Μόνο οι προλετάριοι έχουν πατρίδα

Η πραγματικότητα διέψευσε τον Κάρολο και τη Ρόζα

Του Διονύση Χαριτόπουλου*

Από το 1924 η ιδέα για ένα παγκόσμιο κράτος προλετάριων αποδείχτηκε ανεφάρμοστη. Η Σοβιετική Ενωση αναδιπλώθηκε εντός των συνόρων της και η μαρξιστική πάλη περιορίστηκε εντός των ορίων των εθνικών κρατών. Η πραγματικότητα διέψευσε τον Μαρξ και τη Ρόζα, ότι οι προλετάριοι δεν έχουν πατρίδα. Οι εξελίξεις απέδειξαν πως οι προλετάριοι και πατρίδα έχουν και την υπερασπίζονται μέχρι θανάτου.

Αυτό που συνέβη είναι ότι, αντί να διεθνοποιηθεί το εργατικό κίνημα, διεθνοποιήθηκε το κεφάλαιο. Κι αφού πλέον «το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα», πατρίδα έχουν μόνο οι προλετάριοι. Αποτελεί τη μόνη καταφυγή τους. Εντός των σαφών και συγκεκριμένων ορίων της, μπορούν να υπερασπιστούν πιο αποτελεσματικά τα ταξικά τους συμφέροντα, αντί σε ένα άξενο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, που εκτός από ανάλγητο είναι απρόσωπο και χαώδες.

Αλλά πατρίδα δεν σημαίνει μόνο οικονομικές διεκδικήσεις, παροχές και νούμερα. Είναι κάτι απείρως πιο βαθύ, ουσιαστικό και ανεξίτηλα υπαρξιακό για τον άνθρωπο. Τον νοηματοδοτεί και του δίνει υπόσταση, δεν είναι ένα τυχαίο άθυρμα των καιρών και των καταστάσεων. Αποτελεί ο ίδιος αναπόσπαστο μέλος μιας μεγάλης πληθυσμιακής ομάδας, που μιλάνε την ίδια γλώσσα, έχουν κοινή εθνική συνείδηση, κατοικούν στον ίδιο τόπο, έχουν κοινό πολιτισμό, κοινή ιστορία και κοινή καταγωγή.



Ακόμα κι αν κάποιος βρεθεί εκτός των γεωγραφικών ορίων της πατρίδας του, σαν ταξιδιώτης ή σαν μετανάστης, η πατρίδα συνεχίζει να κατοικεί εντός του και να τον καθορίζει ώς το τέλος του. Αλλωστε οι μαρξιστές δεν ήταν ποτέ εναντίον των εθνών, αλλά εναντίον των κρατών. Δεν ήταν αφελείς.

Τα έθνη είναι αδύνατον να καταργηθούν. Ακόμα και για τα κράτη δεν προέβλεπαν άμεση κατεδάφιση, αλλά σταδιακή, αργή απονέκρωση των μηχανισμών τους σε μεγάλο βάθος χρόνου, για να σβήσουν από μόνα τους όταν πια δεν θα είναι απαραίτητα.

Ούτε ο Στάλιν διανοήθηκε να καταργήσει το κράτος, και πολύ περισσότερο τα έθνη. Η ΕΣΣΔ ήταν μια ισχυρή ένωση κρατών, με ενιαία οντότητα, από διαφορετικά έθνη απολύτως διακριτά και αναγνωρίσιμα: Ρώσους, Ουκρανούς, Γεωργιανούς κ.ά. Την αμφισβήτηση πατρίδας και έθνους λογικά την αναμένει κανείς μόνο από κάποιον ένθερμο οπαδό της παγκοσμιοποίησης. Κάποιον εκπρόσωπο του διεθνούς κεφαλαίου που τα θεωρεί εμπόδιο στις μπίζνες του.

Το απογοητευτικό είναι ότι μερίδα της Αριστεράς συντάσσεται με τις θέσεις τους. Ο πατριωτισμός του απλού ανθρώπου διαβάλλεται ως απεχθής εθνικισμός. Και από τα Μέσα προβάλλεται εκ του πονηρού ως «αναβίωση των εθνικισμών» η εύλογη στροφή των ευρωπαϊκών λαών προς τα πάτρια, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδεικνύεται ανεπαρκής και αδιέξοδη. Αντί να κατανοήσουν την αγωνία των εργαζόμενων για το μέλλον τους, με ασύγγνωστη ευκολία τούς χαρίζουν στην Ακροδεξιά των χωρών τους.

Η λέξη «πατριώτης» κατέληξε ύποπτη. Σημαίνει ρίζα, μνήμη, ιστορία. Ολα ανώφελα στην παγκόσμια αγορά. Όπως μας εξηγούν αλαζονικά, δεν υπάρχει πατρίδα, είναι απλώς στο φαντασιακό μας. Μα και η αγάπη, το κατεξοχήν ανθρώπινο γνώρισμα, ανήκει εξ ολοκλήρου στο φαντασιακό μας. Αυτή η διαπίστωση δεν μειώνει στο ελάχιστο το συναισθηματικό της βάθος και την αφοσίωση.

Το ανθρώπινο είδος έχει επικριθεί σκληρά από κάποιους κοινωνιολόγους, βιολόγους και ψυχιάτρους. Θεωρούν τον άνθρωπο απολύτως εγωιστικό ον από τη φύση του. Ομως κι αυτοί του αναγνωρίζουν ότι σε δύο περιπτώσεις γίνεται αλτρουιστής, δηλαδή προσφέρεται ακόμα και να χάσει αυτός προκειμένου να κερδίσει κάποιος άλλος.

Η μία είναι πως δίνει τη ζωή του για να υπερασπιστεί τα παιδιά του και η άλλη ότι σε οριακές στιγμές κινδύνου για την πατρίδα του, όπως στον πόλεμο, θυσιάζεται για να τη σώσει. Αν όλα αυτά είναι στο φαντασιακό μας, δεν έχει την παραμικρή πολιτική και κοινωνική σημασία.

* συγγραφέας

Πηγή:https://www.efsyn.gr