"Οι αντιφάσεις της υπερνεωτερικής κουλτούρας" των Ζιλ Λιποβετσκί και Ζαν Σερουά

Η αισθητικοποιημένη ηθική της υπερνεωτερικότητας ταυτίζεται με το ηδονιστικό ιδεώδες περί ψυχαγωγίας, αποδίδοντας καθ’ αυτόν τον τρόπο μια μαζική νομιμοποίηση σε ό,τι αφορά στις απολαύσεις και στην αναζήτησή τους στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Αλλά αυτός ο πολιτιστικός ηδονισμός, όσο πηγαίος κι αν είναι, δε αγωνίζεται μόνος του: μια σειρά άλλων προτύπων ορθώνουν ένα μέτωπο απέναντι στα ιδανικά της απόλαυσης και της άμεσης προσωπικής ολοκλήρωσης. Μεταξύ αυτών, η υγεία, η οικολογία, η εκπαίδευση, η εργασία ή ακόμα και οι επιδόσεις, καταλαμβάνουν ένα μεγάλο μέρος. Οι ηδονιστικές αξίες έρχονται, έτσι, κόντρα στις επιταγές του υγιεινισμού, της οικολογίας, της εκπαίδευσης και της προσωπικής απόδοσης: οι εντάσεις αυτών των αντιθέσεων αποτελούν τον πυρήνα των αντιφάσεων της υπερνεωτερικής κουλτούρας. Τις συνέπειες αυτών των αντιθέσεων, τις βιώνουμε καθημερινά.

Ηδονιστικές αξίες και «ιατρικοποίηση» της ζωής

Δεν μπορούμε να αντιληφθούμε επαρκώς την εποχή μας, αν δεν λάβουμε υπόψιν τη σημασία που αποδίδεται στην έννοια της υγείας, γεγονός που αποδεικνύεται από την αύξηση των ιατρικών δαπανών, τον πολλαπλασιασμό των επισκέψεων σε γιατρούς καθώς και των κάθε λογής εξετάσεων. Με διαρκώς αυξανόμενο τρόπο, η αναφορά στην έννοια της υγείας συνδέεται με διάφορους τομείς εμπορικής προσφοράς που σχετίζονται με τη στέγη-κατοικία, την ψυχαγωγία, τον αθλητισμό, τον καλλωπισμό και τη διατροφή: αυτοί οι συγκεκριμένοι τομείς επαναπροσδιορίζονται, λίγο έως πολύ, από τις επιταγές της μοντέρνας υγιεινής. Πλέον δεν αρκεί κάποιος να είναι απλά υγιής, αλλά και να μπορεί να αναγνωρίζει τους κινδύνους για την προσωπική του υγεία, καθώς και τους παράγοντες που τους προκαλούν. Επίσης, θα πρέπει να υποβάλλεται συνεχώς σε διαγνωστικά τεστ και να αλλάξει τον τρόπο ζωής του έτσι ώστε να συμβαδίζει με τα προτεινόμενα μοντέλα υγείας και υγιεινής. Ζούμε στην εποχή, λοιπόν, όπου η πρόληψη πραγματοποιείται μέσω ενός συνόλου αθλητικών, διατροφικών και υγειονομικών πρακτικών (π.χ. η αποφυγή λιπαρών τροφών, η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, η καθημερινή άσκηση και η αποφυγή του καπνίσματος). Ταυτόχρονα, μέσα από μια συνεχή προβολή ιατρικών συμβουλών, τα ΜΜΕ προειδοποιούν διαρκώς το κοινό τους για τους κινδύνους που ενέχει ένας μη υγιεινός τρόπος ζωής. Συνέπεια αυτού, είναι η κυριαρχία θεμάτων που σχετίζονται με την υγεία, την υγιεινή διατροφή και την καλή φυσική κατάσταση στο επίπεδο των καθημερινών συζητήσεων.

Παρατηρούμε λοιπόν μια διαδοχή του απελευθερωτικού ηδονισμού από έναν ηδονισμό της υγιεινής, o οποίος είναι αγωνιώδης, «ιατρικοποιημένος» και βρίσκεται υπό την αιγίδα μιας όλο και αυξανόμενης έγνοιας για την υγεία. Αν και οι αξίες παραμένουν ηδονιστικές, δε σταματούμε στην πραγματικότητα να απομακρυνόμαστε συνεχώς από τις απολαύσεις του carpe diem, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται η αγωνία για την υγεία μας η οποία συνδυάζεται με μια αδιάκοπη καμπάνια ενημέρωσης, πρόληψης και ελέγχου. Ο homo aestheticus διολισθαίνει όλο και πιο πολύ προς την κατάσταση του homo medicus παρατηρώντας και διαμορφώνοντας τις «κακές» του συνήθειες. Απόλαυση, υγεία: βρισκόμαστε εμφανώς στη στιγμή όπου το αισθητικό μοντέλο το οποίο βασίζεται στίς υπαρξιακές απολαύσεις υποχωρεί μπροστά στην άνοδο της κυριαρχίας ενός προληπτικού και υγειονομικού μοντέλου, το οποίο καθορίζεται από τον φόβο.

Πέρα από αυτήν την αντίθεση αρχών παρατηρούνται και άλλες, όπως στη διατροφή. Το τι θα φάμε έχει γίνει ένα ζήτημα ολοένα και πιο πολύπλοκο, με τον καταναλωτή να βρίσκεται ανάμεσα στα ερεθίσματα της γαστρονομίας και στον φόβο να καταναλώσει παραπάνω ζάχαρη, παραπάνω λιπαρά ή παραπάνω χρωστικές ουσίες[1]. Σε αυτόν τον φόβο, προστίθεται και ο φόβος του να πάρει κάποιος βάρος σε μία κοινωνία η οποία προσδίδει μέγιστη σημασία στο να είναι κανείς αδύνατος, την ίδια στιγμή που ζούμε υπό τον φόβο των ενδεχόμενων κινδύνων που εγκυμονεί η κατανάλωση γενετικά τροποποιημένων προϊόντων. H διάδοση αντιφατικών μηνυμάτων (υγιεινής, ηδονισμού, ταυτότητας, αισθητικής), η πίεση από τις διαφημίσεις, η καθημερινή ροή πληροφοριών, έχουν δημιουργήσει μια νέα κατάσταση ανασφάλειας όσον αφορά στη διατροφή[2]. Έχουμε λοιπόν εισέλθει στην εποχή όπου ο καταναλωτής είναι ταυτόχρονα ηδονιστής και αγχώδης, ενώ έχει έντονα απομακρυνθεί από την χωρίς τύψεις δοκιμή των απολαύσεων: παραπάνω από αισθητική, η ηθική μας απεκδύεται συνεχώς του πνεύματος του carpe diem[3].

Σε αυτο το πλαίσιο, υπάρχουν κάποιοι παρατηρητές οι οποίοι μιλούν για τη δημιουργία του καταναλωτή «επιχειρηματία» ή «ειδικού»[4]. Αλλά αυτή είναι η μισή αλήθεια, καθώς έχουμε την ταυτόχρονη απορρύθμιση των διατροφικών συνήθειων και την κακοφωνία των διατροφικών κριτηρίων και ελλείψεων που οδηγεί στην άνοδο μιας πραγματικής «γαστρο-ανομίας»[5]. Ενώ αυξάνεται η προσοχή σχετικά με την υγεία και την ποιότητα ζωής, ταυτόχρονα, αυξάνεται και η απορυθμισμένη κατανάλωση που διακρίνεται από τις εθιστικές αγορές, την υπερβολική χρήση ουσιών σε βαθμό τοξικομανίας και γενικά τις εξαρτήσεις κάθε είδους. Έχουμε λοιπόν, από τη μια πλευρά, την ψύχωση της υγιεινής και του αδύνατου σώματος με τα άτομα να ενημερώνονται ολοένα και περισσότερο για την προληπτική συμπεριφορά· ενώ, από την άλλη πλευρά, την αναρχία των διατροφικών συμπεριφορών που εκφράζεται μέσα από φαινόμενα όπως της βουλιμίας και της παχυσαρκίας τα οποία πολλαπλασιάζονται σε όλον τον κόσμο. Με αυτόν τον τρόπο αναδύεται και κυριαρχεί το μοντέλο του άνομου και αποδομημένου καταναλωτή εις βάρος του καταναλωτή «ειδικού» που επιδεικνύει μια συντηρητική συμπεριφορά.

Η πληθώρα υλικών που σχετίζονται με την προσφορά τροφής, η ηδονιστική κουλτούρα αλλά και η επιβολή φορολογίας έχουν ευνοήσει την άνθηση ενός τύπου προσωπικότητας ο οποίος έχει απομακρυνθεί από την παράδοση και παρουσιάζει αυξανόμενες δυσκολίες στο να αντισταθεί στις επιθυμίες της αγοράς καθώς και στις παρορμητικές του επιθυμίες. Έτσι λοιπόν προκύπτει ένα σύνολο συμπεριφορών που χαρακτηρίζονται από υπερβολή, εθιστικές καταναλώσεις και παθολογικές διαταραχές. Παράλληλα με το άτομο το οποίο έχει αυτοέλεγχο και προβάλλει ως προτεραιότητα την ποιότητα ζωής και την υγεία, αναπτύσσεται και ένας τελείως διαφορετικός τύπος που προτάσσει την χαοτική αυτοέκφραση του ατόμου η οποία δηλώνει την απορρύθμιση του εαυτού του και την υποκειμενική του αδυναμία[6]. Αυτό λοιπόν είναι το αρνητικό πρόσωπο της αισθητικοποιημένης ηθικής, η οποία δεν έχει καμιά σχέση με τη δημιουργία ενός τρόπου ζωής που βασίζεται στην αρμονία αλλά, αντιθέτως, συμπεριλαμβάνει καινούργιες παθολογίες της ύπαρξης.

Οι οικολογικές αξίες ενάντια στην αισθητική ηθική;

Τα σύγχρονα πρότυπα σωματικής υγείας και ομορφιάς δεν είναι τα μόνα που αμφισβητούν το ιδεώδες παρουσιαστικό της αισθητικής ζωής. Το ίδιο ισχύει και για τις αξίες της οικολογίας, οι οποίες στο όνομα της προστασίας της Γης, η οποία απειλείται από την τρέλα του τεχνο-εμπορευματικού κόσμου, κάνουν έκκληση στο να μπει ένα τέλος στην ανεύθυνη καταναλωτική γιορτή. Απέναντι στους κινδύνους και τις καταστροφές που προμηνύονται, αναπτύσσεται μια ηθική που αποβλέπει στο μέλλον και δηλώνει ως προτεραιότητά της το να μην γίνει καμιά παραχώρηση όσον αφορά στις συνθήκες ζωής των μελλοντικών γενεών. Έτσι, η πρωτοκαθεδρία των καταναλωτικών απολαύσεων του παρόντος, στιγματίζεται στο όνομα μιας ηθικής της υπευθυνότητας με μακρύ χρονικό ορίζοντα[7]. Απέναντι στη σπατάλη που έχει ενορχηστρωθεί από τον καταναλωτικό καπιταλισμό, αντιπαρατίθεται η ανάγκη εξοικονόμησης του ορυκτού πλούτου, μείωσης της εξάρτησης της οικονομίας από τον άνθρακα, ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και του περιορισμού της παρέμβασης στο περιβάλλον. 

Στο ίδιο πνεύμα, οι καταναλωτές καλούνται να ευαισθητοποιηθούν γύρω από τις διατροφικές τους συνήθειες, γύρω από τον τρόπο που επιλέγουν την κατοικία τους, που θερμαίνουν το μέρος που κατοικούν, που κινούνται, που αγοράζουν και γύρω από τον τρόπο που παράγουν απορρίμματα. Σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχουν κάποιοι περισσότερο ριζοσπάστες, οι οποίοι φτάνουν στο σημείο να υποστηρίζουν την αποανάπτυξη, την μετά-ανάπτυξη και την «οικειoθελή λιτότητα», θεωρώντας ότι η αειφόρος ανάπτυξη είναι μία ξεπερασμένη πρόταση που αδυνατεί να επιλύσει τα προβλήματα που προκύπτουν από την απόλυτη αναντιστοιχία ανάμεσα σε μια Γη με πεπερασμένους πόρους και μια ανάπτυξη χωρίς όρια.

H κουλτούρα της οικολογίας, καθώς και η οικονομική κρίση που βιώνουμε, έχουν οδηγήσει έναν μεγάλο αριθμό ειδικών να υποστηρίζουν πως η υπερκατανάλωση, η ασυνειδησία και η επιπολαιότητα που συνδέονται με την αισθητικοποιημένη ηθική, είναι καταδικασμένες να εξαφανιστούν και μάλιστα σύντομα. Είναι όμως τόσο αναπόφευκτη αυτή η εξέλιξη; Στην πραγματικότητα, όχι. Για να είμαστε πιο ακριβείς, θα λέγαμε ότι γινόμαστε μάρτυρες του τέλους της εποχής της ενεργοβόρας υπερκατανάλωσης που μολύνει τον πλανήτη, όχι όμως και του καταναλωτικού ηδονισμού. Στην πραγματικότητα, οι αναπόφευκτες αλλαγές (λιγότερη σπατάλη, μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθαρές μορφές ενέργειας και οικοκατανάλωση) δε συνεπάγονται αυτόματα και την επικράτηση μιας μετα-καταναλωτικής κουλτούρας. Είναι σίγουρο ότι υπάρχει μια εξέλιξη των συνηθειών που συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της οικολογίας, παρά ταύτα δε θα πρέπει να θεωρούμε ότι γεννιέται μια κουλτούρα πρόληψης, αλλά μια κουλτούρα αειφόρου υπερκατανάλωσης. Αλήθεια, θα σταματήσουμε ποτέ να επιθυμούμε τα καινούργια προϊόντα, να αποθηκεύουμε μουσικές, να πηγαίνουμε σε συναυλίες, να πηγαίνουμε στα πάρκα και να περιμένουμε με ανυπομονησία τις καινούργιες ταινίες και τα νέα βιντεοπαιχνίδια; Τίποτα από αυτά δεν θα γίνει. Θα έχουμε λιγότερα ενεργοβόρα προϊόντα, αλλά μεγαλύτερη κατανάλωση υπηρεσιών και άυλων προϊόντων.

Τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει αυτήν τη φρενήρη νεοφιλία, και αυτό γιατί έχει τις ρίζες της σε φαινόμενα βαθιά εδραιωμένα τα οποία σχετίζονται με την απομάκρυνση της κουλτούρας από την παράδοση και την εδραίωση μιας οικονομίας που βασίζεται στην αδιάκοπη καινοτομία. Οι συγκεκριμένες δομίζουσες σημασίες μάς «καταδικάζουν» να ζούμε σε μια κουλτούρα που διέπεται από την «αγάπη για την κίνηση καθαυτή». Δεν πρόκειται λοιπόν για μια πιθανότητα αλλά για τη βασική πνευματική δομή των κοινωνιών που βρίσκονται υπό μια διαρκή κίνηση απομάκρυνσης από τη παράδοση. Τι παρατηρούμε λοιπόν; Η αγάπη για τα ταξίδια, τα βιντεοπαιχνίδια και τα είδη πολυτελείας δεν βρίσκεται σε πτώση, τουναντίον συμβαίνει το αντίθετο. Σε ένα περιβάλλον γενικευμένου αποπροσανατολισμού όπου αυξάνεται η απομόνωση του ατόμου και το κακώς-ζην, η κατανάλωση έρχεται να αναπληρώσει το κενό που δημιουργεί το αίσθημα του ανολοκλήρωτου. Η κατανάλωση είναι, επιπλέον, αυτή που μας επιτρέπει να καταπολεμήσουμε μιαν ορισμένη απαρχαίωση της καθημερινότητας, μέσω των μικρών διεγέρσεων και της χαράς των αγορών. Στην αισθητική κοινωνία που κυριαρχεί στον καλλιτεχνικό καπιταλισμό, έχει γίνει ανυπόφορο το να μην «απολαμβάνεις». O υπερκαταναλωτής είναι αυτός που αντιστέκεται στις «νεκρές» στιγμές της ζωής και επιδιώκει να ξανανιώσει την αίσθηση του χρόνου, να την αναζωογονήσει μέσα από τα καινούργια πράγματα που του δίνουν, χωρίς ρίσκο, το άρωμα της περιπέτειας. Υπό αυτές τις συνθήκες, η άνοδος μιας νέας κουλτούρας της απλότητας και του αγοραστικού πυρετού εμπίπτουν στη σφαίρα της φαντασίας. Η όρεξη για απολαύσεις και για καινούργια πράγματα αποτελεί το βασικό συστατικό της αισθητικοποιημένης ηθικής, και δεν φαίνεται πιθανό να μειωθεί, πόσο μάλλον να ατονήσει. Και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, η ασυμφωνία που υπάρχει ανάμεσα στις ηδονιστικές νόρμες και στις οικολογικές επιταγές είναι απίθανο να ατονήσει.

Η εκπαίδευση ενάντια στην ανοχή

Ένα διαφορετικό σύστημα προτύπων διαμορφώνεται απέναντι στο ρεύμα της κουλτούρας των απολαύσεων: το σύστημα της εκπαίδευσης. Μέχρι τη δεκαετία του ‘60, η κοινωνική λειτουργία της εκπαίδευσης στηριζόταν σε αξίες παραδοσιακές και αυταρχικές: η ανατροφή των παιδιών, που ήταν βασισμένη στην αυστηρότητα, ήταν ισχυρά νομιμοποιημένη καθώς θεωρείτο ο καλύτερος δυνατός τρόπος προκειμένου τα παιδιά να προετοιμαστούν για τη σκληρή πραγματικότητα της ενήλικης ζωής. Αυτός ο τύπος αξιών δέχθηκε διάφορες κριτικές ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα από τα μεταρρυθμιστικά ρεύματα, αλλά μόνο κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ‘60 ο τύπος αυτής της ανεκτικής, ψυχολογικής και κάποιες φορές συγκαταβατικής εκπαίδευσης μπόρεσε να εξαπλωθεί πραγματικά στην κοινωνία. Έτσι, οι αξίες της εκπαίδευσης ευθυγραμμίστηκαν και εντάχθηκαν στην ατομικίστικη-ηδονιστική κουλτούρα, η οποία ενίσχυσε την εξάπλωσή της από την έλευση της εποχής του καταναλωτισμού.

Αυτή η μίξη παρουσιάζει αδιαμφισβήτητα θετικές πλευρές, αλλά στην ακραία της εκδοχή, έχει συνέπειες οι οποίες μπορούν να αποβούν καταστροφικές. Οι γονείς, από την πλευρά τους, είναι εντελώς ανίσχυροι και αδυνατούν να πουν όχι στα παιδιά τους, επειδή τρέμουν στην ιδέα να χάσουν την αγάπη τους και να κατηγορηθούν ότι δεν αφιερώνουν αρκετό χρόνο σ’αυτά. Απ’ την άλλη, τα παιδιά, μέσω μιας εκπαίδευσης που δε θέτει περιορισμούς, ωθούνται στο να αναπτύσσουν επιθετικές συμπεριφορές και να είναι υπερδραστήρια, ανήσυχα και εύθραυστα γιατί έχουν ανατραφεί χωρίς να τους έχουν επιβληθεί κανόνες και όρια, διαθέτοντας δηλαδή απεριόριστες δυνάμεις και προνόμια απόλυτης απόλαυσης. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό παιδιών τα οποία παρακολουθούνται από ψυχολόγους ή χρήζουν ψυχιατρικής βοήθειας. Ο συγκεκριμένος τρόπος εκπαίδευσης στερεί από τα παιδιά που θα ενηλικιωθούν τα απαραίτητα ψυχικά εφόδια ώστε να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής, να διαχειριστούν την αρχή της πραγματικότητας, τις ματαιώσεις και τις αντιξοότητες.

Ωστόσο, η ηδονιστική-επιτρεπτική κουλτούρα δεν έχει κυριαρχήσει πλήρως. Ευτυχώς, δεν έχει καταφέρει να εξαλείψει πλήρως την ιδέα ότι η εκπαίδευση προϋποθέτει μια αρχή η οποία οριοθετεί τις επιθυμίες. Η εκπαίδευση λοιπόν δεν έχει φτάσει στο σημείο να μην έχει καθόλου πλαίσια, νόρμες και κανόνες, να μην ενέχει και το στοιχείο της απογοήτευσης όσον αφορά την εξέλιξη του μαθητή, ώστε να του μάθει να μεταθέτει την ικανοποίησή του και να αποδέχεται τους διάφορους περιορισμούς του κόσμου. Εξ ου και η πληθώρα συμβουλών, βιβλίων, άρθρων ή ακόμα και εκπομπών στην τηλεόραση που προειδοποιούν για τις συνέπειες της χαλαρότητας της εκπαίδευσης. Μεγάλος αριθμός γονέων αντιστέκεται στις παν-ηδονιστικές Σειρήνες και επιβάλλει στα παιδιά του να κάνουν ιδιαίτερα μαθήματα και να ενασχοληθούν με διάφορες δραστηριότητες ώστε να αποκτήσουν έναν βαθμό πειθαρχίας. Οι δάσκαλοι, επίσης, βρίσκονται πολύ συχνά αντιμέτωποι με τις αυξανόμενες δυσκολίες του επαγγέλματός τους αδυνατώντας να προσαρμοστούν στις νέες εξελίξεις.

Οι εντάσεις και οι αντιφάσεις ασφαλώς υπάρχουν: τίποτα δεν έχει κριθεί. Απέναντι στα αδιέξοδα και στα ψυχολογικά προβλήματα που δημιουργεί η ριζοσπαστική ηθική της αισθητικοποίησης, δημιουργείται ένας άλλος τύπος απαιτήσεων που έχει ως επιδίωξη το να βρίσκεται κανείς στο ύψος των επιταγών της εκπαίδευσης και να είναι ικανός να μορφωθεί, να ελέγχει τον εαυτό του, να οργανώνει την καθημερινότητά του και να προσαρμόζεται σε έναν κόσμο που συνεχώς κινείται και αλλάζει.

Ηδονισμός και απόδοση

Το συμπέρασμα λοιπόν είναι αδιαμφισβήτητο: είμαστε μάρτυρες της αυξανόμενης επιρροής των αρχών της ανταγωνιστικότητας και της απόδοσης όσον αφορά στην καθημερινότητα, με αποτέλεσμα να ορθώνεται μια τεράστια πρόκληση που σχετίζεται με την ηθική της αισθητικοποίησης και την αναζήτηση της καλής ζωής. Αρχικά, το παρατηρούμε στον τομέα του επιχειρείν, με τις περισσότερες εταιρείες να θέτουν ως προτεραιότητα την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, την ολοένα και μεγαλύτερη απαίτηση για κέρδη και συνεχή άνοδο της παραγωγικότητας καθώς και για άμεσα αποτελέσματα, τη μείωση του ανθρώπινου δυναμικού, την ελαστικοποίηση της εργασίας και την εισαγωγή πρακτικών ατομικής αξιολόγησης γύρω από την εργασιακή απόδοση, για την οποία τίθενται ολοένα και υψηλότεροι στόχοι. Οι συγκεκριμένες εξελίξεις έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση του άγχους στους χώρους εργασίας, φαινόμενο το οποίο πλέον επηρεάζει κάθε κοινωνικό τομέα και δραστηριότητα. Οι νέες τεχνολογίες, όπως αναπτύσσονται στην εποχή της πληροφόρησης και της παγκοσμιοποίησης, καθιστούν το χάσμα της αισθητικής κουλτούρας διαρκώς διευρυνόμενο: ένα κλίμα φόβου εξαπλώνεται συνεχώς, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη μιας κουλτούρας διαρκώς αυξανόμενου ανταγωνισμού.

Η δια βίου μάθηση, η διαρκής αναβάθμιση των δεξιοτήτων, το να μπορεί κανείς να κάνει όλο και περισσότερα σε όλο και λιγότερο χρόνο και με όσο το δυνατόν λιγότερο προσωπικό, αποτελούν απαιτήσεις της υπερνεωτερικής επιχείρησης που υποβάλλει τους εργαζομένους της σε καθεστώς συνεχούς πίεσης και τους αναγκάζει να δρουν χωρίς καθυστέρηση, να είναι σε διαρκή κινητικότητα, να μπορούν να παρέχουν άμεσα λύσεις καθώς και να μπορούν να αντιδρούν όλο και πιο γρήγορα στις προκλήσεις που τους τίθενται[8]. Αυτές οι νέες μέθοδοι θέτουν σε κίνδυνο το ευ ζην στην εργασία και την ποιότητα της ζωής μέσα στην επιχείρηση και καθιστούν όλο και πιο δύσκολο τον συνδυασμό μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής[9], προκαλώντας συμπτώματα υπερκόπωσης (burn out), φόβου αποτυχίας αναφορικά με τους στόχους που τίθενται, υποτίμησης του εαυτού, κατάθλιψης και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτοκτονιών. Σε αυτό το πλαίσιο μεγιστοποίησης της απόδοσης παρατηρούνται φαινόμενα όπως τoυ να υποφέρει κάποιος στην δουλειά του. Παρατηρούμε επίσης το συναίσθημα της κακοδιαχείρισης του εργαζόμενου ο οποίος αισθάνεται «παραμελημένος», περιθωριοποιημένος και πιστεύει ότι δεν εκτιμάται η εργασία του.

Ο αθλητισμός αποτελεί μια άλλη σφαίρα με εξέχοντα ρόλο στο ανταγωνιστικό υπερνεωτερικό περιβάλλον, όπου απαιτείται η άριστη φυσική κατάσταση που με τη σειρά της θα φέρει το μέγιστο αποτέλεσμα. Η συγκεκριμένη λογική εξυπηρετείται από την εξάπλωση του ντόπινγκ όχι μόνο στους επαγγελματίες αθλητές αλλά και στους νέους που ασχολούνται ερασιτεχνικά με τον αθλητισμό και, γενικώς, σε όλα τα επίπεδα της αθλητικής δραστηριότητας. Τη στιγμή που τα όρια μεταξύ υγείας, διατροφής, ιατρικής και ντόπινγκ γίνονται ολοένα και πιο δυσδιάκριτα, η αγορά καταγράφει τεράστιες πωλήσεις προϊόντων που υπόσχονται τόνωση και αύξηση της σωματικής απόδοσης, προϊόντων ενισχυμένων με βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία καθώς και κάθε λογής από «χάπια απόδοσης»: έτσι, για να στέκεται κανείς στο ύψος των απαιτούμενων αποδόσεων πρέπει να ακολουθεί την κουλτούρα της κατανάλωσης φαρμάκων και «χαπιών που εγγυώνται την ευτυχία» και όχι την κουλτούρα της αισθητικοποίησης.

Η ίδια λογική διέπει και την εξωτερική εμφάνιση στην εποχή της «τυραννίας» του αδύνατου σώματος, της νεότητας και των τέλειων αναλογιών. Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από μια ομορφιά που για να διατηρηθεί απαιτεί συνεχή προσπάθεια, αδιάκοπες στερήσεις με τη μορφή δίαιτας, συντήρηση μέσω της υγιεινής διατροφής, συνεχόμενες διορθώσεις μέσω της πλαστικής χειρουργικής και πρόληψη μέσω της ενυδάτωσης και της αναζωογόνησης του προσώπου. Ουδεμία λοιπόν πρωτοκαθεδρία της αισθητικής της παροντικότητας και των γαστρονομικών απολαύσεων, αλλά αντιθέτως ένα πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από δίαιτες, προσταγές αυτοελέγχου και συνεχούς επιτήρησης της κατάστασης του σώματός μας. Η κανονιστική αισθητικοποίηση της βελτίωσης της εξωτερικής εμφάνισης λειτουργεί σε οριακή, κάποιες φορές, αντίθεση με την αισθητικοποιημένη ηθική της ύπαρξης.

* Lipovetsky Gilles & Serroy Jean, «Les contradictions de la culture hypermoderne», L’esthétisation du monde. Vivre à l’âge du capitalisme artiste, Παρίσι, Gallimard, 2013, σσ. 407-415.

[1] Αυτό είναι κάτι που μεταφράζεται από τη συσκευασία των τροφίμων: στη μια πλευρά χρώματα, σχήματα, ελκυστική τυπογραφία που προωθούν τη χαρά της κατανάλωσης∙ στην άλλη, συστατικά της ονοματολογίας του προϊόντος, χρωστικές ουσίες, έκδοχα και ο πίνακας με την περιεκτικότητα σε λιπαρά, υδατάνθρακες, άλατα, σάκχαρα που υποδεικνύουν την παρακολούθηση της υγιεινής και της υγείας.

[2] Jean-Pierre Poulain, Sociologies de l’alimentation. Les mangeurs et l’espace social alimentaire, Παρίσι, PUF, coll. Sciences sociales et sociétés, 2002, p. 53.

[3] Gilles Lipovetsky, Le Bonheur paradoxal. Essai sur la société d’hyperconsommation, Παρίσι, Gallimard, coll. NRF Essais, 2006, p. 216-220; επανέκδ. coll Folio Essais, 2009, p.268-273.

[4] Robert Rochefort, Le Consommateur entrepreneur. Les nouveaux modes de vie, Παρίσι, Odile Jacob, 1997.

[5] Claude Fischler, L’Homnivore. Le goût, la cuisine et le corps, Παρίσι, Odile Jacob, 1990; επανέκδ. Éditions du Seuil, coll. Points, 1993.

[6] Πάνω σ’ αυτό το ζήτημα βλ. Gilles Lipovetsky, Le Bonheur paradoxal, op.cit.

[7] Αν και οι οικολογικές αξίες αντιτίθενται στην αισθητικοποιημένη ηθική, το αντίστροφο είναι εξίσου αληθές, καθότι φαίνεται να συγκροτούν οργανώσεις κατά των κατασκευαστικών έργων δημιουργίας αιολικών πάρκων ακριβώς εξαιτίας της υπεράσπισης της αισθητικής του τοπίου.

[8] Nicole Aubert, Le Culte de l’urgence. La société malade du temps, Paris, Flammarion, 2003; επανέκδ. coll. Champs, 2004.

[9] Ο φορητός υπολογιστής και τα smartphones παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο σ’ αυτήν την υποβάθμιση επειδή δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την ανά πάσα στιγμή διαθεσιμότητα προκαλώντας μια ολοένα μεγαλύτερη καταπάτηση της ιδιωτικής ζωής από την εργασία: το ένα τέταρτο των εργαζομένων θεωρεί ότι η ισορροπία μεταξύ οικογενειακής ζωής και εργασίας δεν είναι ικανοποιητική (Le Monde, 7 Aπριλίου, 2012). (respublica)

 http://rembazw.blogspot.gr

Έμβρυα εργαστηρίου

Ώρα Κοινής Ανησυχίας

Ο καθηγητής Μάρτιν Πέρα, του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης σε άρθρο του, το οποίο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, αναφέρει ότι πολύ σύντομα οι επιστήμονες θα έχουν τη δυνατότητα να παράγουν έμβρυα τριών ή τεσσάρων εβδομάδων, χρησιμοποιώντας ως πρώτη ύλη τα λεγόμενα αδιαφοροποίητα κύτταρα, δηλαδή τα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα. Η ομάδα του πραγματοποίησε πειράματα από κύτταρα ρεζοπιθήκων με τα οποία αποδεικνύεται ότι είναι δυνατή η κατασκευή εμβρύου, το οποίο αναπτύσσεται καθώς τα αδιαφοροποίητα κύτταρα μπορούν να μιμηθούν το σχέδιο ανάπτυξης ενός εμβρύου που βρίσκεται στη μήτρα. Εκτός από την πρόοδο στην «τεχνητή» δημιουργία ζωής στο εργαστήριο, το πείραμα συνετέλεσε και στην κατανόηση της διαδικασίας του γήρατος. Ο καθηγητής είναι μέλος της ομάδας Steering Group of the International Stem Cell Initiative. Δείτε τι δηλώνει σε συνέντευξη του στον δημοσιογράφο Tom Nightingale:
 

T.N.: Οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο χαιρετούν αυτήν την ανακάλυψη από Αμερικανούς και Ιάπωνες ερευνητές. Ο καθηγητής Μάρτιν Πέρα από το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης λέει ότι είναι μια σημαντική ανακάλυψη.
 

Μ.Π.: Λοιπόν, εργάζομαι σ’ αυτό το τμήμα πάνω από 30 χρόνια. Αυτή η ανακάλυψη είναι πραγματικά αξιοσημείωτη και έχει δώσει πραγματικά πολύ εκπληκτικά συμπεράσματα.
 

T.N.: Οι ερευνητές εξέθεσαν ενήλικα κύτταρα ποντικών σε οξύ. Ανακάλυψαν ότι άλλαξαν σε εμβρυακό στάδιο.
 

M.Π.: Αυτά είναι τα κύτταρα που είμαστε σε θέση να μετατρέψουμε σε οποιοδήποτε τύπο ιστού, νομίζω ότι πρόκειται για πολύ σημαντικό εύρημα.
 

T.N.: Αυτό σημαίνει το ενδεχόμενο χρήσεως για ιατρική θεραπεία;
 

M.Π.: Αν αυτό ισχύει και για τα ανθρώπινα κύτταρα πράγμα που εμείς δεν γνωρίζουμε ακόμη, θα πρόκειται για έναν εξαιρετικά άμεσο και απλό τρόπο λήψης κυττάρων από τον ασθενή, μετατροπή τους σε οποιοδήποτε τύπο κυττάρων και στη συνέχεια μεταμόσχευσή τους και πάλι πίσω στο εν λόγω άτομο.
 

T.N.: Αν είναι τόσο απλό, γιατί δεν έχει γίνει αυτό πριν;
 

M.Π.: Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση. Νομίζω ότι σαν ιδέα είναι εντελώς ενάντια στην διαίσθηση. Και το εκπληκτικό είναι ότι πολλά κύτταρα του σώματος, όπως το εσωτερικό του στομάχου για παράδειγμα, εκτίθενται σε αυτά τα είδη των όξινων συνθηκών και έτσι δεν θα μπορούσε να φανταστεί κάποιος ότι η έκθεση σε σχετικά ήπιες συνθήκες θα οδηγούσαν σε αυτές τις δραματικές αλλαγές. Γι’ αυτό υποθέτω ότι τα ευρήματα αυτά είναι τόσο εκπληκτικά και ο λόγος που το φαινόμενο αυτό δεν είχε ανακαλυφθεί στο παρελθόν είναι ότι, πιθανόν, οι άνθρωποι απλά δεν είχαν ψάξει για αυτό.
 

T.N.: Τα βλαστικά κύτταρα θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντική θεραπεία και ήδη δοκιμάζονται για τη θεραπεία της καρδιάς, των οφθαλμών και του εγκεφάλου. Αλλά είναι αμφιλεγόμενο το αν θα μπορούν οι γιατροί να προμηθεύονται κύτταρα από έμβρυα και επί πλέον η έρευνα  αυτή έχει απαγορευτεί σε ορισμένα μέρη του κόσμου.
 

M.Π.: Η διαπίστωση αυτή θα μπορούσε να αλλάξει τα πράγματα. Θα πρέπει να υπάρχουν πολύ λίγα ηθικά προβλήματα σχετικά με τη λήψη κυττάρων από ένα δείγμα αίματος, για παράδειγμα, και στη συνέχεια με το να ακολουθήσουν οι γιατροί αυτή την διαδικασία, ώστε να επιτευχθεί η δημιουργία μιας εμβρυϊκού τύπου κυτταρικής γραμμής που θα δημιουργήσει τα νέα κύτταρα. Νομίζω, λοιπόν, ότι αυτό θα παραμερίσει μερικά από τα ηθικά ερωτήματα σχετικά με τη χρήση εμβρύων για ερευνητικούς σκοπούς.
 

Μια άλλη ομάδα, υπό τον Φρεντ Κέιτζ, επικεφαλής του Εργαστηρίου Γενετικής στο Ινστιτούτο Βιολογικών Σπουδών Σαλκ, προχώρησε στη δημιουργία κυττάρων που ήδη παρουσίαζαν τις φθορές τού γήρατος, χρησιμοποιώντας ως «πρώτη ύλη» δερματικά κύτταρα που ελήφθησαν από ηλικιωμένους ασθενείς (η έρευνα αυτή δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Cell Stem Cell»). Μέχρι σήμερα, οι επιστήμονες χρησιμοποιούσαν πειραματόζωα. Πιο πρόσφατα, αξιοποίησαν για την έρευνά τους βλαστοκύτταρα (που ενίοτε προέρχονται από τον επαναπρογραμματισμό δερματικών κυττάρων). Η τεχνική αυτή όμως είχε σημαντικούς περιορισμούς, καθώς τα εγκεφαλικά κύτταρα που λαμβάνονται με τη συγκεκριμένη μέθοδο δεν διαθέτουν τις ιδιότητες των ηλικιωμένων εγκεφαλικών κυττάρων.
 

Πρόοδος ή τερατουργήματα; Θα λέγαμε, πρόοδος στα τερατουργήματα!

Ο κανόνας του Ευρώ

Προβλέπεται η κυριαρχία των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη, καθώς επίσης η κατάρρευση της Ευρωζώνης, εάν δεν επιλυθούν τα τρία βασικά της προβλήματα: η υπερχρέωση, οι οικονομικές ασυμμετρίες και η μεταναστευτική πολιτική

«Για τις έννοιες «χρέος και ένοχος» οι Γερμανοί έχουν την ίδια λέξη – γεγονός που ταιριάζει με την αυστηρή, προτεσταντική ηθική της χώρας, σύμφωνα με την οποία ο ένοχος (άρα και ο οφειλέτης), πρέπει να τιμωρείται παραδειγματικά και δημόσια.

Αν είναι δυνατόν να αποκεφαλίζεται σε μία «γκιλοτίνα», η οποία να τοποθετείται στο κεντρικότερο σημείο της Ευρώπης, σε υπερυψωμένο βάθρο, έτσι ώστε να μπορούν να την βλέπουν όλοι – για να μην τολμήσουν ποτέ να κάνουν κάτι ανάλογο.

Στα πλαίσια αυτά, εάν περιμένει η κυβέρνηση την αλληλεγγύη ή τη βοήθεια της καγκελαρίου στο θέμα του δημοσίου χρέους, μη υπακούοντας στις εντολές της, αρνούμενη δηλαδή να υποταχθεί γονυπετής στην παράλογη πολιτική που της επιβάλλεται δικτατορικά, κάνει ένα πολύ μεγάλο λάθος.

Ακόμη όμως και αν υποταχθεί, αποδεχόμενη τα πάντα, δεν θα αλλάξει απολύτως τίποτα – απλά θα συνεχίσει να κρέμεται η δαμόκλειος σπάθη επάνω από τα κεφάλια των Ελλήνων στο διηνεκές, αφού τόλμησαν να αμαρτήσουν» (πηγή).

. 

Άρθρο

Ανεξάρτητα από τις πολιτικές τους πεποιθήσεις, όλες οι κυβερνήσεις που ήταν στην εξουσία κατά τη διάρκεια μίας οικονομικής κρίσης αντικαθίσταντο από άλλες, με την ακριβώς αντίθετη ιδεολογία – σύμφωνα με μία πρόσφατη έρευνα (πηγή), η οποία μελέτησε πάνω από 800 δυτικές εκλογικές αναμετρήσεις των τελευταίων 150 ετών, κατά τη διάρκεια 100 περίπου χρηματοπιστωτικών κρίσεων.

Το βασικό της συμπέρασμα είναι εντυπωσιακό: μετά τις χρηματοπιστωτικές κρίσεις, η πολιτική κατεύθυνση είναι σε μεγάλο βαθμό προς τα δεξιά – ενώ τα πρώτα πέντε χρόνια, αφού προηγηθεί μία συστημική τραπεζική κρίση, αυξάνονται οι ακροδεξιές ψήφοι κατά περίπου 33%.

Το πλέον προφανές και τρομακτικό παράδειγμα είναι η Μεγάλη Ύφεση του 1930, η οποία ακολούθησε το χρηματιστηριακό κραχ της Wall Street το 1929 – ενώ μία ανάλογη εξέλιξη διαπιστώθηκε ακόμη και στις πολύ δημοκρατικές χώρες της Σκανδιναβίας, μετά την τραπεζική κρίση στην αρχή της δεκαετίας του 1990.

Το δεύτερο συμπέρασμα της μελέτης είναι το ότι, η κυβερνητική λειτουργία γίνεται πολύ πιο δύσκολη μετά από χρηματοπιστωτικές κρίσεις, για τους εξής δύο λόγους: Η άνοδος της ακροδεξιάς συμβαίνει σε ένα προβληματικό πολιτικό περιβάλλον, το οποίο είναι κατακερματισμένο, διαθέτοντας περισσότερα κόμματα. Εκτός αυτού, οδηγείται ένα πολύ μικρότερο μέρος των ψήφων στο κυβερνών κόμμα, είτε είναι δεξιό, είτε αριστερό.

Ταυτόχρονα, παρατηρείται μία μεγαλύτερη εξωκοινοβουλευτική δραστηριότητα – με περισσότερες απεργίες, καθώς επίσης με πιο πολλές και ισχυρότερες διαδηλώσεις. Ο μέσος αριθμός δε των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων τριπλασιάζεται, η κυβέρνηση χάνει σε μεγάλο βαθμό τον έλεγχο των δρόμων, η συχνότητα των βίαιων αναταραχών διπλασιάζεται, ενώ οι γενικές απεργίες κλιμακώνονται κατά τουλάχιστον 30%.

Στο γράφημα που ακολουθεί απεικονίζονται τα παραπάνω πριν (αριστερά)  και μετά από μία κρίση (δεξιά), σε ετήσια βάση – με γαλάζιο οι γενικές απεργίες, με μαύρο οι βίαιες αναταραχές, με λευκό οι διαδηλώσεις, ενώ με γκρίζο το σύνολο όλων των συμβάντων.

.

.

Περαιτέρω, το μοναδικό καθησυχαστικό συμπέρασμα της μελέτης είναι το ότι, με την πάροδο του χρόνου οι κοινωνικές αντιδράσεις περιορίζονται – όπου, κατά μέσον όρο, παύουν μετά από πέντε έτη.

Εν τούτοις, δεν φαίνεται να συμβαίνει σήμερα κάτι τέτοιο, κρίνοντας από την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων στην Αυστρία, στη Γαλλία, στη Φινλανδία ή στην Πολωνία – ενώ οι κυβερνήσεις συνεχίζουν να αλλάζουν, όπως διαπιστώθηκε πρόσφατα στην Ισπανία. Η αιτία του γεγονότος αυτού είναι ίσως το ότι, τα πέντε χρόνια ξεκινούν μετά το τέλος της εκάστοτε χρηματοπιστωτικής κρίσης – κάτι που δεν χαρακτηρίζει την Ευρώπη.

Ακόμη χειρότερα, η οικονομική και η τραπεζική κρίση επιδεινώνονται, ενώ συνοδεύονται από μία μεταναστευτική, η οποία προκαλεί τεράστια προβλήματα σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη – ενώ είναι γνωστό πως τέτοιου είδους συμβάντα ενισχύουν ακόμη περισσότερο τα ακροδεξιά κόμματα, κάτι που παρατηρείται σήμερα ακόμη και στη Γερμανία.

Εύλογα λοιπόν συμπεραίνει κανείς πως η Ευρώπη θα καταρρεύσει, ενώ θα κυριαρχήσουν τα ακροδεξιά κόμματα, εάν δεν καταφέρει να επιλύσει έγκαιρα τα τρία βασικά της προβλήματα: την υπερχρέωση, το ευρώ (τις οικονομικές της ασυμμετρίες ευρύτερα)  και τη μεταναστευτική της πολιτική, απαραίτητη προϋπόθεση της οποίας είναι το τέλος του πολέμου στη Μέση Ανατολή, καθώς επίσης των αναταραχών στη Β. Αφρική, προϊόν κυρίως της φτωχοποίησης των λαών της.

Η υπερχρέωση

Όσον αφορά το πρώτο, την υπερχρέωση, η λεηλασία των υπερχρεωμένων κρατών μέσω του ESM και της πολιτικής λιτότητας που επιβάλλει η Γερμανία, η υιοθέτηση δηλαδή της πρότασης της, επιδεινώνει κατά πολύ τις συνθήκες – πόσο μάλλον σε συνδυασμό με το μερκαντιλισμό που τη χαρακτηρίζει, μέσω του οποίου αυξάνονται συνεχώς τα πλεονάσματα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών της, εις βάρος όλων των άλλων κρατών. Στο γράφημα που ακολουθεί φαίνεται η αλαζονική πολιτική της Γερμανίας σε σχέση με τη Γαλλία, όσον αφορά τα εμπορικά πλεονάσματα (ελλείμματα) – γεγονός που συναντάται στις σχέσεις της με όλα τα υπόλοιπα κράτη.

.

.

Ειδικότερα, μετά το 2000 η Γαλλία εξελίχθηκε στη χώρα με τις μεγαλύτερες εισαγωγές στην Ευρώπη, ενώ η Γερμανία στη νούμερο ένα εξαγωγική οικονομία του πλανήτη – προφανώς όχι μόνο με το μισθολογικό dumping που υιοθέτησε το 2000 αλλά, επίσης, με απάτες, όπως τεκμηριώθηκε από τη Volkswagen, με τις δωροδοκίες πολιτικών (διαφθορά) που βιώσαμε στην Ελλάδα, έχοντας τη βοήθεια της δικής της «Διεθνούς Διαφάνειας» (ανάλυση) κοκ.

Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, το έλλειμμα της Γαλλίας το 2014 ανήλθε στα -53,8 δις €, όταν το πλεόνασμα της Γερμανίας εκτοξεύθηκε στα +291,94 δις €. Παράλληλα, οι μέσες ονομαστικές αμοιβές των Γάλλων, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών εισφορών στους ανταγωνιστικούς εξαγωγικούς τομείς, κυρίως δηλαδή στη βιομηχανία, αυξήθηκαν μεταξύ των ετών 1993 και 2012 κατά 70%, ενώ στον τομέα των υπηρεσιών κατά 52% – κάτι που ισοδυναμεί με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, οπότε ήταν φυσιολογικές.

Αντίθετα, οι μέσες ονομαστικές αμοιβές (μαζί με τον πληθωρισμό) στη βιομηχανία της Γερμανίας αυξήθηκαν κατά 51%, ενώ στις υπηρεσίες μόλις κατά 10% – με αποτέλεσμα το κόστος ανά μονάδα προϊόντος στη Γερμανία να είναι χαμηλότερο, συγκριτικά με τη Γαλλία. 

Ως εκ τούτου, οι Γάλλοι συμπεραίνουν πως η Γερμανία είναι ένοχος για τις ασυμμετρίες που επιδείνωσαν τα οικονομικά μεγέθη της χώρας τους, η οποία διατηρήθηκε έντιμα στο μέσον όρο της Ευρωζώνης – με αποτέλεσμα να αυξάνουν οι διαμαρτυρίες, εκτρέφοντας την άνοδο του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει ουσιαστικά σε πολλές άλλες χώρες, ειδικά στην υπερχρεωμένη Ιταλία – οπότε, εάν δεν βρεθεί κάποιος τρόπος να καταπολεμηθούν οι ασυμμετρίες, καθώς επίσης να επιλυθεί το πρόβλημα του χρέους όπως, για παράδειγμα, μία ευρωπαϊκή σύσκεψη με στόχο τη διαγραφή μέρους των χρεών ή το πάγωμα τους με τη βοήθεια της ΕΚΤ (ανάλυση), με την ταυτόχρονη υιοθέτηση ευρωομολόγων, η Ευρώπη θα διαλυθεί.

.

Το ευρώ

Όπως έχουμε αναφέρει πολλές φορές στο παρελθόν, ουσιαστικά το ευρώ μοιάζει με την υιοθέτηση του κανόνα του χρυσού από μία σειρά χωρών, οι οποίες από μία χρονική στιγμή και μετά αδυνατούν να επιλύσουν τα προβλήματα τους – μη έχοντας τη δυνατότητα άσκησης μίας ανεξάρτητης νομισματικής πολιτικής (άρθρο).

Πρόκειται λοιπόν για ένα ξένο νόμισμα, με το οποίο είναι συνδεδεμένα όλα τα άλλα – πολιτικά για μία ευρωπαϊκή κοινοπολιτεία, η οποία έχει τεράστιες διαφορές με μία ομοσπονδία, όπως στο παράδειγμα της Γερμανίας ή της Ελβετίας.

Επειδή όμως ο αρχικός σχεδιασμός του ευρώ προέβλεπε μία ομοσπονδία, όπου τα πλεονάσματα της μίας χώρας θα εξισορροπούσαν τα ελλείμματα της άλλης μέσω της μεταφοράς πόρων, ενώ η αντιμετώπιση της Ελλάδας τον Ιούλιο του 2015 «έσβησε» εντελώς αυτήν την προοπτική, είναι φανερό ότι έχει ημερομηνία λήξεως – ενώ εκείνη ακριβώς τη στιγμή έγινε φανερό πως το ευρώ είναι ένας μηχανισμός σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, ο οποίος θα πάψει να υπάρχει όταν κάποια χώρα αποχωρήσει.

Περαιτέρω, η αποχώρηση μίας χώρας από έναν μηχανισμό σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, οφειλόταν ανέκαθεν σε οικονομικούς λόγους – όπως είναι τα υψηλά ελλείμματα ή οι χρηματοπιστωτικές κρίσεις. Ο πλέον φημισμένος δε μηχανισμός ήταν ο κανόνας του χρυσού, ο οποίος κατέρρευσε κάτω από την πίεση του αποπληθωρισμού τη δεκαετία του 1930.

Επειδή τώρα η σημερινή κατάσταση πολλών χωρών της Ευρώπης θυμίζει αυτήν της δεκαετίας του 1930, με τον αποπληθωρισμό να απειλεί το σύνολο τους, εύλογα θα προσπαθήσουν κάποιες από αυτές να «αποσυνδεθούν» – αφού δεν είναι δυνατή η καταπολέμηση των οικονομικών τους προβλημάτων εντός του ευρώ, όπως φάνηκε καθαρά στο παράδειγμα της Ελλάδας.

Ολοκληρώνοντας, η μοναδική διαφορά του ευρώ με τον κανόνα του χρυσού είναι το ότι, όλες οι χώρες διαθέτουν το κοινό νόμισμα – κάτι που όμως, από οικονομικής πλευράς, είναι εντελώς αδιάφορο, αφού τα υπόλοιπα προβλήματα τους παραμένουν ως έχουν. Επομένως κάποια στιγμή η νομισματική ένωση θα οδηγηθεί στο τέλος της – με τρομακτικά επακόλουθα για ολόκληρο τον πλανήτη, ειδικά εάν συμβεί ανεξέλεγκτα.

.

Επίλογος

Υπενθυμίζουμε πως εύκολα μπορεί να συμπεράνει κανείς τι ακριβώς σχεδιάζει η Γερμανία για την Ελλάδα, καθώς επίσης για την υπόλοιπη Ευρώπη. Φυσικά δεν αναφερόμαστε στους Γερμανούς Πολίτες, αλλά σε εκείνη τη βιομηχανική ελίτ, η οποία κυβερνάει τη χώρα απολυταρχικά, κρυμμένη στο  παρασκήνιο.

Πρόκειται σε πολλές περιπτώσεις για απογόνους των ναζί, αρκετοί από τους οποίους απέκτησαν τις ιδιοκτησίες τους με τα κλεμμένα χρήματα κατακτημένων λαών, τα οποία είχαν «φυγαδεύσει» έγκαιρα εκτός Γερμανίας – μεταφέροντας τα αργότερα προσεκτικά στη χώρα τους. Τα βασικά σχέδια της Γερμανίας είναι επιγραμματικά τα εξής:

(α) Η ανάκτηση της εθνικής της κυριαρχίας, η ανεξαρτητοποίηση της καλύτερα από τις Η.Π.Α. – μέσω την κατάκτησης μίας ηγεμονικής θέσης στην Ευρωζώνη, κατ’ επέκταση στην Ευρώπη, με οικονομικά μέσα.

(β) Η εξασφάλιση της εξόφλησης των απαιτήσεων του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα της, από τις χώρες-οφειλέτες της, μέσω των κατασχέσεων της δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας τους, καθώς επίσης της επιβολής υψηλών φόρων. Διαφορετικά θα χρεοκοπήσει η Γερμανία, αφού δεν θα μπορούν να πληρώσουν πολλές χώρες και θα ζητήσουν διαγραφή χρεών.

(γ) Η δημιουργία ζωνών φθηνού εργατικού δυναμικού και χαμηλού κόστους στο Νότο, καθώς επίσης στην Ανατολική Ευρώπη – έτσι ώστε να παράγονται προϊόντα ανταγωνιστικά των κινεζικών και λοιπών ασιατικών.

(δ) Οι επενδύσεις των γερμανικών χρηματικών πλεονασμάτων στις περιοχές αυτές (εξαγορά των κερδοφόρων κοινωφελών επιχειρήσεων, οικοπέδων κλπ.),  υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι ασφαλείς – γεγονός που σημαίνει ότι, θα πρέπει να ελέγχονται ασφυκτικά όλες οι χώρες-αποικίες.

(ε)  Ο έλεγχος των Γερμανών Πολιτών, όσον αφορά τις καταθέσεις τους στο εξωτερικό – αφενός μεν από φορολογικής πλευράς, αφετέρου για να ενισχύονται οι δικές της ξένες επενδύσεις.

(στ) Ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο, πλήρης έλεγχος με στόχο την εξασφάλιση πρόσβασης στα ενεργειακά αποθέματα τους – επίσης, καλύτερη πρόσβαση στα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής και της Β. Αφρικής, έτσι ώστε να αποφευχθεί η πλήρης σχεδόν ενεργειακή εξάρτηση της Γερμανίας από τη Ρωσία.

Εν τούτοις, θεωρούμε πολύ δύσκολο εάν όχι απίθανο να επιτύχει τα σχέδια της – αφενός μεν επειδή «τέμνονται» με αυτά των Η.Π.Α. (άρθρο), αφετέρου λόγω της αντίδρασης των Ευρωπαίων Πολιτών, οι οποίοι φυσικά δεν θέλουν να υποταχθούν στη Γερμανία. Όπως και να είναι όμως, η ώρα του λογαριασμού πλησιάζει – οπότε πρέπει να είναι κανείς έτοιμος για κάθε ενδεχόμενο.

Τα αδιέξοδα της αντιπολίτευσης...

Σε έναν ξένο παρατηρητή μπορεί να φαίνεται σαν πολιτικό παράδοξο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει αντιπολίτευση στην κυβέρνηση (λχ στηρίζοντας την πρώτη πανεργατική απεργία). Για όποιον έχει γνώση της ελληνικής πολιτικής κατάστασης αυτό είναι το μόνο δυνατό, από τη στιγμή που ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι, τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα της αντιπολίτευσης, δεν μπορούν να συνδεθούν με την κοινωνική διαμαρτυρία.

Δεν τους βγαίνει το αντιμνημόνιο, όχι μόνο γιατί υπάρχει ανακολουθία με τις πράξεις τους, αλλά...
επίσης επειδή δεν καταθέτουν καμία σοβαρή εναλλακτική πρόταση συνολικά ή σε επιμέρους θέματα. Παράλληλα, έχουν βυθιστεί στην εσωστρέφεια και χάνονται σε ένα παιχνίδι νομής της εσωκομματικής εξουσίας που προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη απομάκρυνση από τη λαϊκή βάση. Ειδικότερα:

ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ: Μετά την δήλωση στήριξης του Μ. Βορίδη στον Απ. Τζιτζικώστα η αναμέτρηση για την ηγεσία αποκτά περισσότερο ιδεολογικά χαρακτηριστικά, αφού ο Ευ. Μεϊμαράκης προβάλλεται ως καραμανλικός εκφραστής του λεγόμενου «μεσαίου χώρου».

Το γεγονός ότι οι 4 διεκδικητές της ηγεσίας δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν ούτε στη διοργάνωση μιας κομματικής συνδιάσκεψης, πόσο μάλλον σε ντιμπέιτ, δημιουργεί την εντύπωση ενός ενδοπαραταξιακού διχασμού που δύσκολα θα επουλωθεί την επόμενη μέρα. Όλοι ορκίζονται στην ενότητα, αλλά στο παρασκήνιο η κουβέντα αφορά το ενδεχόμενο διάσπασης, ενώ η Ν. Τζαβέλα «τιτίβισε» ότι με τη συμμαχία Βορίδη -Τζιτζικώστα προετοιμάζεται η μεθεπόμενη μάχη ηγεσίας, άποψη που συμμερίζονται και άλλοι στο εσωτερικό της ΝΔ θεωρώντας ότι η λύση που θα δοθεί με την εκλογή της 22ης Νοεμβρίου θα είναι μεταβατική.

ΠΑΣΟΚ: Η δυναμική επιστροφή του Ευ. Βενιζέλου στο προσκήνιο κάνει δύσκολη τη ζωή της Φ. Γεννηματά, που τελευταία ακούγεται λιγότερο από τον προκάτοχό της. Στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ είναι ζωντανή η συζήτηση για ενδεχόμενη κυβερνητική συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ στο ορατό μέλλον, κάτι που, αν συνέβαινε, θα προκαλούσε εσωκομματικούς κραδασμούς, μπορεί και σεισμό.

Το γεγονός ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, από τον Ιανουάριο 2016 ο πρωθυπουργός Α. Τσίπρας θα μετάσχει ως παρατηρητής στις συνεδριάσεις του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος (χωρίς να φεύγει ο ΣΥΡΙΖΑ από την ευρωπαϊκή ομάδα της Αριστεράς) θα είναι σε συμβολικό και ουσιαστικό επίπεδο ισχυρό πλήγμα για τη Χ. Τρικούπη που διαπιστώνει ότι οι ευρωσοσιαλιστές προσπαθούν να φέρουν κοντά τους το κυβερνών κόμμα, αδιαφορώντας για τις δικές τους ενστάσεις.

ΠΟΤΑΜΙ: Αν ο Σταύρος Θεοδωράκης κάνει το βήμα της συνεργασίας με την ευρωπαϊκή ομάδα των Φιλελεύθερων, τότε η συνέχεια του κόμματός του δεν θα είναι καθόλου αυτονόητη.

Στελέχη της δεξιάς πτέρυγας πιστεύουν ότι αυτό θα γίνει, ενώ στελέχη της αριστερής πτέρυγας το θεωρούν casus belli. Είναι ενδεικτικό ότι ο βουλευτής Σπύρος Λυκούδης δεν παρέστη στη συνάντηση του Στ. Θεοδωράκη με τον Γκυ Φέρχοφστατ των ευρω - φιλελεύθερων, παρόλο που είχε προσκληθεί. Κατά τα άλλα, η προετοιμασία για το συνέδριο (αναβλήθηκε από Δεκέμβριο για Φεβρουάριο) γίνεται με δυσκολία καθώς υπάρχει κλίμα αποστασιοποίησης στελεχών, ενώ αρκετοί βουλευτές «ψάχνονται» για την επόμενη μέρα (δηλαδή για το επόμενο κόμμα…).

tvxs.gr

Κουραδοκόφτες

by ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ



Αν θες να αποφύγεις τη γελιοποίηση θα πρέπει πρώτα να την ασπασθείς. Το χιούμορ υπήρξε πάντα η κατάρα των λεγόμενων και φερόμενων ως σοβαρών δημιουργών, που, μονοσήμαντα και ερασμιακά αποθέωσαν το ψυχοπλάκωμα. Ο πόνος αρκετών καλλιτεχνών υπήρξε πλαστός και δυσκοίλιος. Πόνος που πουλήθηκε ακριβά στους ευσπλαχνικούς και φιλότεχνους πλουτοκράτες.

Πόνος και κραυγές και επιθανάτια τραγουδάκια ενός πληγωμένου κύκνου που σπαρταρούσε ανάμεσα στους λατρευτούς μηρούς μιας πλουσίας κυρίας, συζύγου εφοπλιστού ή βιομηχάνου, η οποία φιλότεχνος ούσα, αγόραζε μαζί με τα τελάρα και την ψυχή του δημιουργού.

Ακροκέραμα, μπεκάτσες και τσουτσούνες από αγγελάκια στόλισαν τα βελούδινα και πλουμιστά σαλονάκια, σιγοντάροντας το άσεμνο μουρμουρητό του πλούτου που δεν έχει τι να κάνει τα πλούτη του. Του πλούτου που γαμεί και δέρνει επί οχταώρου το ηρωικό προλεταριάτο για να βγάλει απ’ τη μύγα ζεστό ξύγκι.

Νεόπλουτοι που με την πρώτη ηλιαχτίδα καλοζωίας αγόρασαν Μυταρά και Φασιανό. Πέντε εκατομμύρια δολάρια για την κουρούνα που ξεσπυρίζει ένα καλαμπόκι βγαλμένο απ’ το μουνί της Μαρίας Αντουανέτας. Σαράντα εκατομμύρια ευρώ για τη μάχη στο Βατερλό και τη μάχη στα Γαυγάμηλα, εκεί όπου η βροντή των πυροβολαρχιών με το άσεμνο σχήμα των κανονιών τους στεφάνωνε τα κορμάκια των λαών στα λασπερά χαρακώματα.

Μαικήνες και χρηματιστήρια. Βιομηχανία του θεάματος και ουράνιος μηχανική των σαστισμένων ψυχών. Το νικηφόρο τραγούδι του Μαικήνα. Μακριά από εκεί όπου εγώ βρίσκω ζωτικότητα και χυμούς. Μακριά απ’ τις λέξεις και τα βογγητά, αλλά εκεί στα υπερώα όπου ανθεί η σοβαροφάνεια και τα φουλάρια.

Η τέχνη δεν πουλιέται και δεν αγοράζεται. Ένα παιδί που ζωγραφίζει δεν κάνει τέχνη για να την πουλήσει. Ένας ποιητής δε γράφει ποιήματα για να βγάλει λεφτά. Ένας αληθινός άνθρωπος δεν είναι καλός και δεν κάνει καλές πράξεις για να πάει στον παράδεισο των παπάδων. Δυο κορμιά που αγκαλιάζονται δεν αγκαλιάζονται για να τα κονομήσουν.

Ο κόσμος είναι αυτός που είναι και δεν χρειάζεται απ’ την κορφή ως τα νύχια να μυρίζει ροδοπέταλα. Μην προσπαθείτε να διακοσμήσετε τον κόσμο. Μην πιστεύετε τη γλυκερή ποίηση που θέλει το μουνί να μυρίζει ροδοπέταλα. Το μουνί μυρίζει μουνί, σύντροφοι και συντρόφισσες, γραφειοκράτες της καπιταλιστικής μηχανής και δάσκαλοι του μεταμοντέρνου μεσαίωνα.

Μην προσπαθείτε να κάνετε όλο τον κόσμο να μυρίζει αποσμητικό τουαλέτας και εξωτικό κήπο. Μην κάνετε κολπικά ντους στα δημιουργήματά σας με άρωμα βροχής, λουλουδιών ή βατόμουρου. Αμήν.

Η παγίδα του αποπληθωρισμού

Οι δανειστές της Ελλάδας, ο κ. Σόιμπλε για να είμαστε ακριβείς, έχουν τα σχέδια τους, επιβάλλοντας την πολιτική των μνημονίων – αντίθετα, η κυβέρνηση δεν έχει κανένα απολύτως σχέδιο, οδηγώντας την πατρίδα μας στο γκρεμό

«Έχουμε αναφέρει πολλές φορές ότι, τα κράτη δεν χρεοκοπούν. Αυτοί που χρεοκοπούν είναι οι Πολίτες τους, ειδικά εάν δεν επιλέξουν έγκαιρα τη στάση πληρωμών – κάτι που δυστυχώς συνέβη στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να έχουν κλείσει σταδιακά οι δανειστές της όλες τις εξόδους κινδύνου, με αφετηρία το PSI, καθώς επίσης με τέρμα τον πρόσφατο, στυγερό εκβιασμό της ΕΚΤ.

Η τελευταία ελπίδα της πατρίδας μας να τα καταφέρει, με τις μικρότερες δυνατές απώλειες για τους κατοίκους της, ήταν στα τέλη του 2014 – όπου δυστυχώς εκβιάστηκαν οι εκλογές από ένα κόμμα που, ακούσια ή εκούσια, παραπλάνησε τους Έλληνες οδηγώντας τους σε μία παγίδα, ανάλογη με αυτήν που οδηγήθηκε ο Λεωνίδας από τον Εφιάλτη, έχοντας τότε απέναντι του τους πανίσχυρους Πέρσες».

.

Ανάλυση

Ο πληθωρισμός, καθώς επίσης το αντίθετο του, ο αποπληθωρισμός, είναι πολύ σημαντικά μεγέθη για την οικονομία – ενώ καθορίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τη νομισματική πολιτική μίας κεντρικής τράπεζας. Το γεγονός αυτό φαίνεται σήμερα καθαρά από τον προβληματισμό τόσο της ΕΚΤ, όσο και της Τράπεζας της Ιαπωνίας, σε σχέση με το χαμηλό ύψος του πληθωρισμού – όπου προσπαθούν με όλα τα μέσα που διαθέτουν να τον αυξήσουν τουλάχιστον στο 2%.

Η αιτία των προσπαθειών τους είναι το πραγματικό επιτόκιο, το οποίο αποτελεί τον κεντρικό τους στόχο – όπου το πραγματικό επιτόκιο είναι το ονομαστικό (βασικό), αφαιρουμένου του εκάστοτε πληθωρισμού ή των μελλοντικών πληθωριστικών προσδοκιών. Στο σχήμα που ακολουθεί, όταν το ονομαστικό επιτόκιο είναι 3%, ενώ ο πληθωρισμός 2%, τότε το πραγματικό επιτόκιο είναι μόλις 1% (3-2=1).

.

.

Περαιτέρω, το πραγματικό επιτόκιο αποτελεί θεωρητικά εκείνο το μέγεθος, το οποίο είναι σημαντικό για τις αποφάσεις που αφορούν τη λήψη πιστώσεων, καθώς επίσης τις επενδύσεις – επειδή, σε τελική ανάλυση, αυτό που μετράει είναι η απόδοση των επενδύσεων ή το κόστος των δανείων, μετά την αφαίρεση του πληθωρισμού.

Οι κεντρικές τράπεζες τώρα δεν καθορίζουν τη νομισματική τους πολιτική από τις στατιστικές του παρελθόντος, αλλά από τις μελλοντικές τους προβλέψεις – επειδή τόσο για τις πιστώσεις, όσο και για τις επενδύσεις, αυτό που έχει σημασία δεν είναι το παρόν, αλλά το μέλλον.

Εάν λοιπόν προβλέπουν πως ο πληθωρισμός θα αυξηθεί, τότε υπολογίζουν ότι το πραγματικό επιτόκιο θα μειωθεί – οπότε προσαρμόζουν ανάλογα το βασικό, όπως πρόσφατα η Fed, η οποία το αύξησε κατά 0,25% ευχόμενη να ακολουθήσει πληθωρισμός (άρθρο). Στην περίπτωση της ΕΚΤ, εάν ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη αυξανόταν στο 2% τότε, με βασικό επιτόκιο 0%, το πραγματικό θα διαμορφωνόταν στο -2%, οπότε θα διευκολύνονταν σημαντικά τόσο ο δανεισμός, όσο και οι επενδύσεις.

Στα πλαίσια αυτά, κατά την πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση, το πραγματικό επιτόκιο έφτασε στις Η.Π.Α. ακόμη και στο 6% στα τέλη του 2008 – με αποτέλεσμα να ενταθούν τα προβλήματα στην οικονομία τους, βυθίζοντας τη χώρα στην ύφεση. Επειδή τώρα η αιτία δεν ήταν το ονομαστικό (βασικό) επιτόκιο, «ένοχος» ήταν ο αποπληθωρισμός – όχι όμως αυτός που καταγραφόταν τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, αλλά εκείνος που προβλεπόταν για το μέλλον.

Στο γράφημα που ακολουθεί, η κόκκινη καμπύλη αναφέρεται στο πραγματικό επιτόκιο των Η.Π.Α. (αποδόσεις δεκαετών ομολόγων αφαιρουμένου του πληθωρισμού) –  ενώ οι σκιασμένες περιοχές αφορούν τις υφέσεις μετά το 1960.

.

.

Περαιτέρω, για να μπορέσει να αντιστρέψει την τάση η Fed, υιοθέτησε για πρώτη φορά τα πακέτα ποσοτικής διευκόλυνσης (QE) – στόχος των οποίων ήταν να αυξηθεί η προσφορά χρήματος. Επομένως, να μειωθούν τα μακροπρόθεσμα επιτόκια της αγοράς, τα οποία ουσιαστικά δεν μπορεί να επηρεάσει η νομισματική πολιτική – αφού καθορίζονται από τους συμμετέχοντες (εμπορικές τράπεζες, επιχειρήσεις κλπ.).

Η ενέργεια αυτή της Fed οδήγησε σε προσδοκίες ενός υψηλότερου πληθωρισμού στο μέλλον, οι φόβοι αποπληθωρισμού εξαφανίσθηκαν και το πραγματικό επιτόκιο μειώθηκε – με αποτέλεσμα να ακολουθήσουν το παράδειγμα της πολλές άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, αυξάνοντας με τη σειρά τους την ποσότητα χρήματος.

Με απλά λόγια, όταν η ανάπτυξη είναι αδύναμη, οι μελλοντικές προσδοκίες όσον αφορά την εξέλιξη του πληθωρισμού μπορούν να την αποδυναμώσουν ακόμη περισσότερο – οπότε, όταν τα βασικά επιτόκια έχουν φτάσει πλέον στο μηδέν, όπως συνέβη σε όλες τις βιομηχανικές χώρες, ήταν ευχής έργο να αυξηθεί ο πληθωρισμός τουλάχιστον στο 2%. Εν τούτοις, στις Η.Π.Α., στην Ευρωζώνη, καθώς επίσης στην Ιαπωνία και αλλού, ο πληθωρισμός δεν υπερέβαινε το 1% – ενώ οι χαμηλές τιμές της ενέργειας επιδείνωσαν την εξέλιξη του.

Για ορισμένες άλλες χώρες, όπως η Ελβετία ή η Σουηδία, το πρόβλημα επικεντρώνεται στην ισχυρή ανατίμηση των νομισμάτων τους – ενώ και σε αυτήν την περίπτωση ο πληθωρισμός είναι η μοναδική λύση, επειδή οι αγορές συναλλάγματος επηρεάζονται επίσης από τα πραγματικά επιτόκια.

Στο παράδειγμα της Ελβετίας, παρά το ότι τα βασικά της επιτόκια είναι αρνητικά (-0,75%), λόγω του αποπληθωρισμού (-1%) το πραγματικό επιτόκιο είναι θετικό (0,25%) – αφού ισχύει ο εξής μαθηματικός τύπος: πραγματικό επιτόκιο = ονομαστικό + αποπληθωρισμός. Επομένως, η τοποθέτηση στο νόμισμα της είναι συμφέρουσα για το διεθνές κεφάλαιο, το οποίο συνεχίζει να εισρέει αυξάνοντας την ισοτιμία του νομίσματος της – με αποτέλεσμα να δυσχεραίνουν οι εξαγωγές της, οπότε το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κοκ.

Σε κάθε περίπτωση, για τις κεντρικές τράπεζες πρόκειται για ένα παιχνίδι προσδοκιών – όπου, εάν πείσουν τις αγορές πως θα αυξήσουν τον πληθωρισμό με όλα τα μέσα που διαθέτουν, τότε το πραγματικό επιτόκιο μειώνεται και κερδίζουν τη μάχη. Εάν όχι, τότε χάνουν το παιχνίδι – ειδικά όταν τα βασικά επιτόκια ευρίσκονται στο μηδέν, ενώ η αύξηση της ποσότητας χρήματος δημιουργεί φούσκες στις αγορές παγίων, χωρίς να καταλήγει στην πραγματική οικονομία.

.

Η Ελλάδα

Με βάση τα παραπάνω κατανοεί κανείς τα προβλήματα μίας νομισματικής ένωσης, όπως η Ευρωζώνη – με την έννοια πως η κάθε επί μέρους χώρα απαιτεί μία δική της νομισματική πολιτική, αφού πρόκειται για οικονομίες με εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά.

Ειδικά όσον αφορά τα χρέη, εάν εκείνες οι χώρες που είναι ήδη υπερχρεωμένες βυθιστούν στον αποπληθωρισμό, μειώνεται ταυτόχρονα η ποσότητα χρήματος ενώ οι μελλοντικές τους  προοπτικές δεν φαίνεται να αλλάζουν, τότε δεν υπάρχει καμία απολύτως δυνατότητα να ξεφύγουν από την παγίδα – οτιδήποτε και αν κάνουν.

Στο παράδειγμα της Ελλάδας, όπου συμβαίνουν όλα τα παραπάνω, ενώ είναι βυθισμένη  για πολλοστή χρονιά σε έναν καταστροφικό αποπληθωρισμό της τάξης του -2% (γράφημα), το πραγματικό επιτόκιο δανεισμού της από το ΔΝΤ είναι περί το 6% (4% + 2%) – ενώ αντίστοιχα υψηλό είναι επίσης το επιτόκιο των άλλων δανειστών της, παρά το ότι το ονομαστικό είναι χαμηλότερο από το 2%.

.

.

Περαιτέρω η τραπεζική κρίση, καθώς επίσης η μείωση των μισθών και των συντάξεων στα πλαίσια της εσωτερικής υποτίμησης που της έχει επιβληθεί, εντείνουν τα προβλήματα της – ενώ φυσικά αυξάνεται συνεχώς το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος της, οδηγώντας την απ’ ευθείας στο γκρεμό.

Με απλά λόγια, η νομισματική πολιτική που εφαρμόζεται στην Ελλάδα είναι η ακριβώς αντίθετη από αυτήν που χρειάζεται η οικονομία της, ενώ ακολουθείται από όλες τις υπόλοιπες χώρες – γεγονός που επεξηγεί τη συνεχή αύξηση του δημοσίου χρέους της το οποίο, από 264,6 δις € το 2008 θα φτάσει στα 343,3 δις € στα τέλη του 2015, παρά το ότι έχει μεσολαβήσει η διαγραφή του 2011 (PSI), καθώς επίσης του 2012 (επαναγορά ομολόγων με χαμηλότερες τιμές).

Ένα μέρος του οφείλεται βέβαια στη διάσωση του τραπεζικού συστήματος, αφού όμως προηγουμένως οδηγήθηκε στη χρεοκοπία (PSI) – ενώ η πολιτική των μνημονίων εκτόξευσε στα ύψη τις επισφάλειες (κόκκινα δάνεια). Εν τούτοις, ο κύριος υπεύθυνος είναι η πολιτική που επιβλήθηκε στη χώρα μας, η οποία δεν χαρακτηρίζεται από καμία απολύτως λογική – έχοντας, μεταξύ άλλων, οδηγήσει στην πλήρη καταστροφή του παραγωγικού μας ιστού.

.

Επίλογος

Οι δανειστές της Ελλάδας, ο κ. Αδόλφος Σόιμπλε για να είμαστε ακριβείς, έχουν τα σχέδια τους, επιβάλλοντας τη συγκεκριμένη πολιτική. Ουσιαστικά επιδιώκουν έναν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, έτσι ώστε η Ελλάδα να μπορεί να έχει έξοδα αντίστοιχα με τα έσοδα της – οπότε, κάθε φορά που τα έσοδα θα μειώνονται, λόγω της ύφεσης, του αποπληθωρισμού κλπ. που προκαλούν τα μνημόνια, θα ζητούν τη λήψη νέων μέτρων. Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται τα ελλείμματα της χώρας μας από το 2009 έως το 2015, καθώς επίσης τα μέτρα που επιβλήθηκαν.

.

‘Έτος	Ύψος ελλειμμάτων	Μέτρα μνημονίων
2009	-36,0	8,3
2010	-25,3	19,1
2011	-21,2	18,2
2012	-16,9	11,5
2013	-22,5	10,2
2014	-6,3	3,8
2015	-8,0	1,6
Σύνολα	-136,2	72,7

Σημείωση: Η διαφορά ύψους -63,5 δις € επιβάρυνε το δημόσιο χρέος

.

Περαιτέρω, προγραμματίζουν την εξόφληση των δανείων τους μέσω της εκποίησης της ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας – στις εξευτελιστικά χαμηλές τιμές που έχει διαμορφώσει η πολιτική των μνημονίων.

Υπολογίζουν δε πως από κάποιο σημείο και μετά, αφού προηγουμένως θα έχουν εξασφαλίσει την εξαγορά της χώρας, θα μπορεί η Ελλάδα να συμμετέχει στα προγράμματα ποσοτικής διευκόλυνσης της ΕΚΤ – οπότε να ανακυκλώνει το χρέος της από τις αγορές, χωρίς να χρειάζεται νέα δάνεια από την Τρόικα.

Όσον αφορά το ΔΝΤ, ήδη εξοφλούνται σταδιακά οι απαιτήσεις του, χωρίς να παρέχει κανένα νέο δάνειο – αφού ουσιαστικά δεν συμμετέχει στο νέο πακέτο των 86 δις € (λιγότερο, αφού στις τράπεζες δεν δόθηκαν τα 25 δις € που υπολογιζόταν).

Αντίθετα, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει κανένα απολύτως σχέδιο, ενώ ακόμη και τα έσοδα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής (λίστες με καταθέσεις στο εξωτερικό κλπ.), θα οδηγηθούν στο χρέος – στα ταμεία δηλαδή της Γερμανίας, καθώς επίσης των υπολοίπων δανειστών μας.

Το μέλλον της αποικίας λοιπόν (άρθρο), η οποία οδηγήθηκε στην παγίδα των μνημονίων, είναι προδιαγεγραμμένο – παρά τα μεγάλα λόγια των συγκυβερνητών, ο βασικότερος στόχος των οποίων δεν είναι άλλος από την παραμονή τους στην εξουσία, αδιαφορώντας για οτιδήποτε άλλο.

Next Floor, ένα αριστουργηματικό μικρού μήκους για την απληστία

dithen2010

Κατά τη διάρκεια μιας πλούσιας και πολυτελής δεξιώσης, με υπερόπτες καλεσμένους και προσωπικούς υπηρέτες, οι έντεκα χαϊδεμένοι επισκέπτες συμμετέχουν σε ένα ταξικό, τελετουργικό γαστρονομικό μακελειό. Σε αυτό το παράλογο και γκροτέσκο σύμπαν, μια απροσδόκητη σειρά γεγονότων υπονομεύει την ατέρμονη συμφωνία της αφθονίας, και το «eat the rich» με έναν τρόπο δικαιώνεται.

 Μια μικρού μήκους ταινία του Denis Villeneuve που παίχτηκε και βραβεύτηκε σε φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο

Ευρώπη-οχυρό υπό το πρόσχημα της ανάσχεσης της τρομοκρατίας

Σε μέτρα περιορισμού των δημοκρατικών ελευθεριών προχωρεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι χώρες μέλη της οποίας οχυρώνονται απέναντι στην ισλαμική τρομοκρατική απειλή μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι.

Από την 1η Ιανουαρίου του 2016 αναμένεται να ξεκινήσει να λειτουργεί το Ευρωπαϊκό Αντιτρομοκρατικό Κέντρο (ECTC) της Europol, με στόχο να εντατικοποιηθούν οι έρευνες για τον εντοπισμό τζιχαντιστών.

Το νέο αυτό κέντρο της Europol θα κληθεί να απαντήσει και σε ερωτήματα γύρω από τις μετακινήσεις 5.000 μαχητών του Ισλαμικού Κράτους, οι οποίοι έφυγαν από την Ευρώπη, ταξίδεψαν στην Συρία και στο Ιράκ και επέστρεψαν στη Γηραιά Ήπειρο.

Αυτοί οι μαχητές, όπως αναφέρει η Deutsche Welle, είναι πιθανόν να πραγματοποιήσουν τρομοκρατικά χτυπήματα σε Ευρωπαϊκό έδαφος. Κάτι τέτοιο όχι μόνο απίθανο δεν είναι αλλά έχει ήδη συμβεί, καθώς τα τρομοκρατικά του Παρισιού οργανώθηκαν ακριβώς με αυτό τον τρόπο.

Όπως έχει γίνει γνωστό, αρκετοί από τους δράστες είχαν επιστρέψει από τη Συρία ενώ τουλάχιστον δύο από αυτούς πέρασαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανάμεσα σε πρόσφυγες και οικονομικούς μετανάστες.

«Στο στόχαστρο της νέας υπηρεσίας θα βρίσκεται και η καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, για την οποία θα συγκεντρώνονται πολύτιμες πληροφορίες σε μια νέα βάση δεδομένων. Στους στόχους της βρίσκεται ωστόσο και το εμπόριο όπλων. Οι αστυνομικές υπηρεσίες γνωρίζουν ότι πολλοί τρομοκράτες έχουν στη διάθεσή τους όπλα, όπως πιστόλια και χειροβομβίδες, τα οποία περνούν στην Δυτική Ευρώπη μέσω Βαλκανίων» δήλωσε στο ραδιοσταθμό Deutschlandfunk ο γερμανός χριστιανοδημοκράτης βουλευτής κ. Αξελ Φος.
Η Deutsche Welle διερωτάται, όμως, τι είναι το Ευρωπαϊκό Αντιτρομοκρατικό Κέντρο. Μια αντίδραση στα τραγικά γεγονότα του Παρισιού ή μια καλοσχεδιασμένη απάντηση στο πρόβλημα της τρομοκρατίας.

Ο ευρωβουλευτής από το κόμμα του Πρασίνων κ. Γιαν Φίλιπ Άλμπρεχτ θεωρεί σε κάθε περίπτωση ότι το νέο κέντρο έχει νόημα: «Το βασικό πρόβλημα στην ΕΕ είναι ότι οι υπηρεσίες των χωρών μελών δεν ανταλλάσσουν πληροφορίες, όπως ίσως θα περίμενε κανείς. Και εδώ ελπίζουμε ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί με τη βοήθεια της Europol. Υπό αυτή την έννοια μπορούμε μόνο να επικροτήσουμε τη νέα προσπάθεια».

Το όλο εγχείρημα θα έχει όμως πιθανότητες επιτυχίας μόνο αν το αντιτρομοκρατικό κέντρο εξελιχθεί σε πραγματικό σημείο καταγραφής και ανταλλαγής πληροφοριών. Μέχρι στιγμής υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις στην ετοιμότητα των χωρών μελών να ανταλλάξουν δεδομένα στη στελέχωση αλλά και την χρηματοδότηση της νέας αστυνομικής αρχής. Μόνο εάν λυθούν αυτά τα προβλήματα, το νέο κέντρο θα συμβάλλει ουσιαστικά ώστε η Ευρώπη να καταστεί πιο ασφαλής, εκτιμά ο γερμανός βουλευτής κ. Γιάν Φίλιπ Άλμπρεχτ.

πηγή:

http://www.hitandrun.gr

 anhsyxia.wordpress.com

Μεσοποταμία

Του Γιώργου Λιερού



Από εκεί που βρίσκεται σήμερα το Ιράκ, ξεκίνησαν όλα: το κράτος, οι κοινωνικές τάξεις, οι πόλεις, η γραφή, οι οργανωμένες θρησκείες. Το ταξίδι στο Ιράκ είναι ταξίδι στις απαρχές του ιστορικού χρόνου, ένα προσκύνημα για οποιονδήποτε ονειρεύεται να ξαναφτιάξει τον κόσμο από την αρχή. Ανάμεσα στον Τίγρη και τον Ευφράτη βρισκόταν κατά τη Βίβλο η Εδέμ.

Εκεί, «από μια μοιραία σύμπτωση» που σύμφωνα με τον Ρουσό «δεν θα έπρεπε να είχε ποτέ συμβεί» χάθηκε η εξισωτική κατάσταση, «η πραγματική νεότητα της οικουμένης», «η ευτυχισμένη κατάσταση για την οποία ήταν φτιαγμένο το ανθρώπινο γένος». Η ίδια η Βαγδάτη και η Βασσόρα δεν είναι μόνο ονειρικός τόπος από τα παιδικά μας αναγνώσματα, η γη από τις Χίλιες και μια Νύχτες ή η χώρα του Σεβάχ του Θαλασσινού.

Σε αυτά εδώ τα μέρη η θύελλα που σηκώθηκε πριν από πέντε-έξι χιλιάδες χρόνια «από τη μεριά του παραδείσου» και «ωθεί ακαταμάχητα τον Άγγελο της Ιστορίας προς το μέλλον» δεν έπαψε να λυσσομανά.

Μετά το αεροδρόμιo και τα προάστια, τους δρόμους στους οποίους ανέμιζαν οι μαύρες πένθιμες και οι άλλες σημαίες των σιιτών, οι επόμενες εικόνες ήταν εκείνες από τα σπίτια, τα κανάλια, τις γέφυρες και τα δρομάκια της παλιάς πόλης της Βασσόρα. Άφθονα σκουπίδια παντού, η παλιά εβραϊκή συνοικία όμως με μια στοιχειώδη φροντίδα θα μπορούσε να είναι ένα κόσμημα που να το ζηλεύει η κάθε πόλη. Μόλις αποβιβαζόμαστε από το αυτοκίνητο μια παρέα παιδιών που μόλις έχουν σχολάσει μας πλησιάζουν και μας προσφέρουν τα μανταρίνια που έχουν στα χέρια τους για να φάνε.

Η Βασσόρα μας καλωσορίζει. Επίσκεψη στην Ένωση Συγγραφέων της Βασσόρα. Μοντέρνα τέχνη αξιώσεων στη γκαλερί της ένωσης των Ιρακινών εικαστικών. Χανόμαστε ανάμεσα στο πλήθος στα παζάρια της πόλης. Οσμές και χρώματα Ανατολής και προϊόντα κατά βάση κινέζικα αλλά και ιρανικά, τουρκικά και ινδιακά. Όλες οι γυναίκες είναι ντυμένες στα μαύρα και φορούν μαντήλες. Όταν λέμε ότι είμαστε Έλληνες τα χαμόγελα σχηματίζονται σε όλα τα πρόσωπα.

Βασσόρα 871 μ.Χ. Οι εξεγερμένοι σκλάβοι μετά από πολιορκία καταλαμβάνουν τη Βασσόρα, καταστρέφουν την πόλη και κατασφάζουν τους κατοίκους της. Η εξέγερση των Zahj, των μαύρων σκλάβων (869-883 μ.Χ.), διήρκεσε 14 χρόνια, συσπείρωσε ένα ευρύ κοινωνικό μέτωπο από σκλάβους, απελεύθερους, δουλοπάροικους, φτωχούς αγρότες, μικροβιοτέχνες, βεδουίνους κ.ά., υιοθέτησε τα εξισωτικά κηρύγματα των χαριτζίτων (χαλίφης μπορεί να είναι οποιοσδήποτε πληροί τα απαραίτητα κριτήρια έστω κι αν είναι γιος δούλου) και με ηγέτη τον Ali Ibn Muhammad έφτασε να απειλήσει την ίδια τη Βαγδάτη.

Οι εξεγερμένοι όχι μόνο απελευθέρωσαν τους σκλάβους αλλά επίσης έχτισαν πόλεις και φρούρια, οργάνωσαν ναυτικό, έκοψαν νομίσματα, επέβαλλαν φορολογία κ.λπ. Πρόκειται για την πιο σημαντική εξέγερση σκλάβων στην ιστορία η οποία δυστυχώς σε αντίθεση με εκείνη του Σπάρτακου είναι σχεδόν άγνωστη σε εμάς. Ακόμα και η ιστορία των υποτελών τάξεων είναι δυτικοκεντρική.

Τις επόμενες τρεις μέρες, αφού αφήσουμε τη Βασσόρα, θα επισκεφτούμε τα έλη του Τίγρη και τα ερείπια από τις σουμεριακές πόλεις Ουρ, Λάγκας και Ουρούκ έχοντας ως βάση τη Νασιρίγια. Ο εύφορος κάποτε τόπος που περπάτησαν τα βήματα του Γκιλγκαμές, του Ουρναμού και του Γουδέα σήμερα με την αλάτωση του εδάφους είναι μια έρημος στην οποία σαν χωμάτινοι λόφοι υψώνονται τα ζιγκουράτ –καθώς διαλύονται οι άψητοι πλίνθοι από τους οποίους κατασκευάστηκαν- και χάσκουν οι τάφροι που άνοιξαν ανασκαφές, τα ευρήματα των οποίων κοσμούν τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά μουσεία (το Λάβαρο της Ουρ στο Βρετανικό Μουσείο, τα αγάλματα του Γουδέα στο Λούβρο κ.λπ.).

Η μετάβαση από τον αρχαϊκό κομμουνισμό στις ιστορικές κοινωνίες ξεκίνησε στη Μεσοποταμία, διήρκεσε περίπου μια χιλιετία (3500-2500 π.Χ.) και ήταν το αποτέλεσμα της ενδεχομενικής σύμπτωσης μιας σειράς ξεχωριστών παραγόντων και όχι μια νομοτελειακή μετεξέλιξη των νεολιθικών κοινωνιών. Ισχυρές οικογένειες, πατριές και χωριά αξιοποίησαν την εξαρτημένη εργασία των γειτόνων τους για να καλλιεργήσουν προσχωσιγενή γη υψηλής παραγωγικότητας και το αυξημένο πλεόνασμα επέτρεψε την υποστήριξη ενός πληθυσμού τεχνιτών και τη δραστήρια συμμετοχή στο εμπόριο μακρινών αποστάσεων. Η ραγδαία αστικοποίηση συνοδεύτηκε από την ανακάλυψη της γραφής, την οικοδόμηση ναών και την ανάδειξή τους σε κέντρα αναδιανομής.

Ο Haji Mohammed al Khushali, ιδιοκτήτης του λογοτεχνικού καφενείου Shahbander, που έχασε και τα πέντε του αγόρια στη βομβιστική επίθεση του 2007

Η Βαγδάτη διατηρεί την αύρα της παλιάς αυτοκρατορικής πρωτεύουσας· πριν τον πόλεμο λένε ότι ήταν το ίδιο όμορφη με την Κωνσταντινούπολη. Θα φτάσουμε στην Βαγδάτη βράδυ. Έχουμε αρχίσει να αναρρώνουμε από μια σοβαρή γαστρεντερίτιδα. Το σύγχρονο εμπορικό κέντρο της Βαγδάτης είναι σχεδόν άλλη χώρα· πολυτελή μαγαζιά, ένα μεγάλο πλήθος προσεγμένα ντυμένων ανθρώπων, ακριβά αυτοκίνητα, οι γνωστές δυτικές αλυσίδες καταστημάτων και οι πρώτες γυναίκες που είδαμε χωρίς μαντήλα.

Το επόμενο πρωί, όμως, η παλιά πόλη ήταν έρημη όλα τα καταστήματα κλειστά. «Έχουμε την αρμπαΐν (arbeen), πήγανε όλοι στην Καρμπάλα για προσκύνημα», μας διαβεβαιώνει ο ξεναγός. Πώς είναι δυνατόν; Χαζεύουμε στα παλιά κτίρια τις αραβικές τεχνοτροπίες να συνδυάζονται με τον νεοκλασικισμό αλλά και μοντερνιστικά στοιχεία και σχεδόν από ένστικτο κατευθυνόμαστε στην οδό Mutanabi. Την βρίσκουμε άδεια. Είναι ο δρόμος με τα βιβλιοπωλεία, το μεγαλύτερο υπαίθριο παζάρι βιβλίου της Μέσης Ανατολής και τα λογοτεχνικά καφενεία (μεταξύ των οποίων το πιο γνωστό, το Shahbander, το βρήκαμε ανοιχτό και γνωρίσαμε τον τραγικό ιδιοκτήτη του Haji Mohammed al Khushali που έχασε και τα πέντε του αγόρια στη βομβιστική επίθεση του 2007).

Το ISIS γεννήθηκε μέσα από το συγχρωτισμό των στελεχών του Μπαάθ με τους ισλαμιστές στις φυλακές του Αμπού Γκράιμπ (αν και η στροφή του Μπαάθ στον σουνιτισμό χρονολογείται ήδη από το 1991).Ο διαχωρισμός των σιιτικών από τους σουνιτικούς πληθυσμούς μοιάζει να είναι πλέον πλήρης. Η κυβέρνηση του Ιράκ εκπροσωπεί, βασικά, την σιιτική κοινότητα, συνεργάζεται στενά με το Ιράν και πρόσφατα έκανε σημαντικά ανοίγματα στη Ρωσία.

Τα σιιτικά σύμβολα είναι παντού, στα δημόσια κτήρια, τους δρόμους, τις αγορές, τα στρατιωτικά οχήματα και τα φυλάκια. Τις τελευταίες εβδομάδες καταργήθηκε η βίζα για τα εκατομμύρια των Ιρανών προσκυνητών. Σήμερα το Ιράκ, το Ιράν, ο Άσαντ και η Χεσμπολά (σιίτες) πολεμούν μαζί με τους Ρώσους το ISIS (σουνίτες) το οποίο υποστηρίζει η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και άλλες σουνιτικές χώρες (αλλά και το Ισραήλ).

Οι πόλεις σφύζουν από ζωή. Ο κόσμος -έχοντας εξοικειωθεί μετά από 35 χρόνια πόλεμο- μοιάζει να αγνοεί τον κίνδυνο από τις βόμβες και αυτό μεταδίδει στον περιηγητή μια δικαιολογημένη ή όχι αίσθηση ασφάλειας.

Μετά τη Βαγδάτη ταξιδεύουμε ξανά για τον Νότο, για τις ιερές πόλεις των σιιτών, Νατζάφ, Κούφα και Καρμπάλα. Κατά τη διαδρομή θα κάνουμε μια πολύωρη στάση στα ερείπια της Βαβυλώνας και το υπερκείμενο παλάτι του Σαντάμ Χουσεΐν, του μοιραίου ανθρώπου για το Ιράκ. Δεκαπέντε εκατομμύρια προσκυνητές έχουν συρρεύσει από όλο τον κόσμο. Τιμούν τις 40 μέρες από τον θάνατο του Χουσεΐν και του Αμπάς, των γιων του Αλί, ανιψιού και γαμπρού του Μωάμεθ, στη μάχη της Καρμπάλα, με την οποία εδραιώθηκε το σχίσμα Σιιτών-Σουνιτών.

Δεκαπέντε εκατομμύρια άνθρωποι! Είναι εκπληκτική η πρωτοβουλία και η κινητοποίηση των κατοίκων για να στηθούν οι αναγκαίες υποδομές και να υποστηριχτεί όλο αυτό το πλήθος. Σε όλο το μήκος των εθνικών δρόμων έχουν στηθεί καλά εξοπλισμένα κέντρα φιλοξενίας με χημικές τουαλέτες, κέντρα δωρεάν διανομής φαγητού, εμφιαλωμένου νερού, ιατρικής φροντίδας κ.λπ. ένα γιγαντιαίο οργανωτικό εγχείρημα με βάση τις αρχές της δωρεάς! Μπορεί να υπάρξει το δώρο σαν ολικό κοινωνικό φαινόμενο έξω από τον μύθο και την τελετουργία;

Το σημαντικό είναι το προσκύνημα, η έκσταση, ο συνωστισμός που γίνεται ασφυκτικός και μαζί ζωογόνος, το σπρώξιμο στην είσοδο του τεμένους (η αγωνία και η ψυχική ευφορία αμέσως μετά), ο διονυσιασμός του πλήθους, το ηδονικό συναίσθημα από την ανάμειξη των λαών και των γλωσσών… Πράγματι, εδώ ξεκίνησαν όλα!

Ο θρήνος για τον θάνατο του Χουσεΐν και του Αμπάς -όπως γράφει ο Γ. Μακρής και ο Μ. Γκλίσμαν- αντιπροσωπεύει την κραυγή αγωνίας των απλών ανθρώπων, των θυμάτων της ιστορίας, είναι η πένθιμη τελετουργία που δίνει στη σιιτική κοινότητα την ελπίδα της αναγέννησης και της νίκης της ζωής έναντι του θανάτου. Η μάχη της Καρμπάλα, ως ιστορικό γεγονός εδώ, είναι αδιάφορη.

Δρόμος

Το μισό του παγκόσμιου πλούτου ανήκει στο 0,7% του πληθυσμού

Κοινωνία

 Οι ετήσιες Εκθέσεις Διεθνούς Πλούτου (Global Wealth Reports) του Ινστιτούτου Έρευνας της ελβετικής τράπεζας Credit Suisse περιέχουν πολλά διαφωτιστικά στοιχεία για τον παγκόσμιο πλούτο.

Τα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα ότι η κατανομή του διεθνούς πλούτου γίνεται ολοένα και πιο ανισομερής και, παρά την οικονομική κρίση, οι εκατομμυριούχοι αυξάνουν τον πλούτο τους.

Σύμφωνα με την έκθεση της τράπεζας για το 2015, περίπου ο μισός πλούτος της υφηλίου (το 45,2%) ανήκει στους εκατομμυριούχους, οι οποίοι αποτελούν το 0,7% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Στη δεύτερη θέση βρίσκονται τα εύπορα κοινωνικά στρώματα που αποτελούν το 7,3% του πληθυσμού και κατέχουν περίπου 40% του πλούτου.

Οι υπόλοιποι κάτοικοι της υφηλίου, το 92%, κατέχουν μόνο το 15,4% του πλούτου, και η πλειοψηφία από αυτούς, το 71%, κατέχει μόλις 3% του παγκόσμιου πλούτου.



Μια σύγκριση της φετινής έκθεσης με τις παρόμοιες εκθέσεις της τράπεζας για προηγούμενα χρόνια προσφέρει αποκαλυπτικά συμπεράσματα. Κατά την περίοδο 2010-2015, η περιουσία των εκατομμυριούχων σε δολάρια αυξήθηκε κατά 60%, και το ποσοστό του παγκόσμιου πλούτου που κατέχουν ανέβηκε κατά περίπου 10%. Σε αντίθεση, η περιουσία των πτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων (του 71% του πληθυσμού) σε δολάρια μειώθηκε κατά την ίδια περίοδο κατά 10%.

Κερδισμένοι από την ανακατανομή του πλούτου βγαίνουν κυρίως οι Αμερικανοί και οι Κινέζοι, των οποίων η περιουσία αυξήθηκε φέτος κατά 6-7% σε σύγκριση με το 2014, ενώ αντίθετα η περιουσία των Ελλήνων μειώθηκε κατά 17%, των Τούρκων κατά 21%, των Ρώσων κατά 38%, και των Ουκρανών κατά 41%.

Παρόλο που οι εκθέσεις της Credit Suisse συμπεριλαμβάνουν στους υπολογισμούς τους στοιχεία πλασματικού πλούτου, η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται για όλα τα χρόνια είναι παρόμοια και οι συγκρίσεις είναι ενδεικτικές. Το αναμφισβήτητο συμπέρασμα των εκθέσεων είναι ότι η οικονομική κρίση έχει ευνοήσει τους εκατομμυριούχους, ενώ αντίθετα τα κοινωνικά στρώματα με χαμηλά εισοδήματα έχουν επωμιστεί τις αρνητικές επιπτώσεις της.

Οι εικασίες των νεοφιλελεύθερων οικονομολόγων περί διάχυσης του πλούτου προς τα κάτω μέσω των μηχανισμών της διεθνούς αγοράς (το λεγόμενο trickle down effect) διαψεύδονται παντελώς από τα στοιχεία που οι ομοϊδεάτες τους παρουσιάζουν, καθότι αυτά δείχνουν ότι στην πράξη οι μηχανισμοί δουλεύουν αντίθετα, και η διάχυση του πλούτου γίνεται προς τα πάνω, προς τα πλουσιότερα κοινωνικά στρώματα.

Tvxs

Ο χρηματοπιστωτικός ναζισμός

Οι κυριαρχούσες ελίτ επιβάλλουν απολυταρχικά την εξουσία τους, στηριζόμενες στην τρομοκρατία των μαζών και στις γυμνές απειλές – εγκαθιστώντας ένα καθεστώς του φόβου, με τη βοήθεια των κεντρικών τραπεζών και των νομισμάτων τους

«Όλοι μπορούμε να χρησιμοποιούμε το ευρώ – ο ιδιοκτήτης του είναι όμως η ΕΚΤ η οποία, στο πρόσφατο παράδειγμα της Ελλάδας, μας έδειξε καθαρά ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να μας το στερήσει, εάν κάνουμε τις λάθος πολιτικές επιλογές».

Άρθρο

Μετά την απόφαση της ΕΚΤ να σταματήσει την τροφοδοσία των ελληνικών τραπεζών με μετρητά χρήματα, υποχρεώνοντας τες να κλείσουν για 21 ολόκληρες ημέρες, κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ μέχρι σήμερα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι παγκοσμίως άρχισαν να αναρωτούνται σε ποιόν ανήκει το ευρώ.

Συνειδητοποίησαν λοιπόν πως δεν ανήκει ούτε στους Πολίτες της Ευρωζώνης, ούτε στα κράτη μέλη της – αλλά σε έναν υπερεθνικό, ανεξέλεγκτο, μη δημοκρατικό Θεσμό, στην ΕΚΤ, η οποία το μεταχειρίζεται ως μία προνομιακή ιδιοκτησία της. Σε κάποιους διορισμένους τραπεζίτες ουσιαστικά, οι οποίοι έστειλαν το εξής μήνυμα στα κράτη και στους Πολίτες τους:

«Το ευρώ δεν σας ανήκει. Μπορείτε βέβαια να το χρησιμοποιείτε ως μέσον συναλλαγών ή/και αποταμιεύσεων,αλλά μόνο για εκείνο το χρονικό διάστημα που εμείς σας το επιτρέπουμε – ενώ έχουμε τη δυνατότητα να παίρνουμε τις καταθέσεις σας για να στηρίζουμε το κράτος ή τις τράπεζες σας, κατά το δοκούν, χωρίς η κλοπή αυτή να θεωρείται παράνομη, όπως όλες οι υπόλοιπες«.

Αν και η Ελλάδα είναι τώρα η πρώτη χώρα, η οποία ήλθε αντιμέτωπη με τη συγκεκριμένη νέα τάξη πραγμάτων (η Κύπρος είχε άλλου είδους προβλήματα), δεν πιστεύει κανείς πως θα είναι η τελευταία – ειδικά επειδή οι ελληνικές τράπεζες δεν ήταν αφερέγγυες, σύμφωνα με τα τεστ αντοχής της ΕΚΤ, ενώ αντιμετώπιζαν μόνο προβλήματα ρευστότητας.

Για να κατανοήσει κανείς την παραπάνω «διάγνωση», θα πρέπει να γνωρίζει πως όταν οι καταθέτες αποσύρουν τα χρήματα τους, τότε η τράπεζα δεν χάνει αξίες – περιουσιακά στοιχεία δηλαδή του χαρτοφυλακίου της. Η αιτία είναι το ότι, οι καταθέσεις αποτελούν υποχρεώσεις της τράπεζας απέναντι στους πελάτες της και όχι απαιτήσεις – τις οποίες οφείλει να επιστρέφει, όποτε ζητηθούν.

Οι αξίες που έχει η κάθε τράπεζα στα βιβλία της είναι, για παράδειγμα, οι υποχρεώσεις που έχουν απέναντι της οι υπόλοιποι πελάτες της, όπως οι δανειολήπτες – ενώ η τράπεζα μπορεί να χρεοκοπήσει, να καταστεί δηλαδή αφερέγγυα, μόνο όταν χαθούν τα δάνεια που έχει δώσει ή/και αφού καταρρεύσει η αξία των υπολοίπων περιουσιακών στοιχείων της (μετοχές, ακίνητα, συμμετοχές σε άλλες εταιρείες, δάνεια σε άλλες τράπεζες κλπ.).

Μέχρι πρόσφατα όμως οι ελληνικές τράπεζες δεν ήταν αντιμέτωπες με έναν τέτοιο κίνδυνο. Εν τούτοις, μετά το παράνομο σταμάτημα της παροχής ρευστότητας εκ μέρους της ΕΚΤ, η οποία είναι η μοναδική κεντρική τράπεζα της Ελλάδας, ο αποκλειστικός δανειστής ύστατης ανάγκης του χρηματοπιστωτικού της συστήματος (ανάλυση), η κατάσταση άλλαξε ραγδαία – επειδή επιδεινώθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό η ελληνική οικονομία, με αποτέλεσμα τόσο τα νοικοκυριά, όσο και οι επιχειρήσεις να αδυνατούν να επιστρέψουν τα δάνεια τους στις τράπεζες.

Περαιτέρω, με δεδομένη τη δύσκολη θέση των ελληνικών τραπεζών, όπως συμπεραίνεται από τον κατωτέρω πίνακα με τις «αναλογίες του Τέξας» που αφορά τις τέσσερις μεγαλύτερες (κατέχουν το 87% των τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων στην Ελλάδα), είναι φανερό πως το σταμάτημα της ρευστότητας εκ μέρους της ΕΚΤ ήταν καταστροφικό – όπως η χαριστική βολή σε έναν τραυματισμένο στρατιώτη, για να αποκλεισθεί η συμμετοχή του στον πόλεμο που διεξάγεται.

.

.

Ειδικότερα, όταν ο δείκτης υπερβαίνει το 100% σημαίνει ότι, εάν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα πρέπει τελικά να διαγραφούν, τότε η τράπεζα θα καταστεί αφερέγγυα – οπότε, όσο πιο μεγάλος ο δείκτης, τόσο υψηλότερο το ρίσκο χρεοκοπίας.

.

Η επόμενη αυθαιρεσία

Ο χρηματοπιστωτικός ναζισμός, η επόμενη αυθαιρεσία εν προκειμένω, μετά από αυτήν της ΕΚΤ, είναι η οδηγία της Ευρωζώνης, την οποία ψήφισε πρόσφατα, ενέκρινε δηλαδή και η ελληνική Βουλή: σύμφωνα με την οποία θα πρέπει υποχρεωτικά να χρησιμοποιούνται οι καταθέσεις των απλών ανθρώπων, για τη διάσωση των τραπεζών που τυχόν χρεοκοπούν.

Απαιτείται λοιπόν από τους Πολίτες να γνωρίζουν τη βιωσιμότητα, την οικονομική υγεία κατά κάποιον τρόπο των τραπεζών, στις οποίες καταθέτουν τα χρήματα τους – αφού οι αποταμιεύσεις τους θεωρούνται ουσιαστικά ως δάνεια προς τις τράπεζες, με την ανάληψη ενός ρίσκου έναντι μηδαμινού ανταλλάγματος, όπως είναι σήμερα τα επιτόκια καταθέσεων!

Συνεχίζοντας, το μήνυμα που εκπέμπει η ΕΚΤ προς όλους τους Ευρωπαίους Πολίτες, μέσω της πρακτικής που ακολουθήθηκε στην Ελλάδα, είναι το εξής:

«Εάν δεν συμμορφώνεστε με αυτά που σας επιβάλλουμε, μπορούμε να σας καταστρέφουμε όποτε το θελήσουμε – αφού το μέσον που εξασφαλίζει τη λειτουργία του κυκλοφοριακού συστήματος της οικονομίας σας, το ευρώ, ανήκει σε εμάς, όχι σε εσάς. Δεν πρόκειται να διστάσουμε δε να σας το αφαιρέσουμε, ακόμη και όταν οι κανόνες του Δικαίου μας υποχρεώνουν να εξασφαλίζουμε τη ρευστότητα των τραπεζών σας – αφού ο Νόμος είμαστε εμείς«.

Τα παραπάνω αποδεικνύονται από το ότι σήμερα, μία τράπεζα της Βουλγαρίας μπορεί να αποκτήσει ευκολότερα ευρώ, από μία ελληνική – παρά το ότι η Βουλγαρία δεν είναι μέλος της Ευρωζώνης, ενώ η Ελλάδα είναι.

Το καθεστώς του φόβου

Η λογική της απειλής με την καταστροφή, η οποία βέβαια για την Ελλάδα δεν αποτελεί πλέον μόνο απειλή, αλλά γεγονός, δημιουργεί μία «κοινωνία του φόβου» – ένα καινούργιο πολιτικό καθεστώς, το οποίο βασίζεται στην τρομοκρατία των μαζών.

Όποιος ζει σε αυτού του είδους τις κοινωνίες, δεν ενεργεί υποκινούμενος από θετικές υποσχέσεις (ευημερία, κοινωνική άνοδος κλπ.), αλλά επειδή πειθαρχεί στην καθημερινή απειλή της κατάρρευσης – εάν δεν συμμορφωθεί με τους κανόνες των κυρίαρχων ελίτ.

Ο φόβος αυτού του είδους υπάρχει πλέον σε κάθε πτυχή της ζωής μας – είναι η υπογραφή της εποχής μας. Με απλά λόγια, αποτελεί την κινητήρια δύναμη, μέσω της οποίας οι ελίτ κυριαρχούν στις κοινωνίες – οι οποίες είτε υποτάσσονται, είτε καταδικάζονται στην καταστροφή.

Το καλύτερο παράδειγμα αυτής της εξέλιξης είναι ο τρόπος, με τον οποίο η ΕΚΤ αντέδρασε στην αναγγελία του ελληνικού δημοψηφίσματος – κλείνοντας παράνομα τη ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος, με αποτέλεσμα να αναγκασθεί η κυβέρνηση να μεταφράσει το «ΟΧΙ» των Ελλήνων σε «ΝΑΙ σε όλα».

Μία δήθεν ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα λοιπόν, χρησιμοποίησε τη δύναμη που της δίνει ο έλεγχος των ροών κεφαλαίων για να εκβιάσει μία εκλεγμένη κυβέρνηση – υποχρεώνοντας την να εφαρμόσει τη δική της πολιτική ατζέντα, η οποία ήταν εντελώς αντίθετη από τη δημοκρατική βούληση της πλειοψηφίας των Ελλήνων.

Αυτού του είδους οι ενέργειες όμως καταστρέφουν τελικά τη δημοκρατία – όπως συμπεραίνεται από το παράδειγμα της Γερμανίας το 1929, όπου ο τότε πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας εκβίασε την κυβέρνηση, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει, οπότε να ανέλθει στην εξουσία ο Χίτλερ.

.

Η στρατηγική του εκβιασμού της ΕΚΤ

Η πρώτη ενέργεια της ΕΚΤ τον Ιανουάριο του 2015, στα πλαίσια της εκβιαστικής στρατηγικής της εναντίον της Ελλάδας, δεν συνειδητοποιήθηκε ως τέτοια από τους περισσότερους – ήταν δε η ανακοίνωση του πακέτου ποσοτικής διευκόλυνσης ύψους 1,1 τρις €, το οποίο θα ξεκινούσε από το Μάρτιο, με 60 δις € μηνιαία.

Επόμενο βήμα ήταν η απειλή στις 5 Φεβρουαρίου του 2015, όπου ανακοίνωσε πως δεν θα δέχεται από τις 11 Φεβρουαρίου τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου ως εγγύηση, για την παροχή δανείων στις τράπεζες – μία απειλή που κατάφερε όμως να αποκρύψει, αυξάνοντας το πρόγραμμα παροχής έκτακτης ρευστότητας (ELA) στα 60 δις €.

Ουσιαστικά λοιπόν, η ΕΚΤ απαγόρευσε την πρόσβαση των ελληνικών τραπεζών στα κεντρικά χρήματα, με επιτόκιο 0,05%, υποχρεώνοντας τες να χρηματοδοτούνται από τον ELA – με πολλαπλάσιο επιτόκιο (1,65%), με ευθύνη της Τράπεζας της Ελλάδας, καθώς επίσης έναντι εμπράγματων εγγυήσεων, κουρεμένων κατά περίπου 40%!

Ως εκ τούτου, από εκείνη τη στιγμή και μετά οι ελληνικές τράπεζες οδηγούνταν στο ικρίωμα, ενώ η οικονομία της Ελλάδας στην παγίδα ρευστότητας και στην καταστροφή – η οποία είχε ανάλογα επακόλουθα για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η αύξηση των κόκκινων δανείων των τραπεζών (γράφημα) επιβεβαιώνει το μέγεθος των προβλημάτων τους – μεγάλο μέρος των οποίων δεν οφείλεται φυσικά στις ίδιες, αλλά στην εγκληματική πολιτική της Τρόικας, με τις ευχές της ΕΚΤ.

.

.

Βέβαια, η ΕΚΤ αιτιολόγησε την απόφαση της με το ότι, δεν υπολόγιζε πως θα ακολουθούσε μία επιτυχημένη αξιολόγηση του τρέχοντος προγράμματος διάσωσης της Ελλάδας – κάτι που ήταν αυτονόητο, αφού η νέα τότε κυβέρνηση είχε ανακοινώσει την αλλαγή της υφιστάμενης πολιτικής.

Το να αντιμετωπίζει όμως μία κεντρική τράπεζα, δήθεν ανεξάρτητη, τόσο τη χρηματοδότηση, όσο και τη ρευστότητα των τραπεζών, πολιτικά, δεν ανήκει σε καμία περίπτωση στις δικαιοδοσίες της – πόσο μάλλον όταν η ενέργεια της αυτή χαρακτηρίσθηκε ως «απειλητική βολή εναντίον της Ελλάδας», από όλα τα ΜΜΕ.

Συνεχίζοντας, από εκείνη την εποχή και μετά η ΕΚΤ διατηρούσε όμηρο το τραπεζικό σύστημα, προκαλώντας ουσιαστικά τις μαζικές εκροές καταθέσεων εκ μέρους των ελληνικών επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, στην προσπάθεια τους να διασφαλίσουν τα χρήματα τους – επιτρέποντας τη ρευστότητα ανάγκης στις τράπεζες, αλλά απαγορεύοντας την παροχή δανείων στην εγχώρια πραγματική οικονομία.

Επομένως, σταμάτησε εντελώς την κυκλοφορία των χρημάτων, στραγγαλίζοντας την Ελλάδα – με στόχο να συνειδητοποιήσουν τόσο η κυβέρνηση, όσο και οι Πολίτες τη δύναμη της, παύοντας να αντιδρούν στις εντολές της Τρόικας.

Αφού έκανε τώρα πράξη τις απειλές της, κλείνοντας το τραπεζικό σύστημα της χώρας, υποχρέωσε την κυβέρνηση σε έναν επώδυνο συμβιβασμό – με τις διαπραγματεύσεις που έχουν ξεκινήσει να διεξάγονται υπό το καθεστώς του φόβου, αφού η ΕΚΤ θα μπορούσε οποιαδήποτε στιγμή να επαναλάβει την εγκληματική της ενέργεια, κλείνοντας ξανά τις τράπεζες, οι οποίες φυσικά υπολειτουργούν.

Το γεγονός ότι διακινούνται καθημερινά χρήματα της τάξης των 10-20 εκ. €, αντί του φυσιολογικού 140-150 εκ. €, τεκμηριώνει την απελπιστική κατάσταση, στην οποία έχει καταδικαστεί η ελληνική οικονομία – ενώ το πρόσφατο πάγωμα του ELA, υποδηλώνει μία ακόμη κακόβουλη ενέργεια της, με στόχο την πλήρη υποταγή της Ελλάδας στην Τρόικα.

.

Επίλογος   

Εύλογα αναρωτιούνται πολλοί εάν η Ελλάδα είναι σε θέση να αντιδράσει, απέναντι στην προβλεπόμενη καταστροφή, με δεδομένη την αποτυχία του τρίτου μνημονίου – αφού διατηρείται η ίδια συνταγή, παρά το ότι το ΔΝΤ έχει παραδεχθεί τα τεράστια λάθη των δύο προηγουμένων (ανάλυση).

Κατά την άποψη μας, αυτό εξαρτάται από τη συνειδητοποίηση του προβλήματος εκ μέρους όλων των Ευρωπαίων – οι οποίοι πρέπει να καταλάβουν πως κάποια στιγμή θα έλθει και η σειρά τους, εάν δεν σταματήσουν να αποδέχονται το καθεστώς του φόβου που έχει επιβάλλει το νέο πολιτικό σύστημα της Ευρώπης: ο χρηματοπιστωτικός ναζισμός.

Analyst Team

 Ώρα Κοινής Ανησυχίας

Αν είμαι αισιόδοξος για το 2016; Δεν έχω περιθώριο να είμαι απαισιόδοξος...

Το 2015 δεν ήταν μια χρονιά την οποία οι ιστορικοί τού μέλλοντος θα προσπεράσουν δίχως να τη μελετήσουν εξονυχιστικώς. Μέσα σε ένα χρόνο ο ελληνικός λαός έζησε όλη τη γκάμα των συναισθημάτων, ακόμα κι αν δεν ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ στις δύο βουλευτικές εκλογές ή «ΟΧΙ» στο δημοψήφισμα. Ο ενθουσιασμός των πρώτων ημερών τής κυβέρνησης της Αριστεράς, η αγωνία για την έκβαση της διαπραγμάτευσης, η απογοήτευση από το τρίτο μνημόνιο επηρέασαν τους περισσότερους. Η ελπίδα, άλλωστε, είναι ένα από τα ισχυρότερα ναρκωτικά. Ήταν, με λίγα λόγια, σαν να ζήσαμε τη χρονιά που μας εγκαταλείπει το ζενίθ ενός μεγάλου έρωτα και το ναδίρ τής φθοράς του μέσα σε 12 μήνες. Όπως κι αν έχει, όμως, στο τέλος τής ζωής του ο καθένας μας δεν θυμάται τα ξερά ηλιοβασιλέματα όπου όλα πήγαιναν με βάση την κανονικότητα αλλά εκείνα τα έντονα, τα παθιασμένα, που αφήνουν ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους μέσα στο χρόνο…

Το παρελθόν, ωστόσο, είναι χρήσιμο για να σε βοηθά να εξάγεις συμπεράσματα για το μέλλον, όχι και για να ζεις βουτηγμένος σε αυτό. Οφείλεις να μαθαίνεις από τα λάθη σου, να τα διορθώνεις στο εδώ και τώρα και να βελτιώνεις τις αδυναμίες σου. Αλίμονο, όμως, αν σπαταλάς το λιγοστό σου καιρό σε αυτόν τον πλανήτη αναρωτώμενος «τί θα γινόταν αν». Ο γράφων δεν σας μιλά αφ’ υψηλού, αφού κι ο ίδιος έχει πέσει πολλάκις σε αυτήν την παγίδα, η οποία δεν οδηγεί πουθενά. Αν κάτι μπορούμε, εξάλλου, να αλλάξουμε είναι το μέλλον και σε αυτό πρέπει να επικεντρώνουμε τις θνητές μας δυνάμεις. Και το άμεσο μέλλον λέγεται 2016. Οι μαντικές μου ικανότητες είναι αδύναμες για να προβλέψω τί θα γίνει, μολονότι τα σύννεφα φαίνεται πως κρύβουν τον ήλιο. Η Ελλάδα δεν γλίτωσε από τα μνημόνια το 2015, οπότε είναι λογικό η απαισιοδοξία να κυριαρχεί…

Σε καμιά περίπτωση, όμως, δεν μας επιτρέπεται να εγκαταλείψουμε την προσπάθεια να αλλάξουμε τους δυσμενείς σε βάρος μας συσχετισμούς. Κι αυτό δεν αφορά μόνο την πολιτική ηγεσία τού τόπου αλλά τον καθένα από εμάς ξεχωριστά. Οσο υφίσταται κοινωνική αδικία είναι χρέος μας να την αντιπαλεύουμε από όποιο μετερίζι έχουμε επιλέξει να περάσουμε τα λίγα χρόνια που μας δίνονται στη Γη. Η συλλογικότητα περνά μέσα από την ατομική ευθύνη, στο ύψος τής οποίας καλούμαστε να φανούμε αντάξιοι. Το 2016 μπαίνει με μια χώρα ηττημένη από πολιτικές που διασφαλίζουν την ηγεμονία των ελίτ σε βάρος των πολλών. Εχουμε διαβεί, ωστόσο, τον κάβο τού «βαρύ χειμώνα τού ‘41», το σκοτάδι είναι λιγότερο πηχτό από όσο μοιάζει διά γυμνού οφθαλμού κι αχνοφαίνεται ένας ήλιος με δόντια, που είναι στο χέρι των λαών τής Ευρώπης να μην τον παραδώσουν βορά στο νεοφιλελευθερισμό, στο νεοφασισμό, στην ταξική υποδούλωση και στην κοινωνική μισαλλοδοξία. Με ρωτάτε αν είμαι αισιόδοξος; Σας απαντώ πως δεν έχω περιθώριο, δεν έχουμε περιθώριο να είμαστε απαισιόδοξοι. Οσο το μέλλον, άλλωστε, παραμένει άγραφο χαρτί είναι στο χέρι μας να το γεμίσουμε με τις ομορφότερες λέξεις και εικόνες…

Υ.Γ.: Καλή Πρωτοχρονιά και Καλή Χρονιά σε όλους, ο vromostomos επανέρχεται τη Δευτέρα 4 Ιανουαρίου!

 vromostomos στο τρύπιο ευρώ

Πώς οι «αγορές» τζογάρουν και με το θάνατο

Του Χρήστου Πραμαντιώτη



Ομόλογα με αντικείμενο στοιχηματισμού το… προσδόκιμο ζωής των ηλικιωμένων – Επενδυτές-όρνεα σε μια αγορά με προοπτικές πολλών δισεκατομμυρίων

Μέχρι τώρα γνωρίζαμε τα συμβόλαια θανάτου, πρακτική που σχετίζεται με τον υπόκοσμο και με χρηματικές συναλλαγές με σκοπό την επ’ αμοιβή δολοφονία ανθρώπων από πληρωμένους εκτελεστές. Παλιά πρακτική, μαφιόζικη, γνωστή και στην Ελλάδα βεβαίως.

Ήρθε όμως, τις προηγούμενες μέρες, η Eλληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς για να εισαγάγει στις έννοιες που μέχρι τώρα ξέραμε, άλλη μία: τα… ομόλογα θανάτου που έκαναν την εμφάνισή τους στην ελληνική αγορά. Μιλάμε για κανονικά ομόλογα, που αγοράζονται, πωλούνται, αποτελούν ένα μακάβριο αντικείμενο επένδυσης και υπόσχονται… υψηλό ρίσκο αλλά και υψηλές αποδόσεις. Τζογάρουν με τη διάρκεια ζωής ενός ανθρώπου, ποντάρουν στον θάνατό του και κερδοσκοπούν από το… μοιραίο. Τι πιο ταιριαστό θα μπορούσε κανείς να φανταστεί για έναν κόσμο όπου τα πάντα μπορούν να γίνουν αντικείμενο στοιχηματισμού.

«Αλλοδαπά κεφάλαια» με… νύχια γαμψά

Προ ημερών η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς προειδοποιούσε το επενδυτικό κοινό ότι «τα αλλοδαπά κεφάλαια «Aurora Defined Benefits Funds», φερόμενα ως Αμοιβαία Κεφάλαια, τα οποία έχουν εκδοθεί από την εταιρία Private Client Portfolio με έδρα στα Cayman Islands και Transfer Agent την CACEIS Fastnet Ireland Limited με έδρα στην Ιρλανδία, δεν έχουν λάβει άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς να διατίθενται στην Ελλάδα».

Τι είναι όμως αυτά τα «αλλοδαπά κεφάλαια» που δεν έχουν λάβει άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, την Επιτροπή δηλαδή που φροντίζει «για την προστασία των επενδυτών και την εύρυθμη λειτουργία της ελληνικής κεφαλαιαγοράς, η οποία αποτελεί σημαντικό μοχλό ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας»; Και γιατί δηλαδή δεν δίνει την άδειά της η Επιτροπή, εφόσον στον ζουγκλώδη 21ο αιώνα τα Χρηματιστήρια κάθε είδους, οι επενδυτές και οι «αγορές» είναι πάνω απ’ όλα;

Πολύπλοκα «προϊόντα» με απλή θανατερή λογική

Τα ομόλογα θανάτου αναφέρονται ως πολύπλοκα επενδυτικά προϊόντα, των οποίων όμως η λογική είναι πολύ απλή. Πρόκειται για ασφαλιστήρια συμβόλαια ζωής που αγοράζονται και πωλούνται και οι διάφοροι «επενδυτές» στοχεύουν σε κέρδος το οποίο προέρχεται από την αγορά του δικαιώματος στις ασφαλιστικές καταβολές που θα ενεργοποιηθούν με το θάνατο του αρχικού ασφαλισμένου.

Πιο απλά: πρόκειται για την εξαγορά συμβολαίων ζωής ατόμων που χρειάζονται ρευστό. Με τη συναλλαγή αυτή ο πωλητής εισπράττει μετρητοίς λιγότερο από το μισό της αποζημίωσης που θα εισέπρατταν οι κληρονόμοι του, ενώ ο αγοραστής πληρώνει τα ασφάλιστρα περιμένοντας πότε θα πεθάνει ο αρχικός δικαιούχος ώστε να πάρει αυτός (ο αγοραστής) την προβλεπόμενη αποζημίωση. Ένας μακάβριος στοιχηματισμός πάνω στον οποίο ένα σωρό αεριτζίδικες επενδυτικές εταιρίες στήνουν παράγωγα προϊόντα που υπόσχονται ένα καλό… μεροκάματο στον κάθε τίμιο επενδυτή.

Πάνω απ’ όλα η προστασία του επενδυτή

Μπορεί η ιδέα των «ομολόγων θανάτου» να ξεπερνά κάθε ηθικό όριο και κανόνα, όμως δεν είναι αυτός ο λόγος για τον οποίο η ελληνική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δεν δίνει (ακόμη;) επίσημη άδεια για τη διάθεσή τους στην Ελλάδα. Ο λόγος είναι απλώς ότι θεωρεί τα «προϊόντα» αυτά δύσκολα στην παρακολούθησή τους και υψηλού ρίσκου. Ας παρακολουθήσουμε τη λογική της Επιτροπής που θεωρεί τα ομόλογα θανάτου επενδύσεις υψηλού κινδύνου επειδή:

«1. Χρησιμοποιούν περίπλοκες επενδυτικές στρατηγικές που εμπεριέχουν υπολογισμούς σχετικά με τη διάρκεια ζωής των ανθρώπων. Οι υπολογισμοί και οι προβλέψεις μπορεί να αποδειχθούν εσφαλμένοι με αποτέλεσμα οι αποδόσεις να είναι μικρότερες των προβλεπομένων.

2. Τα συγκεκριμένα επενδυτικά σχήματα πρέπει να διατηρούν μεγάλα αποθέματα διαθεσίμων για να συντηρούνται οι επενδύσεις σε Traded Life Policies. Εάν ο διαχειριστής του επενδυτικού σχήματος χρειαστεί χρηματοδότηση και επιχειρήσει να πουλήσει μέρος των επενδύσεων σε Traded Life Policies, ενδέχεται να μη βρει αγοραστή ή να αναγκαστεί να πουλήσει με ζημιά. Εάν αυτό γίνει σε μεγάλη έκταση δημιουργείται πρόβλημα ρευστότητας το οποίο μπορεί να δυσχεράνει την εξαγορά μεριδίων εκ μέρους των επενδυτών ή και να μειώσει σημαντικά την αξία των επενδύσεών τους.

3. Συχνά οι εν λόγω επενδύσεις αφορούν πολλές εταιρίες σε διαφορετικές χώρες. Αυτό δημιουργεί δυσκολία στη διαχείριση των επενδύσεων κατά τρόπο που να διασφαλίζει τη δίκαιη μεταχείριση των επενδυτών. Είναι εν γένει δύσκολο για τους επενδυτές αλλά και τους διανομείς των προϊόντων να αντιληφθούν πλήρως τον τρόπο λειτουργίας τους και τους κινδύνους που εμπεριέχουν».

Τόσο απλά. Το γεγονός ότι κάποιος κερδοσκοπεί με τον θάνατο ανθρώπων δεν ενοχλεί κανέναν, αρκεί να διασφαλίζεται η προστασία του επενδυτή.

«Διακανονισμός ζωής»

Ο μεγάλος κίνδυνος είναι οι ασφαλισμένοι να ζουν πολύ περισσότερο από το μέσο όρο, και επομένως το επενδυτικό σχήμα που διαχειρίζεται ομόλογα θανάτου «στην περίπτωση αυτή θα συνεχίσει να πληρώνει τα ασφάλιστρα και όσοι επένδυσαν σε αυτά θα χάσουν μια περιουσία. Αλλά νομίζω ότι οι πιθανότητες αρχίζουν να γυρίζουν αισθητά υπέρ των ομολόγων αυτών» έγραφε πριν από ένα χρόνο αρθρογράφος των Financial Times σε άρθρο που ισχυριζόταν ότι «Τα ομόλογα θανάτου δεν πέθαναν ακόμη».

Περισσότερο κυνικός είναι ο Τζέρεμι Λιτς, άνθρωπος που δραστηριοποιείται στον τομέα των πάσης φύσεως χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και αυτοσυστήνεται ως «ειδικός στα ομόλογα θανάτου», τα οποία αποκαλεί μάλιστα «διακανονισμό ζωής». Συμβουλεύει λοιπόν ο Λιτς: «Οι επενδυτές και οι διαχειριστές κεφαλαίων μπορούν να αγοράσουν χαρτοφυλάκια ομολόγων θανάτου αφού εκτιμήσουν το προσδόκιμο ζωής των ασφαλισμένων, χρησιμοποιώντας στατιστικές θνησιμότητας του πληθυσμού και τα στοιχεία για την υγεία των ασφαλισμένων προκειμένου να υπολογίσουν πόσο θα πρέπει να πληρώσουν για τα ασφαλιστήρια συμβόλαια ζωής και να επιτύχουν μια σταθερή απόδοση». Τόσο απλά…

Ως «ειδικός» ο Λιτς έχει και ευρύτερη γνώση για τα ζητήματα αυτά. Στην ιστοσελίδα του διαβάζει κανείς και την ιστορία της υπόθεσης, αποκαλυπτική. Η ιστορία ξεκίνησε (πού αλλού;) από τις ΗΠΑ στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν ένας χειρουργός αγόρασε ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο ζωής που ανήκε σε κάποιον από τους ασθενείς του. Ο ασθενής είχε ανάγκη από χρήματα για να πληρώσει για τη χειρουργική επέμβαση κι έτσι προσφέρθηκε να πουλήσει για 100 δολάρια το ασφαλιστήριο συμβόλαιό του στον γιατρό, με τη συμφωνία αυτός ο τελευταίος να πληρώσει τα υπόλοιπα ασφάλιστρα.

Μετά το θάνατο του ασθενούς ο γιατρός διεκδίκησε δικαστικά να εισπράξει την αποζημίωση που προέβλεπε το ασφαλιστήριο συμβόλαιο του νεκρού. Και βεβαίως το πέτυχε… Η αποφασιστική συνέχεια όμως δόθηκε στο «θεσμό» αυτό 80 χρόνια αργότερα, λέει ο Λιτς, ως αποτέλεσμα της… εξάπλωσης του AIDS. Στη δεκαετία του ’80 τα ομόλογα θανατου πήραν την πρώτη σύγχρονη μορφή τους όταν ένας μεγάλος αριθμός ασθενών βρέθηκε στην ανάγκη να αναζητήσει ρευστό για την υγειονομική του φροντίδα. Αυτό ήταν. Ευρισκόμενοι μπροστά σε μια θανατηφόρα ασθένεια με προσδόκιμο ζωής λιγότερο από τρία χρόνια, τα όρνεα μύρισαν αίμα και όρμηξαν.

Τα φάρμακα που ανακαλύφθηκαν έκτοτε αύξησαν το προσδόκιμο ζωής και τους χάλασαν τη δουλειά, όμως το «προϊόν» είχε κάνει τα πρώτα αποφασιστικά βήματα συγκροτώντας μια νέα αγορά. Τα ομόλογα θανάτου «θεωρούνται ακόμα ριψοκίνδυνες επενδύσεις και η αγορά κλίνει πλέον προς τα συμβόλαια ζωής των ηλικιωμένων (άνω των 65 ετών), όπου οι εκτιμήσεις για το προσδόκιμο ζωής είναι πολύ πιο ακριβείς» λέει ο Λιτς, που μιλώντας στη γλώσσα των επενδυτών αναφέρει και υπολογισμούς ότι η αγορά ομολόγων θανάτου αναμένεται να αναπτυχθεί από μια αγορά 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2005, σε μια αγορά 161 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2030.

Μακάβριος στοιχηματισμός

Φτάνει όμως με τους γύπες και τις προσδοκίες τους. Τα ομόλογα θανάτου είναι ένα ακόμη παράδειγμα για το πώς οι περίφημες αγορές που έχουν απογειωθεί πάνω από την πραγματική οικονομία τρώνε τις σάρκες της κοινωνίας βγάζοντας χρήμα το οποίο (ελλείψει κερδοφόρων παραγωγικών επενδύσεων) ξανα-επενδύουν για να ξανα-φάνε τις σάρκες της κοινωνίας. Το ότι μετατρέπουν οτιδήποτε σε εμπόρευμα δεν είναι καινούργιο, ούτε και πρωτάκουστο (είναι η φύση του καπιταλισμού, εξάλλου).

Το ότι μετατρέπουν ακόμη και την προσδοκία του θανάτου σε εμπόρευμα που αγοράζεται και πουλιέται, επίσης δεν είναι κάτι αδιανόητο στην εποχή που οι κεφαλαιαγορές μπορούν να δημιουργήσουν φτώχεια και δυστυχία με ένα απλό φτάρνισμά τους. Το απίστευτο είναι το πόσο φυσιολογικό και «νόμιμο» μοιάζει σήμερα να στοιχηματίζεις για το θάνατο ενός ή μάλλον πολλών ανθρώπων. Το ότι αναφερθήκαμε στην αρχή σε «συμβόλαια θανάτου», δεν είναι τυχαίο.

Πόσο διαφέρουν οι δύο πρακτικές; Βεβαίως τα συμβόλαια θανάτου εμπεριέχουν δόλο και φόνο. Πόσο άδολες είναι όμως οι περίφημες αγορές; Πόσο άδολα είναι τα επενδυτικά κεφάλαια που φτιάχνουν προϊόντα για να βγάλουν κέρδος από το προσδόκιμο ζωής των ηλικιωμένων, οι οποίοι πωλούν τα ασφαλιστήριο συμβόλαιό τους για να εξασφαλίσουν μια ελάχιστη ρευστότητα σε εποχές κρίσης; Και πόσο διαφέρουν, τελικά, αυτά τα επενδυτικά κεφάλαια από το όρνεο της διάσημης φωτογραφίας που περιμένει υπομονετικά να πεθάνει από ασιτία το παιδάκι; Και τι άλλο μπορούμε να περιμένουμε από τους τζογαδόρους επενδυτές του 21ου αιώνα;

Δρόμος