ΤΡΟΤΣΚΙ: «Όσο ανασαίνω, θα παλεύω για το μέλλον... Δεν υπάρχει ούτε ένα στίγμα στην επαναστατική μου τιμή»
Στις 21 Αυγούστου 1940 στο Κογιοκάν του Μεξικού ο Λέων Τρότσκι δολοφονείται από τον Ραμόν Μερκαντέρ που ανακηρύχτηκε «ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης».
«Δεν είναι ανάγκη για άλλη μια φορά να απορρίψω τις ανόητες και φτηνές συκοφαντίες του Στάλιν και των πρακτόρων του. Δεν υπάρχει ούτε ένα στίγμα στην επαναστατική μου τιμή», έγραφε στη «Διαθήκη» του λίγους μήνες πριν δολοφονηθεί...
«Ποτέ ούτε άμεσα ούτε έμμεσα δεν έκανα οποιουδήποτε είδους συμφωνίες ούτε καν διαπραγματεύσεις στα παρασκήνια με τους εχθρούς της εργατικής τάξης. Χιλιάδες αντίπαλοι του Στάλιν έχουν εξοντωθεί, θύματα των ίδιων ψεύτικων κατηγοριών. Οι νέες επαναστατικές γενιές θα αποκαταστήσουν την πολιτική τους τιμή και θα δώσουν στους χασάπηδες του Κρεμλίνου αυτό που τους αξίζει...»
Έγραψε επίσης:
«Δεν μπορώ να πάψω να πιστεύω στη λογική, στην ανθρώπινη αλληλεγγύη. Όσο γερνάω, τόσο πιο πολύ πιστεύω. Δεν γνώρισα ποτέ μια προσωπική τραγωδία, η ζωή μου ήταν γεμάτη από τις επιτυχημένες φάσεις της επανάστασης. Οι αποτυχίες και οι απογοητεύσεις δεν μπορούν να με κάνουν να σταματήσω να βλέπω πίσω από την παρούσα ήττα τον ξεσηκωμό όλων των καταπιεσμένων του κόσμου. Αυτό δεν είναι μια ουτοπική προφητεία. Είναι μια προφητεία του διαλεκτικού ματεριαλιστή. Ποτέ δεν έχασα την πίστη μου στην επαναστατική δύναμη των μαζών... Αν ο θάνατος με χτυπούσε τούτη τη στιγμή, θα μπορούσα να πω πως εργάστηκα σ' όλη μου τη ζωή για τις εκμεταλλευόμενες και αποικιοκρατούμενες μάζες και για τον αγώνα της απελευθέρωσής τους. Για την ανάγκη να εξελιχθεί ο πολιτισμός και η τέχνη ελεύθερα. Και πάντοτε στο μυαλό μου, κυρίαρχη σκέψη μου ήταν η παγκόσμια επανάσταση. Μόνον αυτή μπορεί να βάλει τέλος στην εκμετάλλευση, στη βία, στον πόλεμο».
Ο Λιεφ Νταβίντοβιτς Μπρόνσταϊν, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 26 Οκτωβρίου του 1879 στο χωριό Γιανόφκα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (νυν Μπερεσλάφκα Ουκρανίας). Ο εβραϊκού θρησκεύματος πατέρας του ήταν πλούσιος κτηματίας της περιοχής, ενώ η μητέρα του Άννα ανήκε στη μεσοαστική τάξη.
Μετά την έκρηξη της Φεβρουαριανής Επανάστασης του 1917 επέστρεψε στη Ρωσία και παρά τις διαφωνίες του με τον Λένιν, εντάχθηκε στους «Μπολσεβίκους» κι έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διάρκεια της Οκτωβριανής Επανάστασης. Σε σύγχρονα άρθρα για την ιστορία του μπολσεβικισμού, ο Τρότσκι συχνά παρουσιάζεται σαν ένα είδος «κακού δαίμονα» που αγαπούσε περισσότερο το δικό του ρόλο στην Επανάσταση από την ίδια την Επανάσταση. Παρ' όλα αυτά, ο Λένιν ισχυριζόταν ότι «Ο σύντροφος Τρότσκι... είναι ίσως ο πιο ικανός άνθρωπος στην σημερινή Κεντρική Επιτροπή». Προφανώς ο Λένιν, έχοντας, προς το τέλος της ζωής του μια έντονη αίσθηση του κινδύνου του γραφειοκρατικού εκφυλισμού του κόμματος στράφηκε στον Τρότσκι. Στο γράμμα της η Κρούπσκαγια προς τον Τρότσκι, που το έγραψε λίγες μέρες μετά το θάνατο του Λένιν, στις 29 του Γενάρη 1924 αναφέρει ότι «η εντύπωση που σχημάτισε ο Β. Ι. για σας όταν ήρθατε από τη Σιβηρία να μας δείτε στο Λονδίνο, δεν άλλαξε ποτέ μέχρι το τέλος της ζωής του».
Κήρυκας της Επανάστασης, ήρωας του Οκτώβρη, οργανωτής του Κόκκινου Στρατού, ο υπ' αριθμόν δύο (μετά τον Λένιν) στην ηγεσία του Κόμματος, άνθρωπος εξαιρετικά δημοφιλής στις μάζες, το Νοέμβριο του 1927 εκδιώχθηκε από το κομουνιστικό κόμμα, τον Ιανουάριο του 1928 εκτοπίστηκε στην Κεντρική Ασία και τον Ιανουάριο του 1929 κρίθηκε ανεπιθύμητος στη Σοβιετική Ένωση κι εξορίστηκε. Αφού περιπλανήθηκε σε διάφορες χώρες (Τουρκία, Γαλλία, Νορβηγία), το 1936 εγκαταστάθηκε στο Μεξικό, συνεχίζοντας τον πολιτικό αγώνα του κατά του σταλινικού καθεστώτος, που το θεωρούσε μία γραφειοκρατική διαστροφή της δικτατορίας του προλεταριάτου.
Ο Τρότσκι τόνιζε σ' ένα γράμμα του με ημερομηνία 21 Σεπτέμβρη, 1926:
«Σε συνθήκες μακροπρόθεσμης οικοδόμησης του σοσιαλισμού, η εργασιακή πειθαρχία πρέπει διαρκώς να αναζητά υποστήριξη στην πρωτοβουλία των εργατών και στο αυξανόμενο ενδιαφέρον τους απέναντι στα αποτελέσματα της ίδιας τους της εργασίας... Η γενική πορεία μας δεν πρέπει να προσανατολίζεται προς την πίεση και το ‘σφίξιμο των λουριών' αλλά προς την πρωτοβουλία και το προσωπικό ενδιαφέρον των εργαζομένων προς τη συλλογική παρακολούθηση της άποψης των κοινοτήτων τους, προς τη σωστή οργάνωση της παραγωγής και τα λοιπά».
Βαθμιαία στη θεωρητική του ανάλυση έδωσε όλο και μεγαλύτερη προσοχή σε προβλήματα εκδημοκρατισμού της εσωκομματικής ζωής, προβλήματα που γίνονταν περισσότερο επείγοντα όσο αύξανε ο κίνδυνος του γραφειοκρατικού εκφυλισμού του κόμματος και του κρατικού μηχανισμού. Μέχρι το θάνατό του παρέμεινε προσηλωμένος στο κάλεσμα με το οποίο έκλεισε το λόγο του στην Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής και της Κεντρικής Εξελεγκτικής Επιτροπής το 1927:
«Για μια Σοσιαλιστική Πατρίδα; Ναι! Για τη σταλινική πορεία; Όχι!».
Από τις 7 Φεβρουαρίου 1935 ως τις 8 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς ο Τρότσκι κράτησε ημερολόγιο (ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΞΟΡΙΑΣ 1935 ΔΙΑΘΗΚΗ 1940 Μετάφραση: Λ. ΜΙΧΑΗΛ, ΕΚΔ. ΑΓΡΑ, Μάιος 2015) εξηγώντας ότι καταφεύγει σε αυτό σαν ένα «υποκατάστατο της δημοσιογραφίας» επειδή είναι «αποκομμένος από την πολιτική δράση».
Το Ημερολόγιο της εξορίας είναι μέρος του Αρχείου Τρότσκι που βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Εκδόθηκε το 1958 με πρόλογο του Χάιγενουρτ, ο ρόλος του οποίου στην τακτοποίηση και στην ταξινόμηση των ντοκουμέντων που περιέχει το Αρχείο υπήρξε αποφασιστικός. Ανάμεσα στις φυσιογνωμίες του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος ο Τρότσκι διέθετε μεγάλο λογοτεχνικό ταλέντο και καλλιέργεια αλλά και ρητορική δεινότητα και στρατιωτική ιδιοφυΐα. Οι λογοτεχνικές αρετές του Τρότσκι είναι εμφανέστατες και στο Ημερολόγιο, από όπου αναδύονται πτυχές της προσωπικότητας και της ευαισθησίας του.
Αυτά που τον απασχολούν είναι η κατάσταση της Αριστεράς στην Ευρώπη, οι σχέσεις της με την Κομιντέρν, ο τρόπος με τον οποίο χειρίζεται ο Στάλιν τα ζητήματα του κομμουνιστικού κινήματος. Στο Ημερολόγιο υπάρχουν αναφορές στην Οκτωβριανή Επανάσταση, στον Λένιν και στη συνεργασία του μαζί του και φυσικά στον ίδιο τον Στάλιν. Το Ημερολόγιο περιέχει επίσης και ένα όνειρο που είχε δει, όπου πάνω σε ένα πλοίο συνομιλούσε με τον Λένιν, ο οποίος ήταν νεκρός από το 1924:
«Φαίνεσθε σαν να 'χετε συσσωρεύσει νευρική κόπωση, πρέπει ν' αναπαυθείτε» (του λέει ο Λένιν). «Αντικρίζοντας τον Λένιν» (λέει ο Τρότσκι) «θυμήθηκα πως ήταν πεθαμένος. Αμέσως προσπάθησα να αποδιώξω αυτή τη σκέψη, για να μπορέσω να τελειώσω τη συζήτηση».
O Σάββας Mιχαήλ, στη β’ ελληνική έκδοση του 1985 (από τις εκδόσεις Aλλαγή της EΔE/EEK) σημείωνε τις συνθήκες υπό τις οποίες κρατήθηκε το Hμερολόγιο από τον Tρότσκι: «Eξόριστος από τη χώρα της Oκτωβριανής Eπανάστασης, που καθοδήγησε μαζί με τον Λένιν, κυνηγημένος από τον Στάλιν και την Γκε Πε Oυ, απ’ όλες τις ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις και αστυνομίες, σ’ έναν πλανήτη χωρίς βίζα, ο Tρότσκι με μια χούφτα επαναστάτες συνέχιζε την επική πάλη ενάντια στον σταλινισμό και για την ίδρυση της Tέταρτης Διεθνούς.
H πίστη του στο κομμουνιστικό μέλλον της ανθρωπότητας διαπερνά κάθε σελίδα αυτού του Hμερολογίου. Εντυπωσιακό είναι το ότι αυτός ο δυνατός άνθρωπος είχε μια τάση κατάθλιψης, προϊόν προφανώς του γεγονότος ότι ήταν μακριά από τη χώρα του. Στην "Προδομένη Επανάσταση" εξηγεί πώς και γιατί η γραφειοκρατική κάστα κατάφερε να πάρει και να κρατήσει την πολιτική εξουσία στη Σοβιετική Ένωση. Το 1926 σε μια συζήτηση με τον Κάμενεφ, υποστήριζε μ' επιμονή ότι ο Στάλιν ήταν "ένας επαρχιακός πολιτικός".
Στο κείμενό του «Τι είναι εθνικοσοσιαλισμός», που γράφτηκε το 1933, υπήρξε προφητικός:
«Ο φασισμός ανέβασε στην πολιτική τον βούρκο της κοινωνίας... Τι ανεξάντλητα αποθέματα σκοταδισμού, άγνοιας και βαρβαρότητας! Η απελπισία τα ξεσήκωσε και τα ‘στησε στα πόδια τους, ο φασισμός τους έδωσε μια σημαία. Κάθε τι που μέσα απ’ την κανονική ανάπτυξη της κοινωνίας θα αποβαλλόταν από τον εθνικό οργανισμό σαν έκκριμα του πολιτισμού, ξεπετιέται τώρα απ’ το λαρύγγι. Ο καπιταλιστικός πολιτισμός ξερνά έναν βαρβαρισμό που δεν χωνεύτηκε, αυτή είναι η φυσιολογία του εθνικοσοσιαλισμού... Η πραγματική ιστορική αποστολή της φασιστικής δικτατορίας – σημαίνει μόνο ένα πράγμα: προετοιμασία για πόλεμο. Αυτό το καθήκον με τη σειρά του δεν μπορεί ν’ ανεχτεί καμιά εσωτερική αντίσταση και δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε μια ακόμη μεγαλύτερη μηχανική συγκέντρωση της εξουσίας. Ο φασισμός δεν μπορεί ούτε να μεταρρυθμιστεί ούτε να παραιτηθεί οικειοθελώς. Μπορεί μόνο ν’ ανατραπεί. Η πολιτική τροχιά του καθεστώτος των Ναζί θα καταλήξει σ’ αυτό το δίλημμα: Πόλεμος ή επανάσταση. Μερικά χρόνια θα είναι αρκετά για να συρθεί και πάλι η Ευρώπη στον πόλεμο, αν ο Χίτλερ δεν εμποδιστεί έγκαιρα από τις εσωτερικές δυνάμεις της ίδιας της Γερμανίας».
Ας κρατήσουμε τα λόγια του:
«Όσο ζω ελπίζω! Εάν ήμουν κάποιο από τα ουράνια σώματα, θα κοίταζα εντελώς αδιάφορα αυτή την αξιοθρήνητη μπάλα από σκόνη και βρωμιά. Θα έλαμπα το ίδιο για το κακό και το καλό. Είμαι όμως άνθρωπος. Η παγκόσμια ιστορία, που για σένα απαθές παγώνι της επιστήμης, για σένα καταγραφέα της αιωνιότητας, μοιάζει μόνο μια ασήμαντη στιγμή στον απολογισμό του χρόνου, είναι για μένα τα πάντα. Όσο ανασαίνω, θα παλεύω για το μέλλον, αυτό το λαμπρό μέλλον, που ο άνθρωπος, ισχυρός και όμορφος, θα γίνει κυρίαρχος στην πορεία της ιστορίας και θα το οδηγήσει στον απεριόριστο ορίζοντα της ομορφιάς, της χαράς και της ευτυχίας... H ζωή είναι όμορφη. Aς την καθαρίσουν οι αυριανές γενιές από κάθε ασκήμια, κάθε καταπίεση και βία, και ας τη χαρούν σε όλη την πληρότητά της».
ArtiNews
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου