Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, δολοφονήθηκε από φασίστες στις 19 Αυγούστου 1937

Επιμέλεια Ηρακλής Κακαβάνης //

Ο Φ. Γ. Λόρκα δολοφονήθηκε από τους φαλαγγίτες του Φράνκο στις 19 Αυγούστου 1937,  σε ηλικία μόλις 37 ετών.
«Είθισται να δολοφονούνται οι ποιητές στην εποχή μας» έγραψε ο Ν. Εγγονόπουλος ή όπως κάποια στιγμή έγραψε ο Τσαρούχης «ήτανε φυσικό να πάει άδικα».

Η δολοφονία του ήταν η ανταμοιβή στις πράξεις και τις ιδέες του ενός εκ των μεγαλύτερων ποιητών του αιώνα μας. Ο Λόρκα είχε ταχθεί ανοιχτά κατά του φασισμού και των πραξικοπηματικών σχεδίων της Φάλαγγας, μίσησε το δεσποτισμό και την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και όρθωσε το ανάστημά του σε κάθε μορφή αδικίας. Γι’ αυτό και φούντωσε το μένος των φαλαγγιτών.

Εργο του Λόρκα

Ο Φ.Γ. Λόρκα, μουσικός, ποιητής, ζωγράφος, δραματουργός, θρεμμένος με τις ζωντανές παραδόσεις αλλά και με τις λαχτάρες και τα προβλήματα του λαού του αγαπήθηκε ιδιαίτερα στην Ελλάδα. «Οχι μόνο μέσα από τα μεταφρασμένα έργα του (ποιήματα και θεατρικά) αλλά και μέσα από τα δεκάδες υπέροχα τραγούδια του. Ο Λόρκα είναι ίσως ο πλέον μελοποιημένος ξένος δημιουργός από Ελληνες συνθέτες με αποτέλεσμα η ποίησή του ν’ απλωθεί και ν’ αγαπηθεί σε ακόμη πλατύτερα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας».

Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα: Από τη «ζεστασιά» της τάξης του, στο πλευρό αυτών που δε σηκώνουν τ’ άδικο

Γράφει ο Οικοδόμος //

Ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες μορφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας· ήταν ο ποιητής και θεατρικός συγγραφέας που με τη ζωή και το έργο του στάθηκε η αφορμή να γνωρίσουμε την Ισπανία του μόχθου, της αντίστασης και της προόδου.

Γεννήθηκε στις 5 Ιούνη του 1898 στο χωριό Φουέντε Βακέρος (κοντά στη Γρανάδα). Απόγονος εύπορης και μορφωμένης οικογένειας, είχε εξασφαλισμένη μια λαμπρή πορεία στη «ζεστασιά» της τάξης του. Όμως από νωρίς αποφάσισε ότι δεν θα ακολουθούσε την ήδη χαραγμένη ρότα. Αντικρίζοντας τον πόνο και την φτώχεια της μεγάλης μάζας των συμπατριωτών του συνειδητοποίησε τους «κανόνες» του συστήματος της εκμετάλλευσης και ακολούθησε ολόψυχα τον δρόμο της σύγκρουσης με την αδικία και τους εκφραστές της.

Παντέρμη

Σκάβουν το χώμα οι πετεινοί
σκάβουν ζητώντας την αυγή
την ώρα που στα σκοτεινά
βγαίνει η Παντέρμη και γυρνά.

Μαύρη μαυρίλα είν’ η ψυχή της
κι ωχρό μπακίρι το πετσί της
τα στήθια της ωσάν τ’ αμόνια
που τα χτυπούν χωρίς συμπόνια.

―Παντέρμη τι ζητάς εδώ
μόνη σου δίχως σύντροφο;
―Κι αν είναι κάτι που ζητώ
πες μου, σε γνοιάζει εσένανε;

Ζητάω εκείνο που ζητώ
ζητάω την ίδια εμένανε.
―Παντέρμη, πες ποιος ο καημός σου
ποιος ο αγιάτρευτος καημός σου;

―Ποιός ο καημός μου; Μαύρη πίσσα
εγίνη η λινή μου η πουκαμίσα
και μες στο σπίτι σαν τρελή
σούρνω το ξέπλεκο μαλλί.

―Παντέρμη, λούσε το κορμί σου
λουσ’ το χελιδονόνερο
κι άσε κυρά μου την ψυχή σου
άσ τη και να βρει αναπαμό.

Άχου, τσιγγάνικες ψυχές
κι όλο κρυφές νεροσυρμές
πίκρες μαζί και θάματα
στα μακρινά χαράματα.

Federico Garcia Lorca
(απόδοση: Οδυσσέας Ελύτης)


Φιλομαθής (σπούδασε φιλοσοφία και λογοτεχνία ενώ πήρε πτυχίο και από τη Νομική σχολή), φιλότεχνος (λάτρευε τη μουσική), αντισυμβατικός, άρχισε να γράφει από νεαρή ηλικία και να εκδηλώνει μέσα από το έργο του την εναντίωσή του απέναντι στον πόλεμο και το αντιδραστικό πλαίσιο της καθολικής εκκλησίας. Το ταξίδι του στις ΗΠΑ (σε ηλικία 31 ετών, τη χρονιά που ξέσπασε το «κραχ»), θα σταθεί η αφορμή να προσεγγίσει από μαρξιστική σκοπιά την καταπίεση ανθρώπου από άνθρωπο που «άνθιζε» στη μητρόπολη του καπιταλισμού. Εκεί, στη Νέα Υόρκη θα μπει στον κόσμο του θεάτρου.

Δυο χρόνια αργότερα επιστρέφει στην Ισπανία και περιοδεύει με θίασο σε όλη την επικράτεια. Το ανέβασμα του έργου του «Γέρμα» προκαλεί την αντίδραση των φασιστών που δημιουργούν επεισόδια κατά τη διάρκεια των παραστάσεων. Ο Λόρκα περνά στο στόχαστρο της αντίδρασης.

Τον Ιούλη του 1936 ο στρατηγός Φράνκο καταλαμβάνει με πραξικόπημα την εξουσία. Στις 19 Αυγούστου ο Λόρκα τουφεκίζεται πισώπλατα από φασίστες παρακρατικούς στο Βιθνάρ (στα περίχωρα της Γρανάδα) στα 38 του χρόνια, και περνά το κατώφλι της αθανασίας για να πάρει τη θέση του δίπλα σ’ αυτούς που με τη ζωή και το έργο τους προσπάθησαν να «μερέψουν» τον άνθρωπο και να κάνουν τον κόσμο καλύτερο.

Ισπανός στην καταγωγή ο Λόρκα, μα δεν άργησε να “γίνει” και Αμερικανός, Ρώσος, Αφρικανός, πανανθρώπινος. Ο ποιητής που με το έργο του τραγούδησε την αγάπη αλλά και το θάνατο και, μισώντας την αδικία, αντιτάχτηκε στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο ήταν φυσικό να αγαπηθεί με πάθος αλλά και να μισηθεί θανάσιμα, όπως όλοι οι αληθινά μεγάλοι.

12 Τραγούδια του F.G Lorca
 

Απόδοση στα ελληνικά: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Μουσική: Γιάννης Γλέζος
Ενορχήστρωση-Διεύθυνση: Νίκος Μαμαγκάκης
Ερμηνεύει: Γιάννης Πουλόπουλος
Ερμηνεύει: Έλενα Κυρανά

1.Το τραγούδι του καβαλάρη
2.Σεβιλλιάνικο νανούρισμα
3.Οι ρηγάδες της τράπουλας
4.Το πρώτο φιλί-Έλενα Κυρανά
5.Θάνατος την αυγή
6.Από έρωτα πεθαίνουν τα κλαριά
7.Κόρντοβα
8.Μπαλκόνι
9.Αποχαιρετισμός
10.Κεφαλοδέσι-Έλενα Κυρανά
11.Χάρτινο τριαντάφυλλο
12.Μπαλάντα των τριών ποταμών