Έρχεται τσουνάμι στο Νότο της Ευρώπης

Του Ambrose Evans-Pritchard.

Η στρατηγική για την κρίση χρέους της ευρωζώνης κοντεύει να καταρρεύσει. Η πολυαναμενόμενη ανάκαμψη δεν έχει έρθει. Τα χρέη σε όλη τη Νότια Ευρώπη αυξάνονται με επιταχυνόμενο ρυθμό. Η πολιτική συγκατάθεση για ακραία μέτρα λιτότητας εξασθενεί σχεδόν σε κάθε κράτος της κρίσης. Και τώρα και η Fed επέφερε ένα πλήρες πιστωτικό σοκ.

Κανένας από τους βασικούς «παίκτες» της Ευρώπης δεν φαίνεται πρόθυμος να παραδεχθεί ότι η τρέχουσα στρατηγική είναι αδύνατον να υλοποιηθεί. Ελπίζουν να μπαλώσουν τις τρύπες μέχρι τις γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου, λες και αυτό θα κάνει κάποια διαφορά. Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που διέρρευσε επιβεβαιώνει ότι η Ελλάδα θα χάσει τους στόχους για μία ακόμα φορά και με μεγάλη διαφορά. Ισχυρίζεται ότιη Ελλάδα δεν έχει την «προθυμία ούτε και τη δυνατότητα» να συλλέξει φόρους.

Στην πραγματικότητα, η Αθήνα χάνει τους στόχους διότι η οικονομία της χώρας εξακολουθεί να βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση και αυτό οφείλεται στην υπερβολική λιτότητα. Το ΙΟΒΕ εκτιμά πως το ΑΕΠ θα συρρικνωθεί κατά 5% φέτος. Σε δημοσιογράφους έχει πει κατ' ιδίαν ότι το τελικό νούμερο μπορεί να είναι 7%. Η ελληνική σταθεροποίηση είναι μια οφθαλμαπάτη.

Η αργή κρίση στην Ιταλία αναζωπυρώνεται και πάλι. Η τροχιά του χρέους της έχει υπερβεί τη ζώνη κινδύνου τα τελευταία δύο χρόνια. Το χρέος ύψους 2,1 τρισ. ευρώ της χώρας -στο 129% του ΑΕΠ- μπορεί ήδη να έχει φτάσει στο σημείο χωρίς επιστροφή, για μια χώρα που δεν διαθέτει δικό της νόμισμα. Η Standard & Poor's δεν το είπε αυτό ξεκάθαρα όταν υποβάθμισε την αξιολόγηση της χώρας στο ΒΒΒ την Τρίτη. Αν όμως διαβάσει κανείς ανάμεσα στις γραμμές, σχεδόν λέει ότι το παιχνίδι τελείωσε για την Ιταλία. Σημειώνει πως αν η αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ παραμείνει κοντά στο μηδέν, η Ρώμη θα πρέπει να εμφανίζει πρωτογενές πλεόνασμα 5% του ΑΕΠ κάθε χρόνο για να σταθεροποιήσει το χρέος. «Οι κίνδυνοι απέναντι στο ενδεχόμενο επίτευξης ενός τέτοιου αποτελέσματος φαίνεται πως αυξάνονται», αναφέρει.

Πράγματι. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μόλις περιέκοψε τις προβλέψεις του για την Ιταλία για φέτος στο -1,8%. Η συνολική πτώση του ιταλικού ΑΕΠ από το 2007 θα φτάσει το 10%. Αυτό είναι οικονομική κρίση. Πώς όμως θα μπορέσει η χώρα να βγει από αυτήν την παγίδα, με ένα νόμισμα υπερτιμημένο κατά 20-30% εντός της ΟΝΕ;

Η κρίση στην Ισπανία πήρε νέα τροπή. Το κυβερνών Λαϊκό Κόμμα έχει εμπλακεί σε ένα σκάνδαλο δωροδοκίαςτόσο σοβαρό που δεν μπορεί πια με εύλογο τρόπο να συνεχίσει να απορρίπτει τις κατηγορίες, πόσο μάλλον να συσπειρώσει το έθνος για έναν ακόμα χρόνο περικοπών. Η El Mundo κάνει λόγο για ένα προεπαναστατικό κλίμα. Ένας ειρηνοδίκης ισχυρίζεται πως ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι δέχθηκε παράνομες πληρωμές όταν ήταν υπουργός. Η Αριστερά ζητά την κεφαλήν του επί πίνακι, όμως το ίδιο θέλουν και τα μέλη των Αρχών της Δικαιοσύνης, του Consejo General del Poder Judicial.

«Οι πολίτες δεν μπορούν να ανεχτούν μια κατάσταση στην οποία ο πρωθυπουργός έχει λάβει αδήλωτες πληρωμές», ανέφερε το μέλος του Consejo, Jose Manuel Gomez. Μεγάλο μέρος του κυβερνώντος κόμματος φαίνεται να έχει διαφθαρεί από ένα δίκτυο κρυφών χρηματοδοτήσεων. Εάν αποδειχθεί ότι αυτό πράγματι ισχύει, λέει ο κ. Gomez, τότε θα υπάρξει μια πολύ σοβαρή απειλή για την ισπανική δημοκρατία.

Η Πορτογαλία αρχίζει να απομακρύνεται. Το βιβλίο του καθηγητή João Ferreira do Amaral που τιτλοφορείται «Γιατί πρέπει να φύγουμε από το ευρώ» είναι best seller για μήνες. Ο ίδιος κατηγορεί τις Βρυξέλλες ότι επιβάλλουν τη θέληση της Γερμανίας και των πιστωτριών δυνάμεων.

Όπως η Ελλάδα, έτσι και η Πορτογαλία κυνηγάει την ουρά της σε ένα πτωτικό σπιράλ. Η οικονομική ύφεση του 3% ετησίως διαβρώνει τη φορολογική βάση, με αποτέλεσμα η Λισαβόνα να χάνει τους στόχους της για το έλλειμμα. Ένα νέο έγγραφο της Τράπεζας της Πορτογαλίας εξηγεί γιατί το πρόγραμμα δεν πάει καλά. Ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής είναι διπλάσιος του κανονικού, ή 2,0 στις μικρές ανοικτές οικονομίες σε περιόδους κρίσεων

Το καινούριο στοιχείο είναι ότι ο Vitor Gaspar, ο «αρχιερέας» της θεραπείας του σοκ της Πορτογαλίας, παραιτήθηκε. Κατηγορεί τους δειλούς για άρνηση να προχωρήσουν με μεγαλύτερη ένταση στις περικοπές. Μάλιστα, εξακολουθεί να αρνείται να αποδεχθεί ότι η στρατηγική των περικοπών μισθών και του αποπληθωρισμού σε μια χώρα με συνολικό χρέος 370% του ΑΕΠ πάντα είχε πιθανότητα να αποτύχει.

Εάν η Πορτογαλία προχωρήσει σε «εσωτερική υποτίμηση» εντός της ΟΝΕ, αυτό θα συρρικνώνει την οικονομική της βάση. Ωστόσο, το χρέος παραμένει. Αυτή είναι η επίπτωση του παρονομαστή. Το δημόσιο χρέος έχει εκτιναχθεί από το 93% στο 123% από το 2010.

Η έξοδος του Gaspar έκλεισε ένα κεφάλαιο. Οι μικρότεροι εταίροι του κυβερνητικού συνασπισμού απαιτούν αλλαγή πορείας. Άγνωστο παραμένει εάν ο πρόεδρος Anibal Cavaco Silva θα ζητήσει πρόωρες εκλογές, ανοίγοντας τον δρόμο για μια αριστερίζουσα κυβέρνηση, που θα τάσσεται κατά της λιτότητας.

Ο πορτογαλικός τύπος ήδη αναφέρει πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εργάζεται μυστικά πάνω σε ένα δεύτερο πακέτο διάσωσης, γεγονός που αποτελεί παραδοχή ότι όλα πάνε στραβά με την αρχική διάσωση ύψους 78 δισ. ευρώ από την τρόικα. Αυτό είναι ένα πολιτικό ναρκοπέδιο. Οποιαδήποτε νέα διάσωση θα χρειαστεί να ψηφιστεί από τη γερμανική Bundestag, η οποία είναι σίγουρο ότι θα απαιτήσει τρομακτικούς όρους εάν αυτό συμβεί πριν από τις εκλογές.

Οι ηγέτες της Ευρώπης έχουν ορκιστεί ότι δεν θα επαναλάβουν ποτέ το λάθος που έκαναν στην Ελλάδα,αναγκάζοντας ένα κράτος μέλος της ΟΝΕ να οδηγηθεί στη χρεοκοπία, με «κουρέματα» στις τράπεζες και στα συνταξιοδοτικά ταμεία. Εάν η Πορτογαλία χρειαστεί ελάφρυνση χρέους, τότε οι ηγέτες θα έρθουν αντιμέτωποι με μια άσχημη επιλογή: να παραβιάσουν τη δέσμευση αυτή και να διαλύσουν την εμπιστοσύνη της αγοράς ή να παραδεχθούν για πρώτη φορά ότι οι φορολογούμενοι θα πρέπει να επωμιστούν το βάρος της διατήρησης της ΟΝΕ. Όλα τα πακέτα διάσωσης, μέχρι στιγμής, είναι δάνεια. Τα κοινοβούλια των Γερμανών, των Ολλανδών, των Φινλανδών και των άλλων πιστωτών δεν χρειάστηκε μέχρι στιγμής να «αποκρυσταλλώσουν» ούτε 1 ευρώ ζημία.

Όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που οι σκέψεις της Fed για περιορισμό του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσής της προκαλούν αναταράξεις στις αγορές, αυξάνοντας τα κόστη δανεισμού κατά 70 μονάδες βάσης σε όλη την Ευρώπη. Οι αποδόσεις των ισπανικών 10ετών ομολόγων έχουν επιστρέψει στο 4,8%. Το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο από αυτό που φαίνεται, αφού η Ισπανία βρίσκεται ήδη σε αποπληθωρισμό εάν δεν υπολογιστούν οι φορολογικές στρεβλώσεις. Τα πραγματικά επιτόκια βρίσκονται στα ύψη.

Καθώς δεν κάνει τίποτα για να το αντισταθμίσει αυτό, η ΕΚΤ επιτρέπει την εξέλιξη μιας «παθητικής σύσφιγξης». Η προσπάθεια του Μάριο Ντράγκι να οδηγήσει σε μείωση του κόστους δανεισμού με τη νέα του πολιτική καθοδηγώντας εκ των προτέρων τις αγορές για τα επιτόκια, είναι σαν να φτύνει στον αέρα. Η ΕΚΤ πρέπει να ανοίξει τη νομισματική κάνουλα -όπως έκανε η Τράπεζα της Ιαπωνίας- για να προλάβει την ολίσθηση σε μια παγίδα αποπληθωρισμού και για να περιορίσει την καταστροφή μέχρι το επόμενο έτος. Αυτό όμως δεν πρόκειται να γίνει.

Σύμφωνα με το Der Spiegel, στο μπλοκ του οποίου ηγείται η Γερμανία, αγωνίστηκε με πάθος για να μην υπάρξει μείωση επιτοκίων στην τελευταία συνεδρίαση της ΕΚΤ, παρότι η ίδια η Γερμανία έρχεται αντιμέτωπη με τη στασιμότητα, την ώρα που η Κίνα και οι BRICs εκτροχιάζονται.

Οι αγορές έχουν αντιδράσει με αδιαφορία μέχρι στιγμής σε αυτές τις κυοφορούμενες κρίσεις στις ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου. Παραμένουν εκστασιασμένες με τον Ντράγκι και την υπόσχεση της ΕΚΤ να περιορίσει το κόστος δανεισμού της Ιταλίας και της Ισπανίας, ξεχνώντας ότι η ΕΚΤ μπορεί να ενεργήσει μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Αυτές οι προϋποθέσεις δεν μπορούν πλέον να υλοποιηθούν. Η πολιτική δεν τα πάει πουθενά καλά. Αργά ή γρήγορα, κάποιος θα πρέπει να «δει» αυτήν την τεράστια μπλόφα.

Ο Ambrose Evans-Pritchard καλύπτει θέματα διεθνούς οικονομίας για την Daily Telegraph. Έχει πείρα 30 ετών στον τομέα. Εντάχθηκε στο δυναμικό της εφημερίδας το 1991 αρχικά ως ανταποκριτής στην Ουάσιγκτον και εν συνεχεία καλύπτοντας ανάλογη θέση στις Βρυξέλλες.

Πηγή: euro2day.gr