Ο άγγελος της Ιστορίας

Σερένα Νομικού

Βρίσκεται σήμερα στα σύνορα της Συρίας, με το βλέμμα του στραμμένο στην διαλυμένη χώρα και στα συντρίμμια της παγκοσμιοποίησης. Γυρίζοντας, αντικρίζει τα κατάλοιπα μιας διαιρεμένης Ευρώπης που δεν έμαθε τίποτα από το παρελθόν της

.

«Ο άγγελος της ιστορίας κοιτάζει πίσω του και αντικρίζει τα συντρίμμια του παρελθόντος. Θα ήθελε πάρα πολύ να γυρίσει και να γιατρέψει την καταστροφή, αλλά από τον Παράδεισο ωρύεται μία καταιγίδα που φουσκώνει τα φτερά του. Η μανιασμένη αυτή θύελλα τον ωθεί ακατάπαυστα στο μέλλον, στο οποίο γύρισε την πλάτη του, ενώ ο σωρός των συντριμμιών του παρελθόντος μπροστά του στοιβάζεται ως τον ουρανό.

Εκείνο που εμείς ονομάζουμε πρόοδος είναι αυτή η καταιγίδα. Μεταφορικά ήθελα να τεκμηριώσω πως η ανθρωπότητα χρειάζεται επειγόντως έναν έξυπνο, έντιμο και ηθικό διαμεσολαβητή, μεταξύ του παρελθόντος και του μέλλοντος» (W. Benjamin).

.

Άποψη

Ο παραπάνω φιλόσοφος ήθελε να μας πει πως η ανθρωπότητα δεν πρέπει να εμπιστεύεται το μέλλον της στο τυχαίο, στις συμπτωματικές εξελίξεις. Αντίθετα σε κάποιον, ο οποίος έχει διδαχθεί και έχει κατανοήσει τον τρόπο, με τον οποίο μπορεί να αποφευχθεί αυτό που θα ακολουθήσει. Τι έκανε αλήθεια ο άγγελος μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο;

Συγκέντρωσε όλες του τις δυνάμεις, βελτίωσε τα φτερά του, αντιστάθηκε στη θύελλα και τόλμησε να ξεκινήσει από την αρχή, διορθώνοντας τις καταστροφές του παρελθόντος. Τι έκανε όταν πέρασε ο ψυχρός πόλεμος; Μετανάστευσε στα σύνορα μεταξύ της Ανατολής και της Δύσης. 

Κοίταξε μία από εδώ και μία από εκεί, συχνά χωρίς να μπορεί να καταλάβει πού είναι το παρελθόν και πού το μέλλον. Ήταν η καταιγίδα της ελπίδας αυτή που τότε αναστάτωσε τα φτερά του αγγέλου και που φάνηκε να τον οδηγεί μακριά.

Σήμερα όμως, ο άγγελος κοιτάζει με αγωνία και ερευνάει την ιστορία της Συρίας. Αντικρίζει μία χώρα γεμάτη συντρίμμια. Βλέπει 250.000 πεθαμένους Σύριους. Διαπιστώνει πως 12.000.000 άνθρωποι εγκαταλείπουν πανικοβλημένοι τη χώρα τους, χωρίς να διστάζουν ούτε στιγμή να ανοιχτούν στη μανιασμένη θάλασσα, μαζί με τα μωρά παιδιά τους. Διακρίνει έναν λαό που μέσα στα τελευταία τέσσερα χρόνια μειώθηκε κατά 20 έτη το προσδόκιμο ζωής του.

Από το ραντεβού με την παγκοσμιοποίηση λοιπόν, όπως κάποτε ονομάστηκε, προέκυψε μια αιματοβαμμένη και καταστροφική συνάντηση. Αυτό που πριν από μερικά χρόνια φαινόταν ως η αρμονική σύμπλευση δύο μέχρι πρότινος αντίπαλων συστημάτων, τα οποία θα δημιουργούσαν ένα κοινά ωφέλιμο, ειρηνικό, παγκόσμιο οικοδόμημα, κατέληξε σε ένα στρατιωτικοποιημένο διαζύγιο. Εις βάρος της ευημερίας και της ανάπτυξης του πλανήτη, ίσως ακόμη και της περαιτέρω επιβίωσης του.

Η Συρία είναι ο Αρμαγεδδών μίας γεωπολιτικής ασυδοσίας που έχει ξεφύγει εντελώς από την ομαλότητα. Η χώρα έχει μεταβληθεί σε μία άβουλη ποδοσφαιρική μπάλα των παγκόσμιων γεωπολιτικών συμφερόντων που συγκρούονται στην περιοχή.

Οι Ρώσοι αναφέρθηκαν ξανά σε έναν ψυχρό πόλεμο (άρθρο ΒΒ), κάτι που δεν ήταν μεν κυνικό, αλλά παρόλα αυτά λανθασμένο. Ο ψυχρός πόλεμος, έτσι όπως τον ζήσαμε, ήταν ξεκάθαρος, διαυγής, σαφής και ελεγχόμενος. Η Δύση εναντίον της Ανατολής. Όλες οι χώρες γνώριζαν πού ανήκουν.

Αντίθετα, οι άξονες των νέων συσχετισμών δύναμης είναι μάλλον ιριδίζοντες, ασαφείς, απροσδιόριστοι. Μεταξύ των Η.Π.Α. και της Συρίας, της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, της Ρωσίας και της Τουρκίας. Η τελευταία είναι η πιο επικίνδυνη από όλους. Πόσο απίθανο είναι να εισβάλλουν οι Ρώσοι στην Τουρκία; Καθόλου. Πόσο πιθανόν είναι να εισβάλλουν η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία στη Συρία; Πάρα πολύ.

Θα μπορούσε η τρομοκρατική επίθεση στην Τουρκία να ήταν εγχώρια σχεδιασμένη, για να δώσει την αφορμή στο καθεστώς να επιτεθεί στους Κούρδους; Γιατί όχι; Δεν πρέπει να ξεχνάμε ούτε την Ουκρανία, ούτε τον πολλαπλασιασμό των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην ανατολική Ευρώπη.

Τι θα συνέβαινε εάν η Ρωσία εισέβαλλε στην Τουρκία ή αντιδρούσε στην εισβολή των δύο χωρών στη Συρία; Η σύγκρουση της με το ΝΑΤΟ. Τότε ο κόσμος θα γινόταν εντελώς διαφορετικός.

Που βρίσκεται σήμερα ο άγγελος της ιστορίας; Στα σύνορα της Συρίας, με το θλιμμένο βλέμμα του στραμμένο στη διαλυμένη, καμένη χώρα και στα απέραντα συντρίμμια της παγκοσμιοποίησης. Στα μικρά παιδιά που πνίγονται καθημερινά στο Αιγαίο. Στα απειλητικά πολεμικά το ΝΑΤΟ που μόνο την Ελλάδα και τους δύστυχους πρόσφυγες δεν θέλουν να προστατέψουν.

Δεν αισθάνεται λοιπόν κανέναν άνεμο της προόδου να φουσκώνει τα φτερά του. Όταν στρέφει στην άλλη πλευρά το βλέμμα του, αντικρίζει τα συντρίμμια της Ευρώπης. Τα θλιβερά κατάλοιπα μίας ένωσης που είναι διαιρεμένη και ανίκανη να λειτουργήσει σωστά. Που το μεγάλο θηρίο στην καρδιά της, η Γερμανία, το οποίο απελευθερώθηκε ανεύθυνα από τα δεσμά του, κατασπαράζει όλα τα υπόλοιπα.

Ο άγγελος θα πρέπει να δείχνει ξανά το διαβατήριο του στα σύνορα και να δυσκολεύεται να περάσει. Να αντικρίζει απάνθρωπα συρματοπλέγματα, βλοσυρούς στρατιώτες και παγωμένα, πανύψηλα τείχη.  Η θύελλα που μαίνεται από την κατεύθυνση της Ευρώπης σημαίνει πως δεν διδάχτηκε απολύτως τίποτα από την ιστορία της. Δεν πνέει ο άνεμος της προόδου, αλλά η καταιγίδα του παρελθόντος.

.

Οι συμμετέχοντες στη σύγκρουση

Η κυβέρνηση της Συρίας: Ελέγχει τις περισσότερες μεγάλες πόλεις, όπως τη Δαμασκό, σημαντικό μέρος από το Χαλέπι και τα παράλια. Αρνείται να παραιτηθεί.

Το ισλαμικό κράτος: Η τρομοκρατική οργάνωση (ISIS) είναι η ισχυρότερη δύναμη στην περιοχή, μετά την κυβέρνηση. Ελέγχει το βόρειο και το ανατολικό τμήμα της χώρας, έχοντας υποστεί αρκετές ήττες τους περασμένους μήνες.

Οι αντάρτες: Είναι ισχυροί στα βορειοδυτικά και στα νότια της Συρίας. Συμπεριλαμβάνουν ομάδες που στηρίζονται από τη Δύση, όπως επίσης ριζοσπάστες ισλαμιστές. Συνεργάζεται μερικώς με την οργάνωση Al Nusra Front που ανήκει στο δίκτυο της Al Quaeda.

Η αντιπολίτευση: Είναι διαιρεμένη. Η σημαντικότερη είναι ο «Συριακός Εθνικός Συνασπισμός» στην Κωνσταντινούπολη. Στη Δαμασκό εδρεύουν αντιπολιτευόμενες παρατάξεις που γίνονται ανεκτές από την κυβέρνηση. Σε μία σύσκεψη στο Ριάντ μερικές παρατάξεις συμφώνησαν μεταξύ τους, για να δημιουργήσουν μία κοινή επιτροπή διαπραγματεύσεων, στην οποία όμως δεν ανήκουν ορισμένοι σημαντικοί εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης.

Οι Κούρδοι: Στρατιωτικές δυνάμεις των Κούρδων ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος των συνόρων με την Τουρκία. Αποτελούν σημαντικό συνεργάτη της Δύσης στον πόλεμο εναντίον της ISIS. Μάχονται συχνά μαζί με τους αντάρτες, αλλά συνεργάζονται επίσης με την κυβέρνηση. Ηγετική δύναμη είναι η κουρδική παράταξη PYD, η οποία ανήκει στο απαγορευμένο κόμμα ΡΚΚ.

Οι Η.Π.Α. και η Δύση: Η Αμερική ηγείται των επιθέσεων της δυτικής συμμαχίας εναντίον της ISIS, στην οποία συμμετέχουν η Γαλλία, η Μ. Βρετανία και εν μέρει η Γερμανία. Βομβαρδίζει σε καθημερινή βάση τη Συρία, ενώ ενισχύει σε κάποιο βαθμό τους αντιπάλους της κυβέρνησης.

Η Ρωσία: Από το Σεπτέμβρη συμμετέχει και η Ρωσία, η οποία διεξάγει αεροπορικές επιδρομές. Είναι εναντίον τόσο της ISIS, όσο και των ανταρτών που τοποθετούνται εχθρικά απέναντι στην ISIS. Είναι ο βασικός υποστηρικτής της κυβέρνησης.

Το Ιράν: Είναι ο πλέον πιστός υποστηρικτής της κυβέρνησης. Η χρηματοδοτούμενη από το Ιράν σιτική στρατιωτική οργάνωση Hisbollah μάχεται επίσης στο πλευρό της κυβέρνησης.

Σαουδική Αραβία και Τουρκία: Αποτελούν τους βασικότερους υποστηρικτές των ανταρτών. Απαιτούν την παραίτηση του προέδρου της κυβέρνησης της Συρίας. Ο στόχος της Σαουδικής Αραβίας είναι να εκμηδενίσει την επιρροή του Ιράν, το οποίο είναι ο κυριότερος αντίπαλος της στην περιοχή. Η Τουρκία, το Ιράν και η Σαουδική Αραβία ανταγωνίζονται για το ρόλο της ηγετικής περιφερειακής δύναμης στη Μέση Ανατολή.

Η Κίνα: Προς το παρόν συμμετέχει μόνο οικονομικά, στηρίζοντας τους συμμάχους της Ρωσία και Ιράν. Γνωρίζει πως πρόκειται για έναν πόλεμο με στόχο τα πετρέλαια της περιοχής και την παγκόσμια ηγεμονία.

Βιβλ. Miriam Meckel.  

πηγή:

http://www.analyst.gr