Η άνοδος της Χρυσής Αυγής ως σύμπτωμα της κρίσης νομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος

http://contramee.wordpress.com

Την Τετάρτη 4 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση του Συλλόγου για τη διάδοση της μαρξιστικής σκέψης “Γ. ΚΟΡΔΑΤΟΣ” με θέμα “Φασισμός και δημοκρατία στην εποχή της κρίσης”. Στο κατάμεστο αμφιθέατρο της ΓΕΝΟΠ εισηγήσεις παρουσίασαν ο Βασίλης Λιόσης, εκπαιδευτικός, η Μαρία Σουάνη εργαζόμενη στη ΔΕΗ και ο καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου Γιώργος Κατρούγκαλος. Ακολούθησε πλούσια συζήτηση και παρεμβάσεις του κοινού.

H εισήγηση του Γιώργου Κατρούγκαλου.

Πηγή: Εργατικός Αγώνας

Η άνοδος της Χρυσής Αυγής αποτελεί ένα ακόμη από τα συμπτώματα της γενικευμένης κρίσης του πολιτικού συστήματος, μαζί με την άνοδο της αποχής και την προφανή κατάρρευση του δικομματισμού. Σε κάθε περίπτωση, η άνοδος των ακροδεξιών και νεοφασιστικών κομμάτων στην Ευρώπη προκαλεί εύλογη ανησυχία. Πολύ περισσότερο που η Χρυσή Αυγή όχι μόνο αποτελεί ένα από τα δυναμικότερα και πιο γρήγορα ανερχόμενα παρόμοια σχήματα, αλλά φαίνεται να έχει και μαύρα χαρακτηριστικά που την ξεχωρίζουν ακόμη και στην δική της οικογένεια: για παράδειγμα, όπως παρατηρούσε πρόσφατα και ο Επίτροπος Ανθρώπινων Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, φασιστικό χαιρετισμό δεν δίνουν άλλοι βουλευτές ευρωπαϊκών κομμάτων[1].

Τόσο η ερμηνεία όμως των αιτίων της ανόδου της Χρυσής Αυγής όσο και οι συνταγές που προτείνονται για την αντιμετώπιση της είναι συχνά προβληματικές. Μία από τις αληθοφανέστερες ερμηνευτικές διηγήσεις είναι αυτή που μιλά για την παράλληλη άνοδο των άκρων σε συνθήκες κρίσης και τον κίνδυνο που αυτή συνεπάγεται για την δημοκρατία. Στο πλαίσιο αυτό συνήθης είναι και ο παραλληλισμός με την Δημοκρατία της Βαϊμάρης, η οποία υποτίθεται ότι υπονομεύθηκε εξίσου εξ αριστερών και εκ δεξιών.

Η ιστορική αλήθεια, βεβαίως, είναι διαφορετική. Οι σοσιαλδημοκράτες που έλεγχαν κατά το μεγαλύτερο διάστημα την κυβερνητική εξουσία στη Γερμανία του μεσοπολέμου όχι απλώς δεν κράτησαν αποστάσεις από τα «άκρα» αλλά χρησιμοποίησαν συχνά τα ακροδεξιά στοιχεία, ιδίως τα διαβόητα Freikorps, για να καταπνίξουν τις εργατικές εξεγέρσεις στο Βερολίνο, στο Μόναχο και στην κοιλάδα του Ρουρ και για να δολοφονήσουν εργατικούς ηγέτες, όπως η «κόκκινη» Ρόζα Λούξεμπουργκ και ο Καρλ Λίμπκνεχτ.

Αντιθέτως, οι μαζικές εργατικές διαδηλώσεις και η δράση των κομμουνιστών αποτέλεσαν το έσχατο φράγμα στη φαιά πλημμυρίδα του ναζιστικού κόμματος. Για το λόγο αυτό χρειάστηκε η μεγάλη προβοκάτσια του εμπρησμού του Ράιχσταγκ για την τελική εξουδετέρωση του αριστερού κινήματος και της φυσικής εξόντωσης των ηγετών του, προκειμένου να εδραιωθεί απόλυτα η χιτλερική εξουσία.

Όσο ανιστόρητη όμως και εάν είναι η «θεωρία των άκρων» άλλο τόσο χρήσιμη φαίνεται για όσους τη χρησιμοποιούν, προκειμένου να συκοφαντήσουν την αριστερά, με σχήματα όπως αυτά που εξομοιώνουν «μαύρο» και «κόκκινο» φασισμό. Δυστυχώς, παρόμοια ρητορική έχει υιοθετήσει τα τελευταία χρόνια τόσο το Συμβούλιο της Ευρώπης όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ιδιαίτερα προβληματική είναι μία πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η οποία καλεί τις αστυνομικές αρχές των κρατών μελών να συλλέξουν στοιχεία ώστε να αντιμετωπίσουν την «ριζοσπαστικοποίηση» των ευρωπαϊκών κοινωνιών[2].

Καλά όλα αυτά, αλλά πώς θα αντιμετωπιστεί η καθημερινή βία της Χρυσής Αυγής; Πώς μπορεί να ανέχεται κανείς την υποκατάσταση της αστυνομίας από τις αυτόκλητες περιπολίες των vigilante, τους ξυλοδαρμούς και τα μαχαιρώματα μεταναστών, συχνά μπροστά στα μάτια των παιδιών τους; Μήπως, πέραν της –αυτονόητης- ποινικής δίωξης παρόμοιων εγκλημάτων του κοινού ποινικού δικαίου (που, δυστυχώς, δεν είναι καθόλου αυτονόητη, λόγω της αμαρτωλής σχέσης που συνδέει αρκετές φορές τις συμμορίες των νεοφασιστών με επίορκους αστυνομικούς) θα έπρεπε η Χρυσή Αυγή να τεθεί εκτός νόμου;

Αυτό υποστηρίζουν αρκετοί καλόπιστοι πολίτες και το υπαινίχθηκε και ο Επίτροπος Ανθρώπινων Δικαιωμάτων της ΕΕ στην προαναφερθείσα συνέντευξη του. Το Σύνταγμα μας πράγματι προβλέπει στο άρθρο 29 παρ. 1 του Συντάγματος μας ότι «η οργάνωση και η δράση των πολιτικών κομμάτων οφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος». Η προγραμματική, όμως, αυτή ρύθμιση, σοφά δεν συνοδεύεται από την πρόβλεψη για διοικητική ή δικαστική διάλυση ενός πολιτικού κόμματος.

Ο κίνδυνος είναι προφανής: ποιος θα ελέγξει ποιών κομμάτων η δράση πράγματι εξυπηρετεί τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος και ποιων όχι; Μπορεί να αναθέσουμε μία πολιτική απόφαση τέτοιας σημασίας στον δικαστή; Στη Γερμανία, για παράδειγμα, τη μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που επέλεξε τον δρόμο της διάλυσης με δικαστική απόφαση όσων κομμάτων θα κρίνονταν εχθροί της δημοκρατίας, πρώτα απαγορεύθηκε το νέο-ναζιστικό κόμμα και μετά από λίγο το κομμουνιστικό.

Πέραν τούτου, οι απαγορεύσεις έχουν συχνά αποδειχθεί εντελώς αντιπαραγωγικές, αφού ενισχύουν τα κόμματα που τίθενται σε απαγόρευση αντί να τα αποδυναμώσουν. Έτσι, για παράδειγμα, το ισλαμικό κόμμα στην Τουρκία, μετά την διάλυση του με απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου της χώρας αυτής (που κρίθηκε σύμφωνη με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου από το Δικαστήριο του Στρασβούργου), με νέο όνομα και νέο ηγέτη –τον Ερντογάν- έγινε σε λίγα χρόνια ο αναμφισβήτητος κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού. Ο λόγος είναι προφανής: οι ιδέες δεν αντιμετωπίζονται με καταστολή. Όπως τα καρφιά, όσο τις χτυπάς τόσο στερεώνονται.

Η Χρυσή Αυγή δεν θα αντιμετωπιστεί με διοικητικής φύσης περιορισμούς. Αυτοί, αντίθετα, θα την δυναμώσουν. Θα ενισχύσουν το βασικό προπαγανδιστικό της μήνυμα, ότι αυτή είναι –τάχα- η βασική αντισυστημική δύναμη, και ότι για το λόγο αυτό βρίσκεται σε διωγμό. Οι «ιδέες» της δεν αντέχουν στο δημόσιο διάλογο και σε αυτόν θα πρέπει να δοκιμαστούν. Οι παράνομες πράξεις της θα πρέπει να παταχθούν αμείλικτα και αμείλικτα πρέπει να αντιμετωπιστούν και οι συνένοχοι της στα σώματα ασφαλείας. Η τελική της, όμως, αποδυνάμωση, δεν θα συμβεί παρά μόνον όταν εκλείψει το αντικείμενο της δημαγωγίας της: όταν η συλλογική δράση της αλληλεγγύης και της ανθρωπιάς θα ξανακάνει τις γειτονιές ελεύθερες από το φόβο.

[1] Βλ. συνέντευξη του Επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Νιλς Μούζνιεκς στην Εφημερίδα Το Βήμα, 15/7/2012, σ. Α35.

[2] DRAFT COUNCIL CONCLUSIONS ON THE USE OF A STANDARDISED, MULTIDIMENSIONAL SEMI-STRUCTURED INSTRUMENT FOR COLLECTING DATA AND INFORMATION ON THE PROCESSES OF RADICALISATION IN THE EU, 8570/10 7984/10 ENFOPOL 78 + COR 1 + ADD 1 5692/1/10 REV 1 ENFOPOL 24 + ADD 1 REV 1, Brussels, 16 April 2010.