«Μεγαλώνει μέσα στις καρδιές μας, όπως είπε ο σύντροφός σας, και όταν φύγει μαζί με την τελευταία μας πνοή κάποιος θα το αρπάξει και θα το κάνει κομμάτι της δικής του ζωής».Philip Levine
Συχνά λέγεται, αναφέρει ο John Hewetson στο «Σχόλια πάνω στην Αναρχία», τέσσερα χρόνια μετά το τέλος του Ισπανικού εμφυλίου, ότι η επανάσταση του 1936 δεν ανέδειξε πρόσωπα, όπως η Οκτωβριανή επανάσταση τον Lenin και τον Trotsky. Πρέπει όμως –λέει ο ίδιος– να γίνει μια εξαίρεση όσον αφορά τον αναρχικό Ντουρρούτι. Στο πρόσωπό του αντικατοπτρίζονταν οι εξεγερμένοι Ισπανοί εργάτες και αγρότες.
Ο Ντουρρούτι γεννήθηκε στις 14 Ιουλίου 1896 στη Λεόν, μια ορεινή περιοχή της κεντρικής – βόρειας Ισπανίας. Πλουσιότερη από το νότο, αλλά πολύ λιγότερο εκβιομηχανισμένη από την Καταλωνία, ποτέ δεν υπήρξε προπύργιο των αναρχικών όπως η Ανδαλουσία ή η Καταλωνία. Η οικογένεια Ντουρρούτι είχε 9 παιδιά. Ένα από τ’ αδέλφια τού Μπουεναβεντούρα σκοτώθηκε στις ταραχές του 1934 στην Αστούρια, ένας άλλος σκοτώθηκε στο μέτωπο πολεμώντας τους φασίστες, ενώ όλοι οι υπόλοιποι δολοφονήθηκαν από τους φασίστες.
Ο πατέρας του ήταν εργάτης στους σιδηροδρόμους και αυτοπροσδιοριζόταν ως ελευθεριακός σοσιαλιστής. Ο Ντουρούτι είχε μαύρα μαλλιά, καστανά μάτια και ήταν σχετικά κοντός αλλά γεροδεμένος και πολύ δυνατός.
Παράτησε το σχολείο στα 14 χρόνια του και πήγε να εργαστεί στα τρένα στη Λεόν, όπως ο πατέρας του. Δούλευε ακόμα εκεί όταν η ελεγχόμενη από τους σοσιαλιστές U.G.T. (Union General de Trabajadores – Γενική Ένωση Εργαζομένων) κάλεσε τους σιδηροδρομικούς εργάτες των βορείων περιοχών σε απεργία, το 1917. Ο Ντουρρούτι συμμετείχε πολύ ενεργά στην απεργία, η οποία μετά την άρνηση της κυβέρνησης ν’ αποδεχτεί τα αιτήματα των εργατών, γενικεύτηκε σ’ όλη την περιοχή.
Η γενική απεργία που ξεκίνησε στις 10 Αυγούστου, συνετρίβη σε τρεις μέρες. Η κυβέρνηση κάλεσε τον στρατό, οι αγριότητες του οποίου υπήρξαν απερίγραπτες. Σκότωσαν 70 εργάτες και τραυμάτισαν πάνω από 500. Οι αρχές φυλάκισαν και 2.000 από τους απεργούς. Σύμφωνα με τα λόγια ενός παρατηρητή «ο στρατός έσωσε το έθνος»! Ο Ντουρρούτι κατάφερε να δραπετεύσει και διέφυγε στην Γαλλία. Τα όσα έζησε κατά τη διάρκεια της απεργίας και της φυλακής, τον σημάδεψαν για πάντα.
Από το φθινόπωρο του 1917 ως τις αρχές του 1920, ο Ντουρούτι εργάστηκε στο Παρίσι ως μηχανικός. Αποφάσισε να γυρίσει στην Ισπανία και πήγε στο Σαν Σεμπαστιάν. Εκεί γνώρισε την τοπική αναρχική ομάδα. Πείστηκε από την CNT (Confederacion National del Trabajo – Εθνική Συνομοσπονδία Εργασίας) να πάει στη Βαρκελώνη, όπου οι αναρχικοί και οι συνδικαλιστές υφίσταντο φοβερή καταστολή και πολλά μέλη φυλακίζονταν ή εκτελούνταν. Για αρκετό καιρό η Βαρκελώνη και η Καταλωνία, γενικότερα, ήταν καζάνια που έβραζαν.
Ο ΤΡΟΜΟΣ
Τον Φεβρουάριο του 1919, οι εργάτες του Canadiense, ενός μεγάλου εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρισμού, ξεκίνησαν απεργία για αυξήσεις στους μισθούς, αλλά κυρίως σε ένδειξη αλληλεγγύης σε επτά συναδέλφους τους που είχαν απολυθεί λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων. Ο άγγλος διευθυντής ήταν έτοιμος να υποχωρήσει, ειδικά επειδή οι μισθοί ήταν σχεδόν πενιχροί.
Μετά όμως από παραινέσεις του διοικητή της περιοχής, άλλαξε γνώμη και αρνήθηκε να διαπραγματευτεί. Επί πλέον, ο διοικητής φυλάκισε συνδικαλιστές της CNT και κήρυξε στρατιωτικό νόμο παρ’ όλο που όπως παρατήρησε ο Gerald Brenan «η απεργία ήταν καθ’ όλα ειρηνική και νόμιμη». Την άρνηση των αρχών της Βαρκελώνης ν’ αποφυλακίσουν τους συνδικαλιστές, ακολούθησε γενικευμένη απεργία που κράτησε δύο βδομάδες και στην οποία συμμετείχαν πάνω από 100.000 εργάτες. Ο στρατός –όπως αναφέρει ο Brenan– συνέλαβε χιλιάδες εργάτες και με τον συνηθισμένο ισπανικό τρόπο, τους επέβαλε ποινές που έφταναν τα 1700 χρόνια και ήταν βέβαια αδύνατο να εκτελεστούν.
Η κρατική τρομοκρατία εναντίον των εργατών, της CNT και των αναρχικών είχε ξεκινήσει για τα καλά. Καθώς δεν υπήρχε άλλη επιλογή, αναρχικοί όπως ο Durruti και ο φίλος του Φρανσίσκο Ascaso, εργάτης σε αρτοποιείο από την Καταλωνία, απαντούσαν με βία στη βία, με εκτέλεση στην δολοφονία. Μεταξύ 1919 και 1922 σχεδόν όλοι οι γνωστοί αναρχικοί και συνδικαλιστές, είτε είχαν σκοτωθεί από πληρωμένους φονιάδες (pistoleros) των αφεντικών, είτε είχαν πυροβοληθεί προσπαθώντας ν’ αποδράσουν από την φυλακή. Ο Hugh Thomas στο βιβλίο του «Ισπανικός Εμφύλιος» αναφέρει: «Ο νέος κυβερνήτης Martinez Anido και ο αρχηγός της αστυνομίας Arlegui πολεμούσαν με κάθε μέσο τους αναρχικούς. Υποστήριξαν την ίδρυση ενός φιλοκυβερνητικού και αντιδραστικού συνδικάτου, του Syndicato Libre και αστυνομικού σώματος του Somaten». Ο Πρόεδρος της CNT, Salvator Sequi, δολοφονήθηκε στον δρόμο από ένοπλο αστυνομικό.
Η κατάσταση χειροτέρεψε ακόμα περισσότερο όταν την κυβέρνηση ανέλαβε ο Dato το 1920. Ο Ascaso και ο Durruti αποφάσισαν να τον εκτελέσουν. Ο Dato, εκτελέστηκε τελικά στη Μαδρίτη το 1921, λέγεται από αναρχικούς, όχι όμως από τον Ascaso και τον Durruti.
Παρ’ όλ’ αυτά, η ώρα πλησίαζε και για ένα ακόμα κάθαρμα: τον Καρδινάλιο Soldevila της Σαραγόσα. Το Sindicato Libre και οι όμοιες μ’ αυτό ενώσεις, χρηματοδοτούνταν και υποστηρίζονταν από αυτό το υποκείμενο. Ήταν πολύ πλούσιος και τα εισοδήματά του προέρχονταν από ξενοδοχεία, καζίνο και γενικότερα τζόγο. Για την ακρίβεια, ήταν από τους μεγαλομετόχους σε διάφορες επιχειρήσεις τυχερών παιχνιδιών. Μισούσε θανάσιμα τους αναρχικούς και τη CNT και υποστήριξε ανοιχτά τις διώξεις εναντίον τους. Το 1923, ο Ascaso και ο Durruti παίρνουν την απόφαση. Και το πέτυχαν. Όπως έγραψε και ο H. Rudige: «Ο Αscaso και ο Durruti απάλλαξαν την κοινωνία από αυτόν τον άνθρωπο του Θεού, ο οποίος χρησιμοποίησε τα βρώμικα χρήματα του για να συντρίψει τις προσπάθειες των αγωνιζόμενων για ανθρώπινη αξιοπρέπεια».
Το 1923, ξεκινά η δικτατορία του Primo de Rivera. Οι αναρχικές εφημερίδες απαγορεύονται και πολλοί αναρχικοί φυλακίζονται, εξορίζονται ή δολοφονούνται. Ο Ascaso και ο Durruti αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα.
Ο DURRUTI ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ
Ο Ascaso και ο Durruti, πήγαν πρώτα στην Αργεντινή, όπου έγιναν δεκτοί με μεγάλο ενθουσιασμό. Όμως, σχεδόν αμέσως η αστυνομία άρχισε να τους καταδιώκει. Αναγκάζονται να φύγουν.
Πιθανότατα, η Ισπανική κυβέρνηση είχε ήδη ειδοποιήσει όλες τις κυβερνήσεις της κεντρικής και νότιας Αμερικής. Ο Ascaso και ο Durruti, δε μπόρεσαν να βρουν στιγμή ησυχίας. Χωρίς συχνά φαγητό και κατάλυμα, φεύγουν κυνηγημένοι από τη Χιλή, την Ουρουγουάη και το Μεξικό. Η κυβέρνηση της Αργεντινής τους καταδίκασε σε θάνατο ως αναρχικούς εγκληματίες.
Ακόμα και ο σταλινικός Ilya Ehrenburg, έγραψε αργότερα με περηφάνια ότι «τέσσερα καπιταλιστικά κράτη είχαν καταδικάσει τον Durruti σε θάνατο».
Όσον καιρό βρισκόταν στην Νότια Αμερική, πολλοί αναρχικοί συγκεντρώθηκαν στη Γαλλία για να περάσουν τα σύνορα και να βρεθούν στην Ισπανία. Ο Ascaso και ο Durruti αποφασίζουν να πάνε στη Γαλλία. Εγκαταστάθηκαν στο Παρίσι και ο Durruti άνοιξε βιβλιοπωλείο. Τότε ήταν που πρωτογνώρισε το Nestor Makhno. Λίγους μήνες αργότερα το 1924, ο διαβόητος αντιδραστικός βασιλιάς της Ισπανίας Alfonso ΧΙΙΙ, επισκέπτεται το Παρίσι. Ο Ascaso και ο Durruti αποπειράθηκαν να τον εκτελέσουν. Απέτυχαν όμως και συνελήφθησαν. Φυλακίστηκαν για ένα χρόνο. Όταν αφέθηκαν ελεύθεροι, η κυβέρνηση της Αργεντινής απαίτησε την έκδοσή τους (διώκονταν για ληστείες και απόπειρες εκτελέσεων), ώστε η θανατική ποινή που εκκρεμούσε να εκτελεστεί. Η αλληλεγγύη που αναπτύχθηκε υπέρ τους ήταν πρωτόγνωρη. Τελικά, στις 19 Ιουνίου 1925 αποφυλακίστηκαν, έπρεπε όμως να φύγουν από τη Γαλλία μέσα σε δύο βδομάδες. Το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο αρνήθηκαν να τους παράσχουν πολιτικό άσυλο. Προσπάθησαν να πάνε στη Γερμανία όπου κυβερνούσαν σοσιαλδημοκράτες. Κι εκεί όμως τους απαγορεύτηκε η είσοδος.
Έτσι, γύρισαν μυστικά στη Γαλλία. Έζησαν για κάποιο καιρό με ψεύτικα ονόματα στο Παρίσι και αργότερα αποφάσισαν να πάνε στην Lyon. Εγκαταστάθηκαν εκεί και βρήκαν και οι δύο δουλειές, γρήγορα όμως ανακαλύφθηκαν από την αστυνομία και καταδικάστηκαν σε 6 μήνες φυλάκιση. Μετά, πέρασαν κάποιους μήνες παράνομα στο Βέλγιο. Το 1927, ο Durruti πηγαίνει στο Βερολίνο στον αναρχικό Augustin Souchy. Οι γερμανικές αρχές όμως δεν τον άφησαν να μείνει. Τελικά η βελγική κυβέρνηση άλλαξε γνώμη και εξέδωσε άδειες παραμονής και για τους δύο.
Όλον αυτόν τον καιρό της περιπλάνησης, ο Durruti έπαιρνε ενεργά μέρος σε αναρχικές δραστηριότητες, κρατώντας επαφή και με συντρόφους του στην Ισπανία. Οι σοβιετικές αρχές προσέφεραν στον Ascaso και τον Durruti καταφύγιο στην ΕΣΣΔ. Αρνήθηκαν βέβαια να συζητήσουν ακόμα και την ιδέα. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο Makhno τους απέτρεψε από το να δεχτούν την κομμουνιστική «φιλοξενία».
Η ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΑΡΧΙΑΣ
Τον Ιούλιο του 1927 σε μια μυστική συνάντηση στην Valencia, αναρχικοί απ’ όλη την Ισπανία συναντήθηκαν για να διαμορφώσουν την Αναρχική Ομοσπονδία Ιβηρικής (Federacion Anarquista Iberica – F.A.I.). Οι Ascaso και Durruti επιστρέφουν στην Ισπανία μετά την πτώση της μοναρχίας τον Απρίλιο του 1931. Το Μάιο, ένας αχταρμάς φιλελεύθερων δημοκρατών, ριζοσπαστών και σοσιαλιστών εκλέγεται στο κοινοβούλιο, στις εκλογές που χαρακτηρίσθηκαν ως οι πλέον διαφανείς στην ισπανική ιστορία. Τον Ιούλιο, πραγματοποιήθηκε στη Μαδρίτη συνέδριο της CNT με σκοπό την αναδιοργάνωση και ανασυγκρότησή της. Σχεδόν αμέσως ξέσπασε απεργία οικοδόμων στην Βαρκελώνη. Πολλοί από τους απεργούς πυροβολήθηκαν από την αστυνομία. Σε απεργία προχώρησαν και οι εργαζόμενοι στο Τηλεφωνικό Κέντρο, στους οποίους δεν επετράπη η είσοδος στο κτίριο. Μια βδομάδα αργότερα, 30 απεργοί σκοτώθηκαν και 300 τραυματίστηκαν σε απεργία στη Σεβίλλη, από το στρατό. Επίσης, 3 εργάτες σκοτώθηκαν από το στρατό στο San Sebastian.
Κατά την περίοδο αυτή, αγωνιστές της FAI —μαζί και οι Ascaso και Durruti— προχωρούσαν σε ληστείες τραπεζών ώστε να συγκεντρωθούν χρήματα. Τον Ιανουάριο του 1932 η Καταλανική Ομοσπονδία της FAI μαζί με το νεοτροτσκιστικό αριστερό κόμμα των Maurine, Nin και Andrade, οργάνωσαν επαναστατικές ενέργειες σε όλη την Καταλωνία. Ο στρατός κατέπνιξε την εξέγερση και περίπου 120 αναρχικοί και κομμουνιστές συνελήφθησαν και απελάθηκαν στην Ισπανική Γουινέα. Ανάμεσά τους ήταν και οι Ascaso και Durruti. Ο Durruti έμεινε στη φυλακή 3 μήνες και επέστρεψε στην Ισπανία στις 15 Απριλίου. Μετά την επιστροφή του τα πράγματα ηρέμησαν λίγο. Μεταξύ όμως του 1933 και 1935 η κυβέρνηση των Lerroux-Robles δεν τον άφησε σε ησυχία. Η αστυνομία παρακολουθούσε την κάθε του κίνηση. Για λίγο δούλεψε σ’ ένα εργοστάσιο στη Βαρκελώνη. Κάθε λίγο και λιγάκι όμως συλλαμβανόταν και φυλακιζόταν χωρίς καν να υπάρχουν υποτυπώδεις, έστω, κατηγορίες.
Τον Οκτώβρη του 1934, ταραχές σημειώθηκαν στη Βαρκελώνη, τη Μαδρίτη και τις Αστούριες. Υποκινήθηκαν κυρίως από Καταλανούς εθνικιστές, σοσιαλιστές και το Κομμουνιστικό Κόμμα. Στις Αστούριες, αναρχικοί, σοσιαλιστές, κομμουνιστές και τροτσκιστές συνεργάστηκαν. Επιπλέον, πολλοί ήταν εκείνοι που επιτέθηκαν στην Καθολική Εκκλησία με αποτέλεσμα να καούν εκκλησίες και μοναστήρια. Το μέγαρο του Επισκόπου και το Πανεπιστήμιο του Oviedo καταστράφηκαν. Πολλοί παπάδες θανατώθηκαν. Η κυβέρνηση καλεί τον στρατηγό Franco να επέμβει. Ο Στρατός σκότωσε 1300 εργάτες και τραυμάτισε 3000. Μεταξύ Οκτώβρη και Νοέμβρη 1934, πάνω από 30000 εργάτες φυλακίστηκαν, οι περισσότεροι από τις Αστούριες. Το 1934 επίσης, κατασκευάστηκε το φασιστικό κόμμα και άρχισε ν’ αναλαμβάνει δράση. Ονομάστηκε «φάλαγγα» και τα περισσότερα μέλη του ήταν νεαροί γιοι πλουσίων οικογενειών. Οι πόροι του προέρχονταν από επιχειρηματίες και την αριστοκρατία.
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΜΦΥΛΙΟΣ
Τον Φεβρουάριο του 1936, ανήλθε στην εξουσία η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου αποτελούμενη από σοσιαλιστές και δημοκράτες. Οι σταλινικοί πήραν μόλις 14 έδρες από τις 470. Στις 11 Ιουλίου, μια ομάδα φαλαγγιτών κατέλαβε το ραδιοφωνικό σταθμό της Valencia διακηρύχνοντας «Εδώ ράδιο Valencia! Η Ισπανική Φάλαγγα κατέλαβε το σταθμό με τα όπλα. Το ίδιο θα επαναληφθεί αύριο σε ραδιοσταθμούς σ’ όλη τη χώρα». Το απόγευμα της 17ης Ιουλίου, ο Franco ανέλαβε τη διοίκηση των Μαροκινών και λεγεωνάριων του Ισπανικού Μαρόκο βγάζοντας ένα μανιφέστο που καλούσε το στρατό και το έθνος να τον στηρίξουν στην επιβολή στρατιωτικού κράτους στην Ισπανία.
Τις επόμενες 3 μέρες, ο στρατός με την υποστήριξη της Φάλαγγας, η πλειοψηφία των γαιοκτημόνων, η αριστοκρατία, οι μεγαλοαστοί και φυσικά η Εκκλησία τάχθηκαν υπέρ του Φασισμού. Ο πόλεμος είχε κηρυχτεί…
Ακούγοντας ότι στη Βαρκελώνη ξεκίνησαν ταραχές, ο Durruti που ήταν στο νοσοκομείο, έφυγε αμέσως για να πολεμήσει στα οδοφράγματα. Το απόγευμα της 18ης Ιουλίου, αναρχικοί και τροτσκιστές πραγματοποίησαν επιδρομές για να βρουν όπλα και δυναμίτη. Στις 20 Ιουλίου οι Ascaso και Durruti συμμετείχαν σε μια επίθεση αναρχικών στο στρατώνα Ataranzaras. Οι δυνάμεις των φασιστών παραδόθηκαν τελικά στη μιάμιση το μεσημέρι. Ο Ascaso όμως είχε σκοτωθεί. Ύστερα οι αναρχικοί εργάτες επιτέθηκαν στο φασιστοκρατούμενο ξενοδοχείο Colon. Η πολιορκία κράτησε 36 ώρες. Κάθε παράθυρο του ξενοδοχείου έκρυβε κι από ένα αυτόματο και αμέτρητες σφαίρες έπεσαν πάνω στους εκατοντάδες σχεδόν άοπλους εργάτες που είχαν κατακλύσει τους δρόμους. Ο Durruti ήταν απ’ τους πρώτους που εισέβαλαν στο κτίριο. Ως το απόγευμα της 20ης Ιουλίου, οι φασίστες είχαν συντριβεί στην Βαρκελώνη. Πουθενά όμως αλλού στην Ισπανία.
Την επόμενη μέρα, ο Durruti και ο Garcia Oliver, επισκέφθηκαν τον πρόεδρο Companys. Όπως γράφει ο Hugh Thomas: «αυτοί οι αξιοθαύμαστοι άνθρωποι της βίας έκατσαν μπροστά στον Companys, με τα όπλα ανάμεσα στα γόνατά τους, τα ρούχα τους σκονισμένα από τη μάχη και τις καρδιές τους απαρηγόρητες απ’ τον θάνατό του Ascaso». Ο Companys στο λόγο που έβγαλε είπε ότι η CNT και οι αναρχικοί ποτέ δεν αναγνωρίστηκαν όπως τους άξιζε. Τώρα όμως ήταν κύριοι της πόλης. Τους κάλεσε να τον δεχτούν σαν αρχηγό της Καταλανικής Κυβέρνησης. Ο Garcia Oliver έγινε ο πρώτος αναρχικός… υπουργός Δικαιοσύνης του κόσμου! Οι Καταλανοί εργάτες οργάνωσαν μια «Αντιφασιστική Επιτροπή Πολιτοφυλακής» η οποία περιελάμβανε αντιπροσώπους της CNT, της FAI, της UGT, τροτσκιστές και κάποιες δημοκρατικές οργανώσεις. Σύμφωνα με τον Thomas, αυτή η επιτροπή ήταν η πραγματική «κυβέρνηση» της Βαρκελώνης και όλης της Καταλωνίας. Ελεγχόταν από τους αναρχικούς αντιπροσώπους, Oliver, Durruti και τον αδελφό του Ascaso, Joaquin. Μια βδομάδα αργότερα, η επιτροπή ανέθεσε στον Durruti να οργανώσει έναν αντιφασιστικό στρατό. Έτσι δημιουργήθηκε η περίφημη «Ταξιαρχία Durruti».
ΑΡΑΓΩΝΙΑ
Στις 23 Ιουλίου, δύο ταξιαρχίες ξεκίνησαν από τη Βαρκελώνη για τη Σαραγόσα και το μέτωπο της Αραγωνίας. Η πρώτη αποτελούνταν από περίπου 1000 αναρχικούς. Ο αριθμός της γρήγορα αυξήθηκε σε 8000 με 10000. Όλοι ήταν εθελοντές αναρχικοί, συμπαθούντες και μέλη της CNT. Στις αρχές Αυγούστου η Ταξιαρχία Durruti βρισκόταν σε απόσταση αναπνοής από τη Σαραγόσα. Κάποιος όμως Συνταγματάρχης Villalba, διοικητής της φρουράς της Barbarstro και τώρα διοικητής των δημοκρατικών δυνάμεων στο μέτωπο της Αραγωνίας, έπεισε τον Durruti να σταματήσει, για να μην αποκοπεί από τις άλλες ταξιαρχίες. Ο Durruti συμφώνησε. Αργότερα όμως επιτέθηκε στην πόλη. Στην διάρκεια της επιθέσεως το μόνο που απέμεινε από τον καθεδρικό ναό της ήταν αποκαΐδια. Λέγεται ότι πριν την επίθεση, ο Durruti είπε σ’ ένα ρώσο δημοσιογράφο: «Είναι πιθανό μόνο 100 από μας να επιζήσουν. Μ’ αυτούς όμως τους 100 θα μπούμε στη Σαραγόσα. Θέλω να είμαι ο πρώτος που θα μπω. Δεν θα δηλώσουμε υποταγή ούτε στη Μαδρίτη, ούτε στη Βαρκελώνη. Ούτε στον Azaka ούτε στον Companys. Θα δείξουμε σε σας τους μπολσεβίκους πως γίνεται η επανάσταση».
Η Σαραγόσα έπεσε και οι φασίστες δεν ελέγχουν πια την Αραγονία. Ο Σούχυ έγραψε πως «απ’ οπουδήποτε περνούσε η ταξιαρχία, δημιουργούνταν κολεκτίβες προετοιμάζοντας τα πάντα για το αύριο». Ο Felix Morrow στο «Επανάσταση και αντεπανάσταση στην Ισπανία» γράφει ότι «τουλάχιστον τα 3/4 της γης είχαν κολλεκτιβοποιηθεί. Όσοι ήθελαν να δουλέψουν την γη, μπορούσαν να το κάνουν, χωρίς όμως τη χρήση μισθωτής εργασίας… Η αγροτική παραγωγή της περιοχής ανέβηκε από 30% το προηγούμενο έτος, στο 50% χάρη στην κολεκτιβοποίηση. Μεγάλα αποθέματα δόθηκαν χωρίς αντίτιμο για τις ανάγκες του μετώπου». Ο Thomas γράφει πως «συνολικά υπήρχαν 450 κολεκτίβες».
Το Σεπτέμβρη, μετά την απελευθέρωση της Αραγωνίας από τους φασίστες, ο Durruti έδωσε συνέντευξη στον Pierre Van Paasen της Toronto Star.
«Για μας» είπε ο Durruti, «το ζήτημα είναι να συντρίβει ο φασισμός μια για πάντα. Καμιά κυβέρνηση στον κόσμο δεν πολεμά το φασισμό μέχρι θανάτου. Όταν οι αστοί βλέπουν τη δύναμή τους να χάνεται, έρχεται ο φασισμός για να τη διατηρήσει. Η ισπανική κυβέρνηση από καιρό θα μπορούσε ν’ αφήσει τα φασιστικά στοιχεία ανίσχυρα. Προτίμησε όμως να συμβιβαστεί. Ακόμα και τώρα υπάρχουν κάποιοι στην κυβέρνηση που θέλουν να φερθούν με το μαλακό στους φασίστες. Ποτέ δεν ξέρεις… Ίσως η κυβέρνηση τους χρειάζεται για να συντρίψει τους εργάτες. Ξέρουμε πολύ καλά τι θέλουμε. Για μας δεν σημαίνει τίποτα το ότι υπάρχει μια Σοβιετική Ένωση για την ασφάλεια της οποίας οι εργάτες της Γερμανίας και της Κίνας θυσιάστηκαν στους φασίστες από το Στάλιν. Η επανάσταση στην Ισπανία είναι εδώ και τώρα κι όχι μετά τον επόμενο ευρωπαϊκό πόλεμο. Πολύ περισσότερο ανησυχούν για μας ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι, παρά για ολόκληρο το ρωσικό κόκκινο στρατό. Ελπίζουμε να δώσουμε το παράδειγμα στους εργάτες της Γερμανίας και της Ιταλίας, για το πώς ν’ αντιμετωπίσουν το φασισμό. Φυσικά και δεν περιμέναμε βοήθεια από καμιά κυβέρνηση στον κόσμο.
Ούτε βεβαίως από τη δική μας».
«Όμως» διέκοψε ο Van Paasen, «έτσι θα κάθεστε σε ένα σωρό από ερείπια».
Και ο Durruti απάντησε: «Όλη μας τη ζωή την περάσαμε σε τρώγλες και τρύπες. Θα μπορέσουμε λοιπόν να βολευτούμε για κάποιο καιρό. Μη ξεχνάτε όμως ότι μπορούμε και να χτίζουμε. Οι εργάτες είναι που χτίσανε τα παλάτια και τις πολιτείες στην Ισπανία, την Αμερική και παντού. Εμείς θα χτίσουμε πάνω στα συντρίμμια. Και ακόμα καλύτερα! Δεν φοβόμαστε καθόλου τα συντρίμμια, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία γι’ αυτό. Οι αστοί ας καταστρέψουν το δικό τους κόσμο κι ας πεθάνουν, εγκαταλείποντας το προσκήνιο της ιστορίας. Κουβαλάμε έναν καινούριο κόσμο στις καρδιές μας. Κι ο κόσμος αυτός μεγαλώνει αυτήν ακριβώς την στιγμή».
ΜΑΔΡΙΤΗ – ΤΟ ΤΕΛΟΣ
Στις αρχές Νοέμβρη του 1936, ο στρατός του Franco αποτελούμενος κυρίως από Μαροκινούς και Λεγεωνάριους, πολιορκούσε τη Μαδρίτη. Οι μάχες ξεκίνησαν στις 8 Νοέμβρη. Από τη μια ήταν ένας πολύ καλά εξοπλισμένος στρατός με την υποστήριξη γερμανών και Ιταλών βομβιστών κι από την άλλη ένα πλήθος εξαθλιωμένων εργατών. Ο Franco είπε ότι προτιμούσε να καταστρέψει τη Μαδρίτη συθέμελα, παρά να την αφήσει στους Μαρξιστές. Ναζί στρατιώτες της Λεγεώνας του Κόνδορα σχεδίασαν να κάψουν την πόλη, τετράγωνο – τετράγωνο. Από τις 16 Νοέμβρη, η Μαδρίτη βομβαρδιζόταν νυχθημερόν από γερμανικά αεροπλάνα. Μέσα σε 3 νύχτες πάνω από 1000 άνθρωποι σκοτώθηκαν από τους βομβαρδισμούς. Επί πλέον, η Μαδρίτη αποκόπηκε απ’ όλη την υπόλοιπη χώρα. Σ’ αυτήν την απελπιστική κατάσταση, ο Durruti αποφάσισε να μεταφέρει 4000 μέλη της ταξιαρχίας του από την Αραγωνία, για να βοηθήσουν τη Μαδρίτη. Η άφιξή του αναπτέρωσε το ηθικό των αγωνιζόμενων εργατών. Για πολύ λίγο, η κατάσταση φάνηκε ν’ αλλάζει. Όμως στις 20 Νοέμβρη, καθώς έβγαινε από ένα αυτοκίνητο μια αδέσποτη σφαίρα τον πέτυχε στο πίσω μέρος του κεφαλιού και πέθανε ακαριαία. Στις 22 του μήνα, το σώμα του μεταφέρθηκε στη Βαρκελώνη συνοδευόμενο από μια ομάδα αγαπημένων του συντρόφων. Χιλιάδες και χιλιάδες πέρασαν μπροστά από το ανοιχτό φέρετρο. Ο Karill περιγράφει την κηδεία ως εξής: «Είχε κανονιστεί για τις 10 το πρωί, από ώρες όμως πριν ήταν αδύνατο να πλησιάσει κανείς την Via Layetana. Απ’ όλες τις κατευθύνσεις έφτανε κόσμος με σημαίες στα χέρια. Όλη η Βαρκελώνη βρισκόταν στους δρόμους για ν’ αποχαιρετήσει τον άνθρωπό της. Στα χείλη όλων βρισκόταν η φράση «θα εκδικηθούμε». Τεράστια πλήθη στριμώχνονταν έξω από το κτίριο της επιτροπής απ’ όπου οι σύντροφοι του Durruti μετέφεραν το φέρετρο στους ώμους τους. Η μπάντα έπαιζε τον ύμνο «Οι γιοι του λαού». Δεκάδες χιλιάδες ύψωσαν την σφιγμένη τους γροθιά ως χαιρετισμό. Παρόντες ήταν ο αναρχικός … υπουργός δικαιοσύνης Garcia Oliver και ο Ρώσος πρόξενος που δήλωσε βαθύτατα συγκινημένος! Πάνω από 500.000 άνθρωποι ήταν στην κηδεία. Χιλιάδες μαύρες και μαυροκόκκινες σημαίες ανέμιζαν στη Βαρκελώνη εκείνη τη μέρα».
ΤΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΗΤΑΝ Ο DURRUTI;
Ο Brenan λέει πως οι Ascaso και Durruti ήταν φανατικοί, οι οποίοι διαμέσου της τόλμης τους έγιναν ήρωες του Καταλανικού προλεταριάτου. Ήταν οι «άγιοι» της αναρχίας δείχνοντας το δρόμο με το παράδειγμά τους. Ο Thomas λέει πως για κάποιους ο Durruti ήταν ένας ληστής, δολοφόνος και ταραξίας. Για άλλους ήταν ήρωας που γέλαγε σαν παιδί και θρηνούσε μπροστά στην ανθρώπινη τραγωδία. Ο Woodcock τον αποκαλεί ιδεαλιστή και αρχηγό των ανταρτών.
Η Federica Montseny τον περιγράφει σαν ένα καλοσυνάτο άνθρωπο με ηράκλειο σώμα και μάτια μικρού παιδιού, σ’ ένα μισοάγριο πρόσωπο. Ήταν ένα άνθρωπος που δεν ήθελε με τίποτα να επιβάλλεται στους άλλους. Ο Liberto Callezas μίλησε για την τιμιότητα και την επιμονή του: «Ο Durruti επηρεάστηκε από τα λόγια του αναρχικού Anselmo Lorenzo. Προτιμούσε τα απλά λόγια. Επέμενε πάντα στη σαφήνεια. Όταν μιλούσε, οι άλλοι πάντα τον καταλάβαιναν. Ήταν πολύ συχνά εύθυμος, σαν τον Makhno». H Goldman όταν τον γνώρισε τον περιέγραψε ως μια πραγματική πηγή δραστηριότητας.
Η Ταξιαρχία Ντουρρούτι, σαν τους αντάρτες του Makhno, ήταν αμιγώς προλεταριακού χαρακτήρα.
Ένας σύντροφός του έγραψε για την Ταξιαρχία: «Δεν είμαστε ούτε στρατιωτικοί, ούτε γραφειοκρατικά οργανωμένοι. Αντιπροσωπεύουμε την ένωση των καταπιεσμένων προλετάριων, αγωνιζόμενοι για την ελευθερία όλων». Ο Durruti υπερασπίστηκε το αναρχικό πνεύμα της ταξιαρχίας ως την τελευταία του πνοή. Το σημαντικότερο είναι η εθελοντική αυτοπειθαρχία. Και το τέλος της δράσης της δεν θα είναι τίποτε άλλο, από την ελεύθερη κοινωνία». Ο Durruti έτρωγε και κοιμόταν μαζί με όλους τους άλλους.
Κι αν υπήρχε έλλειψη σε κάτι, βολευόταν όπως ακριβώς και όλοι οι άλλοι.
Για τον εαυτό του, ο Durruti είπε στην Goldman: «Υπήρξα αναρχικός όλη μου τη ζωή. Ελπίζω να παρέμεινα έτσι. Θα λυπόμουν για τον εαυτό μου, αν μετατρεπόμουν σε στρατηγό και διοικούσα τους ανθρώπους με στρατιωτικό τρόπο. Πιστεύω ακλόνητα, όπως πάντα, στην ελευθερία. Στην ελευθερία που πηγάζει από την αίσθηση της υπευθυνότητας. Θεωρώ την πειθαρχία απαραίτητη. Θα πρέπει όμως να είναι εσωτερική αυτοπειθαρχία, βασισμένη σ’ ένα κοινό σκοπό κι ένα δυνατό αίσθημα συντροφικότητας».
Peter E. Newell
Δημοσιεύθηκε στην αναρχική εφημερίδα ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 40, Ιούνιος 2005
Την
εποχή αυτή αναπτύχθηκε, επίσης, το ενδιαφέρον του για τις φαρμακευτικές
ιδιότητες της κοκαΐνης, τις οποίες εξακολούθησε να ερευνά τα επόμενα
χρόνια. Η συνηγορία του υπέρ της κοκαΐνης οδήγησε στη θανάσιμη εξάρτηση
του στενού του φίλου Ερνστ φον Μάρξοφ και αμαύρωσε την ιατρική φήμη του
για ένα διάστημα.
