Εμπορικές συμφωνίες «νέας γενιάς»: μια στρατηγική τρίπλα των ΗΠΑ
της Δώρας Κοτσακά-Καλαϊτζιδάκη
«Αρκαδία» (λεπτομέρεια). Έργο της Κατερίνας Δροσοπούλου, από την έκθεση Ars Longa Vita Βrevis, από τις 8.10 έως τις 30.10 στην γκαλερι Open Case 303 (Κηφισίας 303, Κηφισιά).
Στις Βρυξέλλες, αυτές τις μέρες, συναντιούνται κινήματα και φορείς από όλη την Ευρώπη με σκοπό να ενώσουν τις δυνάμεις τους ενάντια στις πολιτικές λιτότητας, τη φτώχια, τον ρατσισμό και την ΤΤΙΡ (Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε.). Ιδιαίτερα όσον αφορά την ΤΤΙΡ ανακοινώθηκαν 140 ξεχωριστές εκδηλώσεις και κινητοποιήσεις. Ανάμεσά τους, και η εντυπωσιακή διαδήλωση, το Σάββατο 10 Οκτωβρίου, στο Βερολίνο με 250.000 συμμετέχοντες, αλλά και σε άλλες πρωτεύουσες της κεντρικής Ευρώπης. Την ίδια στιγμή, η Πρωτοβουλία Ευρωπαίων πολιτών (European Citizens Initiative – ECI) ενάντια στις TTIP και CETA μέσα σε έναν χρόνο συγκέντρωσε περισσότερες από 3,2 εκατομμύρια υπογραφές υπερκαλύπτοντας τους στόχους που είχε θέσει. Με αυτό τον τρόπο κατέστησε σαφές ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν νομιμοποιείται να διαπραγματεύεται εν κρυπτώ στο όνομα των λαών της Ευρώπης. Στην Ελλάδα όλο και περισσότερες δράσεις οργανώνονται αυτές τις μέρες, αντίστοιχες ως προς τη θεματική, αλλά όχι και τη μαζικότητα. Σε κάθε περίπτωση, είναι φανερό ότι μέσα στον τελευταίο χρόνο κερδήθηκε σημαντικό έδαφος ως προς την ενημέρωση σχετικά με την ΤΤΙΡ, σημείο εξαιρετικά σημαντικό, καθώς έχει αποδειχθεί ότι όταν οι πολίτες ενημερώνονται σχετικά με περιεχόμενο αυτού του τύπου εμπορικών συμφωνιών, οργανώνονται και αντιδρούν.
Ας θυμηθούμε, εδώ, ότι οι διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία μεταξύ των επιτετραμμένων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Κογκρέσου ξεκίνησαν στα μέσα του 2013, υπό καθεστώς απόλυτης μυστικότητας. Ενημέρωση ουσιαστικά δεν υπήρξε για τους ευρωβουλευτές ή τους αρμόδιους υπουργούς των κρατών-μελών, πόσο μάλλον για τα εκατομμύρια πολιτών της Ε.Ε. των οποίων τα κοινωνικά κεκτημένα θα ανατρέψει η συμφωνία. Αντίθετα, οι μεγάλες εταιρείες είχαν από την πρώτη στιγμή άμεση και υπεύθυνη ενημέρωση, καθώς οι διαπραγματεύσεις δεν προχωρούν αν δεν ζητηθεί η δική τους γνώμη για κάθε θέμα ξεχωριστά. Όπως και σε τόσες άλλες περιπτώσεις, τα Wikileaks ήταν αυτά που μπόρεσαν να δώσουν στη δημοσιότητα ορισμένα σχετικά έγγραφα, τα οποία λειτούργησαν ως η αρχή του νήματος προκειμένου να ξεμπλέξουμε το «κουβάρι» θεσμικής κατοχύρωσης της εταιρικής παντοδυναμίας που συνιστά η ΤΤΙΡ.
Οι οργανωμένες αντιδράσεις, και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού, οδήγησαν στις μαζικές κινητοποιήσεις αυτών των ημερών, αλλά και, λίγους μήνες νωρίτερα, τον Ιούνιο, στην αναβολή της ψηφοφορίας στο Ευρωκοινοβούλιο, που θα έδινε το πράσινο φως για τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων. Όταν ο πρόεδρός του, Μ. Σουλτς, συνειδητοποίησε ότι το πιθανό αποτέλεσμα στη βάση του συσχετισμού των παρόντων θα ήταν η παύση των διαπραγματεύσεων ανέβαλε την ψηφοφορία, επικαλούμενος ανυπόστατες δικαιολογίες, ενώ λίγο αργότερα επανήλθε αιφνιδιαστικά, εξασφαλίζοντας τη συνέχισή τους. Οι πρόσφατες επιφυλάξεις της Χ. Κλίντον σχετικά το περιεχόμενο αυτού του τύπου συμφωνιών εντάσσονται στο πλαίσιο του διαγκωνισμού των Δημοκρατικών υποψήφιων για το χρίσμα του υποψηφίου προέδρου, καθώς προσπαθούν να εκφράσουν προνομιακά την έντονη ανησυχία ισχυρής μερίδας των ψηφοφόρων του κόμματός τους. Ένα «βελτιωμένο» ISDS (Μηχανισμός Επίλυσης Διαφορών μεταξύ Κρατών και Επενδυτών), σημείο που αποτέλεσε και την αιχμή του δόρατος στις αντιδράσεις του τελευταίου έτους –και από μερίδα των σοσιαλδημοκρατών, όσο και άλλων πολιτικών οικογενειών– συνιστά επίσης αποτέλεσμα της οργανωμένης κινητοποίησης από την πλευρά των πολιτών.
Ωστόσο, καλό είναι να θυμόμαστε ότι την ΤΤΙΡ και όσα περιλαμβάνει δεν τα χρειαζόμαστε σε οποιαδήποτε μορφή. Οι λαοί έχουν μόνο να χάσουν και μάλιστα τα πολύτιμα κεκτημένα τους από μια περαιτέρω αναδιανομή του δημόσιου πλούτου υπέρ των εταιρικών και χρηματιστηριακών συμφερόντων που θα εξασφαλίζεται θεσμικά και ανεπίστρεπτα. Η γνωστή επικοινωνιακή στρατηγική «προετοιμάζουμε το κοινό για τη χειρότερη εκδοχή και αφού προκληθούν οι αναμενόμενες αντιδράσεις επαναφέρουμε το σχέδιο με μικρές βελτιώσεις διεκδικώντας τον συμβιβασμό ως αντάλλαγμα της καλής μας θέλησης», δεν πρέπει να βρει εφαρμογή στην εν λόγω περίπτωση. Το σενάριο είναι τόσο εφιαλτικό που οι βελτιώσεις δεν ωφελούν.
Η ΤΤΙΡ δυστυχώς δεν είναι μόνη της. Εντάσσεται στη «νέα γενιά εμπορικών συμφωνιών» όπως τις έχει χαρακτηρίσει ο πρόεδρος Ομπάμα. Ανάμεσά τους, η CETA (μεταξύ ΕΕ και Καναδά), η TiSA (αφορά τις δημόσιες υπηρεσίες και την πλήρη απορύθμιση/ιδιωτικοποίησή τους) και η TPP (μεταξύ ΗΠΑ και χωρών του Ειρηνικού). Μόλις πριν δύο εβδομάδες αντιληφθήκαμε τι σημαίνει αιφνιδιαστική υπογραφή, καθώς οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Αυστραλία και δέκα ακόμα χώρες του Ειρηνικού επικύρωσαν την ΤΡΡ, η οποία καλύπτει το 40% της παγκόσμιας οικονομίας. Η υπογραφή έγινε στην Ατλάντα έπειτα από πέντε χρόνια διαπραγματεύσεων το περιεχόμενο των οποίων παραμένει μυστικό, ωστόσο εκκρεμεί η επικύρωσή της από τα κοινοβούλια των χωρών. Σταδιακά οι πολίτες των χωρών τις οποίες αφορά μαθαίνουν ότι η υγεία δεν θα μπορεί να βρίσκεται υπό κρατικό έλεγχο, ότι δεν θα έχουν πλέον πρόσβαση σε φτηνά φάρμακα (γενόσημα), ότι δυσχεραίνεται η δημοσιοποίηση πληροφοριών που θεωρούνται δυσάρεστες με πρόσχημα ότι μπορεί να είναι βλαβερές για την οικονομία ή τις διεθνείς σχέσεις και πλήθος άλλων ρυθμίσεων για τις οποίες ποτέ δεν ενημερώθηκαν.
Οι εν λόγω συμφωνίες (ΤΤΙΡ, ΤΡΡ, CETA, TiSA) αφορούν τα 2/3 του παγκόσμιου ΑΕΠ και 1, 6 δισ. ανθρώπους. Απειλούν τη δημοκρατία συνολικά, και κατά συνέπεια κάθε πτυχή της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, τις δημόσιες υπηρεσίες, τα κοινωνικά, εργασιακά και περιβαλλοντικά κεκτημένα και πρότυπα, τα διατροφικά και φαρμακευτικά πρότυπα, την προστασία των προσωπικών δεδομένων, τη μικρής κλίμακας ποιοτική γεωργία, την απαραίτητη ενεργειακή μετάβαση, το αυτοδιοίκητο κάθε βαθμίδας διοίκησης από το έθνος-κράτος μέχρι τους δήμους. Μας επιτίθενται συνολικά, και γι’ αυτό καλό είναι να λαμβάνουμε υπόψη τη συνολική εικόνα. Συμφωνίες με αντίστοιχους στόχους επιχειρούν να εφαρμόσουν κυρίως οι ΗΠΑ σε συνεργασία με τα ωφελούμενα συμφέροντα, μέσω του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) εδώ και δεκαετίες. Ωστόσο, η ανάδυση σημαντικών περιφερειακών οικονομικών δυνάμεων όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Βραζιλία οδήγησε σε εντάσεις και διαφωνίες εντός του ΠΟΕ, καθώς οι χώρες αυτές δεν είναι διατεθειμένες να συναινέσουν σε ένα μοντέλο παγκόσμιου εμπορίου που θα κατοχυρώνει την πρωτοκαθεδρία των δυτικών μεγάλων παικτών. Οι εμπορικές συμφωνίες «νέας γενιάς» συνιστούν μια στρατηγική τρίπλα των ΗΠΑ προκειμένου να αποφύγουν τη βαβέλ του ΠΟΕ και να εξασφαλίσουν την εταιρική παντοκρατορία μέσω διμερών ή πολυμερών εμπορικών συμφωνιών. Επιπλέον, με αυτό τον τρόπο κατορθώνουν να φτάσουν στις υπογραφές εξασφαλίζοντας πλήρη αδιαφάνεια για όλους τους γύρους διαπραγματεύσεων. Οι υπογραφές μπαίνουν χωρίς προηγουμένως να έχουν ενημερωθεί οι πολίτες για το περιεχόμενο των συμφωνιών, αιφνιδιάζονται και δεν προλαβαίνουν να αντιδράσουν. Αυτό συνέβη στην περίπτωση της ΤΡΡ και αυτό επιδιώκουν και για την ΤΤΙΡ. Κάτι τέτοιο δεν θα ήταν εφικτό στα πλαίσια του ΠΟΕ, καθώς οι διαρροές θα ήταν πολλές και θα είχαν ποικίλα κίνητρα.
Η Δώρα Κοτσακά-Καλαϊτζιδάκη είναι δρ πολιτικής κοινωνιολογίας, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς
enthemata.wordpress.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου