Ανυπακοή ή θάνατος

Εικονογράφηση της εγκατάστασης ενός πειράματος του Μίλγκραμ. Ο πειραματιστής (Ε) πείθει το υποκείμενο («Δάσκαλος» Τ) να δώσει ό,τι πιστεύει ο ίδιο ότι είναι ένα επώδυνο ηλεκτροσόκ σε ένα άλλο υποκείμενο, που είναι στην πραγματικότητα ένας ηθοποιός («Μαθητής» L). Πολλά άτομα συνέχισαν να δίνουν ηλεκτροσόκ παρά τις εκκλήσεις για έλεος από τους ηθοποιούς. (Εικόνα από Fred the Oyster για το Wikimedia Commons)

Του David Swanson       http://www.pressenza.com


Πίσω στον χειμώνα του 1982, η πτήση 90 της Air Florida απογειώθηκε από το αεροδρόμιο. Ο πρώτος αξιωματικός παρατήρησε επικίνδυνες ενδείξεις σε ορισμένα όργανα και τις επισήμανε στον σμηναγό. Ο σμηναγός τού είπε ότι ήταν λάθος και αυτός αποδέχθηκε την εξουσία του σμηναγού. Δεν έκανε τίποτα. Τριάντα δευτερόλεπτα αργότερα το αεροπλάνο συνετρίβει στην 14th Street Bridge. Όλοι οι επιβαίνοντες έχασαν τη ζωή τους, εκτός από τέσσερις επιβάτες που διασώθηκαν από το παγωμένο ποτάμι.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών του 20^ου και τις αρχές του 21^ου αιώνα, εκατομμύρια πρώτοι αξιωματούχοι στο διαστημόπλοιου Γη παρατήρησαν ότι ελλόχευαν οι κίνδυνοι του κλίματος και των πυρηνικών. Αλλά κάθε έγκυρος σμηναγός στον ορίζοντα, από εκλεγμένους αξιωματούχους μέχρι διευθύνοντες συμβούλους και ειδήμονες των μέσων ενημέρωσης είπαν: «Μην είσαι χαζός. Το έχω». Και εκατομμύρια άνθρωποι κάθισαν πίσω και μουρμούρισαν: «Α, εντάξει, αφού είσαι σίγουρος».

Οι άνθρωποι που πιέζουν μέσω της ψηφοφορίας αυτήν την εβδομάδα στα Ηνωμένα Έθνη για να δημιουργηθεί μια συνθήκη το επόμενο έτος για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων ασκούν μια απαραίτητη ανυπακοή στην κυρίαρχη εξουσία και την αποδοχή. Οι άνθρωποι που βάζουν τα κορμιά τους μπροστά σε έναν αγωγό στην Βόρεια Ντακότα, παρακούν ανήθικες διαταγές.

Στο βιβλίο του o Ira Chaleff, «Intelligent Disobedience» (Έξυπνη Ανυπακοή), επανεξετάζει τα μαθήματα των πειραμάτων του Μίλγκραμ και της φυλακής Στάνφορντ και πολλές άλλες εκδηλώσεις των σοβαρών κινδύνων της άκριτης υπακοής. O Chaleff υπογραμμίζει κάποιες τεχνικές που μπορούν να διευκολύνουν τους έξυπνους αρνητές να υπακούσουν.

Όταν ο Μίλγκραμ έβαλε τον ηθοποιό που προσποιείται ότι δέχεται ηλεκτροσόκ στο ίδιο δωμάτιο, ορατό στο άτομο που έχει διαταχθεί να κάνει το ηλεκτροσόκ, η υπακοή μειώθηκε κατά 40 τοις εκατό. Αυτό υποδηλώνει ότι χρειαζόμαστε λιγότερα ταξίδια στην Disney World και περισσότερα στην Χιροσίμα, λιγότερες ανταλλαγές φοιτητών στην Αγγλία και περισσότερες στην Ρωσία και το Ιράν, λιγότερες καλοκαιρινές δουλειές στην τοπική πισίνα και περισσότερες στον πλησιέστερο τόπο που έχει επηρεαστεί από την κλιματική αλλαγή και έχει ανάγκη βοήθειας.

Ο Μίλγκραμ επίσης κατάφερε να μειώσει την υπακοή κατά 20 τοις εκατό αφαιρώντας την φιγούρα εξουσίας από το δωμάτιο και βάζοντάς την να δίνει τις εντολές της από το τηλέφωνο. Αυτό δεν υποδηλώνει την δαιμονοποίηση ή την ανταγωνιστικότητα προς τις φιγούρες εξουσίας αλλά μάλλον την αποστασιοποίηση και τον περιορισμό τους. Πρέπει μεταφορικά να τους μικρύνουμε σε κλίμακα και πρέπει να φύγουμε μακριά τους, και ως φυσική παρουσία και διαφορετικά. Πετάξτε έξω την τηλεόρασή σας για να βγάλετε τα πρόσωπά τους έξω από το σαλόνι σας. Διαβάστε τις ειδήσεις online όταν χρειάζεται. Γονατίστε κατά τη διάρκεια του εθνικού ύμνου. Η πρακτική αυτή θα σας δώσει μια νέα προοπτική στην οποία το να ακούς έναν πολίτη να αναφέρεται στον «επικεφαλή διοικητή» ακούγεται τρομακτικά εκτός τόπου.

Ο Μίλγκραμ μείωσε την υπακοή κατά 100% βάζοντας μια δεύτερη φιγούρα εξουσίας να αντικρούει την πρώτη. Όσο οι άνθρωποι ασκούν υποταγμένη υπακοή, θα πρέπει να εντοπίζουμε και να στρατολογούμε και να διαδίδουμε όλες τις προφανείς φιγούρες εξουσίας που αντικρούουν καταστροφικές εντολές των κυρίαρχων εξουσιών. Ποιος μετράει ως φιγούρα εξουσίας μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά δεν χρειάζεται να επιλέξουμε. Όσο περισσότεροι τόσο το καλύτερο!

Χρειαζόμαστε επίσης να δώσουμε παραδείγματα. Ακόμη και όταν η μοναδική φιγούρα εξουσίας του Μίλγκραμ διέταζε ηλεκτροσόκ, αν το υποκείμενο του πειράματος έβλεπε κάποιον άλλον να αρνείται να υπακούσει τότε 90% των περιπτώσεων αυτή ή αυτός θα αρνιόντουσαν επίσης. Αυτό είναι ένα τεράστιο άνοιγμα για εμάς. Αλλά δεν σημαίνει ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα οικολογικό χωριό και έτσι να σώσουμε τον κόσμο. Σημαίνει ότι κάνοντάς το θα βοηθήσουμε.

Χρειαζόμαστε παραδείγματα ανθρώπων που αμφισβητούν ολόκληρο το σύστημα που εμπορεύεται όπλα και επιχορηγεί ορυκτά καύσιμα. Και χρειαζόμαστε πολλά παραδείγματα, έτσι ώστε ο καθένας που παρακολουθεί να μπορεί να δει κάποιον που μοιάζει με αυτόν και ασκεί εποικοδομητική ανυπακοή.

Στον πόλεμο, οι στρατοί προδιαθέτουν τους ανθρώπους να υπακούν ανήθικες διαταγές μέσω, μεταξύ άλλων, μιας σειράς από τεχνικές αποστασιοποίησης. Είναι εύκολο να δολοφονήσεις κάποιον από απόσταση ή χωρίς να τον βλέπεις. Είναι πιο εύκολο να διατάξεις κάποιον άλλον να το κάνει. Είναι πιο εύκολο να είσαι μέρος μιας ομάδας που το κάνετε μαζί. Είναι πιο εύκολο να σκέφτεσαι ότι υπερασπίζεσαι κάποιον άλλον από το ότι απλώς διαπράττεις φόνο. Πρέπει να αντιστρέψουμε όλη αυτή την αποστασιοποίηση. Πρέπει να βάλουμε τα θύματα και τα δυνητικά θύματα του πολέμου και του κλιματικού χάους ακριβώς κοντά στο οπτικό πεδίο όσο το δυνατόν περισσότερων ανθρώπων.

Πρέπει να δημιουργήσουμε αναπόφευκτη ευθύνη. Το νομοσχέδιο στο βρετανικό κοινοβούλιο που θα επιτρέπει να επιλέξουν οι άνθρωποι αν θα πληρώσουν φόρους για πολέμους ή όχι είναι μια πιθανή προσέγγιση. Πρέπει να κάνουμε εκείνους που είναι σε καθημερινή, τυπική σύγχυση να καταλάβουν ότι όσο αποτυγχάνουν να λάβουν δραστικά μέτρα παίρνουν μέρος σε μια αργή αλλά μαζική αφαίρεση ανθρώπινων ζωών.

Θα πρέπει να αντικαταστήσουμε τη δέσμευση αφοσίωσης στις αρχές της Νυρεμβέργης και τον όρκο του Ιπποκράτη. Το πρόβλημα που έχουμε να λύσουμε, όπως μας είπε ο Χάουαρντ Ζιν, δεν είναι ότι δεν έχουμε πάρα πολύ πολιτική ανυπακοή αλλά ότι έχουμε πάρα πολύ πολιτική υπακοή.