Μόνο οι πλούσιοι επωφελούνται απο την οικονομική ανάκαμψη της Αμερικής

Πηγή: Financial Times 2/4/2012 -

Ρόμπερτ Ράιχ

 

Ο Ρόμπερτ Ράιχ είναι καθηγητής στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας και έχει διατελέσει υπουργός Εργασίας στην κυβέρνηση Κλίντον. Το άρθρο του, άρθρο ενός μετριοπαθούς δημοκρατικού, συμβάλει στην αποκάλυψη ενός μεγάλου ψεύδους που διαχέουν κυβερνήσεις και ΜΜΕ στις κοινωνίες του δυτικού καπιταλισμού και φυσικά στην Ελλάδα: Ότι η ραγδαία πτώση του βιοτικού επιπέδου και η καταστροφή των κοινωνικών υπηρεσιών με τα προγράμματα ακραίας λιτότητας οδηγούν σε μια ανάκαμψη που θα τελικά, στο μέλλον, θα τους ανακουφίσει και θα “βάλει μπρος την οικονομία”.

Οι έμποροι ειδών πολυτελείας χαμογελούν. Το ίδιο και οι ιδιοκτήτες πολυτελών εστιατορίων, οι πωλητές πανάκριβων αυτοκινήτων, αυτοί που πουλάνε πακέτα διακοπών , οι οικονομικοί σύμβουλοι και οι προσωπικοί γυμναστές. Γι’ αυτούς και τους πελάτες τους, η ύφεση έχει τελειώσει. Η ανάκαμψη αναπτύσσει τώρα πλήρη ταχύτητα.Αλλά η υπόλοιπη Αμερική δεν έχει ανάκαμψη. Ασθενεί ακόμη βαριά. Τα οικονομικά πολλών Αμερικανών παραμένουν σε κρίσιμη κατάσταση..

Το υπουργείο Εμπορίου ανέφερε την περασμένη Πέμπτη (29/3) ότι το τελευταίο τρίμηνο σημειώθηκε οικονομική μεγέθυνση, με αναγωγή σε ετήσια βάση, της τάξης του 3% (πολύ καλύτερο από το γλίσχρο 1,8% του αντίστοιχου τρίτου τριμήνου του περασμένου έτους). Και το προσωπικό εισόδημα αυξήθηκε πολύ. Οι Αμερικανοί μάζεψαν λεφτά με τη σέσουλα, πάνω από 13 τρισ. δολάρια , 3,3 δισ. περισσότερα από προηγουμένως. Όμως, όλα τα οφέλη πήγαν στο εισοδηματικά ανώτερο 10% και τη μερίδα του λέοντος πήρε το ανώτερο 1%. Πάνω από το ένα τρίτο πήγε σε 15.600 υπερπλούσια νοικοκυριά αυτού του 1%.

Ακόμη, βέβαια, δεν υπάρχουν όλα τα στοιχεία για το 2011, για να είμαστε απολύτως σίγουροι. Αλλά αυτό συνέβη το 2010, το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο έχουμε αξιόπιστα στοιχεία (χάρη στους συναδέλφους Emmanuel Saez και Thomas Piketty, που ανέλυσαν τις επιστροφές φόρων) και έκτοτε τίποτε δεν έχει αλλάξει ως προς το ποιοι επωφελούνται.

Το 2010, το 93% των οικονομικών οφελών πήγε στο πλουσιότερο 1%. Περίπου το 37% των οφελών πήγε στο ακόμη πλουσιότερο 1/10 του 1%. Κανένας που βρίσκεται κάτω από το εισοδηματικά ανώτερο 10% δεν ωφελήθηκε οικονομικά.

Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι από το 90% των Αμερικανών πολιτών έχασαν . Το προσαρμοσμένο μέσο ακαθάριστο εισόδημά τους ήταν το 2010 29.840 δολάρια. Μείον, δηλαδή, 127 δολάρια σε σχέση με το 2009 και μείον 4.843 δολάρια σε σχέση με το 2000 (όλα τα στοιχεία έχουν προσαρμοστεί βάσει του πληθωρισμού).

Εν τω μεταξύ, τα επιδόματα που υποχρεούται να παράσχει ο εργοδότης συνεχίζουν να μειώνονται όσον αφορά το εισοδηματικά κατώτερο 90% των Αμερικανών. Η μερίδα των ανθρώπων με ασφάλιση υγείας από τους εργοδότες μειώθηκε από 59,8%, το 2007, στο 53,3% το 2010, σύμφωνα με το υπουργείο Εμπορίου. Και η μερίδα των εργατών στον ιδιωτικό τομέα που είχαν συνταξιοδότηση μειώθηκε από 42% το 2007 στο 39,5% το 2010. Ωστόσο, τα αποκαλούμενα “ταλέντα” στα ιδιαίτερα διαμερίσματα των εκτελεστικών διευθυντών απολαμβάνουν πανάκριβη ασφαλιστική κάλυψη υγείας για τους ίδιους και τις οικογένειές τους, μαζί με αποζημιώσεις και παχυλές συντάξεις που υπόκεινται σε ελάχιστους, αν όχι και καθόλου φόρους.

Αν βρίσκεται κανείς ανάμεσα στο πάμπλουτο 10%, μεγάλο μέρος των αποταμιεύσεών του είναι επενδυμένο σε μετοχές απ’ όπου άντλησε μεγάλα κέρδη τα δύο τελευταία χρόνια. Η αξία των χρηματοπιστωτικών τίτλων που έχουν τα αμερικανικά νοικοκυριά αυξήθηκε κατά 1,4 τρισ. δολάρια το τέταρτο τρίμηνο του 2011. Και εφόσον το 90% αυτών των τίτλων βρίσκεται στα χέρια του πλουσιότερου 10% του πληθυσμού και το 38% στα χέρια του ακόμη πλουσιότερου 1%, το 10% έγινε ακόμη πιο πλούσιο κατά 1,3 τρισ. δολάρια και το 1% πιο πλούσιο κατά 554,8 δισ. δολάρια.

Αν όμως βρίσκεται κανείς στο εισοδηματικά κατώτερο 90%, πιθανώς έχει ελάχιστες αν όχι και καμία μετοχή. Το σημαντικότερο περιουσιακό του στοιχείο είναι το σπίτι του. Και ιδού το μέγιστο πρόβλημα. Οι τιμές των κατοικιών είναι μειωμένες πάνω από το ένα τρίτο σε σχέση με το ανώτερο σημείο τους το 2006 και συνεχίζουν να μειώνονται. Η μέση τιμή ενός σπιτιού τον Φεβρουάριο ήταν 6,2% χαμηλότερη από ό,τι ένα χρόνο πριν.

Πράγμα που σημαίνει ότι εάν ανήκει κανείς στο χαμηλότερο εισοδηματικά 90% βρίσκεται πιθανώς ακόμη πιο βαθιά κάτω από το νερό – κατέχει μόνο το σπίτι του το οποίο χάνει αξία. Ο ένας τους τρεις ιδιοκτήτες σπιτιών με υποθήκη κρατά τώρα την ανάσα του.

 Αυτή είναι η πιο μονόπαντη ανάκαμψη στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών.

 Όταν η αμερικανική οικονομία άρχισε να ανακάμπτει από τα βάθη της Μεγάλης Ύφεσης, τα οφέλη ήταν διάχυτα. Από το 1933 έως το 1934 το κατώτερο εισοδηματικά 90% αύξησε το μέσο εισόδημά του κατά 8,8%.

Όμως, οι πρόσφατες ανακάμψεις είναι όλο και πιο μονόπαντες. Το εισοδηματικά ανώτερο 1% καρπώθηκε το 45% της οικονομικής μεγέθυνσης της περιόδου Κλίντον και το 65% της οικονομικής μεγέθυνσης της περιόδου Μπους. Έτσι γίνεται μέχρι στιγμής και με την ανάκαμψη της περιόδου Ομπάμα, το ανώτερο εισοδηματικά 1% έχει τσεπώσει το 93% των οικονομικών οφελών.

 Η Ουάσιγκτον όμως αποφεύγει να μιλά γι’ αυτή τη μονόπαντη ανάκαμψη. Η κυβέρνηση Ομπάμα εστιάζει στην ανάκαμψη χωρίς να λέει προς όφελος τίνος. Ίσως επειδή σχεδόν όλοι οι ψηφοφόροι των Δημοκρατικών και οι ανεξάρτητοι ανήκουν σ’ αυτό το κατώτερο εισοδηματικά 90%.

Ούτε οι Ρεπουμπλικάνοι θέλουν να μιλούν για το ότι τα οφέλη της ανάκαμψης πηγαίνουν σε μια συγκεκριμένη κατηγορία πάμπλουτων, επειδή δεν επιθυμούν καθόλου να φέρουν ξανά στην επιφάνεια το ζήτημα την ανισότητας. Τα σχέδιά τους για τον προϋπολογισμό συμπεριλαμβάνουν περικοπές φόρων για τους πλούσιους και μείωση δαπανών για τις δημόσιες υπηρεσίες και για όποιον εξαρτάται απ’ αυτές.

Ο διοικητικής της Κεντρικής Τράπεζας Μπεν Μπερνάνκι – που ως μη εκλεγμένος δεν έρχεται αντιμέτωπος με τους ψηφοφόρους την ημέρα των εκλογών– λέει ότι η αμερικανική οικονομία πρέπει να μεγεθυνθεί ακόμη πιο γρήγορα, ώστε να δημιουργήσει αρκετές θέσεις εργασίας για να μειωθεί η ανεργία. Βεβαίως. Αλλά αφήνει απέξω ένα κρίσιμο ζήτημα.

 Δεν μπορεί να επεκταθεί πιο γρήγορα η οικονομία, εάν η πλειονότητα των Αμερικανών, που ακόμη χάνουν εισόδημα,δεν έχει οικονομικά μέσα για να αγοράσει περισσότερα από τα προϊόντα που παράγουν οι Αμερικανοί εργαζόμενοι. Και αποκλείεται οι δαπάνες του πλουσιότερου 10% να αρκέσουν για να επιταχύνουν την οικονομική μεγέθυνση.