H πανωλεθρία της Κύπρου

Εμείς διασώζουμε τις τράπεζες. Εμάς ποιος θα μας σώσει;

Του James Meek Πριν από χρόνια, στις πρώτες μέρες της κρίσης, η Κύπρος ήταν μια από τις πρώτες ευρωπαϊκές χώρες που καθησύχαζε τους  μικρομεσαίους καταθέτες εγγυόμενη τις καταθέσεις μέχρι 100.000 ευρώ. Αυτό σήμαινε πως η κυβέρνηση έδινε μια υπόσχεση: Οτιδήποτε μπορούσε να συμβεί σε μια τράπεζα. Μπορούσε να πτωχεύσει. Τα υποκαταστήματά της μπορούσαν να θρυμματιστούν σε βουναλάκια απο μπετόν και θραύσματα απο γυαλί, οι σέρβερ να εκραγούν μέσα σε ένα συντριβάνι από σπίθες, οι ταμίες και οι σύμβουλοι δανείων να πηδήξουν φλεγόμενοι απ τα παράθυρα του τέταρτου. Και πάλι, οι μικροκαταθέτες θα έπαιρναν τα λεφτά τους πίσω.   Ας υποθέσουμε, για παράδειγμα, μια κυπριακή τράπεζα που έχει υιοθετήσει αθέμιτες πρακτικές. Ας υποθέσουμε πως δέχθηκε καταθέσεις αξιόπιστων μικροκαταθετών, τις ανακάτεψε με χρήματα αβέβαιης προέλευσης από την Ανατολική Ευρώπη -βαλίτσες με μετρητά ήταν αποδεκτές- και τα χρησιμοποίησε για να τζογάρει, δανείζοντάς τα σε επισφαλείς επιχειρήσεις.  Ας υποθέσουμε ότι αυτές οι αθέμιτες πρακτικές αδυνάτισαν την τράπεζα σε σημείο που κατέρρευσε. Σύμφωνα με το πλάνο εγγύησης καταθέσεων, αυτό δεν θα ήταν καταστροφή.  Μια κακή επιχείρηση θα είχε υποκύψει στην πίεση της αγοράς. Οι μεγάλοι χαμένοι θα ήταν οι τραπεζίτες και τα μεγάλα ψάρια με εκατομμύρια κατατεθειμένα στις τράπεζες: θα έχαναν πολλά, αλλά τι κάναν με τόσα πολλά χρήματα, αν δεν ήξεραν πως να τα προσέχουν; Οι μικρομεσαίοι καταθέτες με 100.000 ευρώ ή λιγότερα, θα έβγαιναν από τον χαμό χωρίς ούτε μια γρατζουνιά, χωρίς να χάσουν ούτε σεντ. Και τότε, γιατί όταν πραγματικές τράπεζες στην Κύπρο αντιμετωπίζουν πραγματική οικονομική κατάρρευση ως αποτέλεσμα της συμπεριφοράς τους, δεν είναι οι ίδιες οι τράπεζες που υποφέρουν, ούτε οι ηλίθιοι πλούσιοι που έκρυβαν εκεί τα χρήματά τους, αλλά οι μικρομεσαίοι καταθέτες στους οποίους είχαν υποσχεθεί οτι τα χρήματά τους είναι ιερά; Αυτοί που πίστευαν οτι ήταν ασφαλείς λόγω της εγγύησης βάλλονται τώρα με έναν φόρο 6,75 ευρώ για κάθε εκατό που έχουν ως κατάθεση, για να σώσουν τις τράπεζες  που τους εξαπάτησαν. Είναι αλήθεια πως εκείνοι με καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ αναγκάζονται να πληρώσουν περισσότερα -9.90 για κάθε 100 ευρώ- αλλά το παιχνίδι με τα ποσοστά είναι απο μόνο του ένα παιχνίδι για τους πλούσιους, ενώ οι λιγότερο εύποροι ζούνε σε έναν κόσμο απόλυτων αριθμών. Ένας καταθέτης του ενός εκατομμυρίου ευρώ έχει ακόμα 901.000 ευρώ μετά την είσπραξη. Αν αποταμιεύσεις για ένα αεροπορικό εισιτήριο των 200 ευρώ, και οι αποταμιεύσεις σου πάνε από τα 200 στα 186,50 ευρώ, δεν πετάς.  Καθώς γράφω, κύπριοι και γερμανοί πολιτικοί κατηγορούν ο ένας τον άλλο για τους όρους της συμφωνίας. Μου φαίνεται ότι αυτό χάνει εντελώς το νόημα. Είτε ήταν η Γερμανία αυτή στην οποία πρέπει να ρίξουμε το φταίξιμο, επειδή επέμεινε  οι πελάτες των τραπεζών  να βοηθήσουν την πληρωμή ενός δανείου για την αναδιάρθρωση των τραπεζων της Κύπρου, είτε η Κύπρος, επειδή δεν ήθελε να υπερ-φολορογήσει τους ρώσους που έχουν ρίξει τόσο χρήμα στο νησί, το δεδομένο είναι πως καμία απ τις δυο πλευρές δεν ήταν προετοιμασμένη να επιμείνει στην τήρηση της συμφωνίας να προστατευθούν οι λιγότερο εύποροι. Ούτε κάποια απ τις πλευρές, όπως φαίνεται, τόλμησε να εξετάσει το ενδεχόμενο να ζητήσει απ τα μεγάλα, ξένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που ήταν αρκετά ανόητα ώστε να δανείσουν στις κυπριακές τράπεζες 1,7 δισεκατομμύρια όλα αυτά τα χρόνια να υποστούν απώλειες γι αυτή την επένδυση.   Η πιο προβλέψιμη στιγμή  της πανωλεθρίας της Κύπρου ήταν όταν ο Τζώρτζ Όσμπορν προσπάθησε να την παρουσιάσει σαν μια τρομερή προειδοποίηση προς την Βρετανία να συνεχίσει στον δρόμο της λιτότητας, αλλιώς θα αντιμετωπίσει την καταστροφή. Οτιδήποτε κακό συμβαίνει στην Ευρώπη είναι για τον Τζωρτζ Όσμπορν μια τρομερή προειδοποίηση προς την Βρετανία να συνεχίσει στον δρόμο της λιτότητας, αλλιώς θα αντιμετωπίσει την καταστροφή. Τα πρόσφατα γεγονότα της Κύπρου δεν έχουν καμία σχέση με τις συνήθεις κρατικές δαπάνες, με την λιτότητα ή τα κίνητρα, και έχουν απόλυτη σχέση με όσα συνέβησαν στην Βρετανία, την Ιρλανδία και την Ισλανδία πριν από περίπου πέντε χρόνια.  Αυτό που συμβαίνει στην Κύπρο δεν είναι, στον πυρήνα του, ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να πληρώσει τα έξοδά της, αλλά οτι οι τράπεζες δεν μπορούν να πληρώσουν και πρέπει να σωθούν από την κυβέρνηση. Αν υπάρχει μια κυβερνητική αποτυχία, δεν έγκειται στο ότι ξόδευε πέρα από τις δυνατότητές της, αλλά το οτι επέτρεψε στον τραπεζικό τομέα να φουσκώσει σε αλλόκοτα, μη-βιώσιμα μεγέθη, σαν ένα περίεργο όργανο που πρηζόταν ως το σημείο που δεν μπορεί να αφαιρεθεί χωρίς να καταστρέψει τον άνθρωπο, και όλες οι λειτουργίες του σώματος αφιερώνονταν σε αυτό. Στην Κύπρο οι λιγότερο εύποροι είναι αντιμέτωποι με έναν φόρο καταθέσεων για την διάσωση των τραπεζών τους από την Ευρώπη και το ΔΝΤ. Στην Βρετανία συνεχίζουμε να υπομένουμε περικοπές, υψηλότερο ΦΠΑ και τον κρυφό φόρο ενός αδυνατισμένου νομίσματος ως συνέπεια της διάσωσης των τραπεζών που συντελέστηκε με δικούς μας πόρους. Εμείς διασώζουμε τις τράπεζες. Εμάς ποιος θα μας σώσει; Μετάφραση: Ντίνα Τζουβάλα Πηγή: London Review of Books blog