Γιατί καταρρέει η ΕΕ;

Του Απόστολου Διαμαντή  

Ένας προφήτης της σημερινής ευρωπαϊκής κρίσης υπήρξε ο Πωλ Βαλερύ. Το 1942 δίνει διαλέξεις στις Βρυξέλλες, στη Λυών και το Μονπελιέ. Ο πόλεμος και η ανάπτυξη του ναζισμού, ως ειδικής γερμανικής συνθήκης, δεν του είναι εντελώς απρόσμενα γεγονότα.

Ήδη από το 1919, στις Επιστολές του, είχε γράψει, με το απαράμιλλο, λαμπερό του στυλ: «Οι μεγάλες αρετές των γερμανικών φυλών γέννησαν περισσότερα δεινά απ’ όσα ελαττώματα δημιούργησε ποτέ η οκνηρία. Είδαμε, με τα ίδια μας τα μάτια, τη συνειδητή εργασία, την πιο στέρεη εκπαίδευση, την πιο σοβαρή πειθαρχία και προκοπή να βρίσκουν εφαρμογή σε τρομερά σχέδια. Τόσες φρικαλεότητες δεν θα ήταν δυνατές χωρίς τόση αρετή. Χρειάστηκε αναμφίβολα πολλή επιστήμη για να σκοτωθούν τόσοι άνθρωποι, να σκορπιστούν τόσα αγαθά, ν’ αφανιστούν τόσες πόλεις μέσα σε τόσο λίγο χρόνο, αλλά χρειάστηκαν εξίσου και ηθικά προσόντα. Γνώση και Καθήκον, είστε λοιπόν ύποπτα;».

Η έντονη προφητικότητα του λόγου του Πωλ Βαλερύ εντυπωσιάζει. Η ιστορική του αίσθηση, λεπτή και οξυδερκής είναι ένα μόνιμο χαρακτηριστικό του έργου του, το οποίο πολλές φορές μοιάζει να ανησυχεί σοβαρά για την τύχη του δυτικού πολιτισμού συνολικά, πράγμα που το βλέπουμε και στην τελευταία του διάλεξη για τον Βολταίρο το 1944, λίγο πριν πεθάνει.

Έτσι ο Βαλερύ γίνεται απόλυτα προφητικός αλλά και απόλυτα επίκαιρος, για όλες τις συνέπειες που έχει πάνω στον δυτικό πολιτισμό η παγκόσμια τάση της πολιτισμικής σύμφυσης εντελώς ασύμβατων πολιτισμών, όπως ο ισλαμικός και ο δυτικός. Η Ευρώπη απέναντι στην ιστορική κρίση δεν έχει τίποτε άλλο να αντιτάξει από την επιστροφή της στην κοινή μήτρα των λαών που την απαρτίζουν, δηλαδή τον ελληνορωμαϊκό και χριστιανικό κόσμο. Ανάμεσα στους δύο μεγάλους παγκοσμίους πολέμους ο Βαλερύ θα δει το μέλλον της Ευρώπης ζοφερό, καθώς μοιάζει να χάνει την στέρεη πηγή του το ευρωπαϊκό πνεύμα:

“Ένα παράξενο ρίγος διέτρεξε τη ραχοκοκαλιά της Ευρώπης.Με όλους τους σκεπτόμενους πυρήνες της ένιωσε να μην αναγνωρίζει πια τον εαυτό της, να μην του μοιάζει πλέον, να χάνει τη συνείδησή της κερδισμένη μέσα από αντοχή αιώνων δυστυχίας, μέσα από εκατομμύρια ξεχωριστών ανθρώπων, μέσα από αναρίθμητες γεωγραφικές, εθνικές, ιστορικές περιπέτειες. Τότε, σαν σε μια απεγνωσμένη πρσπάθεια υπεράσπισης του φυσιολογικού είναι και του έχειν της, επανήλθε συγκεχυμένα όλη της η μνήμη. Οι μεγάλοι της άντρες και τα μεγάλα της βιβλία ανακλήθηκαν φύρδην μίγδην…Επικαλεσθήκαμε όλους τους σωτήρες, τους θεμελιωτές, τους προστάτες, τους μάρτυρες, τους ήρωες, τους πατριάρχες, τις πάνσεπτες ηρωίδες, τους εθνικούς ποιητές”.

Ο Πωλ Βαλερύ άστραψε στην Ευρώπη του μεσοπολέμου, με την λεπτότητά της ποιητικής του τέχνης, αλλά και με την ιδιαίτερη ιστορική του ενόραση. Είδε καθαρά, με τη γνώση αλλά και την ποιητική του ενόραση, τη μοίρα ενός πολιτισμού που ίσως έφτασε στα ιστορικά του όρια. Απέναντι σ' αυτά τα όρια οι ευρωπαϊκοί λαοί επαναφέρουν και πάλι τις αξίες των εθνικών και λαϊκών τους παραδόσεων και προτάσσουν το αίτημα ενός δημοκρατικού εθνικού κράτους.

 http://anemosantistasis.blogspot.com