Η απώτερη αιτία της σημερινής πολυδιάστατης κρίσης (οικονομικής, οικολογικής, πολιτικής, κοινωνικής, πολιτισμικής) είναι η συγκέντρωση εξουσίας/δύναμης στα χέρια διαφόρων ελίτ την οποία παράγει και αναπαράγει η δυναμική του συστήματος της οικονομίας της αγοράς (στη σημερινή διεθνοποιημένη μορφή του) και το πολιτικό του συμπλήρωμα, η δήθεν δημοκρατία που στηρίζεται στις αντιπροσωπευτικές μορφές διακυβέρνησης
ΑΚΟΝΙΣΤΕ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ, ΝΑ ΣΦΑΞΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Εάν δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα μάτια σας για να βλέπετε, τότε θα τα χρειαστείτε για να κλάψετε
Η εταιρεία American
Express απέσυρε χορηγία ύψους τεσσάρων εκατομμυρίων δολαρίων από την
περιοδεία του Ρότζερ Γουότερς των Pink Floyd λόγω της στήριξης που
παρέχει στα δικαιώματα των Παλαιστινίων, υποστηρίζει η New York Post, επικαλούμενη εκπρόσωπο της εταιρείας.
«Δεν θέλαμε να
είμαστε τμήμα αυτής της αντι-ισραηλινής ρητορικής» φέρεται να δήλωσε ο
εκπρόσωπος αναφερόμενος στα σχόλια που είχε κάνει ο γνωστός τραγουδιστής
υπέρ του κινήματος για το μποϊκοτάζ του Ισραήλ (BDS).
Πριν από
λίγες εβδομάδες ο Ρότζερ Γουότερς είχε ενώσει τη φωνή του με τα υπόλοιπα
μέλη των Pink Floyd για την υποστήριξη των δικαιωμάτων των
αποκλεισμένων κατοίκων της Γάζας όπως είχε κάνει επίσης η Πάτι Σμιθ και
άλλοι καλλιτέχνες.
Ο ίδιος έκανε εκτενείς αναφορές στο BDS και
επιτέθηκε στον Ντόναλντ Τραμπ στο φεστιβάλ Oldchella, όπου συμμετείχε
μαζί με τους Rolling Stones, τον Μπομπ Ντίλαν, τον Νιλ Γιάνγκ και
άλλους.
O Κώστας Καρυωτάκης γεννήθηκε στις 30 του Οκτώβρη του 1896 στην Τρίπολη στο σπίτι της μητέρας του Αικατερίνης (Κατίγκως) Σκάγιαννη. Είχε ακόμη έναν αδελφό, τον Θάνο, που γεννήθηκε το 1899 και σταδιοδρόμησε ως τραπεζικός υπάλληλος και μια αδελφή ένα χρόνο μεγαλύτερή του, τη Νίτσα, που παντρεύτηκε το δικηγόρο Παναγιώτη Νικολετόπουλο. «Ο ίδιος ήταν κοντός, αδύνατος, ένα λυμφατικό αγοράκι», θα γράψει η Λιλή Ζωγράφου, «που δε θύμιζε σε τίποτα τα γεροδεμένα κι όμορφα αδέλφια του, δίνοντας την εντύπωση ενός μάλλον κουτούτσικου παιδιού. Το ντροπαλό και λιγομίλητο παιδί γίνεται ο δειλός και χωρίς σιγουριά άντρας».
Το επάγγελμα του πατέρα του Γεώργιου Καρυωτάκη – πολιτικός μηχανικός του Υπουργείου Δημοσίων Έργων – τον ανάγκασε να ζήσει σε διάφορες επαρχιακές πόλεις, όταν εκείνος έπαιρνε μεταθέσεις ως νομομηχανικός. Έτσι έζησε κατά καιρούς στη Λευκάδα, την Κεφαλονιά, την Καλαμάτα, την Πάτρα, την Αθήνα, μα και στα Χανιά. Στην κρητική πρωτεύουσα -τα Χανιά- έζησε τον περισσότερο καιρό, εκεί τελείωσε το Γυμνάσιο κι εκεί περνούσε τα καλοκαίρια του ως φοιτητής.
Ο Καρυωτάκης στα Χανιά δεν έκανε πολλές παρέες, ήταν ένα παιδί δειλό, ασθενικό και πάντα φοβισμένο.
Δεν τον “έπαιζαν” οι συμμαθητές του, τον φώναζαν “γέρο” και τον απέφευγαν συστηματικά: «Όσο είναι μικρός, λοιπόν, ο Καρυωτάκης, τα παιδιά τον αποφεύγουν. Δε θα τρέξει, δε θα ξεφωνίσει, δε θα ξεκαρδιστεί. Περήφανος και τρομοκρατημένος, ίσως, να καταλαγιάσει φυλακίζοντας μέσα του ένα σμάρι πουλιά που λαχταρούν να ορμήσουν στο πανηγύρι του σούρουπου», θα γράψει με τρυφερότητα και λυρισμό για τον ποιητή η Λιλή Ζωγράφου. «Ο λιγοστός αυθορμητισμός, που πιθανόν να του άφησε η “αυστηρή ανατροφή”, θα ξεψυχήσει στην αμείλικτη και άκαρδη αδιαφορία των συνομηλίκων του».
Είναι αυτή η σκληρότητα των συμμαθητών του που τον έκανε να ζει, σχεδόν, μόνος του στα Χανιά, με συντροφιά τη μελαγχολία του, προσπαθώντας ν” αντλήσει από μέσα του τη δύναμη της παρηγοριάς, μελετώντας αδιάκοπα, ώστε με την πνευματική του ανωτερότητα, ν” αντιδράσει στην πληκτική αδιαφορία που τον κύκλωνε. Έτσι, όντας γεννημένος ποιητής, ρίχτηκε με πάθος να δημιουργήσει μια γενναία ξεχωριστή πραγματοποίηση, μια καινούρια
[…] Φύγε, η καρδιά μου νοσταλγεί την άπειρη γαλήνη!
Ταράζει και η ανάσα σου τα μαύρα της Στυγός
Νερά 1, που με πηγαίνουν, όπως είμαι ναυαγός,
Εκεί, στο απόλυτο Μηδέν, στην Απεραντοσύνη.
(Κώστας Καρυωτάκης,
ΦΥΓΕ, Η ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ ΝΟΣΤΑΛΓΕΙ…) 2
Στα Χανιά, άλλωστε, ο Καρυωτάκης θα γράψει τα πρώτα του “στιχάκια” στα δεκαέξι του χρόνια: «Από κει κι έπειτα θα συνεχίσει να γράφει μανιασμένα κι ακόμη πιο μανιασμένα θα στέλνει διπλά και τριπλά αντίγραφα σ” όλες τις φυλλάδες της εποχής» 10.
Ήταν κάποια πρωτόλεια στιχουργήματα και πεζογραφήματα της πρώτης του νεότητας (1913-1916), «που ο ίδιος τα αποκήρυξε σιωπηρά με την έκδοση της πρώτης του, ακόμη ανώριμης, συλλογής» 11, που έφερε τον τίτλο:
«Ο πόνος του ανθρώπου και των πραμάτων» (1919). Στο σύνολό τους ήταν ρηχά ακόμα και ποιητικά ανεπεξέργαστα γυμνάσματα, τα οποία δεν καταφέρνουν να ηλεκτρίσουν με την έντασή τους τον ψυχισμό του αναγνώστη. Σε μερικά, ωστόσο, από αυτά διακρίνεται ο μόχθος του νεαρού ποιητή για τη γνώση της τεχνικής του στίχου και την κατάκτηση της μετρικής αρτιότητας, όπως π.χ. συμβαίνει με το ΣΟΝΕΤΟ 12:
ΣΟΝΕΤΟ 13
Τα φύλλα κιτρινίσανε και πέφτοντας στο χώμα,
ξεχύνονται σ” αφάνταστο, σ” απότρελο χόρο.
Τα λουλουδάκια κλείσανε το θεϊκό τους στόμα
και γέρνουν άθελα στη γη, κοπάδι θλιβερό.
Ο ήλιος που άλλοτε, που χθες, προχθές ακόμα
εσκόρπιζε το γέλιο του, ψηλά, το λαμπερό,
σκυθρώπασε, και έπνιξε τ” ολόχρυσό του χρώμα
στα μολυβένια σύννεφα που πέρα εκεί θωρώ.
Η θάλασσα εφούσκωσε κι εθέριεψε το κύμα,
στο πεζοδρόμι η βροχή χτυπάει ρυθμικά
και του διαβάτη βιαστικό ακούγεται το βήμα.
Απ” τη βροχή ετρόμαξαν τ” αθώα χελιδόνια
και σαν πετάνε φαίνεται πως λένε μυστικά:
«Εμπρός, εμπρός, να φύγουμε, θ” αρχίσουνε τα χιόνια».
Σε άλλα νεανικά του στιχουργήματα αχνοφαίνονται οι τάσεις του ψυχισμού του και η αγωνία για τη μετουσίωση, δηλαδή την ποιητική αποτύπωση του βαθύτερου του συναισθήματος, που στην ώριμη τουλάχιστον φάση αυτού του νεορομαντικού ποιητή του Μεσοπολέμου τραγικά θα μετεωρίζεται μεταξύ μηδέν και απείρου, έρωτα και θανάτου.
Τα στιχουργήματά του αυτά μπορεί να μην ήταν σπουδαία, συγκίνησαν εντούτοις μια νεαρή κι ευαίσθητη ψυχή, τη Χανιώτισσα Άννα Σκορδύλη, που το 1913 έδωσε στον 17χρονο ποιητή το πρώτο βραβείο στην καρδιά της, αφού τον ερωτεύτηκε. Μα και ο Κώστας Καρυωτάκης ήταν ερωτευμένος, όπως αφήνουν να εννοηθεί μερικά από τα στιχουργήματα αυτής της περιόδου:
ΞΕΡΩ 14
Ξέρω μια όμορφη μικρή, μια θεϊκιά κοπέλα.
Τα παιδικά φουστάνια της να φαίνονται αφήνουν
δυο πόδια ως το γόνατο -ω πειρασμός! ω τρέλα!-
και τ” άλικα 15 τα χείλια της σωρό τα γέλια χύνουν.
Όπου διαβεί κι όπου σταθεί, την ηδονή σκορπίζει.
Και νιώθεις ολοπύρινες ματιές να σου καρφώνει
όταν το φουστανάκι της με χάρη ανεμίζει
και τ” άσπρα κρύφια κάλλη της τ” αφράτα φανερώνει.
Τα μάτια της δοκίμασα να δω ποιο έχουν χρώμα.
Αστράφτουν κείνα και θαρρώ πως “Τ” είδες;” μου φωνάζουν.
“Θαμπώθηκα!” τους λέω “γω, κι αυτά μου λεν ακόμα:
“Μπορείς να δεις τον ήλιο;” Ναι, πως τον ήλιο μοιάζουν!
Είναι ξανθή, μελαχρινή; Δεν ξέρω, στο Θεό μου!
Όσες φορές εκοίταξα τη λαμπερή μορφή της,
οι ομορφιές μ” εστράβωσαν. Και χάνω τον καιρό μου
όταν παιδεύουμαι να βρω τί κρύβει η ψυχή της.
Ο έρωτάς τους, ωστόσο, δεν κράτησε πολύ, γιατί ο Καρυωτάκης τον ίδιο χρόνο έφυγε από τα Χανιά (που ήταν διορισμένος ο πατέρας του), για να σπουδάσει νομικά στην Αθήνα. Και μπορεί ο ποιητής να παραθέριζε τα καλοκαίρια στην -πάλαι ποτέ- πρωτεύουσα της Κρητικής Πολιτείας, το αντικείμενο, όμως, του πόθου του, η ωραία κόρη Άννα Σκορδύλη, το 1915 παντρεύτηκε κάποιον άλλον. Ο δεσμός, εντούτοις, των δύο εραστών, ο οποίος προφανώς δεν ήταν μόνο φιλολογικός (όπως ισχυρίζεται η Λιλή Ζωγράφου παίρνοντας αφορμή από τα ασήμαντα γραμματάκια της νεαράς που διασώθηκαν), σύμφωνα με κάποιες -μάλλον έγκυρες- βιογραφικές πληροφορίες, συνεχίστηκε, με διακοπές, τουλάχιστον μέχρι το 1922 16.
Είναι αλήθεια πως η ερωτική σχέση του ιδανικού αυτόχειρα ποιητή Κώστα Καρυωτάκη με την Άννα Σκορδύλη δεν υπήρξε σφοδρή, μιας και ήταν σημαδεμένη από τη ρηχότητα και την αψάδα της ηλικίας των δύο νέων. Γι” αυτό -πράγματι- φαντάζει αστείος ο ισχυρισμός του πρώτου βιογράφου του πως “καμιά άλλη γυναίκα δεν φαίνεται να έπαιξε τόσο μεγάλο ρόλο στη ζωή του” 17, όταν μάλιστα ξέρουμε πως στη συνέχεια υπήρξε ο βαθύς, μα άτυχος κι αυτός, δεσμός του με την όμορφη και χειραφετημένη (για τα μέτρα της εποχής) ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη, η οποία τον αγάπησε τόσο βαθιά, ώστε να του “χαρίσει” τη ζωή και κάποιους από τους ωραιότερους στίχους της, όπως αυτούς που έγραψε για τον νεκρό σύντροφό της στο πολύ όμορφο λυρικό της ποίημα: “Μόνο γιατί μ” αγάπησες”. Τι κι αν η ζωή τους χώρισε; Η Πολυδούρη κουβαλούσε τον Καρυωτάκη εντός της, ήταν κάθε στιγμή παρών μέσα της στην τρανταχτή του απουσία.
[…] Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα,
γι’ αυτό η ζωή μου εδόθη.
Στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη
μένα η ζωή πληρώθη.Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα.
Μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου
μου χάρισε η αυγή ρόδα στα χέρια.
Για να φωτίσω μια στιγμή το δρόμο σου
μου γέμισε τα μάτια η νύχτα αστέρια,
μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου.
Μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες
έζησα, να πληθαίνω
τα ονείρατά σου, ωραίε που βασίλεψες
κ’ έτσι γλυκά πεθαίνω
μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες.
(Μαρία Πολυδούρη,
Μόνο γιατί μ’ αγάπησες,
Οι τρίλιες που σβήνουν, 1928).
Από την άλλη, ωστόσο, πλευρά η ερωτική σχέση του Κώστα Καρυωτάκη με την Άννα Σκορδύλη ή καλύτερα ο τρόπος που αυτή διακόπηκε τον γκρέμισε για έναν καιρό στα βάραθρα της ερωτικής απογοήτευσης, έγινε δηλαδή αφορμή για την πρώτη συναισθηματική του αποκαρδίωση του, γεγονός που επέτεινε το βασανιστικό συναίσθημα της μειονεκτικότητάς του. Η ανάμνηση αυτής της ψυχικής δοκιμασίας αποτυπώνεται καθαρά σε ένα νεανικό του ποίημα που δημοσιεύτηκε σε περιοδικό, δεν βρήκε, όμως, τη θέση του στις δύο τελευταίες συλλογές του ποιητή, τα ΝΗΠΕΝΘΗ (1921) και τις ΕΛΕΓΕΙΕΣ ΚΑΙ ΣΑΤΙΡΕΣ (1927), συνεπώς μπορεί να θεωρηθεί από τον ίδιο τον ποιητή αποκηρυγμένο:
ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΟΥ
Τα γράμματά σου τα “χω, Αγάπη πρώτη,
σε ατίμητο κουτί, μες στην καρδιά μου.
Τα γράμματά σου πνέουνε τη νιότη
κι ανθίζουνε την όψιμη χαρά μου.
Τα γράμματά σου, πόσα μου μιλούνε
με τις στραβές γραμμές και τα λαθάκια!
Τρέμουν, γελάνε, κλαίνε, ανιστορούνε
παιχνίδισμα τη ζούλια και την κάκια…
Το μύρο στους φακέλους που είχες ραντίσει,
του Καιρού δεν το σβήσανε τα χνότα.
Παρόμοια ας ήταν να μην είχε σβήσει
η απονιά σου τα ονείρατα τα πρώτα!
Τα γράμματά σου πάνε, Αγάπη μόνη,
βάρκες λευκές, τη σκέψη μου εκεί κάτου.
Τα γράμματά σου τάφοι· δεν τελειώνει
απάνω τους η λέξη του Θανάτου.
Είναι γνωστή στους περισσότερους η συνέχεια της διαδρομής στη σύντομη ζωή του Κώστα Καρυωτάκη, αυτού του αριστουργηματικά απαισιόδοξου ποιητή μέχρι να οπλίσει τη σκανδάλη και να πυροβολήσει την καρδιά του εγκαταλείποντας το αιμόρφυτο σαρκίο του κάτω από έναν ευκάλυπτο στην άκρη της Πρέβεζας, τον Ιούλιο του 1928, σε ηλικία 32 χρονών.
Όντας απογοητευμένος απόλυτα από την πραγματικότητα που βίωνε και μη έχοντας ούτε την παραμικρή ελπίδα για κάποια, έστω πνευματική ανάταση, ζώντας μέσα σ” ένα περιβάλλον θλιβερό και άχαρο από κάθε πλευρά, αηδιασμένος από τον περίγυρό του και έχοντας μέσα του την πεισιθανάτια αγωνία, έγραψε τους πικρόχολους στίχους για την «Πρέβεζα», πριν αποχαιρετήσει τον μάταιο τούτον κόσμο.
Στην τελευταία του, μάλιστα, αποχαιρετιστήρια επιστολή θα γράψει ως υστερόγραφο, όχι χωρίς κάποια δόση αυτοσαρκασμού και θανατηφόρας ειρωνείας τα εξής: «Και για ν’ αλλάξουμε τόνο. Συμβουλεύω όσους ξέρουν κολύμπι να μην επιχειρήσουνε ποτέ να αυτοκτονήσουν δια θαλάσσης. Όλη νύχτα απόψε επί δέκα ώρες, εδερνόμουν με τα κύματα. Ήπια άφθονο νερό, αλλά κάθε τόσο, χωρίς να καταλάβω πώς, το στόμα μου ανέβαινε στην επιφάνεια. Ωρισμένως, κάποτε, όταν μου δοθεί η ευκαιρία, θα γράψω τις εντυπώσεις ενός πνιγμένου».
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Τα Νερά της Στυγός είναι οι πηγές του ποταμού Κράθη στον Χελμό της Αχαΐας. Κατά την μυθολογία, η Στύγα ήταν Ωκεανίδα που είχε το παλάτι της στα Τάρταρα. Στα ύδατα της Στύγας ορκίζονταν όλοι οι θεοί, ακόμη και ο ήλιος: ήταν ο μεγαλύτερος όρκος που μπορούσε να κάνει ένας θεός και εκεί εξέτιαν την ποινή τους οι θεοί όταν ήταν τιμωρημένοι. Έλεγαν πως όποιο ον ζωντανό έπινε από το νερό της πέθαινε, και οποιοδήποτε μέταλλο το βουτούσαν στο νερά της έλιωνε.
2. Κώστας Γ. Καρυωτάκης, ΦΥΓΕ, Η ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ ΝΟΣΤΑΛΓΕΙ (απόσπασμα), που περιέχεται στην ποιητική συλλογή Ελεγεία και Σάτιρες, βλ.: Κ. Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα και πεζά, επιμέλεια Γ. Π. Σαββίδης, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1993, σελ. 69.
3. λυμφατικός -ή -ό & λεμφατικός -ή -ό: που πάσχει από κακή (υπέρμετρη) λειτουργία του λεμφικού συστήματος και είναι συνήθ. αδύνατος, ωχρός και ανόρεχτος· (πρβ. καχεκτικός). || (ως ουσ.) ο λυμφατικός. [λόγ.: λυμφ-: γαλλ. lymphatique (-ique = -ικός].
4. Λιλή Ζωγράφου, Κώστας Καρυωτάκης – Μαρία Πολυδούρη και η αρχή της αμφισβήτησης, εκδόσεις Γαβριηλίδης, τέταρτη έκδοση, Αθήνα 1990, σελ. 22.
5. Αποφοίτησε το 1913 από το 1ο Γυμνάσιο Χανίων με βαθμό «λίαν καλώς».
6. Κώστας Γ. Καρυωτάκης, ΥΠΟΘΗΚΑΙ, που περιέχεται στην ποιητική συλλογή Ελεγεία και Σάτιρες, βλ.: Κ. Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα και πεζά, ο.π., σελ. 106.
15. άλικος -η -ο [τουρκ. al -ικος]: που έχει ζωηρό κόκκινο χρώμα, όπως το ζωντανό αίμα: Άλικα τριαντάφυλλα. Tα χείλια της ήταν κατακόκκινα, άλικα.
16. Βλ. Κώστας Καρυωτάκης – Χρονολόγιο. Αυτός ο πίνακας δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «ἡ Λέξη», στο ειδικό αφιέρωμα για τα 60 χρόνια από το θάνατο του ποιητή, στο διπλό τεύχος [79-80], Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1988, σελίδες 804-807.
Η πραγματική απειλή για τις Η.Π.Α. δεν είναι τα ρωσικά πυρηνικά
όπλα, αλλά ο χάρτινος πύργος των δολαρίων χωρίς αντίκρισμα – τα οποία
στηρίζονται σε μία χώρα που έχει προ πολλού υπερχρεωθεί, ευρισκόμενη σε
πορεία οικονομικής και πολιτικής παρακμής.
.
Όπως έχουμε αναφέρει πολλές φορές, ο πρόεδρος Putin και η Ρωσία,
η Κίνα επίσης, δεν έχουν καμία διάθεση να αποδεχθούν την παγκόσμια
ηγεμονία των Η.Π.Α. – γνωρίζοντας πως για να τα καταφέρουν, πρέπει με
κάθε τρόπο να αποδεσμευθούν από το δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Στα
πλαίσια αυτά, το μεγαλύτερο γεωπολιτικό όπλο της Ρωσίας δεν είναι τα
πυρηνικά ή/και η στρατιωτική της ισχύς, αλλά το νόμισμα – αρκεί βέβαια
να στηριχθεί σε μία διαχρονική αξία, όπως είναι ο χρυσός.
Ως εκ τούτου η χώρα, έχοντας την άποψη πως ο επόμενος παγκόσμιος
πόλεμος θα είναι συναλλαγματικός, αφενός μεν αυξάνει ραγδαία τα
αποθέματα της σε χρυσό, αφετέρου σχεδιάζει να αλλάξει το σύμβολο του
εθνικού της νομίσματος με την ονομασία Bank of Russia – e1475520013798
(γράφημα), χρησιμοποιώντας μία ανάλογη εικόνα με αυτή του δολαρίου ($),
της στερλίνας, του γεν και του ευρώ (€), τα οποία εμπεριέχουν γραμμές
επάνω στο σύμβολο.
Υπενθυμίζουμε εδώ πως η Ρωσία, σε συνεργασία με την Κίνα, προωθεί σταδιακά την απεξάρτηση της από τα πετροδολάρια, από το αμερικανικό σύστημα του χρέους (ανάλυση), καθώς επίσης από το «μονοπωλιακό» δυτικό σύστημα πληρωμών Swift –
στο οποίο συμμετέχουν περί τα 10.500 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε 215
χώρες, με αποτέλεσμα σχεδόν κάθε τραπεζική συναλλαγή στον πλανήτη να
εκτελείται μέσω αυτού (οπότε αποτελεί το μεγαλύτερο οικονομικό όπλο των
Η.Π.Α.).
Το γεγονός αυτό δίνει τη δυνατότητα στη Δύση (Η.Π.Α.), να μπορεί
να επιφέρει ένα ισχυρότατο πλήγμα σε όποια χώρα θελήσει, απλά και μόνο
«βγάζοντας της την πρίζα» από το σύστημα Swift – όπως έγινε πρόσφατα με
το Ιράν.
Παράλληλα, η Ρωσία σχεδιάζει την έκδοση ομολόγων στο κινεζικό νόμισμα (άρθρο), έχοντας δρομολογήσει σε συνεργασία με όλες τις χώρες των BRICS μία νέα Παγκόσμια Τράπεζα και ένα «εναλλακτικό» μίνι ΔΝΤ (ανάλυση) – ενώ ταυτόχρονα ισχυροποιεί την εγχώρια οικονομία της, έτσι ώστε να μπορεί να στηρίζει το νόμισμα της (άρθρο), σε συνδυασμό με τα αποθέματα χρυσού που συσσωρεύει (γράφημα).
Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη των αποθεμάτων χρυσού της Ρωσίας
.
Περαιτέρω, με το «χρυσό ρούβλι»
να πλησιάζει όλο και πιο κοντά, πιθανότατα σε συνεργασία με την Κίνα
που διαθέτει αποθέματα χρυσού 1.800 τόνων, η ρωσική κεντρική τράπεζα
ανακοίνωσε πως έχει τοποθετήσει ως στόχο πληθωρισμού το σταθεροποιητικό
4% – ενώ η συμμαχία της Ρωσίας με την Κίνα θα μπορούσε να ασκήσει έμμεσο
ή ακόμη και άμεσο έλεγχο στα αποθέματα χρυσού του ΔΝΤ, όγκου άνω των
2.800 τόνων. Έτσι οι δύο χώρες θα είχαν τη δυνατότητα να ανταγωνισθούν
τις Η.Π.Α. που διαθέτουν αποθέματα χρυσού περί τους 8.100 τόνους – ενώ η
οικονομία της υπερδύναμης είναι πλημυρισμένη στα χρέη, όπου μόνο αυτά του δημοσίου πλησιάζουν τα 20 τρις $.
Ως εκ τούτου αρκετοί θεωρούν ότι, η πραγματική απειλή για τις
Η.Π.Α. δεν είναι τα ρωσικά πυρηνικά όπλα, αλλά ο χάρτινος πύργος των
δολαρίων χωρίς αντίκρισμα – τα οποία στηρίζονται σε μία οικονομία που
έχει προ πολλού υπερχρεωθεί, ευρισκόμενη σε πορεία παρακμής.Δυστυχώς δε,
η παρακμή δεν αφορά μόνο την οικονομία της υπερδύναμης αλλά, επίσης,
την πολιτική της – πόσο μάλλον όταν ο ένας εκ των δύο υποψηφίων για την
προεδρία, η κυρία Clinton, ελέγχεται ξανά από το FBI ποινικά, μερικές
μόνο ημέρες πριν από τις εκλογές, ενώ οι αγορές δεν έχουν καθόλου
προεξοφλήσει το τεράστιο πολιτικό ρίσκο.
Το βασικό πρόβλημα πάντως της κυρίας Clinton δεν είναι τα
e-mails που εξαφάνισε, δήθεν κατά λάθος, αλλά η «διαπλοκή» – με την
έννοια της προώθησης των ιδιωτικών συμφερόντων της οικογένειας της, μέσω
των δημοσίων αξιωμάτων της. Σύμφωνα με γνωστό αναλυτή της Wall Street
και επενδυτή, ο οποίος ερεύνησε διεξοδικά τα φορολογικά στοιχεία του
ιδρύματος Clinton, «το ίδρυμα δεν είχε/έχει καμία κοινωφελή
δραστηριότητα, αφού πρόκειται για μία τεράστια φορολογική απάτη δήθεν
δωρεών» (πηγή)
Με απλά λόγια, το ίδρυμα δεν έχει κανένα δικαίωμα φορολογικών
απαλλαγών, όπως άλλες ΜΚΟ – ενώ τα έσοδα του θα έπρεπε να καταχωρούνται
στα εισοδήματα της οικογένειας Clinton, επειδή δεν χρησιμοποιούνταν για
κοινωφελείς δωρεές, αλλά κατέληγαν απευθείας στις τσέπες της
οικογένειας. Ενδιαφέρον εν προκειμένω έχει ένα κείμενο της WSJ (πηγή),
μέσω του οποίου η εφημερίδα αναρωτιέται γιατί δεν ερεύνησαν οι
φορολογικές αρχές το ίδρυμα στο παρελθόν – αφού η φοροδιαφυγή που
διεξήγαγε ήταν τεράστια.
Επίλογος
Ελπίζουμε και ευχόμαστε να κατανοήσουμε κάποια στιγμή όλοι εμείς
οι Έλληνες ότι, η διαφθορά και η διαπλοκή της πολιτικής εξουσίας με την
οικονομική, καθώς επίσης με τα ΜΜΕ δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο,
αλλά παγκόσμιο – οπότε δεν είναι θετικό να θεωρούμε μόνο τη χώρα μας
ένοχη, μετατρεπόμενοι σε θύματα των ξένων συμφερόντων.
Το ίδιο συμβαίνει με τη φοροδιαφυγή, όπου η δήθεν ηθική Γερμανία κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις στον πλανήτη (ανάλυση), ενώ κάτι ανάλογο ισχύει τόσο για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος (άρθρο), όσο και τις απάτες (ανάλυση)
– οι οποίες ναι μεν δεν λείπουν από τη χώρα μας, αλλά το μέγεθος τους
είναι κατά πολύ μικρότερο, από αυτό των άλλων χωρών (οπότε σωστά
χαρακτηριζόμαστε ως «μικροαπατεώνες»).
Οφείλει ίσως να σημειωθεί εδώ πώς η μεγαλύτερη «όαση
φοροδιαφυγής» λειτουργεί πλέον στο Delaware των Η.Π.Α. – στο οποίο
επιτρέπονται ακόμη και οι τραπεζικοί λογαριασμοί με νούμερα, με
ιδιοκτήτες που δεν μπορούν να «ταυτολογηθούν».
Όλα αυτά δεν σημαίνουν βέβαια ότι, θα πρέπει να συμψηφίζουμε τις
παράνομες αυτές πράξεις με τις δικές μας, θεωρώντας πως αφού δεν έχουν
μόνο ελληνική προέλευση, είναι αποδεκτές – αλλά αντίθετα ότι, δεν πρέπει
να κατηγορούμε μόνο τη χώρα μας, παίζοντας το παιχνίδι των άλλων,
ειδικά όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τόσο δύσκολες καταστάσεις.
Ολοκληρώνοντας, η σύγκρουση των Η.Π.Α. με τη Ρωσία, σε όλα τα επίπεδα, φαίνεται αναπόφευκτη –
εκτός εάν αλλάξει τελικά πολιτική η υπερδύναμη, κατανοώντας πως δεν
είναι σε θέση να κερδίσει τον πόλεμο, έχοντας απέναντι της και την Κίνα,
ενώ ευρίσκεται σε μία πολύ άσχημη οικονομική κατάσταση.
Μπορεί πάντως το ΝΑΤΟ να περικυκλώνει τη Ρωσία στρατιωτικά,
αλλά η χώρα δεν φαίνεται να φοβάται ιδιαίτερα, αφού δεν πρόκειται να
διαστάσει να χρησιμοποιήσει τα πυρηνικά της όπλα εάν παραστεί ανάγκη –
ενώ η ίδια περικυκλώνει τις Η.Π.Α. οικονομικά, έχοντας θέσει ως πρώτη
προτεραιότητα την απεξάρτηση της από το δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα,
καθώς επίσης τη χαριστική βολή στο δολάριο.
Υπάρχουν πολλές ελπίδες για το μέλλον μας, αλλά όχι χωρίς να
διεκδικήσουμε τα δικαιώματα μας – ενώ η Ελλάδα μπορεί να τα καταφέρει,
αφού διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις, αλλά όχι όταν οι Πολίτες της έχουν
αποχαυνωθεί, περιμένοντας μοιρολατρικά να χάσουν τα πάντα.
.
.
«Οι φορολογικοί και λοιποί διωγμοί που υφίστανται ήδη οι
Έλληνες θα ενταθούν στο μέλλον – αφού έχουν καταδικασθεί να πληρώσουν
για τα χρέη της χώρας τους, παρά το ότι ένα μεγάλο μέρος τους δεν
οφείλεται καθόλου στην ίδια, αλλά στην πολιτική που της επιβλήθηκε μετά
το 2010 από την Τρόικα (άρθρο).
Με υποκλίσεις και με παρακλήσεις πάντως δεν κερδίζουμε τίποτα,
εκτός εάν μας αρκούν τα ψίχουλα της Γερμανίας, έναντι πολλαπλών
ανταλλαγμάτων ή/και οι δηλητηριώδεις συνταγές του ΔΝΤ – υπενθυμίζοντας
πως η κρίση μας έχει κοστίσει πάνω από 1 τρις €«.
.
Ανάλυση
Αυτό που λείπει από την Ελλάδα, τόσο όσον αφορά τις κυβερνήσεις
της μετά την υπαγωγή της στην Τρόικα, όσο και τους Πολίτες της, είναι η
ενεργητική διεκδίκηση των δικαιωμάτων της. Ειδικά όσον αφορά το χρέος,
για το οποίο μετά το 2009 δεν ευθύνεται ασφαλώς η χώρα μας αλλά οι
δανειστές της και η πολιτική που της επέβαλλαν (ανάλυση), τουλάχιστον η διεκδίκηση της «αναδιάρθρωσης» του με βάση την απόφαση του ΟΗΕ (πηγή) – ακόμη και αν θα έπρεπε να προβεί η Ελλάδα σε μία οδυνηρή στάση πληρωμών για να το επιτύχει.
Οφείλει επίσης να απαιτηθεί η αποζημίωση της από το ΔΝΤ στο
ευρωπαϊκό δικαστήριο, αφού το ίδιο το ΔΝΤ παραδέχθηκε τα δεκάδες λάθη
του (άρθρο) – τα οποία μας έχουν μετατρέψει ήδη σε ένααποτυχημένο κράτος, από όποια πλευρά και αν το εξετάσει κανείς.
Το δημόσιο χρέος πάντως είναι πλέον το σημαντικότερο πρόβλημα
μας,υπενθυμίζοντας πως η χώρα το 2010 αντιμετώπιζε ουσιαστικά μία μεγάλη
στενότητα ρευστότητας – επειδή έληγαν πολλά μαζί ομόλογα, τα οποία δεν
είχαν φροντίσει να επιμηκύνουν οι προηγούμενες κυβερνήσεις της. Ακόμη
όμως και αν δεχθούμε πως το έλλειμμα του 2009 έφτασε στο 15,4%, με
αποτέλεσμα να αυξηθεί το δημόσιο χρέος στο 128% του ΑΕΠ, ήταν ασφαλώς
χαμηλότερο από το αντίστοιχο της Ιταλίας σήμερα – ενώ το ιδιωτικό χρέος,
το οποίο το 2016 έχει εκτιναχθεί στα ύψη, με το μη εξυπηρετούμενο να
πλησιάζει στο 135% του ΑΕΠ, το 2009 ήταν από τα χαμηλότερα μεταξύ των
βιομηχανικών χωρών.
Σε κάθε περίπτωση, εάν δεν επιλυθεί το πρόβλημα του χρέους, δεν
πρόκειται να ανακτήσει την πιστοληπτική του ικανότητα ο δημόσιος
τομέας – γεγονός που σημαίνει ότι, το κράτος θα συνεχίσει να μην μπορεί
να δανείζεται από τις αγορές, παραμένοντας στον ορό των δανειστών, όσο
αυτός διαρκέσει.
Ταυτόχρονα δεν έχει τη δυνατότητα να δανείζεται ο ιδιωτικός
τομέας, ακόμη και αν υποθέσουμε πως θα μπορούσαν οι χρεοκοπημένες και
αφελληνισμένες πλέον ελληνικές τράπεζες – οπότε η ρευστότητα θα
συνεχίσει να μειώνεται. Παράλληλα, ο δημόσιος τομέας απαγορεύεται να
επενδύει και ο ιδιωτικός δεν είναι σε θέση να το κάνει – οπότε χωρίς
επενδύσεις η χώρα θα παραμείνει βυθισμένη στην ύφεση.
Με τη ζήτηση (κατανάλωση) τώρα να μειώνεται συνεχώς, ακόμη και
αν υποθέσουμε πως θα είχε τη δυνατότητα να δανεισθεί και να επενδύσει ο
ιδιωτικός τομέας, δεν θα το έκανε – αφού κανένας δεν επενδύει, όταν
γνωρίζει πως τα προϊόντα που θα παράγει δεν θα μπορούν να καταναλωθούν.
Παραμένουν λοιπόν μόνο οι εξαγωγές, μαζί με τον τουρισμό – όπου όμως
αφενός μεν ο παραγωγικός μας ιστός έχει πλέον αποψιλωθεί, αφετέρου
έχουμε πρόβλημα ανταγωνιστικότητας, όταν την ίδια στιγμή όλα τα άλλα
κράτη προσπαθούν να αναπτυχθούν σε αυτούς ακριβώς τους τομείς.
Υπενθυμίζουμε εδώ ακόμη μία φορά τους συντελεστές της ανάπτυξης,
όπου ΑΕΠ = κατανάλωση + επενδύσεις + δημόσιες δαπάνες + (Εξαγωγές –
Εισαγωγές) – μία εξίσωση που αποδεικνύει πως είναι αδύνατον να ξεφύγει η
χώρα από την ύφεση και τη μιζέρια, εάν δεν ληφθούν ριζικά μέτρα.
Με κριτήριο τώρα την υπεραπλουστευμένη παραπάνω εικόνα της
οικονομίας μας, τεκμηριώνεται πως το νούμερο ένα πρόβλημα μας, είτε
παραμείνουμε στην Ευρωζώνη, είτε την εγκαταλείψουμε, είναι το χρέος –
τόσο το δημόσιο, όσο και το ιδιωτικό πια.
Επομένως, εάν δεν διεκδικήσουμε τη διαγραφή ενός μεγάλου μέρους
τους, ακόμη και αν πρέπει να προβούμε σε στάση πληρωμών με όλα όσα δεινά
κάτι τέτοιο συνεπάγεται, θα συνεχίσουμε να βιώνουμε μία οδύνη δίχως
τέλος – οπότε είναι ασφαλώς προτιμότερο ένα οδυνηρό τέλος, προτού ακόμη
λεηλατηθεί η χώρα μας εντελώς (ανάλυση), μετατρεπόμενη σε αποικία των δανειστών της, με τους Πολίτες της φτηνούς σκλάβους χρέους (άρθρο).
Το τι σημαίνει «διεκδίκηση» πάντως δεν το έχει αποδείξει μόνο η
Ιρλανδία, η οποία κατάφερε να διατηρήσει το χαμηλό φορολογικό συντελεστή
της, καθώς επίσης να τυπώσει μόνη της χρήματα που θα εξοφλεί μετά το
2040 – ή η Ισπανία, η οποία αρνήθηκε να υπαχθεί στην Τρόικα, ενώ
επέβαλλε τη διάσωση των τραπεζών της απ’ ευθείας από την ΕΚΤ.
Πρόσφατα το απέδειξε επίσης η μικρή σχετικά περιοχή του Βελγίου,
η Βαλονία (Wallonia), η οποία ήταν η μοναδική που απέρριψε τη συμφωνία CETA με
τον Καναδά, στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής της Ευρώπης – παρά το ότι η
Κομισιόν, καθώς επίσης τα μέλη της ΕΕ, της προσέφεραν ειδικά προνόμια
(συμβιβασμούς), όσον αφορά τη γεωργία της, την ασφάλεια υγείας των
Πολιτών της, το περιβάλλον, τα κοινωνικά στάνταρ κοκ.
Λόγω της άρνησης αυτής η κρυφή παγίδα, η CETA δηλαδή (ανάλυση), δεν
μπορεί να υπογραφεί την ερχόμενη εβδομάδα, όπως ήταν προγραμματισμένο –
γεγονός που σημαίνει ότι, μία πολύ μικρή περιοχή της Ευρώπης, με 3,6
εκ. κατοίκους, διεκδίκησε θαρραλέα τα δικαιώματα της και τα κατάφερε,
προστατεύοντας όλους εμάς τους ευρωπαίους πολίτες από μία καταστροφική
συμφωνία.
Ειδικότερα, αφού η Βαλονία είχε απαιτήσει επί πλέον αλλαγές από
αυτές που της προσφέρθηκαν συμβιβαστικά από την ΕΕ, έθεσε βέτο εναντίον
της υπογραφής της συμφωνίας από το Βέλγιο – απαιτώντας πια απ’ ευθείας
διαπραγματεύσεις με τον Καναδά (πηγή).
Δεν δίστασε λοιπόν να τοποθετηθεί μόνη της, εναντίον όλων των άλλων 28
ευρωπαϊκών χωρών – διεκδικώντας αυτά που οι Πολίτες της θεωρούν σωστά.
Στα πλαίσια αυτά, εύλογα αναρωτιέται κανείς αφενός μεν γιατί
συμπεριφέρονται με τόση δουλοπρέπεια οι ελληνικές κυβερνήσεις στις
συνόδους κορυφής της Ευρώπης, αφετέρου γιατί δεν διαμαρτύρονται καθόλου
οι ιθαγενείς – οι Πολίτες της χώρας μας δηλαδή, οι οποίοι σιωπούν όπως
τα πρόβατα, έχοντας σκύψει εντελώς το κεφάλι. Ακούγοντας δε πρόσφατα
γνωστό υπουργό της κυβέρνησης να προσπαθεί να πείσει τους Έλληνες να
διαμαρτυρηθούν και να εξεγερθούν, με στόχο να βοηθήσουν τις δικές του
προσπάθειες να επιτύχει κάτι καλύτερο, μόνο ντροπή μπορούσε να νοιώσει
κανείς – αδυνατώντας να δώσει μία σωστή ερμηνεία της παθητικής στάσης
του συνόλου σχεδόν της κοινωνίας.
Επίλογος
Οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι, τίποτα δεν προσφέρεται
δωρεάν στη ζωή – πως για όλα τα πράγματα πρέπει να αγωνιζόμαστε και να
τα διεκδικούμε, όσο δύσκολη και αν φαίνεται η επίτευξη τους. Ειδικά όσον
αφορά την Ελλάδα, στην οποία εάν δεν επιστρέψει η αισιοδοξία που
προσφέρουν μόνο οι προοπτικές για το μέλλον, δεν πρόκειται να ξεφύγει
ποτέ από το βάλτο που έχει παγιδευτεί, αν μη τι άλλο είμαστε
υποχρεωμένοι να αγωνισθούμε και να διεκδικήσουμε ενεργητικά τα
δικαιώματα μας απέναντι στα παιδιά μας – προτού είναι πολύ αργά και παρά
το ότι φαίνεται πως έχουν πέσει πια οι τίτλοι τέλους (άρθρο).
Σε κάθε περίπτωση, το χειρότερο όλων είναι να αναλωνόμαστε σε
εμφυλίους πολέμους μεταξύ μας – διαχωριζόμενοι σε αντίπαλες ομάδες υπέρ
του ευρώ ή της δραχμής, του ενός κόμματος ή του άλλου κοκ. Πρέπει επίσης
να καταλάβουμε πως εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να απαιτήσουμε από την
όποια κυβέρνηση μας να διεκδικήσει τα δικαιώματα μας, μεταξύ άλλων
πλημμυρίζοντας ειρηνικά τους δρόμους και όχι απλά να τοποθετούμαστε
εναντίον της – περιμένοντας παθητικά πως η επόμενη θα τα καταφέρει
καλύτερα.
Καμία κυβέρνηση δεν πρόκειται να τα καταφέρει, εάν δεν πιεσθεί
αφόρητα από ολόκληρη την κοινωνία η οποία, μετά από τόσα χρόνια κρίσης
γνωρίζει πολύ καλά ότι, η μοναδική ελπίδα για το μέλλον είναι άμεσα
συνδεδεμένη με τη διαγραφή χρεών, σε συνδυασμό με ένα δικό μας σχέδιο
αναβίωσης της οικονομίας μας – το οποίο φυσικά δεν θα έχει καμία σχέση
με τα μνημόνια και με τη λιτότητα που μας επιβάλλεται. Κάτι ανάλογο
άλλωστε προσφέρθηκε στη Γερμανία μετά τον πόλεμο, παρά το ότι είχε
αιματοκυλίσει τον πλανήτη – οπότε οφείλει να προσφερθεί και σε εμάς οι
οποίοι, κάναμε μεν πολλά λάθη στο παρελθόν, αλλά ασφαλώς όχι τα
εγκλήματα της Γερμανίας.
Ελπίδα λοιπόν υπάρχει για το μέλλον μας, αλλά όχι χωρίς να τη
διεκδικήσουμε – ενώ η Ελλάδα μπορεί να τα καταφέρει, αφού διαθέτει όλες
τις προϋποθέσεις, αλλά όχι όταν οι Πολίτες της έχουν κυριολεκτικά αποχαυνωθεί, περιμένοντας μοιρολατρικά να χάσουν τα πάντα.
Κλείνοντας υπενθυμίζουμε ξανά ότι, «κανένας δεν μπορεί να
αγνοήσει έναν αποφασισμένο λαό, αλλά όλοι μπορούν να ποδοπατήσουν έναν
τρομοκρατημένο λαό» – ενώ μετά από εφτά χρόνια κρίσης, ούτε ένας Έλληνας
δεν δικαιούται να ισχυρισθεί πως έχει άγνοια όλων όσων συμβαίνουν στην
πατρίδα του, γνωρίζοντας απόλυτα πως οι ευθύνες δεν είναι πια της όποιας
κυβέρνησης του, αλλά αποκλειστικά και μόνο δικές του.
Υστερόγραφο: Εάν μας έλεγε κανείς πως για την κατάσταση της
Συρίας δεν φταίει ο πόλεμος, ενώ αυτό που χρειάζεται για να τα καταφέρει
είναι η αλλαγή του μείγματος πολιτικής, θα τον πιστεύαμε αλήθεια;
Πιστεύουμε πως οι δανειστές έχουν πραγματικά την πρόθεση να διασώσουν
την Ελλάδα, όταν την ίδια στιγμή μας επιβάλλουν, εν γνώσει τους για τα
καταστροφικά της αποτελέσματα, μία πολιτική που εύλογα μας οδηγεί στη
θεωρία συνωμοσίας ότι, επιδιώκουν την εξόντωση μας; τον αφελληνισμό της
πατρίδας μας;
Πιστεύουμε πως μπορούν να εφαρμοσθούν οι απαιτούμενες διαρθρωτικές αλλαγές,
σε μία χώρα που βιώνει τον όλεθρο επί επτά συνεχή χρόνια, χωρίς καμία
προοπτική για το μέλλον της; Πιστεύουμε πως είναι δυνατόν να
καταπολεμηθεί το πελατειακό κράτος, η διαφθορά, η διαπλοκή κοκ., σε μία
χώρα που ευρίσκεται σε πλήρη αποδιοργάνωση; Πιστεύουμε πως οι ελλειμματικοί θεσμοί,
καθώς επίσης τα πράγματι μεγάλα ελαττώματα και τα λάθη μας, μπορούν να
διορθωθούν όταν το κράτος καταρρέει; Εάν τα πιστεύουμε όλα αυτά, τότε
είναι σωστή η μη αντίδραση μας – οπότε δικαιολογείται απόλυτα η σιωπή
των αμνών.
«Θα σας δούμε πάλι μετά από 2 εβδομάδες». Αυτή ήταν η φράση με την οποία οι Ιταλοί στρατιώτες αποχαιρετούσαν τους φίλους τους κατά την αναχώρηση των ιταλικών στρατευμάτων από την Αλβανία για τα ελληνικά σύνορα, μέσα σε συνθήκες αληθινής γιορτής.
Η παραπάνω φράση δείχνει με τον ποιο καθαρό τρόπο τη σιγουριά, τη βεβαιότητα, την αλαζονία που κυριαρχούσε στο ιταλικό στρατόπεδο για την έκβαση του πολέμου. Ήταν αισιόδοξοι ότι θα πετύχουν μια κεραυνοβόλα επιτυχία ανάλογη με εκείνες που είχαν πετύχει μέχρι τότε οι σύμμαχοί τους, οι Γερμανοί, καθώς πίστευαν ότι οι Έλληνες δεν θα τους πρόβαλλαν αξιόλογη αντίσταση.
Έλληνες στρατιώτες στο Αλβανικό μέτωπο γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά του 1941
Πιο αισιόδοξοι από όλους ήταν οι στρατηγοί του ιταλικού Γ.Ε.Σ. Ο αρχηγός του, ο στρατηγός Γκρατσιάνι, δεν πίστευε στη μαχητικότητα του ελληνικού στρατεύματος και μάλιστα στην τελική διαταγή επιχειρήσεων στις 20 Οκτωβρίου 1940 μεταξύ άλλων αναφέρει ότι «οι επιχειρήσεις θα αρχίσουν χωρίς την άφιξη των προβλεπόμενων ενισχύσεων». Τόσο σίγουροι ήταν για την τελική επικράτηση.
Τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 οι Ιταλοί παραβιάζουν τα ελληνικά σύνορα. Οι πρώτες πληροφορίες από το μέτωπο μιλούν για ταχύτατη προέλαση των ιταλικών στρατευμάτων (χωρίς μάλιστα αεροπορική στήριξη) και προκαλούν μεγάλο ενθουσιασμό στην Ιταλία. Οι Ιταλοί επιτελάρχες ερμήνευσαν μάλλον λάθος την «βάση σχεδίου» σύμπτυξη των ελληνικών προκαλυπτικών τμημάτων την πρώτη μέρα. Νόμισαν ότι οι ελληνικές δυνάμεις υποχωρούν. Ο Υπουργός Εξωτερικών Τσιάνο γράφει στο ημερολόγιό του στις 28 Οκτωβρίου ότι «παρά την κακοκαιρία τα στρατεύματά μας προελαύνουν γρήγορα μολονότι δεν υποστηρίζονται από την αεροπορία… Ο Ντούτσε είναι ευδιάθετος», ενώ την επομένη γράφει ότι «ουδείς κινείται να βοηθήσει τους Έλληνες. Τώρα είναι απλώς θέμα ταχύτητας».
Το ίδιο αισιόδοξο πνεύμα μαρτυρούν και τα πολεμικά ανακοινωθέντα, π.χ. το υπ’ αριθμόν 147 της 1ης Νοεμβρίου αναφέρει ότι «οι εις Ήπειρον επιχειρήσεις εξελίσσονται κανονικά. Τα στρατεύματά μας έφθασαν στον οδικό κόμβο Καλιμπάκι» (έτσι λανθασμένα αποκαλούσαν το Καλπάκι).
Το αλαζονικό πνεύμα φαίνεται ολοκάθαρα και στα λεγόμενα στο βιβλίο του αρχηγού Γ.Ε.Α. Φ. Πρίκολο («Αδράνεια κατά ηρωισμού», 1946). Αναφέρει ότι ο Μουσολίνι εμπιστευόταν τον αρχιστράτηγο των επιχειρήσεων Β. Πράσκα και ότι άκουσε τον στρατηγό Σοντού (υφυπουργό Στρατιωτικών) να διαβεβαιώνει ότι απαιτείται 1 εβδομάδα να καταλάβει ο ιταλικός στρατός τα Γιάννενα και 15-20 μέρες την Πρέβεζα. Μάλιστα ανέθεσε στον στρατηγό Πρίκολο να μεταβεί στο μέτωπο και να επιδώσει συγχαρητήρια επιστολή στον αρχιστράτηγο.
Πράγματι στις 2 Νοεμβρίου τον συνάντησε στο ηπειρωτικό μέτωπο (μεταξύ Δολιανών και Καλπακίου) και επέδωσε στον Πράσκα την επιστολή του Μουσολίνι, με την οποία τον συνέχαιρε για τη μέχρι τώρα εξέλιξη των επιχειρήσεων, του έκανε γνωστό ότι η αποβατική επιχείρηση εναντίον της Κέρκυρας αναβάλλεται και ότι θα στείλει ενισχύσεις (τη μεραρχία «Μπάρι», που προοριζόταν για την Κέρκυρα και 3 ακόμη από Ιταλία). Ο στρατηγός Πράσκα είπε: «μπορείτε να ανακοινώσετε στον Ντούτσε ότι πρέπει να είναι τελείως ήσυχος. Με τις 3 μεραρχίες ή και χωρίς αυτές υπολογίζω να είμαι σε 3 μέρες στα Ιωάννινα και σε 1 εβδομάδα στην Πρέβεζα. Οι Έλληνες αντιτάσσουν ψεύτικη αντίσταση και τράπηκαν σε φυγή. Αφού πέρασαν 6 μέρες από την έναρξη των επιχειρήσεων, δεν υφίσταται πλέον κίνδυνος και στο μέτωπο της Κορυτσάς. Οι Έλληνες δεν επιτέθηκαν μέχρι τώρα και δεν πρόκειται να επιτεθούν πλέον».
Η απόφαση του Μπενίτο Μουσολίνι να επιτεθεί στην Ελλάδα χωρίς τις απαραίτητες δυνάμεις είχε δύο αιτίες: την βαθιά περιφρόνηση για τους Έλληνες και την εμμονή του να αποδείξει στον Χίτλερ οτι και αυτός μπορούσε να δημιουργήσει τετελεσμένα γεγονότα.
Επιπλέον ο Ιταλός πολιτικός διοικητής στην Αλβανία Τζακομόνι μετέδιδε στον Πράσκα στις 2 Νοεμβρίου: «όταν φτάσεις στην Πρέβεζα θα ονομασθείς στρατηγός στρατιάς και όταν φτάσεις στην Αθήνα στρατάρχης της Ιταλίας».
Όμως η αισιοδοξία των Ιταλών κράτησε μόνο 6 μέρες. Ο στρατηγός Αρμελλίνι του Γενικού Επιτελείου έγραφε στο ημερολόγιό του στις 3 Νοεμβρίου: «ο πόλεμος στην Ελλάδα προχωρεί αργά και με μεγάλες δυσχέρειες, αντίσταση κατά των στρατευμάτων μας … ενώ θα έπρεπε, κατά τις πληροφορίες που μας δίνονταν, να έχουν γίνει δεκτά με ανοιχτές αγκάλες. … Στην Ήπειρο η προέλαση εξελίσσεται αργά, στην Κορυτσά οι Έλληνες εξαπέλυσαν επίθεση με μικρές επιτυχίες. Οι επιχειρήσεις δεν είναι τόσο αναίμακτες, όπως οι Τζιακομόνι, Τσιάνο και η παρέα τους πίστευαν …».
Αντίθετα ο Τσιάνο από την Αλβανία στέλνει επιστολή στον Ντούτσε και τον ενημερώνει ότι: «οι επιχειρήσεις βαίνουν καλώς και η ελληνική αντίσταση παρουσιάζεται ασθενής, πλην όμως, για να επιτευχθεί η ενέργεια, …. θα ήταν απαραίτητη η άμεση αποστολή των τριών μεραρχιών». Όμως το πολεμικό ανακοινωθέν με αριθμό 149 της 3ης Νοεμβρίου επιβεβαιώνει ότι οι επιχειρήσεις εμφανίζουν στασιμότητα.
Αυτή η νέα κατάσταση στο μέτωπο δημιούργησε κλίμα ανησυχίας στην Ιταλία. Στις 4 Νοεμβρίου ο Μουσολίνι καλεί σε σύσκεψη τους αρχηγούς των επιτελείων και αποφασίστηκε η αποστολή 12 τουλάχιστον μεραρχιών στην Αλβανία και η αντικατάσταση του στρατηγού Πράσκα με τον στρατηγό Ουμπάλντο Σοντού, πρώην υφυπουργό Στρατιωτικών.
Ο Πράσκα όμως εξαπατήθηκε, γιατί του αναγγέλθηκε η αντικατάσταση όχι αμέσως, αλλά στις 9 Νοεμβρίου. Η πικρία που ένιωσε ο απερχόμενος στρατηγός φαίνεται στο βιβλίο, που έγραψε αργότερα: «… το απόγευμα της 5ης Νοεμβρίου δέχθηκα απροσδόκητη επίσκεψη του στρατηγού Σοντού στο στρατηγείο στη Δερβιτσάνη. Είχα ακόμη εμπιστοσύνη σε αυτόν… Με αγκάλιασε … μου είπε ότι ήρθε να με βοηθήσει ιδίως στην επίσπευση της μεταφοράς ενισχύσεων. … Την επομένη επέστρεψε και μου διευκρίνισε ότι ήλθε στην Αλβανία όχι μόνο για να βελτιώσει τις μεταφορές, αλλά και ως εντεταλμένος του Μουσολίνι, να μελετήσει επί τόπου την κατάσταση. Οι δυνάμεις μας έπρεπε να αυξηθούν σημαντικά και να σχηματιστεί μια ομάδα με 2 στρατιές, μια στην Ήπειρο και άλλη στον τομέα της Κορυτσάς. Θα ανελάμβανε τη διοίκηση της Ομάδας Στρατιών και εγώ, αν δεχόμουν, θα γινόμουν διοικητής της Στρατιάς Ηπείρου. … Με παρακαλούσε θερμά να δεχθώ και εξ ονόματος του Μουσολίνι. Απάντησα ότι δέχομαι … με φίλησε … και μου είπε: θα δεις πόσο καλά θα συνεργαστούμε, θα γίνουμε και οι δύο στρατηγοί στρατιάς και κατόπιν στρατάρχες της Ιταλίας».
Αυτές οι ίντριγκες συνέβαιναν στο ιταλικό στρατόπεδο, ενώ ο Τσιάνο έγραφε στο ημερολόγιό του στις 6 Νοεμβρίου: «Ο Ντούτσε είναι δυσαρεστημένος από την εξέλιξη των πραγμάτων στην Ελλάδα. Ο εχθρός επιτέθηκε στην Κορυτσά, όπου σημείωσε μερικές προόδους. Πάντως είναι γεγονός ότι σήμερα, όγδοη ημέρα των επιχειρήσεων, η πρωτοβουλία περιήλθε στον εχθρό».
Στις 7 Νοεμβρίου από το ημερολόγιο του Τσιάνο φαίνεται ότι η ανησυχία των Ιταλών εντάθηκε ακόμη περισσότερο: «στον τομέα της Κορυτσάς έχουμε ήδη αποσυρθεί στη γραμμή αντίστασης…». Την ίδια μέρα ο στρατηγός Αρμελλίνι, βοηθός του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Μπαντόλιο, γράφει: «η επίθεση στην Ήπειρο ατονεί λόγω εξάντλησης της επιθετικής δυνατότητας των μεραρχιών μας. … στον τομέα της Κορυτσάς οι Έλληνες επιμένουν στην επίθεση. … Συμπερασματικά, ακόμα κι αν επιτευχθεί να διορθωθεί η κατάσταση, πλήρης αποτυχία της επιχείρησής μας».
Τη δεινή θέση παρουσιάζει καθαρά ο πτέραρχος Πρίκολο: «κάθε άλλο παρά προέλαση προς Ιωάννινα και Πρέβεζα. Τα τμήματά μας έχουν αναχαιτισθεί στο Καλπάκι. … Ο Μουσολίνι, αφού εξέτασε τις αεροφωτογραφίες (τα υψώματα Γκραμπάλα, Ψηλορράχη και Ασόνισσα στο Καλπάκι), έμεινε επί αρκετά λεπτά στενοχωρημένος και σιωπηλός. … Οι Έλληνες δεν είχαν καμιά διάθεση να υποχωρήσουν».
Στις 8 Νοεμβρίου υπό πίεση το Ιταλικό Επιτελείο Στρατού εξέδωσε διαταγή: «Κατόπιν ανώτατης διαταγής λαμβανομένης της παρούσης κατάστασης αναστείλατε την επιθετική ενέργεια στην Ήπειρο, ενόψει ανάληψης νέας δράσης μελλοντικά».
Στις 9 Νοεμβρίου αντικαθίσταται τελικά ο Πράσκα από τον Σοντού πράγμα που φανερώνει ανάγλυφα τη δύσκολη θέση που βρισκόταν το ιταλικό στρατόπεδο.
Για ένα μικρό χρονικό διάστημα (9 – 13 Νοεμβρίου) οι Ιταλοί αναθάρρησαν γιατί ο Ελληνικός Στρατός περιόρισε τις επιθετικές ενέργειες. Οι Ιταλοί νόμισαν ότι η ελληνική ορμή εξαντλήθηκε, αλλά στην πραγματικότητα οι Έλληνες ετοιμάζονταν για τη γενική αντεπίθεση.
Η διάταξη του Ιταλικού και του Ελληνικού στρατού τον Οκτώβριο του 1940
Στις 14 Νοεμβρίου ο ελληνικός στρατός εξαπολύει γενική αντεπίθεση σε όλο το μέτωπο που κατέληξε στην κατάληψη της Κορυτσάς και άλλων περιοχών της Αλβανίας. Ο Αρμελλίνι στις 19 Νοεμβρίου έγραφε: «Ο Ντούτσε είχε χείριστη διάθεση εξαιτίας της κατάληψης της Ερσέκας από τους Έλληνες. Η Ερσέκα είναι ιδιαίτερα αξιόλογη θέση καθόσον διακόπτει τις συγκοινωνίες και παρέχει ευκολία ανάπτυξης δράσης κατά της Κορυτσάς».
Το απόγευμα της 21ης Νοεμβρίου ο Τσιάνο έγραφε: «ο Σοντού ανακοίνωσε ότι προτίθεται να εκκενώσει την Κορυτσά και να συμπτύξει ολόκληρο το μέτωπο. Ο Μουσολίνι του ζητά να το σκεφτεί καλύτερα, αλλά η υποχωρητική κίνηση είναι ήδη σε εξέλιξη και δεν μπορεί πλέον να ανακοπεί…».
28 Νοεμβρίου ο Τσιάνο αναφέρει: «άσχημα νέα από την Αλβανία. Η ελληνική πίεση συνεχίζεται, ενώ η δική μας αντίσταση εξασθενεί», ενώ ο Σταράτσε, αρχηγός της Μιλίτσια, επιστρέφοντας από το μέτωπο, ανέφερε, σύμφωνα πάντα με τα γραπτά του Τσιάνο ότι: «βλέπει την κατάσταση πολύ σκοτεινή…. Οι στρατιώτες μας πολέμησαν λίγο και άσχημα. Αυτή – ισχυρίζεται – είναι η βασική και αληθινή αιτία των εκεί συμβάντων».
Στα τέλη Νοεμβρίου ο πτέραρχος Πρίκολο γράφει στο βιβλίο του: «σε ό,τι αφορά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο δεν έχω παρά ελάχιστα πράγματα να προσθέσω… Η καταστροφή εκδηλώθηκε τόσο απροσδόκητα, τόσο παράλογα και ταυτόχρονα τόσο σοβαρά, ώστε όλοι μας είμαστε χαμένοι».
Στις 30 Νοεμβρίου ο Μουσολίνι συγκάλεσε Υπουργικό Συμβούλιο και εξήγησε στους απληροφόρητους, ακόμη και τότε υπουργούς του, την κατάσταση στο μέτωπο. Ανέλαβε την ευθύνη για την καταστροφή, αλλά άφησε μομφές κατά του στρατάρχη Μπαντόλιο, γιατί ήταν όχι μόνο σύμφωνος για την επίθεση κατά της Ελλάδας, αλλά παρουσιαζόταν ως ο πλέον αδιάλλακτος. Και ο Ντούτσε τελείωσε με τη φράση: «η κατάσταση είναι σοβαρή. Δεν αποκλείεται μάλιστα να αποβεί δραματική».
Σε 3 μέρες ο στρατηγός Σοντού εξέθεσε στον Ντούτσε τη σοβαρότατη στρατιωτική κατάσταση, διασαφήνιζε την αδυναμία αντίδρασης και παρακαλούσε για πολιτική λύση του ζητήματος!!! Ο Τσιάνο έγραψε: «ο Μουσολίνι με καλεί στο Παλάτσο Βενέτσια (το Υπουργείο Στρατιωτικών). Τον βρίσκω κουρασμένο όσο ποτέ άλλοτε. Δεν υπάρχει άλλη διέξοδος, μου λέει. Πρέπει να ζητήσουμε μέσω Χίτλερ εκεχειρία!!! Αδύνατον, του απαντώ. Οι Έλληνες θα θέσουν ως πρώτο όρο την προσωπική εγγύηση του Φύρερ ότι δεν θα ενεργήσουμε ποτέ πλέον εναντίον τους. Προτιμώ να τινάξω τα μυαλά μου παρά να τηλεφωνήσω στον Ρίμπεντροπ (Υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας). … Εκείνο το οποίο έχει σήμερα σημασία είναι να αντέξουμε και να διατηρηθούμε στην Αλβανία. Ο χρόνος θα φέρει τη νίκη. Αν όμως ενδώσουμε, αυτό θα είναι το τέλος».
Ο Μουσολίνι αποφάσισε να κάνει μια τελευταία προσπάθεια, αποστέλλοντας το νέο αρχηγό του Γενικού Επιτελείου, τον Καβαλλέρο, στο μέτωπο. Σε κάποια στιγμή εκνευρισμένος είπε: «Κάθε άνθρωπος διαπράττει ένα μοιραίο σφάλμα στη ζωή του. Εγώ το διέπραξα όταν πίστεψα σε όσα μου έλεγε ο στρατηγός Πράσκα. Πώς να το είχα αποφύγει όταν ο άνθρωπος αυτός φαινόταν τόσο βέβαιος για τον εαυτό του;».
Πυροβολικό του Ελληνικού Στρατού βάλλει κατά του υψώματος Ιβάν, κοντά στην Κορυτσά.
Εντωμεταξύ στην επιστολή του Σοντού ο Πρίκολο αντιδρά και γράφει: «Επρόκειτο περί σαφέστατης πρόσκλησης για αίτηση ανακωχής. … Έπρεπε να αποτραπεί απολύτως μια τόσο ταπεινωτική λύση, η οποία θα κάλυπτε το ιταλικό έθνος με ντροπή για αιώνες ολόκληρους…. Εισήλθα μετά από λίγο στο γραφείο του Μουσολίνι. Ήταν εκνευρισμένος και ερεθισμένος όσο ποτέ άλλοτε. … Του είπα ότι αντί να ζητήσουμε ανακωχή από την Ελλάδα δεν είναι προτιμότερο να φύγουμε όλοι για την Αλβανία και να πέσουμε στη μάχη; Μου είπε ότι έχω δίκιο. Δεν θα ζητήσουμε ανακωχή. Τελικά ανακωχή δε ζήτησε. Αλλά η απεγνωσμένη έκκληση του Σοντού μας έριξε όλους στην πιο βαθιά κατάθλιψη. Ήταν η πρώτη σοβαρότατη επίσημη αναγνώριση της τρομερότερης στρατιωτικής κρίσης της ιστορίας μας και της ανικανότητάς μας να την αντιμετωπίσουμε».
Όλα τα παραπάνω δείχνουν ολοκάθαρα ότι η κατάσταση ήταν δραματική στο ιταλικό στρατόπεδο, αφού μάλιστα έφτασαν να σκέφτονται να ζητήσουν ανακωχή από την Ελλάδα. Ήταν το κλίμα χειρότερο και από αυτό που νόμιζε τότε ο ελληνικός λαός και η ηγεσία του.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Στρατιωτική Ιστορία, τεύχος 74, Αθήνα Οκτώβριος 2002.
Οι Γερμανοί εφάρμοσαν ένα
προμελετημένο σχέδιο προκειμένου να κάμψουν το ηθικό του ελληνικού
πληθυσμού (κάτι που βέβαια δεν κατάφεραν): την θεωρία των αντιποίνων, με
βάση την οποία για κάθε απώλεια δικών τους σε μια μάχη ή σε ενέδρα των
ανταρτών πυρπολούσαν τα πλησιέστερα χωριά. 1170 ήταν τα χωριά που έκαψαν
σε όλη την επικράτεια, όπως φαίνονται στον παρακάτω χάρτη, με τις
κόκκινες κουκκίδες.
Οι ψυχροί αριθμοί είναι
ανίκανοι να δείξουν τη φρίκη, βοηθούσης όμως της φαντασίας, και με την
ανθρώπινη ευαισθησία, οι αριθμοί συντελούν στο να προσπαθήσουμε να
συλλάβουμε ίσως το μέγεθος του ολέθρου:
Δήμος Αγίου Δημητρίου νομού
Ιωαννίνων, Μουσιωτίτσα. 25 Ιουλίου 1943, 153 νεκροί (άντρες και
γυναικόπαιδα, με ανείπωτα βασανιστήρια).
Δήμος Αγριάς νομού
Μαγνησίας, Δράκεια. 18 Δεκεμβρίου 1943, 118 νεκροί ( όλοι οι άντρες του
χωριού, εκτελεσμένοι με πυροβολισμό εξ επαφής πίσω στο κεφάλι).
Δήμος Νέας Αγχιάλου, νομού
Μαγνησίας. Τον Απρίλιο του 1943, οι Ιταλοί με διαταγή του διοικητή
(κομαντάντ) Βόλου, πυρπολούν ολοσχερώς το χωριό, καταστρέφοντας ακόμη
και το εξατάξιο δημοτικό σχολείο που ήταν δωρεά του Συγγρού από το 1910.
Από τα 700 σπίτια του χωριού, τα 650 έγιναν στάχτη.
Δήμος Αετού, νομού Μεσσηνίας.
Στις 11 Σεπτεμβρίου 1943, δυο γερμανικές διμοιρίες πυρπολούν τον Αετό
και εκτελούν 700 άοπλους αγρότες.
Δήμος Αιγίου, νομού Αχαΐας,
Φτέρη. Το Δεκέμβριο του 1943, οι Γερμανοί καίνε ολοσχερώς το χωριό, και
εξοντώνουν τον ανδρικό πληθυσμό.
Δήμος Αμφίπολης νομού
Σερρών, Νέα Κερδύλλια. Στις 17 Οκτωβρίου 1941, οι Γερμανοί επιλέγουν δυο
τόπους θυσίας, και μακελεύουν άντρες και κάπως μεγαλωμένα παιδιά. Στη
συνέχεια, αφήνουν τους γέρους να θάψουν τα παιδιά και τα εγγόνια τους,
καπνίζοντας ένα τσιγάρο… Απολογισμός: 250 νεκροί.
Δήμος Άμφισσας νομού Φωκίδας,
Προσήλιο και Αγία Ευθυμία. Στις 26 Οκτωβρίου 1942, το χωριό Προσήλιο
(Σεγδίτσα) υφίσταται ξεριζωμό και ολοκαύτωμα. Το χωριό Αγία Ευθυμία
έγινε λαμπάδα τη Μεγάλη Παρασκευή του 1943, με συνολικό αριθμό νεκρών
κατά τη διάρκεια της Κατοχής 120.
Δήμος Ανατολικού Σελίνου νομού
Χανίων, Σούγια. Μονή, Λιβαδάς και Κουστογέρακο, τρία χωριά αληθινές
αετοφωλιές σε μια κακοτράχαλη πλαγιά της Μαδάρας, λόγω της σκληρής
αντίστασης που προβάλλουν, σφαγιάζονται και κατακαίγονται.
Δήμος Ανωγείων νομού
Ρεθύμνου, Ανώγεια. Επί 24 ημέρες, από τις 13 Αυγούστου μέχρι τις 5
Σεπτεμβρίου 1944, οι Γερμανοί λεηλατούσαν, έσφαζαν, έκαιγαν. Σημειωτέον
ότι τα Ανώγεια υπέστησαν δυο ολοκαυτώματα από τους Τούρκους, το 1822 και
το 1867.
Δήμος Βερμίου νομού Κοζάνης,
Μεσόβουνο και Πύργοι. Στις 27 Απριλίου 1944, Γερμανικά Ες-Ες με Ιταλούς
και επίορκους Έλληνες δωσίλογους, εισβάλλουν στο Μεσόβουνο (στο οποίο
είχαν εισβάλλει ξανά στις 23 Οκτωβρίου 1943, μακελεύοντας 157 άντρες)
και βιάζουν, σφάζουν, καίνε 520 ανθρώπους, απαγορεύοντας ακόμη και την
ταφή των πτωμάτων.
Δήμος Βιάννου νομού
Ηρακλείου, Άγιος Βασίλειος, Αμιρά, Άνω Βιάννος, Βάχος, Έμπαρος, Καλάμι,
Κάτω Βιάννος,Κάτω Σύμη, Κεφαλοβρύσι, Πεύκος, Συκολόγος, Χονδρός. Στις 14
Σεπτεμβρίου 1943 οι Γερμανοί λεηλατούν όλα αυτά τα χωριά και εκτελούν
461 Έλληνες πατριώτες. Σημειώνονται ασύλληπτες θηριωδίες, όπως
ξεκοιλιασμοί εγκύων γυναικών.
Δήμος Βουκολίων νομού Χανίων,
Κακόπετρος. Οι Γερμανοί όλη τη διάρκεια της Κατοχής με αποκορύφωμα τις
28 Αυγούστου 1944, βασανίζουν, δολοφονούν, καταστρέφουν.
Δήμος Γαλαξιδίου νομού
Φωκίδας, Βουνιχώρα. Στις 10 Απριλίου 1943, υφίσταται γενικό ολοκαύτωμα,
με μαρτύρια και εκτέλεση κατοίκων.
Δήμος Γραβιάς νομού Φωκίδος, Καλοσκοπή. Το Πάσχα και τον Αύγουστο του 1944, ολοκαύτωμα και εκτελέσεις.
Δήμος Διστόμου νομού Βοιωτίας,
Δίστομο. Στις 10 Ιουνίου 1944 πρωί-πρωί, οι Γερμανοί μεταμφιεσμένοι σε
μαυραγορίτες, εισβάλλουν πυροβολώντας αδιάκριτα ζώα, παιδιά και
ενήλικες. Συλλαμβάνουν 12 παλικάρια που θερίζανε τα χωράφια τους. Ρωτάνε
τον παπά του χωριού και τον πρόεδρο αν υπάρχουν αντάρτες κρυμμένοι στο
χωριό, και παίρνουν αρνητική απάντηση. Ζητούν τρόφιμα και οι Διστομίτες
τους φέρνουν ό,τι καλύτερο έχουν, με ελπίδα να απελευθερωθούν τα
παλικάρια. Σε λίγο οι Γερμανοί ξεκινούν για το Στείρι. Πέφτουν σε ενέδρα
που είχαν στήσει οι αντάρτες, γίνεται μάχη, και σκοτώνονται αρκετοί
Γερμανοί. Επιστρέφουν στο Δίστομο, όπου ξεκινούν μια άνευ προηγουμένου
σφαγή. Εξαφανίζουν κάθε ίχνος ζωής, αφού αποκεφαλίσουν τον παπά,
λογχίσουν μωρά στις κούνιες τους, βιάσουν γυναίκες και κόψουν τους
μαστούς τους. 218 άμαχοι νεκροί μέσα σε δυο ώρες.
Δήμος Δοξάτου νομού Δράμας,
Δοξάτο. Αφού υπέστη καθολική σφαγή από τους Βούλγαρους στις 30 Ιουνίου
1913, υφίσταται και από τους Γερμανούς ολοκαύτωμα. Η πόλη της Δράμας
στις 29 Σεπτεμβρίου 1941 υφίσταται μαζική σφαγή. Επίσης και το χωριό
Χωριστή (πρώην Τσατάλτζα).
Δήμος Ελείου Προνών νομού Κεφαλληνίας, Αγρίνια. Στις 10 Ιουνίου 1944 οι Γερμανοί εκτελούν και κατακαίουν.
Δήμος Ζαρού νομού Ηρακλείου, Βορίζια. Αύγουστος του 1943 μαζικό ολοκαύτωμα και ισοπέδωση.
Δήμος Θεραπνών νομού Λακωνίας, Άγιοι Ανάργυροι, Ζούπαινα. 5 Ιουνίου 1044, σφαγή και ολοκαύτωμα.
Δήμος Ιεράπετρας νομού
Λασιθίου, Ρίζα, Γδόχια, Μουρνιές, Μύθοι, Μύρτος. Στις 14 Σεπτεμβρίου
1943, οι Γερμανοί κηρύσσουν όλη την περιοχή «νεκρή ζώνη» με γενικό
αφανισμό. Αναφέρεται κι εκεί ξεκοίλιασμα εγκύου γυναικός.
Δήμος Καλαβρύτων νομού
Αχαΐας, Καλάβρυτα, Ρογοί, Κερπινή, Άνω και κάτω Ζαχλωρού, Σκεπαστό,
Πριόλιθος, Ι. Μ. Αγίας Λαύρας, Ι. Μ. Μεγάλου Σπηλαίου. 13 Δεκεμβρίου
1943, μνημειώδης θηριωδία με γενική σφαγή και ολοκαύτωμα.
Δήμος Καντάνου νομού Χανίων, Κάντανος, Φλώρια. 3 Ιουνίου 1941 η Κάντανος ισοπεδώνεται «για να μην οικοδομηθεί ξανά ποτέ»!
Δήμος Κάρλας νομού Μαγνησίας, Ριζόμυλος, Κερασιά. Κανονιοβολήθηκαν και εξολοθρεύτηκαν.
Δήμος Κεντρικού Ζαγορίου νομού Ιωαννίνων, Ασπράγγελοι, Ελάτη, Μανασής, Καλουτάς, Μεσοβούνι. Ολοσχερές ολοκαύτωμα.
Δήμος Κλεισούρας νομού Καστοριάς: στις 5 Απριλίου 1944 ανθρωποσφαγή 280 μαρτύρων και πυρπόληση.
Κοινότητα Κομμένου νομού
Άρτας. 16 Αυγούστου 1943, γενική σφαγή πληθυσμού με βασανισμούς και
ολοκαύτωμα, νεκροί 317 γέροι, νέοι, βρέφη. Ξεκληρισμοί ολόκληρων
οικογενειών.
Δήμος Κουρητών νομού Ρεθύμνου, Λοχριά. Από τον δεκαπενταύγουστο του 1943 αρχίζουν σφαγές, με αποτέλεσμα βιβλική καταστροφή.
Δήμος Κρουσώνα νομού Ηρακλείου, Σάρχος. Αφανισμός.
Δήμος Λάμπης νομού Ρεθύμνου, Σακτούρια και Κρύα Βρύση. Ομοίως.
Δήμος Λεβιδίου νομού Αρκαδίας, Βλαχέρνα. 19 Ιουλίου 1944, ολοκαύτωμα.
Κοινότητα Λεχόβου νομού Φλώρινας, Λέχοβο πυρπολημένο και λεηλατημένο ολοσχερώς.
Δήμος Λιδωρικίου νομού Φωκίδας, Λιδωρίκι στις 29 Αυγούστου 1944 ολοκαύτωμα.
Δήμος Μουσούρων νομού Χανίων, Σκινές. Το καλοκαίρι του 1941, δαντική κόλαση.
Δήμος Μηθύμνης νομού Χανίων, Μαλάθυρος. Στις 28 Αυγούστου 1944, μαζική εκτέλεση 60 πατριωτών.
Δήμος Νίκαιας νομού
Αττικής. Στις 17 Αυγούστου 1944 το Μπλόκο της Κοκκινιάς, όπου οι
Γερμανοί με Έλληνες δωσίλογους «γερμανοτσολιάδες» κάνουν βασανισμούς και
μαζικές εκτελέσεις.
Δήμος Παραμυθιάς νομού Θεσπρωτίας: στις 27 Σεπτεμβρίου 1943 οι Γερμανοί με τη βοήθεια των Τσάμηδων εκτελούν 49 προκρίτους.
Δήμος Παρνασσού νομού Φωκίδας, Επτάλοφος (ή πάνω Αγόριανη), και Λιλαία. 8 Οκτωβρίου 1943, ολοκαύτωμα.
Δήμος Περάματος νομού Ιωαννίνων, Λιγκιάδες. Στις 3 Οκτώβρη 1943, ανελέητη εξόντωση του γενικού πληθυσμού.
Δήμος Περάσματος νομού Φλώρινας, Δροσοπηγή (πρώην Μπελκαμένη). Στις 4 Απριλίου 1944, ολοκαύτωμα.
Δήμος Ποταμιάς νομού Λάρισας,
Δομένικο. Στις 16 Φεβρουαρίου 1943, οι Ιταλοί προσπαθώντας να εκδικηθούν
την ήττα τους από τον ελληνικό στρατό στα βουνά της Αλβανίας, εκτελούν
μαζικά αόπλους και κάνουν ολοκαύτωμα.
Δήμος Σερβίων νομού Κοζάνης, Σέρβια. Οκτώβρης του 1944, ολοκληρωτικό ολοκαύτωμα.
Δήμος Συβρίτου νομού
Ρεθύμνου, Άνω Μέρος, Γερακάρι, Βρύσες Αμαρίου. 22 Αυγούστου 1944,
ολοκαύτωμα. Και τα εξής χωριά του Κέντρους: Βρύσες, Καρδάκι, Σμιλές,
Γουργούθι.
Δήμος Τριταίας νομού Αχαΐας, Ερυμάνθεια: 27 Ιουλίου 1943, καθολικό ολοκαύτωμα.
Κοινότητα Τσαριτσάνης νομού Λάρισας: 20 Αυγούστου 1944, ομοίως.
Δήμος Τυλίσου νομού Ηρακλείου, Δαμάστα: 21 Αυγούστου 1944, μαζική εκτέλεση 30 επίλεκτων παλικαριών.
Δήμος Τυμπακίου νομού Ηρακλείου, Τυμπάκι, Καμάρες, Μαγαρικάρι: ολοσχερής καταστροφή την περίοδο 1941-1944.
Κοινότητα Τυμφρηστού νομού
Φθιώτιδας: 30 Οκτωβρίου με 11 Νοεμβρίου 1943, τα γερμανικά στρατεύματα
Κατοχής εξαπολύουν εκκαθαριστική επιχείρηση στην περιοχή, με οικτρούς
βασανισμούς, εκτελέσεις, πυρπόληση.
Δήμος Υπάτης νομού
Φθιώτιδας: στις 17 Ιουνίου 1944, οι Γερμανοί μετατρέπουν την όμορφη
Υπάτη σε ερείπια που καπνίζουν, αφού εκτελέσουν αλύπητα τον πληθυσμό.
Δήμος Χορτιάτη νομού
Θεσσαλονίκης: στις 2 Σεπτεμβρίου 1044, Γερμανοί και ταγματασφαλίτες
εισβάλλουν στον μαρτυρικό Χορτιάτη και βιάζουν, βασανίζουν, δολοφονούν
149 ανθρώπους, μεταξύ των οποίων και αβάπτιστα βρέφη. Στη συνέχεια
βάζουν φωτιά.
Εξαιτίας του πληθωρισμού και
των ενεργειών των δυνάμεων κατοχής ο ελληνικός λαός, κυρίως στην Αθήνα
και τις μεγάλες πόλεις, καταδικάστηκε σε εντονότατο υποσιτισμό και σε
θάνατο από πείνα.
Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε τον μεγάλο λιμό του ’41-’42, στην Αθήνα.
(Κάθε σύμβολο παριστάνει το 10% των οικογενειών.)
Ο αριθμός των θανάτων ανέβηκε τρομακτικά τον 2ο χρόνο της Κατοχής.
Με κόκκινο συμβολίζονται οι
θάνατοι από φυματίωση, με κίτρινο από καρδιακά νοσήματα, με πράσινο και
μαύρο από άλλες αιτίες. Όπως βλέπουμε, η φυματίωση έκανε θραύση τον
δύσκολο χειμώνα του ’41-’42.
Στέγη/κατοικία
Πριν τον Πόλεμο, επί συνόλου
πληθυσμού 7.335.000 ανθρώπων δεν υπήρχαν άστεγοι. Στην απελευθέρωση επί
συνόλου πληθυσμού 6.700.000 ανθρώπων οι άστεγοι έφταναν περίπου τους
1.200.000!
Οδικό δίκτυο
Το οδικό δίκτυο της Ελλάδας στο τέλος του Πολέμου ήταν τελείως κατεστραμμένο.
Σιδηροδρομικό δίκτυο
Όταν ελευθερώθηκε η Ελλάδα, οι
Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι απλά δεν υπήρχαν! Το μεν σιδηροδρομικό δίκτυο
ήταν σχεδόν όλο κατεστραμμένο, τα βαγόνια τα είχαν αρπάξει οι Γερμανοί
και τα είχαν μεταφέρει στή χώρα τους για να ενισχύσουν το δικό τους
δίκτυο
Εμπορικός στόλος
Ο εμπορικός στόλος ακολούθησε
την μοίρα του σιδηροδρόμου… Από 583 πλοία που είχαμε το 1939, φορτηγά
και επιβατηγά, χάθηκαν τα 434, δηλαδή περίπου το 75%. Η χωρητικότητα του
εμπορικού στόλου από περίπου 1.930.000 τόνους που ήταν προπολεμικά
έπεσε στους περίπου 530.000 τόνους! Μειώθηκε δηλαδή κατά 73%.
(Κάθε σύμβολο παρακάτω παριστάνει 10 πλοία.)
Καταστροφή αεροδρομίων
Αεροδρόμια, εγκαταστάσεις και
εργοστάσια καταστράφηκαν εντελώς εξαιτίας του πολέμου και της Κατοχής.
Τα αεροπλάνα και τα μηχανήματα διαλύθηκαν ή μεταφέρθηκαν στις χώρες του
Άξονα. Το 1945 η Πολιτική Αεροπορία ήταν σαν να μην υπήρξε ποτέ.
Τηλεπικοινωνίες
Επειδή η καταστροφή των
συγκοινωνιακών δικτύων φαίνεται πως δεν ήταν αρκετή για τους Ναζί, γι’
αυτό αποφάσισαν να συνεχίσουν το έργο τους και στις τηλεπικοινωνίες.
Έτσι, κατέστρεψαν όλες τις υπεραστικές γραμμές
Τάσος Παππάς «Το δίκαιο σας είναι η θέληση της
τάξης σας που αναγορεύτηκε σε νόμο» (Κ. Μαρξ, Φ. Ένγκελς από το
Κομμουνιστικό Μανιφέστο). Τα έχουν πει εγκαίρως και... ευστόχως οι
μεγάλοι θεωρητικοί του σοσιαλισμού. Μετά τη διάλυση των αυταπατών που
είχε η κυβέρνηση σχετικά με την έκβαση της μάχης στην ευρωζώνη ήρθε και η
διάλυση των αυταπατών της για την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Στην πρώτη περίπτωση πίστεψε ότι το
δίκιο υπερέχει της ισχύος, στη δεύτερη περίμενε ότι οι δικαστές θα
κρίνουν με βάση το δημόσιο συμφέρον-μια έννοια όμως έτσι κι αλλιώς πολύ
ελαστική. Διαψεύστηκε παταγωδώς και υπέστη δύο βαριές ήττες. Ο
συσχετισμός δυνάμεων στην ευρωζώνη ήταν κατάφωρα αρνητικός και η σύνθεση
του Συμβουλίου της Επικρατείας δεν προμήνυε κάτι καλό. Οφθαλμοφανή
πράγματα. Μόνο αφελείς ή αθεράπευτα βολονταριστές δεν θα μπορούσαν να τα
δουν. Τα πομπώδη λόγια περί ανεξάρτητης Δικαιοσύνης είναι για τα
αμφιθέατρα της Νομικής όπου εκπαιδεύονται οι πρωτοετείς φοιτητές. Για
τους έμπειρους είναι απλώς φληναφήματα. Όπως μου έλεγε έγκριτος νομικός με
παρουσία στα δικαστήρια καμιά τριανταριά χρόνια και υπεράνω υποψίας για
σχέσεις με το μέγαρο Μαξίμου «την Δικαιοσύνη την εμπιστεύεται μόνο
όποιος δεν την ξέρει. Αυτός που έχει νταλαβέρια μαζί της με οποιαδήποτε
ιδιότητα δεν την εμπιστεύεται». Στις ταξικές κοινωνίες η δικαιοσύνη σε
όλες τις βαθμίδες της κυρίως στις υψηλότερες, όταν καλείται να
τοποθετηθεί σε μείζονος σημασίας θέματα που απασχολούν τη δημόσια ζωή
και έχουν προκαλέσει εντάσεις και πόλωση μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων,
αποφασίζει συνεκτιμώντας την εικαζόμενη βούληση της κυβέρνησης. Αυτό
όμως συμβαίνει όταν οι δικαστές νιώθουν ότι έχουν να κάνουν με ισχυρή
κυβέρνηση που δεν απειλείται και έχει μπροστά της μεγάλη περίοδο ζωής. Αν πεισθούν για διάφορους λόγους ότι
κλονίζεται και ότι μπορεί να πέσει από στιγμή σε στιγμή θα κάνουν ό,τι
περνάει από το χέρι τους για να επιταχύνουν την πτώση της ώστε να δώσουν
διαπιστευτήρια νομιμοφροσύνης σ' αυτούς που θα την διαδεχθούν. Φαίνεται
ότι η πλειονότητα των δικαστών του ΣτΕ πιστεύει ότι η κυβέρνηση μετράει
μέρες. Αποδείχτηκε επίσης ότι οι μηχανισμοί
επιρροής της αντιπολίτευσης και των οργανωμένων συμφερόντων της
διαπλοκής στο χώρο της Δικαιοσύνης είναι πολύ πιο υπολογίσιμοι, απ'
αυτούς της κυβέρνησης... efsyn.gr
«Το γεγονός ότι οι κεφαλαιοκρατικές εταιρείες υπερίσχυσαν του κράτους, στην πραγματικότητα δεν συνιστά επαρκή χαρακτηρισμό της σύγχρονης φάσης. Μολονότι οι υπερεθνικές εταιρείες και τα παγκόσμια δίκτυα παραγωγής και κυκλοφορίας έχουν υπονομεύσει τις εξουσίες των εθνικών κρατών, οι κρατικές λειτουργίες και τα συνταγματικά στοιχεία έχουν ουσιαστικά μετατοπιστεί σε άλλα επίπεδα και τομείς. Πρέπει να ερευνήσουμε πιο διεισδυτικά τον τρόπο με τον οποίο έχει μεταβληθεί η σχέση κράτους και κεφαλαίου. Πρέπει κατ’ αρχάς να αντιληφθούμε την κρίση που διέρχονται οι πολιτικές σχέσεις στο εθνικό πλαίσιο». Michael Hardt-Antonio Negri, Η αυτοκρατορία
Σύμφωνα με το λεξικό Consice Oxford Dictionary, η κρίση «είναι μια κρίσιμη καμπή, μια χρονική περίοδος κινδύνου ή ανησυχίας στην πολιτική ή την οικονομία», ενώ στο ίδιο λήμμα γίνεται αναφορά στην διπλή έννοια του όρου «κρίση» στην κινέζικη γλώσσα, διότι το ιδεόγραμμα, που συμβολίζει την «κρίση» σημαίνει ταυτόχρονα και «ευκαιρία».
Η «κρίση», όμως, ορίζεται και ως εκείνη η διανοητική ενέργεια, που ξεχωρίζει, συγκρίνει τις σχέσεις που δύναται να υπάρχουν ανάμεσα σε έννοιες ή καταστάσεις, με ορθοφροσύνη ή μη, ως διατύπωση διαυγούς, έγκυρης, αλλά και έγκαιρης γνώμης ή το αντίθετο.
Η «κρίση», λοιπόν, καταγράφεται, ορίζεται και ως «ευκαιρία», όπως άλλωστε με κάθε αφορμή τονίζουν οι πάσης φύσεως εκσυγχρονιστές. Μια «ευκαιρία» που προσδιορίζεται ως η έσχατη για να προχωρήσουν μεταρρυθμίσεις, που προηγουμένως θα ήταν αδύνατον να εφαρμοστούν, καθώς ακόμη και η πρόταση για να συζητηθούν θα τύγχανε σφοδρών κοινωνικών αντιδράσεων, οι οποίες θα έβρισκαν την παραδοσιακή πολιτική στήριξη που εκφραζόταν σ’ αυτές τις περιπτώσεις, λόγω της λειτουργίας του λεγόμενου πελατειακού πολιτικού συστήματος.
Η «κρίση», βέβαια, αποτελεί κατά πως φαίνεται και μια ιδανική «ευκαιρία», ώστε ο λεγόμενος πολιτικός εξτρεμισμός, είτε εκφράζεται από την αριστερά ή από την δεξιά, να ενδυναμωθεί και να αναλάβει είτε και αυτή την διαχείριση των κρατικών υποθέσεων είτε τουλάχιστον να θεωρείται καθοριστικός πολιτικός παράγοντας στις όποιες εξελίξεις.
Θεωρούμε αυτονόητο, ότι όσοι αντιμάχονται με ειλικρίνεια κάθε μορφής εξουσίας δεν αναγκάζονται σε καμία περίπτωση να εμπλακούν στην διαδικασία αυτή, δηλαδή δράττοντας της «ευκαιρίας» να διεκδικήσουν τον ρόλο που θεωρούν ότι τους αναλογεί στο πλευρό μιας εξουσιαστικής μερίδας που πλέον διαχειρίζεται την εξουσία που της αναλογεί, λόγω «κρίσεως», από αναβαθμισμένη θέση.
Άλλωστε η φαινομενική ασυμμετρία συμφερόντων μεταξύ των εμφανιζόμενων πολιτικών αντιπάλων και η δήθεν αποφασιστικότητά τους για μια περαιτέρω κλιμάκωση, σχεδόν πάντα δίνει την θέση σε «σοφότερες» πολιτικές επιλογές που αναδεικνύουν ως σημαντικότερο παράγοντα την ισορροπία ισχύος μεταξύ τους.
Σ’ αυτή την περίπτωση ωφελημένοι βγαίνουν οι εξουσιαστές στο σύνολό τους, αφού κατορθώνουν μέσω μιας ψεύτικης διαφοροποίησης να ξεγελούν, να παραποιούν την πραγματικότητα που δεν είναι άλλη από εκείνη της πλήρους ταύτισής τους.
Ένας ερυθρόδερμος αρχηγός, γράφει ο Tocqueville στο βιβλίο Για τη δημοκρατία στην Αμερική, θα προτιμήσει να πεθάνει με τις αναμνήσεις της περασμένης δόξας του και μέσα στην υπερήφανη εξαθλίωσή του, παρά να αρχίσει να καλλιεργεί την γη και να βρεθεί στην τελευταία θέση της κοινωνίας των Λευκών.
Θεωρούμε, λοιπόν, ότι η αντίληψη μιας μη γραμμικής εξέλιξης της ιστορίας, δεν νοείται δίχως την κατανόηση μιας αλληλουχίας ιστορικών γεγονότων και καταστάσεων, την μελέτη των ιδεών, των προσώπων ή της προσπάθειας να μεταβάλλονται οι εξουσιαστικές συνθήκες, οι δομές και οι μηχανισμοί της κυριαρχίας.
Θεωρούμε, επίσης, ότι με την ευρεία έννοια δεν υφίσταται απρόοπτη μεταβολή των υπαρχουσών συνθηκών καταπίεσης και εκμετάλλευσης. Ως εκ τούτου, πόσο αναπόφευκτη αποδεικνύεται μια «κρίση»;
Ποιά είναι η αλληλεπίδραση μιας φάσης πολιτικής ή οικονομικής «ακμής» με εκείνη της «παρακμής», που την διαδέχεται;
Πώς νοείται αυτή η «ακμή» ή «παρακμή» να αφορά και τις μορφές αντίστασης, τις επαναστατικές διαδικασίες, τις κινηματικές δομές και δίκτυα; Πώς οι παραδοσιακές μορφές συνδικαλισμού, ή διεκδικητικών αγώνων σβήνουν, ενώ την ίδια στιγμή οι περιβόητοι εκπρόσωποι της Κοινωνίας των Πολιτών, οι ΜΚΟ, παγκοσμίως πολλαπλασιάζονται, αλλά και δραστηριοποιούνται σε κάθε κοινωνικό τομέα με καταιγιστικό ρυθμό (ήδη από το 1990 είχαν καταμετρηθεί 80.000);
Η παγκόσμια εξουσία στις ημέρες μας μπορεί να συγκριθεί ή να παρομοιαστεί με κάποιου είδους αυτοκρατορικό μοντέλο του παρελθόντος, ή μήπως δεν έχει πραγματικά προηγούμενο, καθώς αναπτύσσεται συγχωνεύοντας τα υπόλοιπα μοντέλα, διατηρώντας ελεγχόμενα ορισμένους κρίκους σε μια κατάσταση «καθυστέρησης», μέχρι να δοθεί το τελικό σινιάλο για την επανένταξή του με την βίαιη και ανελέητη διάλυσή τους (συμπεριλαμβανόμενης της οικονομικής λεηλασίας) είτε με τις γνωστές κάθε είδους βελούδινες επαναστατικές διαδικασίες;
Τα ερωτήματα μπορεί να συνεχιστούν επί μακρόν.
Οι παγκόσμιες ηγεμονικές δυνάμεις διαφεντεύουν ήδη κάθε σημείο του πλανήτη, και κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα ή πόσο κοντά βρισκόμαστε σ’ αυτό το σημείο;
Οι πολεμικές δραστηριότητες, η διαστημική τεχνολογία, οι νέοι στρατιωτικοί εξοπλισμοί, που ορίζονται από την ταχύτατη μετακίνηση στρατιωτικών δυνάμεων στα «καυτά» σημεία, στα οποία διαμορφώνονται οι νέοι συσχετισμοί ανάμεσα σε όλους τους συμμετέχοντες στην πλανητική κυριαρχία, ποια σχέση διατηρούν με το παρελθόν και για πόσο ακόμη;
Η πολιτισμική ομοιομορφία, που σαφώς με κάθε τρόπο φαίνεται να επιβάλλεται παγκόσμια, σε ποιο σημείο ακριβώς και με ποια ταχύτητα θα φθάσει τα αμέσως επόμενα χρόνια, σε σχέση πάντα με την συνεχιζόμενη έκρηξη της τεχνολογίας;
Ας δούμε, όμως, ορισμένα παραδείγματα.
Σύμφωνα με τον Πολύβιο, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αντιπροσώπευε το απόγειο της πολιτικής εξέλιξης, γιατί συμπύκνωνε τις τρεις «αγαθές» μορφές εξουσίας: την μοναρχία, την αριστοκρατία και την δημοκρατία, που εκπροσωπούσαν ο αυτοκράτορας, η Σύγκλητος και η λαϊκή comitia, αντίστοιχα.
Το ζητούμενο, σύμφωνα με τον Πολύβιο, δεν ήταν παρά η ενότητα και η συνέχεια της εξουσίας, απέναντι στην φθορά την παρακμή και την διάλυση. Η έκλειψη της εξουσίας της Ρώμης, έφερε στους ρωμαίους αυτοκράτορες της Ανατολής (Κωνσταντινούπολη) την κληρονομιά μιας αυτοκρατορίας, που καρπώθηκαν για τουλάχιστον 1.000 χρόνια· κανένας αυτοκράτορας δεν θεωρούνταν νόμιμος στην Ρώμη ή την Ραβέννα αν δεν είχε αποσταλεί από την Κωνσταντινούπολη, ενώ από το 678 έως το 752, ένδεκα ποντίφηκες στους δεκατρείς θα είναι Έλληνες και θα μιλούν την ελληνική γλώσσα μέσα στα ανάκτορα του Λατερανού.
Το έτος 395, ο Θεοδόσιος διένειμε ανάμεσα στους δύο κληρονόμους του, έναν για την Ανατολή και έναν για τη Δύση, την διαχείριση της αυτοκρατορίας που κατ’ αρχήν παρέμενε αδιαίρετη. Ο καθηγητής ιστορίας Fergus Millar, έγραψε χαρακτηριστικά ότι «θεωρητικά επρόκειτο ακόμα για μια ενοποιημένη αυτοκρατορία, αλλά στην πραγματικότητα υπήρχαν εφεξής δύο δίδυμες αυτοκρατορίες».
Και όμως ο ίσκιος της «παρακμής» μεγάλωνε με το πέρασμα του χρόνου, όσο και εκείνος της επερχόμενης καταστροφής, όπως άλλωστε και στο παρελθόν.
Ο ρήτορας και φιλόσοφος, Δίων ο Προυσαεύς, εκφώνησε δημόσια στον λαό της Ρόδου, γύρω στο έτος 100 (μ.Χ) μια ομιλία ενδεικτική των απόψεων του για την «παρακμή» και την φθορά:
«Στο παρελθόν, η κοινότητά μας κέρδισε την τεράστια φήμη της με τη συμβολή πάρα πολλών», δήλωνε ο Δίων στον επίλογο του λόγου του, «πάρα πολλοί ήταν εκείνοι που συνέβαλαν στη μεγαλοσύνη της Ελλάδας: εσείς οι Ρόδιοι, αλλά και οι Αθηναίοι, οι Λακεδαιμόνιοι, οι Θηβαίοι, οι Κορίνθιοι για μια περίοδο, οι Αργείοι άλλοτε, αλλά σήμερα, κανένας από αυτούς δεν έχει πλέον οποιοδήποτε κύρος: Οι μεν έχουν εκμηδενιστεί και εξαφανίστηκαν· όσο για τους άλλους, έχουν ατιμωθεί με τον τρόπο που ξέρουμε και έχουν απολέσει από κάθε άποψη την αρχαία τους δόξα, πιστεύοντας ηλιθίως πως απολαμβάνουν μια καλή ζωή, ενώ θεωρούν πλεονέκτημα το ότι μπορούν να συμπεριφέρονται άσχημα, χωρίς κανένας να τους εμποδίζει. Έτσι, δεν μένετε πια παρά μόνο εσείς: είστε οι μόνοι που μπορείτε ακόμα να καταδείξετε πως υπήρξατε όντως κάτι σημαντικό και δεν έχετε ακόμα γίνει άξιοι της πιο απόλυτης περιφρόνησης, επειδή, εάν δεν υπήρχαν ακόμα εκείνοι που συνεχίζουν να τιμούν τη γη τους, όπως κάνετε εσείς, οι Έλληνες, εδώ και πολύ καιρό, θα είχαν καταντήσει περισσότερο περιφρονητέοι από τους Φρυγίους και τους Θράκες, όπως, όχι άδικα, υποστηρίζουν κάποιοι. Όταν μια μεγάλη και ακμάζουσα οικογένεια έχει εντελώς καταρρεύσει, και της μένει ένας απόγονος, έστω και εάν είναι απολύτως μόνος του, τα πάντα στηρίζονται σε αυτόν, και εάν συμπεριφέρεται άσχημα, αμαυρώνει όλη τη φήμη της οικογένειάς του, ατιμάζει όλους τους προγόνους του: ιδού, λοιπόν, Ροδίτες, ποια είναι η σημερινή ευθύνη σας απέναντι στον ελληνισμό».
Κάνοντας πάλι ένα άλμα, θα δούμε την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 να φέρνει στο προσκήνιο τους (οθωμανούς) νέους αυτοκράτορες κατακτητές, οι οποίοι τα επόμενα 200 χρόνια θα φθάσουν ως τις πύλες της Βιέννης δύο φορές, το 1529 και το 1683.
Δεν υπάρχει ιστορικός, θεωρία, ή μελέτη ανεξάρτητου, που να αρνείται ότι η πτώση μιας αυτοκρατορίας, η διάλυσή της, ήρθε σε κάθε περίπτωση ξαφνικά, σαν ένα καταστροφικό φυσικό φαινόμενο που ισοπέδωσε τα πάντα από την μια στιγμή στην άλλη. Η χαρισματική για τόσες και τόσες αυτοκρατορίες συνένωση εδαφών, η εκατονταετής ή και χιλιετής διοίκηση τόσο σε στρατιωτικό, όσο και σε πολιτικό ή οικονομικό επίπεδο με την παραχώρηση προνομίων σε τοπικούς προύχοντες, θρησκευτικούς ηγέτες ή εμπόρους, σε καμία περίπτωση δεν έδωσε την θέση της στην πλήρη διάλυση για κάποιον ανεξήγητο λόγο ή περίσταση.
Η συχνή εναλλαγή στους αυτοκρατορικούς θώκους, η στρατιωτικοποίηση της επαρχιακής διοίκησης, οι στρατιωτικές ήττες σε κρίσιμες στιγμές και χώρους, η ατυχής διάκριση ή συνένωση πολιτικής και στρατιωτικής εξουσίας, η κοινωνική δυσφορία, οι αβάστακτοι φόροι και η άγρια επιβολή της καταστολής από μισθοφορικούς στρατούς απέναντι σε πληθυσμούς που ξεσηκώνονταν, η αδυναμία της θρησκευτικής εξουσίας να επιβάλλει τον κοινωνικό έλεγχο, έδειχναν ότι η αντίστροφη μέτρηση είχε αρχίσει.
Οι περίοδοι «παρακμής» δεν σηματοδοτούν, μ’ άλλα λόγια, την απουσία της κυριαρχίας, την αδυναμία της να επιβληθεί στους υπηκόους, αλλά την ένδειξη ότι η ανάγκη διαδοχής πιέζει ασφυκτικά τους εξουσιαστές. Μικρή σημασία έχει για εμάς ποιος θα είναι διάδοχος. Δεν διαλέγουμε τους δεσμώτες μας, δεν επιλέγουμε τους τυράννους, που θα κληρονομήσουν ή θα αποκτήσουν με κάθε τρόπο την «νέα» εξουσία. Τους πολεμούμε χωρίς περίσκεψη. Εναντιωνόμαστε με ειλικρίνεια και ανιδιοτέλεια στους συνεχιστές κάθε εξουσίας, ανεξαρτήτου ιδεολογικής ή άλλης προέλευσης. Και αυτή η θέση δεν παζαρεύεται ούτε νοθεύεται από κανέναν υπολογισμό ή δέλεαρ. Ακόμα και αν αποδεικνύεται ιδιαίτερα μοναχική η υπεράσπισή της…
Δημοσιεύθηκε στην ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 164, Οκτώβριος 2016
Για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο η πρόσβαση σε καθαρό νερό, ώστε να μπορούν να πιουν, να μαγειρέψουν και να πλυθούν, είναι ένας καθημερινός αγώνας. Σε πολλές αγροτικές, φτωχές κοινότητες η μεταφορά του νερού είναι ένα δύσκολο έργο που πέφτει στις πλάτες των γυναικών και των παιδιών.
Στην Αφρική και την Ασία οι γυναίκες και τα παιδιά πρέπει να περπατούν ακόμη και έξι χιλιόμετρα κατά μέσο όρο για να πάρουν το νερό που χρειάζονται.
Από κοινού οι γυναίκες σπαταλούν πάνω από 200 εκατομμύρια ώρες κάθε μέρα μόνο και μόνο τη συλλογή νερού. Πρόκειται για κάτι περισσότερο από μια μεγάλη και επώδυνη ταλαιπωρία.
Αυτή η χρονοβόρα, σωματικά κουραστική προσπάθεια αποτρέπει τις γυναίκες από το να απασχολούνται σε κάποια επαγγέλματα και κρατά τα παιδιά μακριά από το σχολείο, με τις επιπτώσεις να εξακολουθούν να τροφοδοτούν έναν ατέλειωτο κύκλο φτώχειας και κοινωνικο-οικονομικού αποκλεισμού.
Για τις γυναίκες και τα παιδιά που ζουν σε ένα μικρό χωριό στην Κένυα η πρόσβαση στο νερό απαιτεί τη διάνυση μιας απόστασης με τα πόδια μεγαλύτερης των οχτώ χιλιομέτρων. Και το νερό που συλλέγουν δεν είναι ακόμη καθαρό, καθώς προέρχεται από ένα βρόμικο ποτάμι που περιέχει επιβλαβή βακτήρια.
Ομως αυτοί οι χωρικοί δεν είναι μόνοι. 783 εκατομμύρια άνθρωπο -το 11% του παγκόσμιου πληθυσμού- δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό, γεγονός που μπορεί να αποβεί θανατηφόρο. Η έλλειψη καθαρού νερού και αποχέτευσης είναι η τελική αιτία για περίπου 3,5 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο.
Πρόκειται για μια μεγάλη κρίση που θα μπορούσε να γίνει ακόμη χειρότερη, εάν τα κράτη δεν προετοιμαστούν σύντομα ώστε να την αντιμετωπίσουν πλήρως. Το νερό είναι ένας πεπερασμένος φυσικός πόρος που αναμένεται ότι θα λιγοστεύει καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται σταθερά.
Μέχρι το 2030 μόνο το 60% της ζήτησης της ανθρωπότητας σε νερό θα ικανοποιείται από τους υπάρχοντες πόρους με τους σημερινούς ρυθμούς κατανάλωσης, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Αυτό σημαίνει ότι 4 στους 10 ανθρώπους δεν θα έχουν πρόσβαση στο νερό.
Αν και απαιτήθηκε πολύς χρόνος, τελικά το 2010 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αναγνώρισε ότι η πρόσβαση στο νερό και η ύπαρξη αποχέτευσης θα πρέπει να περιλαμβάνονται στα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.
«Το ασφαλές πόσιμο νερό και οι επαρκείς εγκαταστάσεις υγιεινής είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση της φτώχειας, την αειφόρο ανάπτυξη και την επίτευξη οποιουδήποτε και καθενός από τους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας» είχε δηλώσει ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν.
Επιπλέον η βελτίωση της ύδρευσης και της αποχέτευσης μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση της πείνας, στην επίτευξη καθολικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, στην προώθηση της ισότητας των φύλων και της χειραφέτησης των γυναικών, στη μείωση της παιδικής θνησιμότητας, στη βελτίωση της μητρικής υγείας, στη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, στην προστασία της βιοποικιλότητας, στην πρόληψη των περιφερειακών συγκρούσεων και στην καταπολέμηση ενός ευρύτατου φάσματος ασθενειών, συμπεριλαμβανομένης της ελονοσίας και του HIV/AIDS.
Μεταξύ 1990 και 2015, 2,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι απέκτησαν πρόσβαση σε βελτιωμένες πηγές πόσιμου νερού. Μεγάλο μέρος αυτής της προόδου οφείλεται στους «Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας» που τέθηκαν από τον ΟΗΕ.
Ομως και πάλι 2,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να χρησιμοποιούν ακάλυπτες εγκαταστάσεις υγιεινής, συμπεριλαμβανομένων 946 εκατ. ανθρώπων που εξακολουθούν να στερούνται εγκαταστάσεις αφόδευσης.
Η Ινδία έχει τον μεγαλύτερο αριθμό, περίπου 190 εκατομμύρια ανθρώπους, που εξακολουθούν να μην έχουν εγκαταστάσεις αφόδευσης, ως επί το πλείστον σε αγροτικές περιοχές.
Αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει σε σειρά επιπτώσεων στην υγεία, συμπεριλαμβανομένων του τύφου, της χολέρας, της ηπατίτιδας, της πολιομυελίτιδας, του τραχώματος, των εντερικών λοιμώξεων και της μολυσματικής διάρροιας η οποία σκοτώνει κάθε χρόνο 760.000 παιδιά κάτω των πέντε ετών σε όλο τον κόσμο.
Η έλλειψη υγιεινής και η πρόσβαση σε καθαρό νερό έχει επίσης ένα τεράστιο οικονομικό αντίκτυπο όπου η απραξία καθίσταται δαπανηρή.
Για κάθε ένα δολάριο που δαπανάται για την αποχέτευση υπάρχει μια επιστροφή 5,5 δολαρίων που καθιστά τους ανθρώπους υγιείς και παραγωγικούς.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, οι κακές συνθήκες υγιεινής κοστίζουν στην Ινδία κατ’ εκτίμηση 53,8 δισεκατομμύρια δολάρια (6,4% του ΑΕΠ), στο Πακιστάν 4,2 δισεκατομμύρια δολάρια(6,3% του ΑΕΠ) και στην Καμπότζη 448 εκατομμύρια (7,2% του ΑΕΠ).
Εντούτοις το να αποφασίσουν οι κυβερνήσεις να δώσουν προτεραιότητα στα θέματα του νερού αποδεικνύεται κάτι παραπάνω από δύσκολο. Σε πολλά μέρη του κόσμου -καθ’ όλη την ιστορία της ανθρωπότητας- το νερό είναι ένας πολύ αξιόλογος και φυλασσόμενος πόρος. Από τη Μέση Ανατολή μέχρι την Αφρική και από την Ινδική υποήπειρο μέχρι την Ασία, πολλά κράτη εμφανίζονται διατεθειμένα να φτάσουν στα άκρα, όχι μόνο για να προστατέψουν την αυτάρκειά τους σε νερό, αλλά χρησιμοποιώντας το νερό ως στρατιωτικό όπλο.
Και μπορεί η κρίση του νερού να έχει επηρεάσει κυρίως τον αναπτυσσόμενο κόσμο, αλλά με τις συνεχιζόμενες ανησυχίες για τη ρύπανση των υδάτων και τις κλιματικές επιπτώσεις, όπως την ξηρασία και τις πυρκαγιές στις πλούσιες χώρες σε ολόκληρη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, οι αναπτυγμένες χώρες έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι σε αυτό το ζήτημα δεν έχουν ανοσία.
Με διαφαινόμενη μια μεγαλύτερη κρίση στη διαθεσιμότητα του νερού και με έναν ταχέως αυξανόμενο πληθυσμό γίνεται σαφές ότι η διασφάλιση αυτού το βασικού ανθρώπινου δικαιώματος θα μπορούσε να καταστεί η μεγαλύτερη πρόκληση της ανθρωπότητας. Και αν οι προβλέψεις των επιστημόνων ότι σε μόλις 14 χρόνια η ανθρωπότητα θα αντιμετωπίσει ένα καταστροφικό έλλειμμα νερού βρίσκονται, έστω και στο ελάχιστο, κοντά στην πραγματικότητα, γίνεται φανερό ότι ο χρόνος που απομένει έχει μπει ήδη στα γρανάζια της αντίστροφης μέτρησης.