηση εσόδων''; Λεηλασία εισοδήματος μισθωτών άμεση (καρατόμηση μισθών) και έμμεση (φορολογία εισοδήματος), φορολογία περιουσίας, αλλά και απροσχημάτιστο χαράτσωμα κάθε μορφής, οδηγούν σε απώλειες πάνω από 30% αθροιστικά σε αυτούς που εργάζονται. Θα έπρεπε κανονικά να γίνει και αναγωγή μείωσης του συνολικού εργατικού μεριδίου λόγω απόρριψης από την αγορά εργασίας εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων που φυτοζωούν πλέον μεταξύ ανεργίας και αχρηστίας.

Η κυβέρνηση θα χρησιμοποιήσει κάθε μέσο και μέθοδο για να παρουσιάσει θετική έκβαση στην αιματηρή επιχείρηση ''επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος''. Την ίδια ώρα που τα παπαγαλάκια του Σαμαρά θεωρούν ανευθυνότητα και τυχοδιωκτισμό κάθε σκέψη για εξωτερική στάση πληρωμών, το κράτος έχει κηρύξει εσωτερική στάση πληρωμών απέναντι σε προμηθευτές, ασφαλιστικά ταμεία, νοσοκομεία και άλλες υποχρεώσεις τους, πνίγοντας οικονομία και κοινωνία.

Αιματηρός στόχος ενάντια στην κοινωνική πλειονότητα

Το κυβερνητικό ορόσημο για ‘’πρωτογενές πλεόνασμα’’, έχει δύο σαφείς αφετηρίες που είναι ταυτόχρονα και στοχεύσεις.

Η πρώτη σημαίνει την πραγματοποίηση ακόμη πιο  οδυνηρών περικοπών των μισθών, συντάξεων, κοινωνικής πρόνοιας και ταυτόχρονης αύξησης φόρων, με στόχο να χρηματοδοτηθεί η αποπληρωμή του δημόσιου χρέους. Είναι η δουλική ανταπόκριση στο δόγμα Σόιμπλε: ‘’φτάστε στο ορόσημο του πρωτογενούς πλεονάσματος και μην ανησυχείτε για τηνσυμπαράσταση των εταίρων’’.

Η δεύτερη είναι πιο μακροπρόθεσμη στόχευση που ενοποιεί τα συμφέροντα της δραματικά υποβαθμισμένης πλέον ελληνικής αστικής τάξης με αυτά του ευρωπαϊκού κεφαλαίου, στο πεδίο της οικονομικής ‘’κανονικότητας’’ στη μετα-μνημονιακή εποχή:  Οι εργαζόμενοι, οι συνταξιούχοι, οι άνεργοι, θα αποδεχτούν ως νέο σημείο αναφοράς, ως νέα συνολική σχέση μισθών-κερδών,   ένα νεκροκρέβατο χειρότερο και από την ‘’προκρούστεια κλίνη’’ της μυθολογίας. Ένα μόνιμο καθεστώς διαρκούς  λιτότητας, θάλασσας ανεργίας,  ανυπαρξίας ασφαλιστικών καλύψεων και εργασιακών δικαιωμάτων, κατάργησης δημόσιων πολιτικών, κατάργησης δημοκρατικών δικαιωμάτων και κάθε έννοιας λαϊκής κυριαρχίας. Οτιδήποτε ξεφεύγει από αυτά, θα καταστέλλεται με την μπαμπούλα της …επιστροφής στα ελλείμματα.

Ανατροπή του εφιάλτη ή διατήρηση της νέας αφετηρίας;

Το τραγικό είναι πως αν ο Σαμαράς επείγεται να εμφανίσει μια επιτυχή έκβαση σε αυτή την επιχείρηση ‘’πρωτογενούς πλεονάσματος’’, η κυρίαρχη αντίληψη στο ΣΥΡΙΖΑ, μάλλον εύχεται εξίσου να τελειώσει τη βρώμικη αυτή δουλειά η κυβέρνηση  ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, για να την αξιοποιήσει ως την ‘’αναγκαστική και δεδομένη’’ αφετηρία της ‘’αριστερής διακυβέρνησης’’.

Σε προηγούμενο σημείωμα  (Σκέψεις για το συνέδριο και την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ) είχαμε αναπτύξει κάποιους συλλογισμούς σχετικά με την πολιτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, ξεκινώντας από ‘’το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, στην πιο αριστερή και καλή εκδοχή του, όπως πάντα προκύπτει από μια μαζική συνεδριακή διαδικασία’’.

Πολλοί φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ είχαν θεωρήσει την κριτική μας υπερβολική.

Όπως εύστοχα επισημαίνει σε παρέμβασή του  (Συνέδριο ΣΥΡΙΖΑ: Η «επόμενη μέρα»,   ο Πάνος Κοσμάς, μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ,  ‘’ Από άποψη πο­λι­τι­κοϊ­δε­ο­λο­γι­κού πλαι­σί­ου, επι­κυ­ρώ­θη­κε ένα πλαί­σιο που είναι σαφώς αρι­στε­ρό­τε­ρα της «πραγ­μα­τι­κής γραμ­μής» η οποία εκ­φω­νεί­ται από τον Αλέξη Τσί­πρα και κε­ντρι­κά περί αυτόν στε­λέ­χη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, αλλά ταυ­τό­χρο­να είναι κυ­ρί­ως για εσω­κομ­μα­τι­κή χρήση και επι­τρέ­πει στην «πραγ­μα­τι­κή γραμ­μή» να εμ­φα­νί­ζε­ται σαν θε­μι­τή ερ­μη­νεία αυτού του πλαι­σί­ου’’.

‘Όπως πάντα βέβαια, πραγματική πολιτική γραμμή είναι αυτή που φτάνει στον κόσμο και τις βασικές συντεταγμένες της τις έδωσαν με σαφήνεια οι Γ. Δραγασάκης και Γ. Σταθάκης με συνεντεύξεις τους στο Βήμα (Ι. Δραγασάκης: Από την ουτοπία στον... ρεαλισμό) και την Ελευθεροτυπία (Γ. Σταθάκης - «Τα Μνημόνια θ' αλλάξουν με οποιοδήποτε κόστος») αντίστοιχα.

‘’Υπάρχουν τέσσερις συστοιχίες μέτρων που θα τονώσουν τη ζήτηση και τις επενδύσεις, διατηρώντας τη δημοσιονομική ισορροπία’’, δηλώνει συμπυκνωμένα  ο Γ. Σταθάκης και αναπτύσσει σχετικά την φιλοσοφία του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία συνοψίζεται στο δίπτυχο: Διατήρηση της ‘’δημοσιονομικής ισορροπίας’’ που θα είναι το αποτέλεσμα των σημερινών μνημονίων, με ταυτόχρονη αλλαγή των ιεραρχήσεων εντός της, προς ένα σχετικό όφελος των πιο φτωχών στρωμάτων.  Υπό την ηγεμονία του πρώτου άξονα, ο  δεύτερος  μοιάζει με την προσπάθεια να περάσει η γκαμήλα από την τρύπα της βελόνας. Είναι ωστόσο η αδιαπραγμάτευτη και ρητή  σύζευξη αυτών των δύο στόχων, που οδηγεί τον υπεύθυνο του τομέα Ανάπτυξης του ΣΥΡΙΖΑ να σημειώσει:

‘’ο ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύεται για την επιστροφή μόνο του κατώτατου μισθού και της κατώτατης σύνταξης στα επίπεδα του 2009’’.

Σιγουρευτήκαμε λοιπόν ότι κανείς δε θα παίρνει κάτω από 751 ευρώ μισθό…

Ο Γ. Δραγασάκης, είναι απόλυτα σαφής με τη σειρά του  στην κατεύθυνση ‘’όχι άλλα δάνεια, όχι άλλα ελλείμματα, διατήρηση της δημοσιονομικής ισορροπίας, μέσα στο πλαίσιο της ευρωζώνης’’

 ‘’Όχι, δεν επιδιώκουμε αναβίωση της πολιτικής των ελλειμμάτων, πράγμα άλλωστε ανέφικτο από τη στιγμή που δεν υπάρχει η δυνατότητα κρατικού δανεισμού’’, σημειώνει χαρακτηριστικά, κατακεραυνώνοντας τις εθνικοποιήσεις ως ‘’κρατικό καπιταλισμό’’ και τονίζοντας παράλληλα τη  ‘’δυνατότητα χρηματοδότησης των δημοσίων επενδύσεων από ευρωομόλογα ή άλλον ευρωπαϊκό θεσμό’’.

Δεν ξέρουμε ποιος άλλος εκτός από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ πιστεύει πλέον ότι το ‘’ευρωπαϊκό κεκτημένο’’ μπορεί να είναι όπλο σωτηρίας και ότι η ΕΕ θα προωθήσει …δημόσιες επενδύσεις στην Ελλάδα, όταν ενορχηστρώνει ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή το ξεπούλημα και την ιδιωτικοποίηση των πάντων.

Αν όμως η πολιτική σαφήνεια του Γ. Δραγασάκη  σε μια αδιέξοδη γραμμή ευρω-καπιταλιστικής παραγωγικής ανασυγκρότησης παλαιάς κοπής, δεν αποτελεί έκπληξη, δεν μπορεί να πει κανείς το ίδιο για την επίδειξη μαύρου χιούμορ από τον τέως Αναπληρωτή Υπουργό Εθνικής Οικονομίας, στην Οικουμενική Κυβέρνηση  Ζολώτα ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΣΥΝ του 1990.

Να τι γράφει σχετικά:  

‘’Από ιστορική άποψη ιδιαίτερο στοιχείο της παρούσας κρίσης δεν βρίσκεται στην οικονομική αλλά στην ηθική, στην  αξιακή και στην οικολογική της διάσταση, δηλαδή στους σκοπούς και στα κίνητρα, τότε δεν είναι οι ποσοτικοί δείκτες αλλά η συλλογική και η προσωπική αξιοπρέπεια, το συλλογικό και ατομικό "ευ ζην" που με το σύγχρονο κοινωνικό περιεχόμενό του θα μπορούσε να γίνει ο στόχος και το μέσο του νέου τρόπου ανάπτυξης και των νέων προτύπων κατανάλωσης’’.

Δεν έπαθε και τίποτα κανείς με λίγα λόγια σε αυτή την καπιταλιστική κρίση και το άλεσμα στο γουδί της ευρωζώνης… ‘’Αξιακό’’ είναι καθώς φαίνεται το ζήτημα και ας μην λαϊκίζουμε άλλο για οικονομικές καταστροφές και πολύ περισσότερο για εργατική αντικαπιταλιστική απάντηση.          
   αριστερό blog
ostria