Ο τεχνολογικός ''Μετα-καπιταλισμός'' των Rifkin, Mason: Όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την ψάχνει μετα-καπιταλιστικά

Ζούμε το τέλος του καπιταλιστικού κόσμου;

Σε μια παλαιότερη ανάρτηση, προσπαθούσαμε να εντοπίσουμε κάποιες παραμέτρους της ιστορικής καμπής ''μόνιμης στασιμότητας'' στην οποία το παγκόσμιο κεφαλαιοκρατικό σύστημα φαίνεται να έχει περιέλθει (https://bestimmung.blogspot.gr/2015/10/blog-post_12.html).

Όταν το Ευρωπαικό Κοινοβούλιο παίρνει συνέντευξη από τον J.Rifkin με τίτλο ''Πέρα από τον καπιταλισμό, προς μια συμμετοχική οικονομία'', τα πράγματα έχουν αρχίσει να γίνονται σοβαρά. Ή μήπως όχι;

Για ένα απόσπασμα του τελευταίου βιβλίου του Rifkin, Η Κοινωνία του Μηδενικού Οριακού Κόστους, κλικ εδώ. Για ένα άρθρο του για την ''άνοδο του αντικαπιταλισμού'' μεταφρασμένο στα ελληνικά, βλ. εδώ 

Σε ανάλογο μήκος κύματος, ο ''Μετα-καπιταλισμός'' του Paul Mason. Για ένα άρθρο του ίδιου στη Guardian για το ''τέλος του καπιταλισμού'', βλ. εδώ

Δεν θα επιδιώξουμε μια συστηματική κριτική στις αντιλήψεις αυτές εδώ. Απαιτεί αρκετό χρόνο, για αυτό θα αρκεστούμε στην παράθεση κειμένων και κάποιων παρατηρήσεων για την κοσμοθέωρηση του ''μετα-καπιταλισμού''.

Ένα συνολικό κείμενο ενδεικτικό της λογικής του ''μετα-καπιταλισμού'', που έχει μεταφραστεί στα ελληνικά διαδικτυακά, είναι το ''Μετα-καπιταλισμός: Η Άνοδος των Συνεργατικών Κοινών-Η Επανάσταση δεν θα γίνει κεντρικά''. Ως Βασικοί Πυλώνες μιας κατά βάση ''ειρηνικής'', δρομολογούμενης από κυβερνήσεις ''μετα-καπιταλιστικής μετάβασης'', εμφανίζονται το Διαδίκτυο των Πραγμάτων, η Κατανεμημένη Ενέργεια από Ανανεώσιμες Πηγές, 3D Eκτύπωση και η αποκέντρωση της μεταποίησης, η Aυτοματοποίηση και το τέλος της εργασίας, τα Συνεργατικά Κοινά, το Καθολικό Βασικό Είσοδημα, η Βιώσιμη Αφθονία.


Μια κριτική στον Rifkin είχε εξαπολύσει πριν κάποια χρόνια ο George Caffentzis, σε κείμενό του με τίτλο ''Το τέλος της εργασίας ή η αναγέννηση της σκλαβιάς; Μια κριτική στον Rifkin και τον Negri''. Μία νεότερη κριτική, στο τελευταίο βιβλίο του Rifkin, έκανε το περιοδικό Cyborg (κλικ εδώ)

Το βασικό πρόβλημα των Rifkin, Mason, κ.α, που αναπτύσσουν το πρόταγμά τους βασιζόμενοι στις νέες τεχνολογίες του τρίτου (ή τέταρτου) κύματος (μετα-)βιομηχανικής επανάστασης, είναι πως αποφεύγουν επιμελώς να πάρουν οποιαδήποτε θέση στο πρόβλημα της κρατικής εξουσίας. Ενώ περιγράφουν μια σύγκρουση ανάμεσα στον παλιό καπιταλιστικό κόσμο και τις νέες παραγωγικές δυνάμεις (συμπεριλαμβανομένου του νέου παραγωγικού υποκειμένου) που αναδύονται, φωτογραφίζουν μια αδιανόητη, οικονομικά, πολιτικά, πολεμικά-στρατιωτικά ειρηνική μετάβαση με τη βοήθεια, μάλλον, των κυβερνήσεων. Όμως, ταυτόχρονα και αντιφατικά, θεωρούν ότι υπάρχει μια ανεπίλυτη αντίφαση ανάμεσα στην ιδιωτική ιδιοκτησία και την καπιταλιστική κερδοφορία αφενός, αφετέρου στην κοινωνικοποίηση των όρων παραγωγής και κατανάλωσης (σε πρωτογενή, δευτερογενή, τριτογενή τομέα) αφετέρου. Πώς θα λυθεί λοιπόν αυτή η αντίφαση; Αν μέναμε στις αφηγήσεις τους, σε καμία περίπτωση δεν θα προβλέπαμε πριν μερικά χρόνια την έξαρση των οικονομικών και πολεμικών ανταγωνισμών μεταξύ των μεγάλων καπιταλιστικών δυνάμεων, ούτε την βαθιά κατασταλτική επίθεση του κράτους κεφαλαίου ενάντια στην εργασία, τη νεολαία, τους μετανάστες. Και όμως, αυτό είναι το παράδοξο των συλλογισμών ειδικά των Rifkin και Mason, ο ιστορικός καπιταλισμός τελειώνει, και μάλιστα, φαίνεται να τελειώνει η ίδια η λογική που τον ορίζει, νόμος της αξίας και της υπεραξίας, εξαιτίας της ανάπτυξης παραγωγικών δυνάμεων που δεν μπορεί να αξιοποιήσει (και αφορά κυρίως τους χαμηλούς ρυθμούς αύξησης της παραγωγικότητας, ή την εν γένει αδυναμία μέτρησης της παραγωγικότητας, της συνισταμένης των υπηρεσιών), με αποτέλεσμα τη μακροχρόνια ύφεση και στασιμότητα στην οποία ο καπιταλισμός, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΟΟΣΑ και άλλων οργανισμών (βλ. παραπάνω πρώτο link της ανάρτησης), αναμένεται να καθηλωθεί τις επόμενες δεκαετίες.  .

Θεωρώ ότι η αφήγηση μιας ειρηνικής μετα-καπιταλιστικής μετάβασης, αποσκοπεί στην ιδεολογική εμπέδωση ενός νέου μεταρρυθμισμού, όπου μια νεοσοσιαλδημοκρατική κοινοβουλευτική κυβέρνηση νέου τύπου θα προσπαθεί να θεσμοποιεί και να αξιοποιεί, πλάι σε μια στάσιμη οικονομική μεγέθυνση της καπιταλιστικής της οικονομίας, αυτοδιαχειριζόμενα εγχειρήματα, τον λεγόμενο ''τρίτο τομέα της οικονομίας'' (πέρα από κρατικό και ιδιωτικό τομέα), θα ενισχύει την ''κοινωνική επιχειρηματικότητα'' κλπ, ώστε να μετριάσει τις ακραίες συνέπειες της τεχνολογικής ανεργίας, και να τονώσει την οικονομική μεγέθυνση δημιουργώντας δίκτυα συνεταιριστικού και μετοχικού κεφαλαίου εκεί όπου δεν θα μπορούν να επενδύουν και να αναπαραχθούν διευρυμένα επιχειρήσεις παραδοσιακού τύπου. Η Ε.Ε περιγράφει λεπτομερώς αυτή την αντίληψή της περί της ''κοινωνικής επιχειρηματικότητας'' . Αναπόφευκτα, όμως, ο νόμος του καπιταλιστικού ανταγωνισμού της αγοράς θα φέρει σε σύγκρουση αυτές τις μικροεπιχειρήσεις μεταξύ τους, ανεξάρτητα από το περισσότερο ή λιγότερο συνεργατικό μοντέλο που θα τις διέπει, οδηγώντας σε συγχωνεύσεις και στη δημιουργία μεγαλύτερων επιχειρήσεων, κ.ο.κ. Επιπλέον, η εμπορευματοποίηση και η επιχειρηματικοποίηση του παραγόμενου πλούτου θα προσλάβει νέες βίαιες μορφές, όπως μας δείχνει ο πολεμικός και ανταγωνιστικός σχεδιασμός των μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων, και στο χώρο της πληροφορικής, και στο χώρο της ενέργειας. Η ''τεχνολογική ουτοπία'' εντός του καπιταλισμού και η ''κοινωνική επιχειρηματικότητα'', μαζί με τα σύγχρονα δόγματα Άμυνας/Ασφάλειας απέναντι στον πανταχού παρόντα τρομοκράτη εχθρό, θα προσπαθήσουν να οικοδομήσουν μια νέα κοινωνική συναίνεση αποδοχής της καταστροφής του βιοτικού επιπέδου εκατομμυρίων ανθρώπων, μια καταστροφή που θα παρουσιαστεί ως αναπόφευκτη αλλά και προσωρινή, μπροστά σε ένα καλύτερο μέλλον.

Όλα αυτά, όμως, δεν φαίνονται καθόλου ρεαλιστικά. Αντίθετα, η ανθρωπότητα δεν φαίνεται καθόλου αισιόδοξη για το μέλλον της κρίσης του καπιταλισμού, όποια ιδεολογική αφετηρία και αν έχει καθένας και καθεμιά. Η επίθεση στο μισθό και τα δικαιώματα, η ανεργία, η κατάρρευση των ασφαλιστικών συστημάτων, το υψηλότερο κόστος της εκπαίδευσης και της υγείας, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των πλεοναζόντων πληθυσμών και η κρατική καταστολή απέναντι σε όποιον αντιστέκεται, συνολικά ο κοινωνικός και διακρατικός πόλεμος, δεν μοιάζουν να υπόσχονται έναν μελλοντικό κόσμο όπως τον περιγράφει ο Rifkin.

Παρ'όλα αυτά, οι εργασίες του Rifkin, συμβούλου της Ε.Ε, της Γερμανίας, της Κίνας και άλλων υπερδυνάμεων, σκιαγραφούν μια κοινωνία που δεν λειτουργεί με βάση το κέρδος, μια κοινωνία με ελάχιστη ως μηδενική εργασία, με ελάχιστο ως και μηδενικό κόστος για κάθε νέα παραγόμενη μονάδα προϊόντος. Μια κοινωνία που δεν έχει ανάγκη ούτε το Κράτος ούτε τις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Όπως ακριβώς και η νομπελίστρια Elinor Ostrom χρηματοδοτήθηκε από το Κράτος των ΗΠΑ για να μοντελοποιήσει την επιτυχημένη αυτοδιαχείριση των κοινών πόρων σε τοπικό επίπεδο (στην κατεύθυνση της μείωσης του κρατικού κόστους διοίκησης), έτσι και ο Rifkin τονίζει τις αρετές του συνεργασιακού, κοινοκτητικού χώρου που αναδύεται και δεν έχει ανάγκη την κρατική και ιδιωτική ιδιοκτησία, ώστε να προτείνει, όπως καμιά φορά ουσιαστικά το ομολογεί, μια ελάφρυνση του Κράτους από τις προνοιακές, κοστοβόρες (σε καιρό δομικής κρίσης του ιστορικού καπιταλισμού) λειτουργίες, μια επιδιόρθωση και μια οικονομική-αποδοτική συμπλήρωση του Κράτους και της Αγοράς. 

Εμείς, αντίθετα, μπορούμε να διαβάσουμε σε όλα αυτά τις νέες, απίστευτες δυνατότητες που γεννιούνται για μια πολυεθνική κοινότητα χωρίς κράτος και κεφάλαιο, χωρίς εκμεταλλευτή και εκμεταλλευόμενο, για μια έλλογη, τεχνολογική οργάνωση της απόλαυσης. Ο καπιταλισμός, προσπαθώντας να λύσει το τελευταίο πρόβλημά του, το ανθρώπινο, επινοεί την αρχιτεκτονική μιας κοινωνίας δίχως ανθρώπους, ή δίχως εργασία. Επινοεί, δηλαδή, τόσο τη Δυστοπία, όσο και την Ευτοπία.

Ένα Ερευνητικό Πρόγραμμα, θα ήταν η ταξινόμηση όλων αυτών των νέων τεχνολογιών, σύμφωνα με τα εξής δύο βασικά κριτήρια διακρισης α) σε τομείς παραγωγής (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής τομέας παραγωγής) και ανά κλάδο, λαμβάνοντας υπόψη και τις δομικές διασυνδέσεις των κλάδων μεταξύ τους β) σε παραγωγή μέσων παραγωγικής (που δίνει την παραγωγική δυναμική) και παραγωγή μέσων κατανάλωσης. Το ερευνητικό αυτό πρόγραμμα θα έπρεπε να λειτουργεί σαν ένα ανοιχτό σύστημα μοντελοποίησης-προσομοίωσης της οργάνωσης μιας κοινωνίας με τη μικρότερη δυνατή δαπάνη ενέργειας (ανθρώπινης και μη) και τις μέγιστες δυνατές καταναλωτικές δυνατότητες, ενώ θα μπορούσε να βελτιστοποιείται με την εισαγωγή νέων κριτηρίων.

Εκτός από την Παραγωγή, η κριτική στην Κρατικότητα και το σύγχρονο υποκείμενο μιας πραγματικά αντι- και μετα-καπιταλιστικής μετάβασης, θα ήταν άλλα δύο κρίσιμα ζητήματα που θα έπρεπε να τεθούν, ώστε να σχηματιστεί μια καλύτερη εικόνα. Και ακριβώς τα δύο τελευταία σημεία είναι τα αδύναμα σημεία, ή τα ιδεολογικά όρια, των Rifkin και Mason.

 bestimmung.blogspot.gr

Είμαστε όλοι υποκριτές

Με τα τρομοκρατικά χτυπήματα να πέφτουν βροχή στις ευρωπαϊκές πόλεις, είναι μια χρυσή ευκαιρία να αποκτήσουν όλοι οι Ευρωπαίοι μια κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα.

Κάθε φορά που έχουμε ένα χτύπημα σε ευρωπαϊκή πόλη, ορμάνε όλοι στα πληκτρολόγια για να γράψουν «Σήμερα είμαστε όλοι Γερμανοί», «Σήμερα είμαστε όλοι Γάλλοι», «Σήμερα είμαστε όλοι Βέλγοι» κλπ.

Εντάξει είναι πολύ υποκριτικό αυτό, όπως είναι υποκριτικό και το «Οι σκέψεις μου και οι ευχές μου είναι στις οικογένειες των θυμάτων» που γράφουν όλοι οι καθυστερημένοι στα social media, όταν συμβαίνει κάτι τρομακτικό στον πλανήτη, για να ασχοληθεί κάποιος μαζί τους.

Πάντως, το επόμενο διάστημα υπάρχουν πολλές εκλογές σε ευρωπαϊκές χώρες, οπότε οι ισλαμοταλιμπάν θα κάνουν πάρτι.

Θα έχουμε πολλά χτυπήματα τους επόμενους μήνες.

Αυτό δημιουργεί ένα πρόβλημα.

Αν υπάρξει χτύπημα την ίδια μέρα στο Παρίσι και στο Βερολίνο, τι θα γράψουμε εμείς στα social media;

«Σήμερα είμαστε όλοι Γάλλοι» ή «Σήμερα είμαστε όλοι Γερμανοί»;

Εντάξει, μπορούμε να γράψουμε πως «Σήμερα είμαστε όλοι Γαλλογερμανοί» αλλά, αν υπάρξει και τρίτο χτύπημα την ίδια μέρα στο Βέλγιο, τι θα γράψουμε;

Τι θα γράψουμε, αν γίνουν επιθέσεις σε δέκα-δεκαπέντε διαφορετικές χώρες την ίδια μέρα;

«Σήμερα είμαστε όλοι Γαλλογερμανοβελγοολλανδοδανοιταλοισπανοαυστροσουηδοφινλανδοπολωνοτσεχοιρλανδομαλτολιθουανοεσθονολουξεμβούργιοι»;

Δεν γίνεται αυτό.

Εκτός του ότι είναι αστείο, δεν θα χωράει στο Twitter.

Από την άλλη, είναι κουραστικό τη μια στιγμή να είσαι Γερμανός, την άλλη Γάλλος, την παράλλη Βέλγος και πάει λέγοντας.

Οι επιθέσεις σε ευρωπαϊκές πόλεις δίνουν στους Ευρωπαίους πολίτες να αποκτήσουν κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα και συνείδηση.

Μπορούμε, σε κάθε χτύπημα σε ευρωπαϊκή πόλη, να γράφουμε «Σήμερα είμαστε όλοι Ευρωπαίοι».

Με αυτό τον τρόπο, θα σφυρηλατηθεί η κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα και οι Ευρωπαίοι θα γίνουν μια γροθιά.

Βλέπουμε, λοιπόν, πως οι επιθέσεις σε ευρωπαϊκές πόλεις μπορούν να πετύχουν αυτό που δεν κατάφερε η Ευρωπαϊκή Ένωση επί δεκαετίες.

Είμαστε όλοι Ευρωπαίοι.

Βασικά, είμαστε όλοι υποκριτές.

Αυτό να γράφουμε λοιπόν.

 http://pitsirikos.net

Η Ελλάδα στη «νεκρά»

Το editorial του Δρόμου που κυκλοφορεί

Εν μέσω μεγάλων αναταράξεων σε Ευρώπη και νοτιοανατολική Μεσόγειο και με εντεινόμενη την τουρκική προκλητικότητα, ο πολιτικός βίος στο εσωτερικό θα ήταν μια απίστευτη φαρσοκωμωδία αν δεν είχε τραγικές συνέπειες για τον λαό και το μέλλον της χώρας.

Οι «παρέες» του Χίλτον, ήλθον και απήλθον, κάνοντας τα συνηθισμένα νούμερα και αφήνοντας πάλι όλα τα σοβαρά ζητήματα σε εκκρεμότητα. Ο Τσίπρας χαριτολογεί στο twitter για την Μπαρτσελόνα και ο Μητσοτάκης του απαντά, επίσης χαριτωμένα. Ο Μουζάλας διπλασιάζει τον μισθό σε συνεργάτες του, ενώ τα μπόνους και τα εφάπαξ σε διοικητές κρατικών και μνημονιακών οργανισμών πέφτουν βροχή. Ο Πολάκης τσακώνεται με τον Άδωνι και όλοι μαζί οι βουλευτές με τους συνεργάτες τους, απαλλάσσονται από φορολογικές επιβαρύνσεις. Η Γιάννα Αγγελοπούλου τα σπάει με τον ΣΥΡΙΖΑ, βάζοντας τέλος σε έναν μεγάλο έρωτα. Ο βουλευτής Κουκούτσης αποχωρεί από την Χ.Α. και ανεξαρτητοποιείται, χωρίς να γίνει μεγάλη φασαρία στο «κίνημα», και έτσι η Δημοκρατική Συμπαράταξη αναγορεύεται σε τρίτο κόμμα.

Τόσο «ωραία ατμόσφαιρα» είχε καιρό να ζήσει η πολιτική σκηνή…

Όλα αυτά ενώ εντείνεται η απόγνωση της κοινωνίας που δέχεται συνεχόμενα και παρατεταμένα πυρά εδώ και χρόνια. Αν και δεν έχει γίνει πόλεμος, η χώρα γεύεται πολλά από όσα θα έφερνε ένας πραγματικός πόλεμος, έχει βομβαρδιστεί χωρίς να φαίνεται στον ορίζοντα η ειρήνη. Μάλιστα, όλα δείχνουν ότι ετοιμάζεται ακόμα ένα κύμα επίθεσης και ίσως βρεθούμε εν μέσω πυρών τόσο από δυσμάς (ευρωκρατία, Τρόικα) όσο και από ανατολάς (Τουρκία).

Το 2017 φαίνεται να εξελίσσεται ως αποφασιστική χρονιά σε ολόκληρο τον κόσμο, στην Ευρώπη ιδιαίτερα και στην περιοχή μας. Χρονιά μεγάλων εξελίξεων, αναταράξεων, με κυρίαρχο το πολιτικό στοιχείο, τις πολιτικές συγκρούσεις, αναδιατάξεις και νέες συμμαχίες.

Επιστρέφοντας στα της χώρας, διαπιστώνουμε ότι πολιτική και στρατηγική απουσιάζουν πλήρως. Ο Τσίπρας επιλέγει τον Μερκελισμό με πινελιές κριτικής στον Σόιμπλε, ο Καμμένος θαυμάζει τον Τραμπ και ετοιμάζει εξοπλιστικές «παραγγελιές», ο Φίλης επενδύει σε μια πολιτική τύπου Τζ. Σόρος, ο Τσακαλώτος πίνει το «ποτήριον» της υπογραφής νέου μνημονίου εκφράζοντας δυσφορία, ο Μητσοτάκης απειλεί ότι θα ξεβραστεί όποιος θέλει συνεργασία με τον Τσίπρα και αξιοποιεί προς όφελός του τη συσπείρωση γύρω από τη Ν.Δ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ βέβαια έχει κρατικοποιηθεί πλήρως, δεν υπάρχει ως κόμμα και τώρα επιφανή στελέχη του το παίζουν σύμβουλοι της αστυνομίας για την αντιμετώπιση των διαδηλώσεων. Η Αριστερά συνολικά, αδυνατεί να δει που οδηγείται η χώρα, είναι εγκλωβισμένη στο πολιτικό παιχνίδι των ποσοστών και των εκλογικών τσαλιμιών, δεν βάζει κανένα εμπόδιο στο βούλιαγμα της χώρας.

Μπροστά σε αυτόν τον βάλτο, είναι αναγκαίο να γίνουν καθολικές υπερβάσεις και τομές. Τέτοιες που να δημιουργούν προοπτικές σε άλλη κατεύθυνση. Αυτή η ανάγκη βοά.

Πηγή: e-dromos.gr

Πηγή: http://anemosantistasis.blogspot.com

Π. Πουλιόπουλος: ΤΑ ΛΑΪΚΑ ΜΕΤΩΠΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

(Γραμμένο τον Ιούνη του 1937)

( "Λαϊκά Μέτωπα Ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος Η διχτατορία της 4ης Αυγούστου")

1. Νέα φάση της παρακμής του καπιταλισμού
Η επιδρομή του ιταλικού ιμπεριαλισμού στην Αιθιοπία το 1935, η γενική απεργία στη Γαλλία τον Ιούνη του 1936, ο εμφύλιος πόλεμος πού συνεχίζεται στην Ισπανία και οι γιγαντιαίοι εξοπλισμοί όλων των μεγάλων Δυνάμεων δείχνουνε καθαρά ότι περάσαμε σε ένα καινούργιο στάδιο γενικής παρακμής του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. ο κόσμος μπήκε σε μια νέα περίοδο πολέμων και επαναστάσεων.
Μέσα στη μεγάλη αυτή κρίση μία και μοναδική είναι η λύση πού μπορεί να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του προλεταριάτου και όλων γενικά των εργαζομένων μαζών του λάου: η κατάληψη της πολιτικής εξουσίας από την εργατική τάξη και η χρησιμοποίηση της εξουσίας αυτής για την εφαρμογή του σοσιαλισμού.

2. Πώς γενικά μπορεί να καταληφθεί η εξουσία
Η εργατική τάξη μπορεί να καταλάβει την πολιτική εξουσία μόνο άμα χρησιμοποιήσει τη μέθοδο της ανεξάρτητης ταξικής πάλης. Πρέπει δηλαδή, σε οποιαδήποτε φάση της σημερινής κρίσης, να αντιτάσσει την ασυμφιλίωτη αντίθεση της στην αστική τάξη και στο αστικό κράτος, με οποιαδήποτε μορφή κι αν παρουσιάζεται αυτό.
Ο όγκος των μη προλεταριακών μαζών του λαού μπορεί και πρέπει να κερδηθεί με το μέρος της εργατικής τάξης και του σοσιαλισμού. Αυτό όμως θα κατορθωθεί μόνο όταν η ίδια η εργατική τάξη αποδείξει ότι μπαίνει μπροστά, αποφασιστικός και ικανός ηγέτης στην ανεξάρτητη, επαναστατική πάλη των τάξεων κατά της κεφαλαιοκρατίας πού εξουθενώνει κι αυτές τις μάζες του πληθυσμού όπως και το προλεταριάτο.



3. Λαϊκό Μέτωπο ίσον συνεργασία των τάξεων


Μέσα στις γραμμές του εργατικού κινήματος το μεγαλύτερο εμπόδιο σε μια ανεξάρτητη ταξική πάλη είναι οι μέθοδες και η ιδεολογία της συνεργασίας των τάξεων. Η ιδεολογία αυτή ενσαρκώνεται πρώτα απ' όλα στα συνθήματα του λεγόμενου Λαϊκού Μετώπου. Ριχτήκανε για πρώτη φορά από την Κομμουνιστική Διεθνή και τα εθνικά της τμήματα. Τα συνθήματα αυτά βρήκανε τη θεωρητική τους έκφραση στις αποφάσεις του 7ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς το καλοκαίρι του 1935. Πολύ γρήγορα την πολιτική αυτή την ασπάστηκαν και την προπαγάνδισαν τα μεταρρυθμιστικά (σοσιαλδημοκρατικά) κόμματα, καθώς και πολλά φιλελεύθερα κόμματα σ' όλο τον κόσμο.
Τα συνθήματα του Λαϊκού Μετώπου είναι καινούργια στη μορφή, αλλά πολύ παλιά στην ουσία τους. Αντιπροσωπεύουν απλά και μόνο την κλασική πολιτική και τις μέθοδες της συνεργασίας των τάξεων και μάλιστα στην πιο γνήσια και ολοκάθαρη μορφή της : την κυβέρνηση συνασπισμού αστικών και εργατικών κομμάτων. Το Λαϊκό Μέτωπο, όπως και κάθε άλλη μορφή ταξικής συνεργασίας, είναι απάρνηση της ανεξάρτητης ταξικής πάλης των εργατών. Με το Λαϊκό Μέτωπο η εργατική τάξη εγκαταλείπει το δικό της πρόγραμμα, δηλαδή το πρόγραμμα της κατάληψης της εξουσίας και το πρόγραμμα του σοσιαλισμού, και δέχεται το πρόγραμμα της «δημοκρατικής» μπουρζουαζίας, δηλαδή το πρόγραμμα της υπεράσπισης του καθεστώτος. Ο Μπλούμ στη Γαλλία ρητά δήλωσε ότι το Λαϊκό Μέτωπο και η κυβέρνηση του σκοπό έχουνε να διατηρήσουνε τον καπιταλισμό.



4. Λαϊκό Μέτωπο και Ενιαίο Μέτωπο


Το Λαϊκό Μέτωπο δεν έχει καμιά σχέση με το Ενιαίο Μέτωπο.
Το Ενιαίο Μέτωπο είναι ένα από τα κυριότερα μέσα της προλεταριακής πάλης. Είναι μια συμφωνία για κοινή δράση πάνω σε ένα ορισμένο πεδίο, για ορισμένες κοινές επιδιώξεις, και αποκλείει απόλυτα κάθε θυσία προγράμματος και αρχών, αποκλείει κάθε λογής εγκατάλειψη της πολιτικής της εργατικής τάξης και του επαναστατικού της κόμματος. Το επαναστατικό κόμμα μέσα στο Ενιαίο Μέτωπο διατηρεί ακέραιο το πρόγραμμα της ανεξάρτητης ταξικής πάλης για την εργατική και εργατοαγροτική εξουσία και για το σοσιαλισμό.
Αντίθετα το Λαϊκό Μέτωπο είναι ένας συνασπισμός πολιτικός για σκοπούς γενικούς πού προϋποθέτει ότι το εργατικό κόμμα εγκατέλειψε τους ανεξάρτητους σκοπούς της εργατικής τάξης και την υπέταξε στους γενικούς σκοπούς της αστικής τάξης στο όνομα της (αστικής) δημοκρατίας. Στη σημερινή μάλιστα πράξη η εγκατάλειψη αυτή γίνεται, ιδίως από τα κόμματα της Κομμουνιστικής Διεθνούς, όχι μόνο ουσιαστικά. αλλά και τυπικά. Ο ιδεολογικός εκφυλισμός των κομμάτων αυτών έχει σήμερα προχωρήσει τόσο πολύ ώστε συζητούνε στη Γαλλία επίσημα τη συγχώνευση με το κλασικό κόμμα των σοσιαλπροδοτών, μέσα δηλαδή σε ένα ενιαίο κόμμα μεταρρυθμιστικό - «σοσιαλιστικό», όπου και το όνομα κομμουνισμός θα χανότανε ακόμα, αφού πρώτα χάθηκε πια η ουσία του μέσα στην πολιτική της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
Σε ριζική αντίθεση προς το Λαϊκό Μέτωπο της συνεργασίας των τάξεων, ο επαναστατικός μαρξισμός και οι κομμουνιστές - διεθνιστές αντιπαρατάσσουν το Ενιαίο Μέτωπο Πάλης πού μπορεί να αγκαλιάσει τις πιο πλατιές μάζες στην προοδευτική ανάπτυξη των αγώνων τους κατά του κεφαλαίου και της κεφαλαιοκρατικής εξουσίας.



5. Λαϊκό Μέτωπο Φασισμός και μεσαίες τάξεις


Η πολιτική του Λαϊκού Μετώπου δε μπορεί να δώσει καμιά αποτελεσματική άμυνα κατά του φασισμού, γιατί ο φασισμός αποδείχτηκε ότι είναι η πολιτική στην οποία ωθείται αναπότρεπτα ο παρακμασμένος καπιταλισμός στη σημερινή του φάση, αν το προλεταριάτο δεν τον ανατρέψει. Κάθε άλλη πολιτική, εκτός από την επαναστατική πολιτική για την ανατροπή ολόκληρου του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, όχι μόνο είναι ανίσχυρη μπροστά στο φασισμό, αλλά ίσα - ίσα κάνει βέβαιη τη νίκη του φασισμού.
Πραγματικά το Λαϊκό Μέτωπο είναι ανίκανο να κινητοποιήσει τις μεσαίες τάξεις κάτω από την ηγεσία της εργατικής τάξης που δίχως αυτή είναι αδύνατη η νίκη των εργαζομένων. Αφού το Λαϊκό Μέτωπο υποχρεώνει την εργατική τάξη να εγκαταλείψει το δικό της ανεξάρτητο πρόγραμμα και την ανεξάρτητη ταξική ηγεσία της, αφήνει τις μεσαίες τάξεις εύκολη λεία στην ασύστολη κοινωνική δημαγωγία των φασιστών κι’ έτσι επιτρέπει στο φασισμό να αποχτήσει μια μαζική βάση που του είναι απαραίτητη για ν’ ανέβει στην εξουσία.



6. Λαϊκό Μέτωπο και δημοκρατικές διεκδικήσεις


Στους καθημερινούς οικονομικούς και πολιτικούς αγώνες η πολιτική της ταξικής συνεργασίας του Λαϊκού Μετώπου είναι ένας δυνατός φραγμός στη μαχητική, δηλαδή τη μόνη αποτελεσματική, διεξαγωγή των αγώνων για τις μερικές, άμεσες διεκδικήσεις των εκμεταλλευομένων. Προσπαθεί να απαλύνει τους καθημερινούς αγώνες με συνθήματα «κοινωνικής ειρήνης» (τέτοιο είναι σήμερα και ρητά το σύνθημα των κομμάτων του Λαϊκού Μετώπου ατή Γαλλία, ιδίως των σταλινικών, αυτό είναι και το νέο πρόγραμμα πού διακήρυξε η νέα του κυβέρνηση Σωτάν). Το Λαϊκό Μέτωπο στηρίζεται ολοένα και πιο πολύ στις γραφειοκρατικές και «νόμιμες» μέθοδες του αστικού κράτους, παραπέμπει τους εργαζομένους στους αστικούς θεσμούς της κυβερνητικής διαιτησίας, της κρατικής υπαλληλίας, των αστικών δικαστηρίων κλπ. για να σταματήσει έτσι κάθε αγώνα για καθημερινές μερικές διεκδικήσεις ή για να τον κατευθύνει με τρόπον ώστε ο αγώνας αυτός να μην οξύνει και να μη βαθύνει , την ταξική συνειδητοποίηση των εργατών.
Από την πολιτική αυτή ριζικά διαφέρει επίσης η ταξική πάλη του προλεταριάτου, επικεφαλής και των άλλων εκμεταλλευομένων στρωμάτων του πληθυσμού, για τις δημοκρατικές διεκδικήσεις όσον καιρό διατηρείται το καπιταλιστικό σύστημα. Με την πάλη αυτή -που δε στηρίζεται καθόλου στην παραγνώριση του βασικού χαραχτήρα της αστικής δημοκρατίας σα σκεπασμένης και απατηλής διχτατορίας του κεφαλαίου πάνω στον εργατικό λαό- βοηθούμε τη συνειδητοποίηση των καθυστερημένων μαζών και καταχτούμε περισσότερες θέσεις για την οργάνωση τής ανατροπής της κεφαλαιοκρατικής εξουσίας. Τις θέσεις αυτές, ελευθερίες δημοκρατικές λόγου, συγκέντρωσης, συνδικάτων κλπ., μπορούνε να τις καταχτήσουν οι εργαζόμενοι με την ανεξάρτητή τους μόνο ταξική πάλη, ποτέ όμως με τη συμμαχία και τη θέληση των κομμάτων του κεφαλαίου, ακόμα και των πιο «δημοκρατικών», παρά ίσα- ίσα ενάντια στη θέληση τους.
Το Λαϊκό Μέτωπο δε συνδυάζει την πάλη για τις δημοκρατικές ελευθερίες με το σκοπό της σοσιαλιστικής δημοκρατίας των εργαζομένων, αλλά τις χρησιμοποιεί σα μέσο για να προσκολλήσει τις μάζες στην αστική δημοκρατία που την παριστάνει σαν πάνω από τάξεις. Έτσι δε σβήνει μονάχα το βασικό σκοπό της περιόδου από τη συνείδηση των μαζών, αλλά και τις εξαπατά ακόμα και σχετικά με τις σημερινές καταχτήσεις και τη σημερινή τους κατάσταση. Στη Γαλλία το Λαϊκό Μέτωπο εν ονόματι αυτής της τυπικής «λαϊκής δημοκρατίας» χειροτέρεψε ακόμα περισσότερο την οικονομική κατάσταση των εργαζομένων με την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος και το κύμα των υπερτιμήσεων πού εξαπέλυσε προς μέγα όφελος των επιχειρηματιών, αφού όμως πρώτα δημαγώγησε λιγάκι με τις περιβόητες «κοινωνικές μεταρρυθμίσεις» του. Η αστυνομία του σκότωσε το Μάη εργάτες στο Κλισύ που πήγανε να διαλύσουνε συγκεντρώσεις φασιστικές και οι σταλινικοί προχτές στην επαρχία καλούσανε τους εργάτες να θεωρούνε «δική τους» την αστυνομία της Δημοκρατίας, ως μόνους δε εχθρούς των τους εργοδότες, σα να μην είναι η αστυνομία της αστικής δημοκρατίας όργανο της κυρίαρχης τάξης των εργοδοτών!



7. Λαϊκό Μέτωπο ίσον αστική κυβέρνηση συνασπισμού


Ολοκληρωτικό μέρος της πολιτικής του Λαϊκού Μετώπου είναι η δημιουργία αστικών κυβερνήσεων συνασπισμού, οπού παρακάθηνται αστοί μαζί με εργατικούς ηγέτες, έχοντας πίσω τους τα Γενικά Επιτελεία και όλο το μηχανισμό του αστικού κράτους. Τέτοιες κυβερνήσεις γνωρίσαμε πολλές υστέρα από τον πόλεμο και το πρόβλημα του μινιστεριαλισμού, δηλαδή της υπουργοποίησης εργατικών ηγετών, έχει μέσα στο εργατικό κίνημα του κόσμου μια μακρόχρονη θεωρητική και ιστορική παράδοση. Τέτοιες κυβερνήσεις σε καμιά περίπτωση δε μπορούνε να εξυπηρετήσουνε τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των εργαζομένων γενικά.
Η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου είναι, όπως και κάθε άλλη κυβέρνηση συνασπισμού, μια μορφή αστικής κυβέρνησης, μια ιδιαίτερη εμφάνιση του αστικού κράτους. Κράτος και κυβέρνηση είναι η κεντρική εκτελεστική εξουσία της κυρίαρχης κοινωνικής τάξης. Μπαίνοντας σε μια καπιταλιστική κυβέρνηση, κάτω από οποιουσδήποτε όρους, τα εργατικά κόμματα γίνονται διαχειριστές της πολιτικής εξουσίας για λογαριασμό της κεφαλαιοκρατίας. Σαν τέτοια είναι δίχως άλλο αναγκασμένα να ενεργούνε με τρόπο πού να εμποδίζουνε, και στις κρίσιμες στιγμές να καταπνίγουνε, τον επαναστατικό αγώνα των εργατών για την κατάληψη της εξουσίας και για το σοσιαλισμό. Γιατί ένας τέτοιος αγώνας δε μπορεί να νοηθεί δίχως ασυμφιλίωτη πάλη ενάντια σε κάθε μορφή της καπιταλιστικής εξουσίας. Απ’ αυτή την ακαταγώνιστη εσωτερική λογική πηγάζει ο αντεπαναστατικός χαραχτήρας των κυβερνήσεων του Λαϊκού Μετώπου.



8. Λαϊκό Μέτωπο και πόλεμος


Δεν υπάρχει μεγαλύτερη πολιτική απάτη από το κήρυγμα πώς τάχα το Λαϊκό Μέτωπο σώζει την Ευρώπη από τον κίνδυνο του νέου πολέμου. Από την ίδια τους τη φύση τα Λαϊκά Μέτωπα και οι κυβερνήσεις τους σαν όργανα και διαχειριστές υπεύθυνοι της εξουσίας μιας κεφαλαιοκρατικής χώρας, λ.χ. σαν την ιμπεριαλιστική Γαλλία, δε μπορεί παρά να είναι προπαρασκευαστικά όργανα του νέου ιμπεριαλιστικού πολέμου, πού είναι κατά μαθηματική ανάγκη αναπότρεπτος, αν δεν ανατραπεί το καπιταλιστικό καθεστώς. Η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου στη Γαλλία, εκτελώντας πιστά τις εντολές του Γενικού Επιτελείου και έχοντας στα πολεμικά υπουργεία δοκιμασμένα όργανα του γαλλικού ιμπεριαλισμού (Νταλαντιέ και Σία), ξεπέρασε κάθε άλλη αστική κυβέρνηση της Γαλλίας στη λύσσα των πολεμικών εξοπλισμών.
Τα κόμματα του Λαϊκού Μετώπου, και προπάντων το σταλινικό, εξαπολύουνε μιαν αδιάντροπη εθνικιστική και σοβινιστική προπαγάνδα ετοιμάζοντας έτσι ψυχολογικά και ιδεολογικά τις μάζες για το νέο μακελειό. Με το πρόσχημα της «άμυνας των δημοκρατιών», του πολέμου για τη «συλλογική ασφάλεια» και της πάλης των «δημοκρατικών» ιμπεριαλιστικών Δυνάμεων ενάντια στις φασιστικές ιμπεριαλιστικές Δυνάμεις, δεν ετοιμάζουνε παρά τη γενίκευση του πολέμου, το τράβηγμα του προλεταριάτου στο πλευρό του ενός από τους εμπόλεμους συνασπισμούς. Δηλαδή ετοιμάζουν ανοιχτά σήμερα - από κοινού σταλινικοί και σοσιαλδημοκράτες - μια προδοσία του σοσιαλισμού ασύγκριτα πιο φοβερή και φρικαλέα σε ανθρώπινο αίμα από την προδοσία την ιστορική της 2ης Διεθνούς τον Αύγουστο του 1914.
Πρωτεργάτης της πολιτικής αυτής μαζί με τη διεθνή Σοσιαλδημοκρατία είναι η εθνικιστικά εκφυλισμένη σοβιετική γραφειοκρατία πού εγκαθίδρυσε ένα απολυταρχικό καθεστώς πάνω στο σοβιετικό προλεταριάτο και ξεκινάει από την ουτοπική ιδέα πως μπορεί να σωθεί το σοβιετικό κράτος της Οχτωβριανής Επανάστασης από τις ιμπεριαλιστικές επιδρομές μόνον άμα συμμαχήσει στρατιωτικά με το γαλλικό ιμπεριαλιστικό μπλοκ. Αυτή η γραφειοκρατία διέλυσε και την Κομμουνιστική Διεθνή σα διεθνή οργάνωση του επαναστατικού προλεταριάτου και την έκανε εξάρτημα της κοντόθωρης εθνικιστικής πολιτικής της ρωσικής διπλωματίας.
Μόνο μια επιτυχής οργάνωση νικηφόρων επαναστατικών αγώνων για την ανατροπή της εξουσίας των ιμπεριαλιστών καπιταλιστών στη Δύση, κάτω από τη διεύθυνση μιας αληθινά επαναστατικής διεθνικής οργάνωσης—της 4ης Διεθνούς—είναι σε θέση να σώσει την Ευρώπη από το νέο πολεμικό χάος οπού οδηγείται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, να αναπτερώσει το διεθνιστικό και επαναστατικό φρόνημα των Γερμανών και Ιταλών προλεταρίων πού ο λυσσασμένος εθνικισμός του σταλινισμού και των Λαϊκών Μετώπων ίσα - ίσα υποβοηθάει την καταδημαγώγησή τους από τον Χίτλερ και το Μουσολίνι. Μόνο μια τέτοια πολιτική μπορεί κάτω από τις σημερινές συγκεκριμένες συνθήκες να σώσει και την ΕΣΣΔ, ανοίγοντας και στο εσωτερικό της μια νέα περίοδο αναγέννησης του πρώτου επαναστατικού και διεθνιστικού ενθουσιασμού των ετών 1917—1920 και απαλλαγής της χώρας από τον πολύποδα της γραφειοκρατικής απολυταρχίας.
Αντίθετα, η πολιτική του Λαϊκού Μετώπου, φραγμός στην ευρωπαϊκή επανάσταση, αφαιρεί ίσα - ίσα τον πιο πολύτιμο και το μοναδικό σίγουρο σύμμαχο της ΕΣΣΔ, ένα ισχυρό, διεθνιστικά αλληλέγγυο και επαναστατικά διαπαιδαγωγημένο διεθνές προλεταριάτο πού είναι εγγύηση για τις καταχτήσεις της Οχτωβριανής Επανάστασης και ασύγκριτα πιο δυνατός σύμμαχος από κάθε στρατιωτική συμμαχία με καπιταλιστικές Δυνάμεις, συμμαχία με αμφίβολη σταθερότητα στις κρίσιμες στιγμές, καθώς η πείρα έχει αποδείξει.



9. Το Λαϊκό Μέτωπο είναι το βασικότερο ζήτημα τώρα


Για κάθε προλετάριο, για κάθε κομμουνιστή - διεθνιστή και για το νέο επαναστατικό κόμμα πού δημιουργούμε, σε όλο τον κόσμο και ειδικά στην Ελλάδα, το ζήτημα του Λαϊκού Μετώπου σήμερα ξεπερνάει σε σπουδαιότητα όλα τα άλλα ζητήματα του εργατικού κινήματος. Είναι το βασικό πρόβλημα του επαναστατικού κινήματος γενικά, γιατί κάθε άλλο πρόβλημα λύνεται σήμερα με κριτήριο τη θέση πού θα πάρουμε απέναντι στο Λαϊκό Μέτωπο. Είτε για την πάλη ενάντια στον πόλεμο πρόκειται, είτε για την πάλη ενάντια στη βασιλική διχτατορία και ενάντια στο φασισμό πρόκειται, είτε για οποιαδήποτε άλλη σπουδαία σφαίρα της πολιτικής δράσης, η στάση μας θα εξαρτηθεί από τη θέση πού παίρνουμε απέναντι στο Λαϊκού Μέτωπο. Φτάνει μόνο να προσέξουμε ότι πρωταγωνιστές της πολιτικής του Λαϊκού Μετώπου έχουνε γίνει σήμερα τα Σοσιαλιστικά και Κομμουνιστικά (σταλινικά) κόμματα της Ισπανίας, μιας χώρας πού βρίσκεται στον εμφύλιο πόλεμο, και της Γαλλίας, μιας χώρας πού βρίσκεται στα πρόθυρα μιας αποφασιστικής κοινωνικής και πολιτικής κρίσης, και όπου το πρόβλημα της εξουσίας μπαίνει για το προλεταριάτο με τον πιο άμεσο και επιτακτικό τρόπο. Απέναντι στο Λαϊκό Μέτωπο πρέπει κάθε συνειδητός προλετάριος, κάθε κομμουνιστής, να πάρει μια καθαρή, ανενδοίαστη θέση, δίχως διφορούμενα.



10. Η ιστορική πείρα


Και τα διδάγματα της ιστορικής πείρας αποδείχνουνε με τον ίδιο αναμφίβολο τρόπο, όπως και τα διδάγματα της μαρξιστικής θεωρίας, πόσο χρεοκοπημένη και πόσο αντεπαναστατική είναι η πολιτική της συνεργασίας των τάξεων και η κυβέρνηση συνασπισμού είτε το όνομα του Λαϊκού Μετώπου φέρνει, είτε οποιοδήποτε άλλο. Όλη η ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος απέδειξε περίτρανα ότι η πολιτική αυτή παντού κατέληξε στην ήττα και στον όλεθρο για την εργατική τάξη, στο θρίαμβο της κεφαλαιοκρατικής αντίδρασης. Αυτή η πολιτική της συνεργασίας των τάξεων οδήγησε καθώς όλοι το ξέρουνε στη συνθηκολόγηση των εργατικών κομμάτων μπροστά στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο το 1914. Κυβερνήσεις συνασπισμού παρόμοιες σχηματίσανε τα εργατικά κόμματα στη Γερμανία μετά τον πόλεμο (1918 και 1923). Και τις δυο φορές οδήγησε στην ήττα των δυο γερμανικών επαναστάσεων και τότε είδαμε τη σοσιαλδημοκρατική διαχείριση της καπιταλιστικής εξουσίας να φτάνει ως τις τελευταίες λογικές συνέπειές της στη θανατική εκτέλεση των επαναστατών ηγετών του γερμανικού προλεταριάτου, του Λήμπκνεχτ και της Ρόζας Λούξεμπουργκ. Όμοια με τη σημερινή λαϊκομετωπική πολιτική ήτανε και η πολιτική της Κομμουνιστικής Διεθνούς στη Κίνα, γιατί υπέταξε τους Κινέζους εργάτες και χωρικούς στον Τσαγκ Καϊ-Σέκ και στο αστικό κόμμα του Κουομιντάγκ. Αυτή η πολιτική όλοι ξέρουν ότι οδήγησε το 1927 στην ήττα της κινεζικής επανάστασης και στις ομαδικές εκτελέσεις των επαναστατών Κινέζων εργατών από τον ίδιο το σύμμαχο του σταλινισμού Τσάγκ Κάϊ-Σέκ. Η πολιτική της ταξικής συνεργασίας των γερμανών σοσιαλδημοκρατών μοιράζεται μαζί με την ψευτοαριστερή αιρετικότητα τότε του γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος την πολιτική ευθύνη για τη νίκη του Χίτλερ το 1933.



11. Η Ρωσική πείρα του 1917


Κλασικό παράδειγμα κυβέρνησης Λαϊκού Μετώπου ήταν η προσωρινή Κυβέρνηση Κερένσκι στη Ρωσία το 1917. Σ’ αυτήν έπαιρναν μέρος κόμματα που αντιπροσώπευαν εργάτες και χωρικούς (Μενσεβίκοι-Σοσιαλεπαναστάτες), είχε εξαιρεθεί μόνο το επαναστατικό προλεταριακό κόμμα, το Κόμμα των Μπολσεβίκων. Αν η ρωσική Οχτωβριανή Επανάσταση νίκησε, αυτό οφείλεται μόνο στην ανεξάρτητη πολιτική των Μπολσεβίκων απέναντι στην κυβέρνηση συνασπισμού, που σα διαχειριστής της αστικής εξουσίας δε μπορούσε να εξυπηρετεί τα συμφέροντα του προλεταριάτου, αλλά ίσα-ίσα το έπνιξε στο αίμα τον Ιούνη και κατεδίωξε τους αρχηγούς του. Μιας ταυτόσημης κυβέρνησης σήμερα είναι κύρια στηρίγματα και πρωτεργάτες οι σταλινικοί στη Γαλλία και στην Ισπανία, στο όνομα του…μπολσεβικισμού. Το Κόμμα των Μπολσεβίκων ήρθε σε επαναστατική τελικά σύγκρουση με την ιμπεριαλιστική αυτή κυβέρνηση που συνέχιζε τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Οι εργάτες της Ρωσίας το Νοέμβρη του 1917 κατέλαβαν την εξουσία, ανατρέποντας την Προσωρινή Κυβέρνηση του Κερένσκι.



12. Το Λαϊκό Μέτωπο στη Γαλλία


Η συνεργασία των τάξεων και η κυβέρνηση συνασπισμού φορέσανε καινούργια φορέματα και δώσανε κιόλας εξετάσεις -η ίδια η ιστορία τις υπέβαλε σε μια δοκιμασία αποφασιστική. Στη Γαλλία το Λαϊκό Μέτωπο διαμέσου του Σοσιαλιστικού και του Κομμουνιστικού Κόμματος συνέδεσε τους εργάτες με το Ριζοσπαστικό-Σοσιαλιστικό Κόμμα και διαμέσου του Ριζοσπαστικού - Σοσιαλιστικού Κόμματος τους έδεσε στο άρμα του γαλλικού ιμπεριαλισμού. Η Γαλλία είναι σήμερα στο κέντρο μιας αναπτυσσόμενης επαναστατικής κρίσης. Η πολιτική του Λαϊκού Μετώπου εμπόδισε τους Γάλλους εργάτες να σταθεροποιήσουνε την ανεξάρτητη ταξική τους δύναμη. Επέτρεψε στους φασίστες να συνεχίσουν ανεμπόδιστοι τη δράση τους για τη συγκέντρωση όπλων και για τη διάδοση των ιδεών τους μέσα στις μεσαίες τάξεις. Μέσα σε αυτή την πορεία η εκλογική αποτυχία του Ντοριό στην περιφέρεια Σαίν-Ντενί είναι επεισόδιο που φανερώνει την ενστικτώδη αντίσταση των εργατών στον κίνδυνο. Ο φασισμός πουθενά δεν ανέβηκε στην εξουσία με τα ψηφοδέλτια.
Ο Μπλούμ δέχτηκε την ηγεσία στην κυβέρνηση τη λαϊκομετωπική του αστικού συνασπισμού και έτσι έγινε ο κυριότερος εκτελεστής των εντολών του γαλλικού ιμπεριαλισμού. Η ακαταγώνιστη λογική της θέσης του, που τη στηρίζουνε μαζί Σοσιαλιστικό και Κομμουνιστικό Κόμμα, έριξε άπλετο φως στον αληθινό ρόλο της κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου. Όχι μόνο στο αιματοβαμμένο Κλισύ αλλά και παντού η κυβέρνηση στέλνει το στρατό και την αστυνομία για να χτυπήσουνε τους απεργούς εργάτες. Κλείνει εργατικές εφημερίδες («"Εργατικό Αγώνα» κλπ.). Εισηγείται νόμους για υποχρεωτική διαιτησία, απαγορεύει στους εργάτες εθελοντές να περάσουνε στην Ισπανία για να βοηθήσουνε τους Ισπανούς αδελφούς τους. Καταπνίγει με τη βία τις εξεγέρσεις των καταπιεζομένων υποδούλων του γαλλικού ιμπεριαλισμού στη Συρία. Υποβάλλει σε βασανιστήρια τους επαναστάτες στη Γαλλική Ινδοκίνα. Κρατεί για διοικητή στο Γαλλικό Μαρόκο τον επιφανέστερο απ' όλους τους λυσσασμένους αντιδραστικούς στρατιωτικούς της Γαλλίας. Αναλαβαίνει να εκτελέσει το μεγαλύτερο πρόγραμμα πολεμικών εξοπλισμών πού γνώρισε ως τώρα ο γαλλικός ιμπεριαλισμός. Σε όλα τα μέτωπα προετοιμάζει πυρετωδώς τον παγκόσμιο πόλεμο για τα συμφέροντα του ιμπεριαλισμού αυτού. Η γενική αδυναμία και διστακτικότητα της κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου στη Γαλλία βρέθηκε, καθώς είδαμε, σε μια κατάφωρη αντίθεση προς την αποφασιστικότητα με την οποία τον περασμένο Γενάρη απείλησε άμεσα πόλεμο κατά της Γερμανίας, μόλις είδε ν' απειλείται το Γαλλικό Μαρόκο, η σημαντικότερη ίσως αποικία του γαλλικού ιμπεριαλισμού.
Αφού απέδειξε έμπρακτα την αδυναμία του να δώσει οποιαδήποτε πραγματική καλυτέρευση στη ζωή των εργατών και χρεοκόπησε στην οικονομική και δημοσιονομική του πολιτική, ο Μπλούμ έπεσε κάτω από χτυπήματα των ίδιων αστών «συμμάχων» του, των ριζοσπαστοσοσιαλιστών της Γερουσίας. Η νέα κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου ακόμα καθαρότερα, ακόμα και στη σύνθεση της, δείχνει ότι είναι εχθρική προς την εργατική τάξη. (Ο νέος υπουργός Σαρρώ: «Αι οικονομικαί και δημοσιονομικαί δυσχέρειαι χειροτέρευσαν εκτάκτως, αν δεν εγεννήθησαν από τάς ταραχάς και την αταξίαν εις τον κόσμον της εργασίας. Μόνον η ηυξημένη απόδοσις της εθνικής παραγωγικής δράσεως έπρεπε να πλήρωση την δυνατότητα κοινωνικών μεταρρυθμίσεων». Τα έξοδα της κρίσης που κλονίζει το γαλλικό καπιταλισμό σήμερα, όπως ο Μπλούμ, έτσι κι ο Σωτάν θα καλέσει τις εργαζόμενες μάζες να τα πληρώσουνε με μια νέα υποτίμηση του φράγκου, νέους φόρους και υπερτιμήσεις των κερδοσκόπων. Πίσω από τον Σωτάν η μπουρζουαζία ετοιμάζει είτε τον εθνικό της συνασπισμό, είτε, αν αυτός σταθεί ανίκανος να δαμάσει την εξέγερση της εργατικής τάξης, μια στρατιωτική η φασιστική διχτατορία. Αλλά η βαθύτερη έννοια του Λαϊκού Μετώπου στη Γαλλία σήμερα, είναι ότι στην πραγματικότητα αποτελεί το θετικό όργανο προετοιμασίας για το νέο ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Το Λαϊκό Μέτωπο θέτει —και μάλιστα όχι μόνο στη Γαλλία, αλλά και σε όλες τις αστικές δημοκρατίες— τις βάσεις για ένα «Εθνικό Μέτωπο», για την εθνική ενότητα. Δηλαδή την ενότητα όλων των τάξεων κάτω από την αστική κυβέρνηση για την υποστήριξη του ιμπεριαλιστικού πολέμου. Αυτό φάνηκε με απόλυτη καθαρότητα τότε πού ο αρχηγός του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος Τορέζ ζήτησε ν' αντικατασταθεί το Λαϊκό Μέτωπο από ένα «Γαλλικό Μέτωπο». Εξ αλλού τα ολότελα σωβινιστικά κηρύγματα τόσο του Σοσιαλιστικού όσο και του Κομμουνιστικού Κόμματος στη Γαλλία για την «ενότητα» όλου του γαλλικού έθνους εναντίον των απειλών της Γερμανίας δείχνουνε γιατί πρώτη η Κομμουνιστική Διεθνής έριξε το σύνθημα του Λαϊκού Μετώπου. Η σοβιετική διπλωματία, πού έχει ολότελα καθυποτάξει την Κομμουνιστική Διεθνή, ζητάει συμμάχους για τον ερχόμενο πόλεμο και γι' αυτό δίνει στις αστικές δημοκρατίες εγγύηση ότι δε θα γίνει στις χώρες τους επανάσταση. Αυτήν ακριβώς την εγγύηση τους δίνει με την αντεπαναστατική πολιτική των Λαϊκών Μετώπων, αν οι Δυνάμεις αυτές δεχτούνε μια στρατιωτική συμμαχία με την ΕΣΣΔ ή κρατήσουν ουδετερότητα στο νέο πόλεμο.



13. Το Λαϊκό Μέτωπο στην Ισπανία


Στην Ισπανία το Λαϊκό Μέτωπο και η πολιτική του στάθηκαν εξίσου καταστρεπτικά όσο και στη Γαλλία. Με το εκλογικό σύμφωνο του 1935 οι Ισπανοί εργάτες σπρώχτηκαν μακριά από τον επαναστατικό δρόμο. Η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου, πού πήρε την εξουσία το Φλεβάρη του 1936, βρέθηκε, μπροστά σε μια τεράστια κοινωνική κρίση, ανίκανη να πάρει οποιαδήποτε μέτρα για τα συμφέροντα των εργαζομένων. Απεναντίας, μόλο πού την υποστήριξαν όλα τα υπάρχοντα εργατικά κόμματα, βρέθηκε αναγκασμένη ευθύς από την αρχή να στείλει την αστυνομία εναντίον των χωρικών που είχανε καταλάβει μόνοι τους τα μεγάλα αγροκτήματα, εναντίον απεργών εργατών, να λογοκρίνει εργατικές εφημερίδες, να αντιταχτεί σε κάθε προσπάθεια για τον εξοπλισμό των εργατών και χωρικών.
Στο αναμεταξύ, η αντίδραση ετοίμαζε τις δυνάμεις της και, ανεμπόδιστη από την κυβέρνηση, κατάστρωνε τα αντεπαναστατικά της σχέδια. Όταν η αντίδραση σήκωσε τη σημαία της αντεπανάστασης τον Ιούλη, η πρώτη ενέργεια της κυβέρνησης ήτανε να επιδιώξει ένα συμβιβασμό μαζί της. Μόνο η απειλή των μαζών στους δρόμους εμπόδισε την κυβέρνηση να συνθηκολογήσει και την ανάγκασε να καλέσει το λαό στα όπλα. Η μεγαλειώδης αντίσταση των εργατών και των χωρικών, σε όλα τα στάδια της πάλης, εμποδίστηκε ακόμα και από στρατιωτική άποψη, αλλά πρώτα απ’ όλα από πολιτική άποψη, από την κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου.
Η ισπανική κρίση δε μπορεί να λυθεί για το συμφέρον των εργαζομένων μαζών παρά μόνο όταν την εξουσία την πάρουνε στα χέρια τους οι ανεξάρτητες επιτροπές και τα συμβούλια των εργατών και χωρικών, και προχωρήσουν στον ανεξάρτητο δρόμο τους προς το σοσιαλισμό. Η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου είναι μια αστική κυβέρνηση συνασπισμού. Η είσοδος σοσιαλιστών, κομμουνιστών και αναρχικών ακόμη στην κυβέρνηση παραμέρισε στο κρισιμότερο σημείο της πάλης το καθήκον αυτό της δημιουργίας μιας επαναστατικής δύναμης μέσα στην Ισπανία. Το ίδιο και στην Καταλωνία, όπου η επαναστατική κατάσταση ήτανε πιο προχωρημένη, η είσοδος πέρσι το φθινόπωρο όλων των εργατικών οργανώσεων στην αστική κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου στάθηκε φραγμός στην επαναστατική πρόοδο των εργατών κ’ έκανε αδύνατη μια επιτυχή άμυνα κατά της αντεπανάστασης. Ακόμη και αυτό το ΠΟΥΜ(*), μόλο πού σωστά με τις διακηρύξεις του αντέτασσε στο σύνθημα του Καμπαλλέρο «Δημοκρατία η Φασισμός» το σωστό σύνθημα «Καπιταλισμός η Σοσιαλισμός», ωστόσο στην πράξη αρνήθηκε τα συνθήματα του πέρσι και μπήκε κι αυτό στην κυβέρνηση του Κομπάνυς εμποδίζοντας έτσι την πρόοδο της καταλωνικής επανάστασης.
Η κυριότερη ευθύνη για την ολέθρια πολιτική του Λαϊκού Μετώπου στην Ισπανία πέφτει στη γραφειοκρατία της ΕΣΣΔ. Πρώτο, γιατί αυτή ελέγχει και διευθύνει τον πρωτεργάτη αυτής της πολιτικής, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ισπανίας. Δεύτερο, γιατί υπέρ της πολιτικής αυτής έριξε όλο το βάρος της η σοβιετική κυβέρνηση. Για να βάλει ένα φραγμό στην ανάπτυξη της προλεταριακής επανάστασης έφτασε σε σημείο να απαιτήσει να διώξουν από την Καταλωνική κυβέρνηση πέρσι το ΠΟΥΜ και να το πνίξουνε στο αίμα, δίνοντας γι’ αντάλλαγμα την υλική βοήθεια της ΕΣΣΔ.



14. Η κρίση εντείνεται


Η πολιτική του Λαϊκού Μετώπου μπαίνει σήμερα σε μια εξαιρετικά κρίσιμη φάση τόσο στην Ισπανία όσο και στη Γαλλία. Αρχίζει να λογαριάζεται σοβαρά με το κίνημα των εργατικών μαζών πού αυτόματα ξεσηκώνεται και απειλεί να περάσει πάνω από τα κεφάλια των αντεπαναστατών ηγετών και των αστών συμμάχων τους. Γι’ αυτό παίρνει μέτρα αιματηρά εναντίον του κινήματος αυτού, ενώ εσωτερικά το Λαϊκό Μέτωπο περνάει μια κρίση αποσυνθετική παραχωρώντας τις .αποφασιστικές θέσεις της κυβέρνησης σε όλο και πιο δεξιά και πιο αντιδραστικά στοιχεία του συνασπισμού.
Κάτω από την πίεση των κυβερνήσεων Παρισιού και Λονδίνου και της σοβιετικής διπλωματίας, ο Καμπαλλέρο, που εκπροσωπούσε εργατικά σωματεία μέσα στην κυβέρνηση, πέφτει γιατί δε μπόρεσε με αρκετή αποφασιστικότητα να δαμάσει το κίνημα των ένοπλων εργατών και να τους αφοπλίσει υποτάσσοντας τους στη διχτατορική εξουσία του αστικού συνασπισμού και των αξιωματικών. Τη νέα λαϊκομετωπική κυβέρνηση, δίχως τον Καμπαλλέρο, την υποδέχονται διαδηλώσεις διαμαρτυρίας των εργατών. Η απόπειρα για τον αφοπλισμό των Καταλανών εργατών σκοντάφτει στην αποφασιστική τους αντίσταση. Η κυβέρνηση της Βαλένθιας εξαπολύει τη στρατιωτική τρομοκρατία με δικούς της στρατηγούς και στρατό στην Καταλωνία, διαλύει το ΠΟΥΜ και συλλαμβάνει ως «προδότες» τα στελέχη του. Στο τέλος, μπροστά στην αντίσταση των συνδικαλισμένων εργατών, πού πειραματίστηκαν από πέρσι και δε δέχονται πια να ξαναπαίξουνε το παιχνίδι της κυβέρνησης συνασπισμού, ο Κομπάνυς με τη βοήθεια των σταλινικών και της Βαλένθιας κηρύττει ουσιαστική διχτατορία. Άλλα τα μέτωπα φρουρούνται από τους ένοπλους εργάτες πού δε θα δεχτούν να πνιγεί εύκολα το επαναστατικό τους κίνημα.
Το ίδιο και στη Γαλλία. Νέο κύμα απεργιακών κινητοποιήσεων και καταλήψεων πρέπει να περιμένουμε ενάντια στα μέτρα πού αναπόφευκτα θα πάρει ο Σωτάν για να ρίξει στους ώμους των εργατών τα βάρη της δημοσιονομικής κρίσης. Προβλέποντας ακριβώς την απειλή αύτη η γαλλική μπουρζουαζία με τους ριζοσπάστες λακέδες της στη Γερουσία προετοιμάσανε με την ανατροπή του Μπλούμ το έδαφος για μια ισχυρή κυβέρνηση πού θα πατάξει την «αναρχία». Οι εργάτες δε θα μπορούνε να ικανοποιηθούνε πια με τις υποσχέσεις των ηγετών του Λαϊκού Μετώπου πού θα έχουνε τόσο κατάφωρα διαψευστεί. Το αναπτυσσόμενο τόσο γοργά ενιαίο επαναστατικό μέτωπο ανάμεσα στο Εργατικό Διεθνιστικό Κόμμα της Γαλλίας και την επαναστατική αριστερά των Σοσιαλιστικών Νεολαιών και αναρχοσυνδικαλιστικών οργανώσεων έχει σήμερα όλες τις ευνοϊκές προϋποθέσεις για να κερδίσει με το μέρος του τις απογοητευμένες από το Λαϊκό Μέτωπο μάζες προτού αυτές πέσουνε λεία της φασιστικής δημαγωγίας. Μέσα στα επικείμενα αποφασιστικά γεγονότα της Γαλλίας και της Ισπανίας θα στερεωθούνε στη συνείδηση πλατιών εργατικών μαζών τα πρώτα μεγάλα κόμματα της Νέας Επαναστατικής Διεθνούς.



15. Το Λαϊκό Μέτωπο στην Ελλάδα


Στην Ελλάδα η πολιτική του Λαϊκού Μετώπου, προετοιμασμένη ιδεολογικά με τις αποφάσεις της Ολομέλειας της Κ.Ε. του ΚΚΕ του Γενάρη του 1934, είχε για πρώτο κύριο αποτέλεσμα την οριστική διάλυση του παλιού ΚΚΕ σε μια άμορφη μάζα από συγχυσμένους φίλους της ΕΣΣΔ και προλετάριους κάτω από τη διεύθυνση μιας υπαλληλικής γραφειοκρατίας και ανεύθυνων μικροαστών δημοκρατών, εντελώς ξένων προς τους ιστορικούς σκοπούς του εργατικού κινήματος.
Επειδή στη χώρα δεν υπήρχαν άξια λόγου μικροαστικά δημοκρατικά κόμματα, τα δημιουργήσανε με τη φαντασία τους, βάζοντας επικεφαλής ενός ανύπαρχτου ουσιαστικά «Λαϊκού Μετώπου» κοινούς πολιτικούς αγύρτες τύπου Ι. Σοφιανόπουλου. Έτσι το ΚΚΕ, παρουσιαζόμενο το ίδιο τεχνητά με τη μορφή του Λαϊκού Μετώπου, έδωσε την εμπιστοσύνη του μέσα στη Βουλή στο μεγάλο αντιδραστικό κόμμα της φιλελεύθερης κεφαλαιοκρατίας που κάτω από την κυβέρνηση του η εργατική τάξη και οι χωρικοί γνωρίσανε τη μεγαλύτερη καταπίεση και εκμετάλλευση. Μέσον αυτού στήριξε στην κυβέρνηση το στρατηγό Μεταξά, επιτρέποντας έτσι σ' αυτόν να προετοιμάσει άνετα τη σημερινή διχτατορία. Συμμαχώντας με το Φιλελεύθερο κόμμα στα 1935 και αποκρούοντας το Ενιαίο Εργατοαγροτικό Μέτωπο κατά της Παλινόρθωσης, το ΚΚΕ βοήθησε τους Βενιζελικούς να εξαπατήσουνε τις αντιμοναρχικές μάζες και να ετοιμάσουν έτσι άνετα από το 1935 (Μάης) κιόλας το συμβιβασμό τους με τον έκπτωτο βασιλιά και να τον παλινορθώσουν. Όταν αυτός παλινορθώθηκε, το Λαϊκό Μέτωπο (ΚΚΕ), σκορπίζοντας στις μάζες την καταστροφική αυταπάτη ότι ανοίγεται νέα περίοδος φιλελεύθερων ειδυλλίων, πήγε και προσκύνησε επίσημα το Παλάτι. Όταν τέλος η μεγάλη κινητοποίηση της Θεσσαλονίκης και το κύμα του πανελλαδικού απεργιακού κινήματος, πού το βοηθούσαν ομόθυμα οι μικροαστοί και φτωχοί, χωρικοί, έδειξε το Μάη του 1936 ότι οι εργαζόμενες μάζες της χώρας ήταν έτοιμες με τη δική τους δύναμη να ματαιώσουνε τα σχέδια της βασιλικής διχτατορίας του Μεταξά, το Λαϊκό Μέτωπο συμμαχικά με τους. βουλευτές του Βενιζελικού κόμματος αναχαίτισαν το κίνημα των εργατών κι έτσι έδωσαν στον υποψήφιο διχτάτορα μια εύκολη νίκη την ίδια στιγμή πού η θέση του είχε αδυνατίσει στον πιο μεγάλο βαθμό και είχε κλονιστεί από τα χτυπήματα των μαζών. Η νίκη εκείνη στάθηκε αποφασιστική για την εγκαθίδρυση της σημερινής βασιλικής διχτατορίας του κεφαλαίου.
Σήμερα το ΚΚΕ - Λαϊκό Μέτωπο αποκρούει, με λύσσα μάλιστα, τις προτάσεις της Ενιαίας Οργάνωσης Κομμουνιστών Διεθνιστών της Ελλάδας για τη συγκρότηση ενός Ενιαίου Μετώπου κατά της Διχτατορίας και προσανατολίζει όλη την πολιτική του σε μια συμμαχία με απότακτους πλαστηρικούς αξιωματικούς («αντιφασίστες») και με τα αστικά κόμματα. Είναι γνωστό ότι οι μεν πρώτοι στο όνομα της Δημοκρατίας έκαναν το διχτατορικό πραξικόπημα του Μάρτη του 1935, τα δε δεύτερα, αφού έστρωσαν το δρόμο στην Παλινόρθωση και στη διχτατορία, τώρα απευθύνονται όλα μαζί στο Παλάτι και ζητούνε την αποκατάσταση τους στην εξουσία, δίνοντας γι’ αντάλλαγμα την υποχρέωση τους ,να συνεχίσουν ακόμα πιο σκληρά την καταστολή του εργατικού κινήματος και να μονιμοποιήσουν ακόμα και με συνταγματική διάταξη μέγα μέρος από την τωρινή διχτατορική εξουσία του θρόνου.
Την πολιτική αυτή του ελληνικού Λαϊκού Μετώπου (ΚΚΕ) συμπληρώνει ο αδιάντροπος εθνικισμός με τον όποιο το κόμμα αυτό ζητεί να μπολιάσει τους εργάτες. Αυτός είναι συνέπεια της γενικής πολιτικής της σοβιετικής διπλωματίας: μια Ελλάδα «ισχυρή» στο πλευρό του Γαλλοσοβιετικού Συμφώνου για το νέο πόλεμο. Από δω και οι εξωφρενικές πατριωτικές εξάρσεις πού πολλές φορές παίρνουν ολότελα κωμικό χαραχτήρα και προχτές ακόμα οδήγησαν το ΚΚΕ στο αίσχος να συμμετάσχει μέσω των φοιτητικών του οργανώσεων στις εθνικές γιορτές και πανεπιστημιακές επιδείξεις και λαμπαδηφορίες που διοργάνωσε ο Μεταξάς.
Μια καθαρή υποχώρηση στην ιδεολογία και στη μέθοδο του Λαϊκού Μετώπου παρουσιάζει σήμερα στην Ελλάδα και το Αρχειομαρξιστικό Κόμμα. Μόλο πού στις διακηρύξεις του ως τώρα φαινότανε πώς είναι για μια ανεξάρτητη ταξική πολιτική του προλεταριάτου, για το Ενιαίο Μέτωπο και κατά της ταξικής συνεργασίας, ωστόσο στην πράξη απέκρουσε το ενιαίο μέτωπο πού του πρότεινε η Ε.Ο.Κ.Δ.Ε.( Ενιαία Οργάνωση Κομμουνιστών Διεθνιστών Ελλάδας) και τώρα, από τα όργανό του αρχίζει καθαρά να μιλάει για μια συμμαχία με όλα και τα αστικά κόμματα ενάντια στη Διχτατορία. Έτσι αποδεικνύεται και ο βαθύς καιροσκοπικός χαραχτήρας του κόμματος αυτού όπως τον διαπίστωσε εξαρχής η Ενωτική Συνδιάσκεψη της Ε.Ο.Κ.Δ.Ε.



16. Για τι αγωνιζόμαστε


Μπροστά στην παγκόσμια κρίση, στη νέα αυτή περίοδο πολέμων και επαναστάσεων, όπου κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται να κριθεί για καιρό η τύχη της ανθρωπότητας, οι κομμουνιστές - διεθνιστές του κόσμου και μαζί τους οι κομμουνιστές - διεθνιστές της Ελλάδας, κάτω από τη σημαία της 4ης Διεθνούς, διακηρύττουνε την ασυμφιλίωτη αντίθεσή τους προς όλες τις μορφές συνεργασίας των τάξεων και κυβέρνησης συνασπισμού, και άρα την ασυμφιλίωτη τους αντίθεση στην πολιτική και στις μέθοδες του Λαϊκού Μετώπου. Αντιτάσσουνε την πολιτική του Ενιαίου Εργατικού Μετώπου, πού είναι η καλύτερη σήμερα ταχτική για να δημιουργηθεί η επαναστατική ενότητα όλων των εργατών, καθώς και για να τραβηχτούν οι μη προλεταριακές μάζες στο πλευρό του εργατικού αγώνα (Εργατική και Εργατοαγροτική Συμμαχία). Διακηρύττουν ότι ο κόσμος σήμερα ένα μόνο δίλημμα αντιμετωπίζει: Καπιταλισμός η Σοσιαλισμός, και όχι το δίλημμα πού θέλει να παραστήσει πώς τάχα το ιστορικό κίνημα σήμερα πρόκειται να κρίνει ανάμεσα στη Δημοκρατία και το Φασισμό, όπως είναι η θεωρία του Λαϊκού Μετώπου.
Ανεξάρτητη επαναστατική πάλη για την εγκαθίδρυση της σοσιαλιστικής Κυβέρνησης των εργατών και χωρικών -αυτή είναι η κατεύθυνση του αγώνα στην περίοδο πού περνούμε, έτσι μόνο θα σωθούν οι εργαζόμενοι από την καταστροφή και τη φρίκη του πολέμου. Ενιαίο Μέτωπο Πάλης για την ανατροπή της βασιλικής διχτατορίας στην Ελλάδα, για την επιβολή των άμεσων πολιτικών και οικονομικών διεκδικήσεων των εργαζομένων και για τη γοργή προετοιμασία της εργατοαγροτικής εξουσίας, να για τι καλούμε το ελληνικό προλεταριάτο να αγωνιστεί σήμερα.


Παντελής Πουλιόπουλος
Αθήνα, Ιούνης του 1937.

(Από το "Λαϊκά Μέτωπα - Ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος - Η διχτατορία της 4ης Αυγούστου"

Εκδόσεις "Πρωτοποριακή Βιβλιοθήκη", σελ. 9-22

Ιστοσελίδα "Εργατική Δημοκρατία" – ΣΔΚΕ –Σύνδεσμος Διεθνιστών Κομμουνιστών Ελλάδας

Malls: ο θάνατος του (μεγαλο)εμποράκου

του Άρη Χατζηστεφάνου

Γιγαντιαία malls, που συνόδευσαν για μισό αιώνα τον αμερικανικό καταναλωτισμό, οδηγούνται σε αργό και επώδυνο θάνατο, όπως και η μεσαία τάξη των ΗΠΑ. Μαζί τους εξαφανίζονται όμως και αρκετές από τις αυταπάτες και τους αστικούς μύθους που τα περιέβαλλαν.

Σε μία από τις θρυλικές σκηνές της ταινίας «The Blues Brothers» (ατυχώς μεταφρασμένη στα ελληνικά σαν «Οι ατσίδες με τα μπλε») διεξάγεται μια καταδίωξη με αυτοκίνητα μέσα σε ένα mall. Γυρισμένη το 1980 η ταινία αποτυπώνει το αποκορύφωμα της δόξας του βορειοαμερικανικού εμπορικού κέντρου, μέσα στο οποίο μπορούσαν να συμβούν τα πάντα.

Το Dixie Square Mall, βέβαια, όπου έγιναν τα γυρίσματα της ταινίας, κατεδαφίστηκε το 2012 αφού παρέμεινε εγκαταλελειμμένο για τρεις δεκαετίες, στη διάρκεια των οποίων είχε μετατραπεί σε μια τσιμεντένια ζούγκλα που σημειώνονταν βιασμοί και δολοφονίες ενώ έβρισκαν καταφύγιο άστεγοι και τοξικοεξαρτημένοι.

Σήμερα δεκάδες malls χάσκουν εγκαταλελειμμένα σαν νεκροταφεία ενός μικροαστικού καταναλωτισμού σε προχωρημένη φάση αποσύνθεσης. Σε πολλές περιπτώσεις οι ιδιοκτήτες των malls νοικιάζουν τα καταστήματα σε εξευτελιστικές τιμές σε μικρά λογιστικά γραφεία και ιατρεία, αν και πολύ συχνότερα οι εγκαταστάσεις μετατρέπονται σε μεγάλες αποθήκες.

Σε μια περίπτωση, μάλιστα, στη Φλόριντα ένα mall μετατράπηκε σε γιγαντιαία εκκλησία, καθώς κρίθηκε ότι έτσι θα συγκέντρωνε περισσότερους «πελάτες» -έστω και μόνο τις Κυριακές.

Με εξαίρεση τα υπερπολυτελή malls, που απευθύνονται σε ένα ελάχιστο τμήμα του πληθυσμού, τα κλασικά εμπορικά κέντρα που ξεφύτρωναν σαν μανιτάρια στα προάστια των μεγάλων αστικών κέντρων, εξαφανίζονται μαζί με τη μεσαία τάξη των ΗΠΑ, με τον φρικιαστικό επιθανάτιο ρόγχο της. Από το 2006 δεν έχει κατασκευαστεί ούτε ένα νέο εμπορικό κέντρο σε ολόκληρη την αμερικανική επικράτεια.

Ο θάνατος των malls σηματοδοτεί το οριστικό τέλος μια σημαντικής φάσης του μεταπολεμικού καπιταλισμού στις ΗΠΑ, ο οποίος χαρακτηρίστηκε από τη μαζική χρήση του Ι.Χ. αυτοκινήτου, αλλά και την ανάπτυξη μιας τεράστιας φούσκας στο real estate. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα εμπορικά κέντρα δεν έφυγαν από το κέντρο της πόλης μόνο για να ακολουθήσουν τους baby boomers, που μετακινούνταν στα προάστια, αλλά γιατί οι κατασκευαστικές εταιρείες αναζητούσαν φτηνές εκτάσεις γης όπου θα μπορούσαν να κερδοσκοπήσουν εκμεταλλευόμενες και το ειδικό φορολογικό καθεστώς που απολάμβαναν.

Σε αρκετές περιπτώσεις το αν οι πελάτες θα μπορούσαν να φτάσουν στο mall ήταν δευτερεύουσας σημασίας για τους κατασκευαστές που εξασφάλιζαν κέρδη δεκάδων εκατομμυρίων από την κατασκευή και μεταπώληση.

Παρ’ όλα αυτά τα malls κατάφεραν να γίνουν συστατικό κομμάτι του αμερικανικού τρόπου ζωής. Στις απλουστευτικές αναλύσεις τους δεκάδες Αμερικανοί δημοσιογράφοι και δημοσιολόγοι έφτασαν να υποστηρίξουν ότι τα malls αποτελούν συνέχεια της αρχαίας αθηναϊκής αγοράς –επιχειρώντας έτσι να συνδέσουν τον καπιταλισμό με τη Δημοκρατία.

Κανένας τους, βέβαια, δεν φαίνεται να είχε διαβάσει τον Αριστοτέλη που έλεγε ότι «η Αγορά (των πολιτικών και θρησκευτικών δραστηριοτήτων) πρέπει να είναι καθαρή και ελεύθερη από κάθε είδους εμπορεύματα. […] Η αγορά των εμπορευμάτων πρέπει να είναι διαφορετική και χωριστή από αυτήν και να έχει τον κατάλληλο χώρο». Την πρώτη αγορά, συνέχιζε ο Ελληνας φιλόσοφος, «την προορίζουμε για τον ελεύθερο χρόνο και τη δεύτερη για τις ανάγκες της ζωής».

Στην πραγματικότητα τα αμερικανικά malls αποτελούν συνέχεια των «εμπορικών κέντρων» που γεννήθηκαν πριν από αιώνες στην Ασία και τη Βόρεια Αφρική. Στην αγορά του Ισφαχάν στην Περσία, το Καπαλί Τσαρσί (Κλειστή Αγορά) της Κωνσταντινούπολης και τα εκατοντάδες σουκ του αραβικού κόσμου οι έμποροι του αραβικού και ισλαμικού κόσμου δημιούργησαν, για πρώτη φορά, χώρους ανταλλαγής εμπορευμάτων στους οποίους προσέφεραν στοιχειωδώς ελεγχόμενες συνθήκες φωτισμού και θερμοκρασίας, επιτρέποντας στους εμπόρους να συναντούν τους πελάτες τους ανεξαρτήτως ώρας και καιρικών συνθηκών.

Στα malls της Δύσης και κυρίως στις ΗΠΑ οι «ιδανικές συνθήκες» δημιούργησαν νέα είδη καταναλωτικής «πανίδας», όπως τα mall rats (ποντίκια των malls), δηλαδή ομάδες εφήβων που περνούν εκεί το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους. Αργότερα εμφανίστηκαν και οι mall walkers, δηλαδή άνθρωποι που γυμνάζονται περπατώντας ή τρέχοντας στους διαδρόμους και τις σκάλες των πολυκαταστημάτων.

Σήμερα αρκετοί αναλυτές επιχειρούν να αποδώσουν την παρακμή των malls στην ανάπτυξη των αγορών μέσω ίντερνετ, οι οποίες έφτασαν ήδη να καλύπτουν το 9% του λιανικού εμπορίου στις ΗΠΑ. Για άλλη μια φορά η αλλαγή αποδίδεται σχεδόν αποκλειστικά στην τεχνολογία –με τον ίδιο περίπου τρόπο που η γέννηση των malls αποδόθηκε στην ευρεία χρήση του Ι.Χ. αυτοκινήτου.

Η τεχνολογία παίζει σίγουρα τον ρόλο της. Δεν ήταν όμως αυτή που δημιούργησε την εκρηκτική μεταπολεμική ανάπτυξη (στις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου). Και σίγουρα δεν μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε για να κρύψουμε πίσω της το αδιέξοδο στο οποίο οδηγείται το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα.

Τα malls στις ΗΠΑ πεθαίνουν γιατί κάποιος «σκότωσε» τους πελάτες τους, τη μεσαία τάξη.

http://info-war.gr

Οι ιδιώτες 'επενδυτές' ως η μόνη επιλογή για ανάκαμψη: άλλο ένα παραμύθι του νεοφιλελέ κατεστημένου

Άλλη μια 'ιερή αγελάδα' της νεοφιλελεύθερης χούντας που κανείς δεν επιτρέπεται ούτε καν να διανοηθεί να αμφισβητήσει

by system failure

Το Ελληνικό πείραμα διανύει ήδη τον έβδομο χρόνο του με την οικονομία ρημαγμένη και κανένα σημάδι ανάκαμψης στον ορίζοντα.

Εκτός από την απόλυτη αποτυχία των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα από την Τρόικα της καταστροφής, έχει ενδιαφέρον κανείς να εξετάσει και τον τρόπο που τα νεοφιλελεύθερα αφηγήματα έχουν επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την κοινή γνώμη, με αποτέλεσμα να καταλήγουν αναπόσπαστο κομμάτι ενός στρεβλού ορθολογισμού μέσα στις κοινωνίες. Η διαδικασία αυτή γίνεται με όχημα, κυρίως, την προπαγάνδα και την πλύση εγκεφάλου από τα ΜΜΕ και το πολιτικό κατεστημένο.

Ένα από τα κεντρικά κλισέ των φερέφωνων του νεοφιλελευθερισμού στην Ελλάδα και αλλού αφορά την απόλυτη αναγκαιότητα των ιδιωτών 'επενδυτών' για την ανάκαμψη της οικονομίας. Τα ιδιωτικά κυρίαρχα μίντια και το πολιτικό κατεστημένο κατάφεραν να πείσουν τον μέσο πολίτη (και όχι μόνο στην Ελλάδα), ότι η χώρα χρειάζεται αυτό που αποκαλούν 'πολιτική σταθερότητα' προκειμένου να προσελκύσει 'επενδύσεις' και άρα, να δημιουργηθούν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας.

Η πραγματικότητα βέβαια είναι εντελώς διαφορετική. Τα πιο ισχυρά λόμπι των τραπεζιτών και των ιδιωτών 'επενδυτών' εντός και εκτός Ελλάδας, ουσιαστικά υπαγόρευσαν τα καταστροφικά μνημόνια που εφάρμοσαν οι Ελληνικές κυβερνήσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η Τρόικα αποτελεί απλά το μέσο με το οποίο τα επέβαλαν. Στον πραγματικό κόσμο, οι διάφοροι αποκαλούμενοι 'επενδυτές' δεν ενδιαφέρονται για μια υγιή οικονομία, ή για σταθερότητα. Και ασφαλώς, δεν ενδιαφέρονται για την ανάκαμψη της εθνικής οικονομίας οποιασδήποτε χώρας. Το μόνο πράγμα που τους ενδιαφέρει είναι να βγάλουν λεφτά όσο το δυνατόν πιο εύκολα και πιο γρήγορα. Άρα, μια σχεδόν κατεστραμμένη οικονομία αποτελεί μεγάλη ευκαιρία για το σκοπό αυτό, επειδή μπορούν κυριολεκτικά να αρπάξουν δημόσια περιουσία με ελάχιστο κόστος.

Επιπλέον, τα μνημόνια της καταστροφής που υπέγραψε η χώρα, επιβάλουν την πλήρη διάλυση των εργατικών δικαιωμάτων, φοροαπαλλαγές για την ελίτ και φοροκαταιγίδες για τη μεσαία τάξη, ξεπούλημα δημόσιας περιουσίας και καταστροφή του κράτους πρόνοιας. Αυτό που αποκαλούν οι φορείς του νεοφιλελευθερισμού ως 'μεταρρυθμίσεις'. Με λίγα λόγια: περισσότερα κέρδη για τους ιδιώτες 'επενδυτές', περισσότερη καταστροφή για τους υπόλοιπους.

Άρα, όταν τα φερέφωνα του νεοφιλελευθερισμού μιλούν για 'μεταρρυθμίσεις' εννοούν όλα τα παραπάνω. Όταν μιλούν για 'σταθερότητα' εννοούν μια κυβέρνηση 'φιλική' στους 'επενδυτές' έτοιμη να ξεπουλήσει τη χώρα. Αυτός είναι ο λόγος που η Τρόικα θέλει να αντικαταστήσει τον Τσίπρα με τον απόλυτα αφοσιωμένο στην νεοφιλελεύθερη ιδεολογία και ιδεολογικά ομογάλακτο με Μέρκελ και Σόιμπλε, Κυριάκο Μητσοτάκη,

Για την ώρα, βέβαια, η Τρόικα ελέγχει πλήρως τον Τσίπρα και την κυβέρνησή του. Τον ανάγκασε να υπογράψει νέο μνημόνιο, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, έστω και αν χρειάστηκε ένα οικονομικό πραξικόπημα από την ΕΚΤ και τον Ντράγκι. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα μερικά πράγματα, όσον αφορά τον Τσίπρα, που δεν αρέσουν στους 'επενδυτές' που ελέγχουν την Τρόικα. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι κάνει κάποιες προσπάθειες για να ανοίξει τις υποθέσεις προηγούμενων μεγάλων σκανδάλων που σχετίζονται με το μεταπολιτευτικό κατεστημένο στο οποίο ανήκει και ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Στους 'επενδυτές' δεν αρέσουν τέτοια πράγματα. Θέλουν διεφθαρμένες κυβερνήσεις, όπως αυτές πριν από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, που να μπορούν εύκολα να εξαγοράσουν με διάφορες μίζες.

Υπάρχει όμως και κάτι άλλο που δεν αρέσει στους 'επενδυτές' όσον αφορά τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ: πιστεύουν ακόμα ότι η οικονομία μπορεί να σταθεί ξανά στα πόδια της μέσω των δημοσίων επενδύσεων. Φυσικά, ο Ντράγκι ποτέ δεν θα επέτρεπε στην Ελλάδα την πρόσβαση στην ποσοτική του χαλάρωση με την κυβέρνηση Τσίπρα στην εξουσία, ακριβώς επειδή υπάρχει ο 'κίνδυνος' να χρησιμοποιηθούν τα λεφτά για δημόσιες επενδύσεις. Αν επιτρέπονταν στην Ελληνική κυβέρνηση να ανασάνει μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης, ή μέσα από άλλους Ευρωπαϊκούς πόρους που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ανάσταση της οικονομίας μέσα από δημόσιες επενδύσεις, θα ήταν η αρχή του τέλους για το βάρβαρο νεοφιλελεύθερο πείραμα και άρα μια μεγάλη ήττα για τα λόμπι των τραπεζιτών και των μεγάλων εταιριών. Άλλες χώρες που επίσης υποφέρουν κάτω από τον ζυγό της σκληρής λιτότητας και των μνημονίων θα ήθελαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Ελλάδας αντί να παρακαλάνε τους ιδιώτες 'επενδυτές', τις ιερές αγελάδες των απανταχού νεοφιλελέδων, να έρθουν για να τις σώσουν.

Αυτός είναι άλλωστε και ένας βασικός λόγος που η Ελλάδα κρατείται φυλακισμένη μέσα στην σαδο-μονεταριστική φυλακή του ευρώ. Με εθνικό νόμισμα και με κεντρική τράπεζα υπό πλήρη δημόσιο έλεγχο, η Ελλάδα δεν θα φοβόταν κάποιο νέο οικονομικό πραξικόπημα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που θα απειλούσε την οικονομία με ξαφνικό θάνατο και ολοκληρωτική καταστροφή. Η χώρα θα μπορούσε να κατευθύνει τη χρηματοδότηση σε δημόσιες επενδύσεις που θα μπορούσαν να επανεκκινήσουν την Ελληνική οικονομία.

Ένα παράδειγμα του πως οι δημόσιες επενδύσεις βοήθησαν μια χώρα να ανακάμψει μετά από μια μεγάλη οικονομική κρίση, μπορούμε να δούμε στην Αμερική της δεκαετίας του 30.

Τη δεκαετία του 20, υπήρξε μια άνευ προηγουμένου καταναλωτική έξαρση και μια τάση για κυνήγι εύκολου χρήματος. Κάτι παρόμοιο συνέβη στη Δύση γενικότερα, ιδιαίτερα από τις αρχές της δεκαετίας του 90 και έπειτα. Το μεγάλο κραχ του 29 και η εξαθλίωση που επέφερε σε εκατομμύρια ανθρώπους, ήταν ουσιαστικά μια μεγάλη νίκη των μεγαλοτραπεζιτών και των κερδοσκόπων που έκαναν χρυσές δουλειές πάνω στο “πτώμα” της τότε μεσαίας τάξης και έτσι, η κυβέρνηση Ρούσβελτ αναγκάστηκε να στραφεί στο Κεϋνσιανό οικονομικό μοντέλο, όπου η οικονομία θα μπορούσε να επαναεκκινηθεί με κεντρικό μοχλό το κράτος.

Ο προκάτοχος του Ρούσβελτ και πρόεδρος των ΗΠΑ κατά την μεγάλη οικονομική κρίση του 29, Χέρμπερτ Χούβερ, του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, δεν πίστευε στο κράτος πρόνοιας, αλλά στην λιτότητα και τη δημοσιονομική πειθαρχία. Είναι μια αντίληψη που επιβάλει σήμερα η κυβέρνηση Μέρκελ στην ευρωζώνη, σε αντίθεση με την Αμερικανική κυβέρνηση που, παραδοσιακά, ιδιαίτερα επί προεδρίας Δημοκρατικών προέδρων, δίνει βάρος στην ανάπτυξη και την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Όμως, η ολοκληρωτική επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού, αλλάζει ραγδαία τις πολιτικές που εφαρμόζονται σήμερα στον Δυτικό κόσμο.

Ο Ρούσβελτ εφάρμοσε μια επιθετική πολιτική κρατικών επενδύσεων, προκειμένου να επανεκκινήσει την οικονομία και να καταπολεμήσει την ανεργία που είχε φτάσει σε εφιαλτικά επίπεδα μετά το μεγάλο κραχ του 29. Επιπλέον, δημιούργησε νέες υποδομές που ωφέλησαν με πολλούς τρόπους την Αμερικανική κοινωνία. Ένα μόνο παράδειγμα, αποτελεί η κρατική εταιρία Tennessee Valley Authority (TVA) που δημιουργήθηκε τον Μάιο του 1933, προκειμένου να κατασκευαστούν, μεταξύ άλλων, αντιπλημμυρικά έργα και φράγματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και να δοθεί ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη της κοιλάδας του Τενεσί, μια περιοχή που είχε πληγεί ιδιαίτερα από την οικονομική κρίση. Οι ιδιωτικές εταιρίες ήταν ιδιαίτερα δυσαρεστημένες που αποκλείστηκαν από το πρόγραμμα και έχασαν την ευκαιρία για μεγάλα κέρδη.

Ο Ρούσβελτ αντιμετώπισε κριτικές από όλο το πολιτικό φάσμα. Η Αμερικανική οικονομική ελίτ τον κατέκρινε επειδή δεν ήθελε να επιβαρυνθεί με επιπλέον φόρους για την υλοποίηση του “Νιου Ντιλ”. Ακόμα και το ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ κινήθηκε εναντίον του, θεωρώντας ότι πολλές νομοθετικές ρυθμίσεις του “Νιου Ντιλ” ήταν αντισυνταγματικές. Η προπαγάνδα που εξαπέλυσε η οικονομική ελίτ, επιχείρησε να βαφτίσει τις πολιτικές του “Νιου Ντιλ” Σοσιαλιστικές ή ακόμα και Κομμουνιστικές, κάτι που γίνεται και σήμερα στην Αμερική αλλά και στην Ελλάδα πλέον.

Ένα απόσπασμα από ομιλία του Ρούσβελτ είναι χαρακτηριστικό: “Μερικοί άτολμοι άνθρωποι που φοβούνται την πρόοδο, θα προσπαθήσουν να δώσουν παράξενα ονόματα σε αυτό που κάνουμε. Μερικές φορές θα το αποκαλέσουν “Φασισμό”, άλλες φορές “Κομμουνισμό”, άλλες φορές “αυστηρή ρύθμιση”, άλλες φορές “Σοσιαλισμό”. Όμως, με αυτό τον τρόπο, προσπαθούν να κάνουν ιδιαίτερα περίπλοκο και θεωρητικό, κάτι το οποίο είναι πραγματικά πολύ απλό και πολύ πρακτικό.”

Παρά τις όποιες ατέλειες, το “Νιου Ντιλ” του Ρούσβελτ δημιούργησε εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας και νέες υποδομές προς όφελος όλων των Αμερικανών πολιτών, έδωσε ανάσα και ώθηση σε τομείς όπως η γεωργία, ενίσχυσε την κοινωνική ασφάλιση και ανόρθωσε γενικότερα την οικονομία. Η απάντηση του Ρούσβελτ, “φυσικά και ξοδεύουμε λεφτά”, στους επικριτές του, αποτύπωνε την αντίληψη της κυβέρνησης του, ότι προέχει πάνω από όλα η ευημερία και η ανακούφιση του λαού και όχι η αυστηρή λιτότητα για χάρη των οικονομικών δεικτών. Πραγματικά, ενώ το 1933 το δημόσιο χρέος ήταν στο 20% του ΑΕΠ, μέχρι το 1936 το ποσοστό αυτό σχεδόν διπλασιάστηκε, αλλά αυτό που ένοιαζε τον Ρούσβελτ ήταν να ανακουφίσει τους Αμερικανούς πολίτες και να τους δώσει ελπίδα και προοπτική.

Τα ίδια αφηγήματα χρησιμοποιούνται σήμερα στην Ελλάδα από το τραπεζομιντιακό κατεστημένο. Όποιος τολμήσει να μιλήσει για δημόσιες επενδύσεις δαιμονοποιείται αυτόματα ως 'αναχρονιστικός' ή ακόμα και 'Κομμουνιστής'. Η μεγάλη ειρωνεία στην Ελληνική περίπτωση, είναι ότι η λιτότητα δεν κατάφερε ούτε το δημόσιο χρέος να μειώσει. Το αντίθετο, το χρέος έχει φτάσει στο 180% του ΑΕΠ σε σύγκριση με το 120% του ΑΕΠ όταν ξέσπασε η κρίση.

Και η τραγική ειρωνεία είναι ότι, παρά την απόλυτη αποτυχία, το νεοφιλελεύθερο κατεστημένο κατάφερε να πετύχει μια μαζική πλύση εγκεφάλου όσον αφορά τις 'ιδιωτικές' επενδύσεις. Στο μυαλό του μέσου Έλληνα, οι ιδιωτικές 'επενδύσεις' είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο η οικονομία θα μπορούσε να ανακάμψει. Η αντίληψη αυτή είναι τόσο βαθιά ριζωμένη, που θεωρείται σχεδόν κοινή λογική. Με τον τρόπο αυτό, το βάρβαρο σύστημα καταστρέφει τη μεσαία τάξη έχοντας εξασφαλίσει όχι απλά την ανοχή της, αλλά ακόμα και την συγκατάθεσή της.

Η μεσαία τάξη περιμένει μάταια τους ιδιώτες 'επενδυτές' ως 'μεσσίες' που θα προσφέρουν πραγματική λύση στο αδιέξοδο. Δεν πρόκειται να συμβεί. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, θα προσφέρουν λίγες θέσεις εργασίας κάτω από συνθήκες δουλείας στους ελάχιστους που θα επικρατήσουν μετά από έναν λυσσαλέο αγώνα στην βάρβαρη αρένα του ανταγωνισμού ...

Η κρίση του σημερινού πολιτισμού, του Π. Πουλιόπουλου

Από το βιβλίου του Π. Πουλιόπουλου
«Άρθρα Μελέτες Πολεμικές»Ένα από τα κυριότερα επιχειρήματα που χρησιμοποιήσανε πάντα μέσα στην Ιστορία οι απολογητές των κοινωνικών καθεστώτων που κατέρρεαν, ήτανε πώς με την ανατροπή τους εκινδύνευε ο πολιτισμός. Η προσπάθεια των κυρίαρχων τάξεων νά διατηρήσουνε την οικονομική και πολιτική τους κυριαρχία και τα κοινωνικά τους προνόμια, παρουσιάστηκε από τους συντηρητικούς ιδεολόγους σαν «υπεράσπιση των πολυτίμων και
αιωνίων άξιων του πολιτισμού». Και εννοούν εδώ όχι κυρίως την Κουλτούρα με την καθολική, ενιαία και μόνη επιστημονική σημασία που έδωσε στον όρο η μαρξιστική κοινωνιολογία: το σύνολο των έργων που υψώνουνε τους ανθρώπους πιο πάνω από τη φυσική κατάσταση και που σε τελευταία ανάλυση βασίζονται στην πολύμορφη ανάπτυξη της Τεχνικής. Θέλουνε περισσότερο να μας θυμίσουν τον πολιτισμό σαν ανώτερη εκδήλωση της Κουλτούρας, δηλαδή τις πλαστικές τέχνες και τη λογοτεχνία, τη μουσική, τούς πολιτικούς, ηθικούς και θρησκευτικούς θεσμούς, τη φιλοσοφία και γενικά τα σημεία εκείνα του ιδεολογικού υπερσκελετού της κοινωνίας που δεν έχουνε μια στενή σχέση με την υλική παραγωγή1.
______________________________

Σημείωση1. Συχνά αυτό το ονομάζουμε civilisation. Μα είναι σύγχυση στην ορολογία, που πηγάζει από ιδεαλιστικό προσανατολισμό. Civilisation είναι μια ιστορική εποχή στην εξέλιξη της ανθρώπινης κουλτούρας. Πρώτος ο Μόργκαν έδωσε με το κλασικό του έργο «Αρχέγονη Κοινωνία» μία επιστημονική διαίρεση παίρνοντας για κριτήριο τις διαδοχικές καταχτήσεις της τεχνικής: άγρια εποχή, βαρβαρική και civilisation. Στα εθνογραφικά δεδομένα και συμπεράσματα του Μόργκαν στηρίζεται και το γνωστό έργο του Φρ. Ένγκελς «Η Καταγωγή της Οικογένειας, της Ατομικής Ιδιοχτησίας και του Κράτους». Η άγρια εποχή περιλαβαίνει με τη σειρά τις αρχές του ανθρώπινου γένους, το ψάρεμα, τη χρησιμοποίηση της φωτιάς και τελειώνει με την εφεύρεση του τόξου και του βέλους, περίπου 60.000 χρόνια, δηλαδή τα τρία πέμπτα από την ηλικία της ανθρωπότητας, όση την υπολόγιζε η επιστήμη από τα μέσα κι ύστερα του περασμένου αιώνα. Η βαρβαρική εποχή ανοίγει με την κεραμουργεία, περνά στο ανατολικό ημισφαίριο από την εξημέρωση των ζώων, την καλλιέργεια των φυτών στο δυτικό, και τελειώνει με τα σιδερένια εργαλεία.
20.000 χρόνια βαστάνε τα πρώτα στάδια της βαρβαρότητας, που στο τέλος τους διαλύονται οι αρχέγονες κομμουνιστικές κοινότητες και εμφανίζονται οι τάξεις. Ή civilisation αρχίζει με την εφεύρεση του φωνητικού αλφάβητου, της γραφής και κυρίως με την εμφάνιση κράτους, εμπορίου, χρήματος, βιομηχανίας κλπ. Τη μεγαλύτερη της άνθιση σημειώνει στην περίοδο του καπιταλισμού, οπότε φτάνει στο κατακόρυφο η κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στη φύση με την αλματική πρόοδο των φυσικών επιστημών και με την αληθινή επανάσταση που έφερε στην παραγωγή η πραχτική εφαρμογή των ανακαλύψεων τους.-
_______________________________

Είναι φανερό πώς με την έννοια αυτή ο πολιτισμός περιλαβαίνει όλες τις ικανότητες όλα τα δημιουργήματα του ανθρώπου, που δεν είναι απαραίτητα για την άμεση συντήρηση της ζωής. Έτσι η εσωτερική και εξωτερική ομορφιά ενός χτιρίου είναι φανέρωμα του πολιτισμού αντίθετα προς τη στερεότητα, τη θέρμανση του κλπ. Φανερό είναι επίσης πως η ανάπτυξη του πολιτισμού έχει ορισμένες οικονομικές και κοινωνικές προϋποθέσεις. Είναι μπορετή μόνο μέσα σε μια κοινωνία που δεν βρίσκεται αναγκασμένη ν' απασχολήσει όλες τις δυνάμεις της στην υλική παραγωγή και στην ικανοποίηση των στοιχειωδών αναγκών, παρά της μένει ελεύθερο ένα ποσοστό ενέργειας για να το διαθέσει σε έργα πολιτιστικά.

Από την άποψη αυτή ποια ιστορική θέση παίρνει ο σύγχρονος αστικός πολιτισμός και ποια αξία θα μπορούσαν νάχουν οι διαμαρτυρίες της αστικής τάξης για τους κινδύνους που διατρέχει ο πολιτισμός από μια κοινωνική της ανατροπή;

Όλοι οι παλαιότεροι πολιτισμοί που ελάμπρυναν την ιστορία της ανθρωπότητας είτανε πολιτισμοί των κυρίαρχων τάξεων. Μόνον εκείνες οι τάξεις είχαν τη δυνατότητα, απερίσπαστες από υλικές βιοτικές απασχολήσεις, να διαθέσουνε την ενεργητικότητα τους στα έργα του πολιτισμού. Οι Κινέζοι και Αιγύπτιοι άρχοντες, ιερείς και μανδαρίνοι, οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι αριστοκράτες και ελεύθεροι πολίτες, οι ευγενείς φεουδάρχες αργότερα, για νά δημιουργήσουνε τα περίφημα μνημεία της ωραίας τέχνης και της πνευματικής καλλιέργειας που μας άφησαν οι αιώνες, χρειάστηκε νά έχουνε δίπλα τους μιαν ατέλειωτη σειρά από δούλους, είλωτες, δουλοπάροικους και «βάναυσους» χειροτέχνες που όλη τους η ζωή ήταν αφιερωμένη στη σκληρή και απάνθρωπη εργασία για την εξασφάλιση της υλικής παραγωγής των κοινωνιών εκείνων. Στην παραγωγή καμιά σχεδόν συμμετοχή δεν είχαν τότε οι κυρίαρχες τάξεις. Προορισμός τους αποκλειστικός είτανε να απολαβαίνουν τα αγαθά του οικονομικού μόχθου των κυριαρχούμενων και να θεραπεύουνε τις μούσες καλλιεργώντας τα ωραιότερα λουλούδια του ανθρώπινου αισθήματος και της ανθρώπινης σκέψης. Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμη και οι φυσικές επιστήμες τους τότε είτανε περισσότερο «πνευματικές» επιστήμες («φυσική φιλοσοφία») και από την άποψη αυτή απείχαν πολύ από τις θετικές επιστήμες του 19ου αιώνα που βρίσκονται σε άμεση αλληλεπίδραση με τη λειτουργία της υλικής παραγωγής και που την ιλιγγιώδη τους ανάπτυξη κάτω από τον καπιταλισμό την καθορίζουν οι ολοένα αυξανόμενες ανάγκες του παραγωγικού μηχανισμού της κοινωνίας.

Ό καπιταλισμός προκαλεί και στο πεδίο του πολιτισμού μιαν εξίσου μεγάλη επανάσταση μ' εκείνη πού ΄φερε στην οικονομία. Βάζει και τη κυρίαρχη τάξη της κοινωνίας στην υπηρεσία της υλικής παραγωγής. Υποτάσσει όλες τις ενεργητικότητές της στην οικονομία. Δεν είναι πια μόνον οι μισθόδουλοι αναγκασμένοι νά διαθέτουν όλο το χρόνο τους στην καταπονετική εργασία για τη λειψή συντήρηση της ζωής τους, ανίκανοι να απολαύσουν, κι ακόμα λιγότερο νά δημιουργήσουν ένα δικό τους ανώτερο πολιτισμό. Και της κυρίαρχης αστικής τάξης τώρα πια οι δυνάμεις είναι απορροφημένες στον πυρετό της σώρευσης καπιταλιστικού κέρδους. Συγκρίνατε το σύγχρονο αστό, το διευθυντή μιας καπιταλιστικής φάμπρικας, τον εισοδηματία κερδοσκόπο χρηματιστή, με τον ευγενή φεουδάρχη ή τον αριστοκράτη της αρχαίας Ρώμης και των δημοκρατιών της αρχαίας Ελλάδας. Δε διαψεύδουνε τη διαπίστωση τούτη όσοι έξω από τη λειτουργία της καπιταλιστικής παραγωγής και αργόσχολα καταναλώνουν έτοιμα εισοδήματα. Γιατί στη δημιουργία του πολιτισμού παίρνουνε μέρος πάντοτε οι καλύτερες δυνάμεις των κατεχουσών τάξεων. Οι δυνάμεις αυτές στα προκαπιταλιστικά κοινωνικά συστήματα βρίσκονταν κάτω από τέτοιες οικονομικές συνθήκες που μπορούσαν ολοκληρωτικά ν' αφοσιωθούνε στην υπηρεσία του πολιτισμού. Στην αστική κοινωνία όμως γίνονται σκλάβες της παραγωγής και του κέρδους.

Ειδικά στο πεδίο της τέχνης εξαφανίζεται ταυτόχρονα κάθε δυνατότητα μιας λαϊκής τέχνης, που υπήρχε σε καθεστώτα πρωτυτερινά (λαϊκή επική και λυρική ποίηση, πολεμικά έπη των στρατιωτών, ραψωδοί, δημοτική μούσα και επαρχιώτικη διακοσμητική των χωρικών στις ανάπαυλες της γεωργικής τους εργασίας, τροβαδούροι κλπ.). Η διείσδυση των αστικών σχέσεων στα χωριά αφαιρεί τις μεγάλες ανάπαυλες από τους κατοίκους τους, τους επιβάλλει βιοτεχνική εργασία στα διαστήματα ανάμεσα στη σπορά και στη συγκομιδή ή τους ξεσπιτώνει προς τις πόλεις κάνοντας τους προλετάριους. Τα σποραδικά φαινόμενα «λαϊκής τέχνης» που παρουσιάζονται κάποτε στις σύγχρονες κοινωνίες, είναι απομεινάρια προκαπιταλιστικών σχέσεων που ξεψυχούνε, στερημένα από την παλιά πηγαία τους αφέλεια και νοθευμένα με τους πιο αλλόκοτους τρόπους από την επίδραση του αστικού εμπορευματικού πνεύματος.

Στις πόλεις, που είναι τα εργαστήρια των νέων πολιτιστικών ρευμάτων, συντελείται μια βασική μεταβολή. Από τη μια μεριά ολοένα και μικρότερο μέρος από το εισόδημα της η νέα κυρίαρχη τάξη διαθέτει για πολυτελή έργα τέχνης και έτσι στενεύει το πεδίο της καλλιτεχνικής δημιουργίας, αντίθετα με τη σπατάλη πολυτέλειας των φεουδαρχών. Από την άλλη, στους μισθοδούλους της δεν αφήνει άλλο χρόνο διαθέσιμο έξω από την εξαντλητική εργασία και τον ύπνο τους, δηλαδή τους αφαιρεί κάθε δυνατότητα για δημιουργία μιας δικής τους λαϊκής τέχνης ή μιας καλλιτεχνικής απόλαυσης. Ό διαθέσιμος χρόνος που κατορθώνει με σκληρούς αγώνες να αποσπάσει το προλεταριάτο απορροφάται κυρίως στον οργανωτικό και πνευματικό εξοπλισμό για τον απελευθερωτικό του αγώνα, ώστε να μην είναι δυνατή η δημιουργία ενός προλεταριακού πολιτισμού. Έτσι μία νέα λαϊκή τέχνη και ένας νέος ανθρώπινος πολιτισμός δεν μπορεί να βγει από το προλεταριάτο, άλλά από την κατάργηση του προλεταριάτου σαν τάξης, δηλαδή από την καταργήσει των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Το προλεταριάτο ε ίναι ο πρωτεργάτης και ιστορικός φορέας της κοινωνικής αυτής επανάστασης.

Ό καπιταλισμός σημειώνει τον ανώτατο βαθμό κυριαρχίας του ανθρώπου πάνω στις δυνάμεις της φύσης. Μα ταυτόχρονα υποτάσσει τοθς ανθρώπους στο ζυγό των μέσων εκείνων με τα όποια υποδούλωσε τη φύση. Όλη η ζωή της κοινωνίας γίνεται μια τεράστια οικονομική λειτουργία, όπου τα πάντα πνίγονται μέσα στο παγωμένο κύμα του υλικού συμφέροντος, του στοιχειώδους βιοπορισμού για τους πολλούς, του εκμεταλλευτικού κέρδους για τους λίγους. Δεν υπάρχει κάτω από τον καπιταλισμό εκείνο που συναντούμε στις πρωτύτερες κοινωνίες, μία τάξη που από την αντικειμενική τοποθέτηση της σχετικά με την παραγωγή να είναι προορισμένη για την καλλιέργεια του ανώτερου πολιτισμού της ανθρωπότητας.

Μα είναι ακόμη πιο μεγάλη η έκταση της επαναστατικής ανατροπής που φέρανε οι αστικές σχέσεις στο πεδίο του πολιτισμού.

Παύει πια η οικονομία να είναι ένα απλό μέσο για την κοινωνική ζωή των ανθρώπων, παύουνε πια οι πνευματικές ικανότητες των ανθρώπων ν' αντικρίζονται στην αξία την εσώτερη πούχουν αυτές καθαυτές, λ.χ. την καλλιτεχνική, ηθική κλπ. Έχουνε γίνει εμπορεύματα με αξία αγοραία, ανταλλακτική, στερεότυπη, που κρίνεται με τον παγερό κανόνα της ισοδυναμίας και μετριέται με το κοινό αριθμητικό ισοδύναμο όλων των εμπορευμάτων, το χρήμα. και ολόκληρη η κοινωνία κατάντησε μία απέραντη αγορά όπου τα πάντα πουλιούνται και αγοράζονται. Η καταστρεπτική επίδραση της μεταβολής αυτής στον πολιτισμό είναι ολοφάνερη. Γιατί παρόμοια, όπως προϋπόθεση για την πολιτιστική δημιουργία είναι η ελεύθερη και ανεξάρτητη από φροντίδες της υλικής συντήρησης άσκηση των ικανοτήτων και της ιδιοφυΐας του ανθρώπου, έτσι και ένα δημιούργημα τέχνης λ.χ. τότε μόνο έχει μία καλλιτεχνική αξία όταν είναι αυτό καθεαυτό ανώτερο. Το καλλιτεχνικό έργο έχει μέσα του το σκοπό του και αυθύπαρχτη την πολιτιστική του αξία. Από τη στιγμή που θα πάρει το χαραχτήρα εμπορεύματος χάνει την υπόσταση και την αυτονομία του ως καλλιτεχνικό έργο.
Έξαλλου, είναι αναμφίβολο πως η δημιουργία βιοποριστικού επαγγέλματος καλλιτεχνών και γενικά εργατών της πνευματικής καλλιέργειας είχε κάτω από τις συνθήκες τις αστικές για μοναδικό αποτέλεσμα νά ρίξει τον εργάτη του πολιτισμού στη θέση του μισθόδουλου, να τον διαφθείρει ψυχικά, να στερέψει μέσα τους τις πηγές των άδολων και δημιουργικών αισθημάτων και τις περισσότερες φορές να τον μετατρέψει σε κοινότατο εμπορομεσίτη βιβλιεμπορικών και άλλων ψευτοεκπολιτιστικών κατασκευασμάτων, που δέχεται την έμπνευση του από τις απαιτήσεις μιας οικονομικά κυρίαρχης μα πολιτιστικά ευνούχας τάξης.

Το φαινόμενο της «βιομηχανοποίησης» της τέχνης που προκαλεί κάθε φορά τις φλογερές διαμαρτυρίες των μικροαστών κριτικών, δεν είναι μία «ανωμαλία» του σημερινού αστικού πολιτισμού που θα μπορούσε νά «διορθωθεί»· Είναι αυτή η ουσία του. Είναι η έλλειψη κάθε δυνατότητας νά υπάρξει αληθινή τέχνη και αληθινός ανθρώπινος πολιτισμός κάτω από τις συνθήκες της καπιταλιστικής διοργάνωσης της κοινωνίας.

Ύστερα, η θέση των ανθρώπων που καλούνται να δημιουργήσουν τα ανώτερα έργα του πολιτισμού, ακόμη κι αυτή η πράξη της πολιτιστικής δημιουργίας χάνουνε με τον καπιταλισμό ολωσδιόλου την πρώτη τους αξία. Πνίγονται και αχρηστεύονται ταλέντα δημιουργικά από έλλειψη των κοινωνικών προϋποθέσεων για την ανάδειξη τους. Σβήνουνε υψηλές δημιουργικές πνοές και τσακίζονται πνευματικές ιδιοφυΐες μέσα στο κοινωνικό σκοτάδι και στην απογοήτεψη, καταφρονεμένες από μία χορτάτη και άμουση αριστοκρατία του πλούτου, που αυτή δίνει, με τα κατώτερα γούστα της το γενικό τόνο σε κάθε εκδήλωση της κοινωνικής ζωής κι αυτή κρατεί στα βάναυσα χέρια της τη ζωή του καλλιτέχνη και του εργάτη του πνεύματος. Παράλληλα όμως εξατμίζεται από την κοινωνική ατμόσφαιρα και το παλιό εκείνο καλλιτεχνικό πνεύμα που άλλοτε κυριαρχούσε και σ' αυτή ακόμη τη βιομηχανία κι έκανε ώστε νάναι ένα είδος καλλιτεχνικής δημιουργίας όχι μόνο η συγγραφή ενός λογοτεχνήματος μα και το τύπωμα του, όχι μόνο το ζωγράφισμα ενός πίνακα μα και το φτιάσιμο ενός επίπλου. Τότε το έργο ατόφιο είτανε το ενιαίο δημιούργημα του τεχνίτη του, κάθε λεπτομέρεια του είχε τη σφραγίδα των ατομικών χαρισμάτων και του ατομικού αισθήματος του δημιουργού του. Το μηχανικό σύστημα και ο βιομηχανικός καταμερισμός της εργασίας με την καπιταλιστική υπερειδίκευση εξαφανίζει την προϋπόθεση αυτή, μεταβάλλει τον τεχνίτη σε αυτόματο εκτελεστή μιας μεμονωμένης, μονότονης και εκνευριστικής κίνησης, τον κάνει εξάρτημα έμψυχο μιας μηχανής, αλλοτριώνει την παραγωγική του δραστηριότητα και την κάνει ανεξάρτητη από τίς ατομικές ιδιότητες του εργάτη, ισοπεδώνει και τυποποιεί όλα τα προϊόντα της κοινωνικής εργασίας. Η τυποποίηση αυτή και η μηχανοποίηση έχουνε την ολέθρια επίδραση τους γενικά σε κάθε πεδίο της πολιτιστικής δράσης, κι ας μην είναι η επίδραση αυτή εδώ άμεση και με την πρώτη ματιά φανερή2.
_______________________________________

Σημείωση 2. Θα ήταν θέμα για μία άλλη εξέταση το ξαναζωντάνεμα, σε ανώτερη κλίμακα, του καλλιτεχνικού πνεύματος των αρχαίων πολιτισμών μέσα στην αυριανή σοσιαλιστική κοινωνία με όλη τη διατήρηση και μεγαλύτερη ανάπτυξη μάλιστα της μηχανικής παραγωγής. Στο τρίτο μέρος του «Αντι -Ντύρινγκ» ο Φρ. Έγκελς και στην «Αθλιότητα της Φιλοσοφίας» του ο Κ. Μαρξ εκθέτουν, αναλυτικότερα ο πρώτος, συνθετικά ο δεύτερος, την πορεία της οικονομικής εξέλιξης που οδηγεί με τη σοσιαλιστική οργάνωση σε μια πολυμερή και συνθετική διαπαιδαγώγηση και άσκηση των ικανοτήτων του άνθρωπου, τόσο από τεχνική όσο και από πολιτιστική άποψη.
_______________________________________

Τέλος, τα διάφορα προϊόντα της καλλιτεχνικής δημιουργίας, κάτω από την αναρχία της καπιταλιστικής παραγωγής, χάνουνε πια εκείνη την οργανική σύνδεση τους το ένα με το άλλο, τη φυσική τους συνέχει και ομαλή διαδοχή — ιδιότητες που χάρη σ' αυτές οι παλαιότεροι πολιτισμοί, λ.χ. ο αρχαίος ελληνικός, υψώνονται μπροστά μας σαν μεγαλοπρεπή, ενιαία και αρμονικά σύνολα, όπου το κάθε μέρος τους έχει την ατομική και πρωτότυπη σφραγίδα του δημιουργού του, μα όλα μαζί τα μέρη, σαν βραδεία, σταθερή, οργανική ανάπτυξη και τελειοποίηση το να μεσ' από το άλλο, αποτελούνε μία αρμονισμένη, σφιχτοδεμένη, επιβλητική σύνθεση. Εσωτερική ανάγκη της καπιταλιστικής παραγωγής είναι η απότομη και σε ολοένα και πιο σύντομα χρονικά διαστήματα μεταβολή των όρων και των μεθόδων της και η αδιάκοπη μεταμόρφωση των προϊόντων. Η απαίτηση της αγοράς είναι κάθε τόσο να αντικρίζει καινούργια πράγματα, ας είναι και χωρίς καμιά συνοχή με τα χτεσινά. στην περιοχή της τέχνης η αντίστοιχη σύγχρονη τάση είναι ο πυρετός του καινούργιου, ο ακατάπαυστος νεωτερισμός αυτός καθεαυτός, το καθημερινό κυνήγι για το απλώς νεότροπο και ριζικά αντίθετο με τα πριν, το απλώς εντυπωσιακό, το φανταχτερό, ανεξάρτητα από την εσωτερική αξία του η μόδα . Η τάση αυτή είναι η άρνηση κάθε φυσικής οργανικής εξέλιξης στο πεδίο της τέχνης και της πνευματικής καλλιέργειας, που έτσι γίνονται το βασίλειο του πιο ασυνάρτητου και του πιο κούφιου ντιλεταντισμού.

Η βαθύτερη όμως κρίση του σημερινού πολιτισμού βρίσκεται στην αδιάλυτη αντίφαση της ιδεολογίας του προς το οικονομικοκοινωνικό καθεστώς.

Η ιδέα της ατομικής ελευθερίας ήταν το ιδεολογικό όπλο που μ' αυτό η αστική τάξη κατέλυσε τη φεουδαρχία, Η ιδέα αυτή στο επαναστατικό στάδιο της αστικής τάξης ήταν η γνήσια έκφραση των οικονομικών και κοινωνικών όρων, που αληθινά απαιτούσανε την απελευθέρωση της παραγωγής από τα συντεχνιακά και άριστο κρατικά δεσμά της κάστας και γενικά της φεουδαρχικής κοινωνικής συγκρότησης. Γι' αυτό το λόγο η αστική τάξη μπόρεσε πραγματικά την εποχή εκείνη (18ος αιώνας) να δημιουργήσει έργα πολιτισμού αξιόλογα. Από τότε όμως που η αστική τάξη έγινε κυρίαρχη τάξη της κοινωνίας (Γαλλική Επανάσταση) αποδείχτηκε πως ήταν αδύνατο νά εφαρμόσει σε όλη την κοινωνία, και συγκεκριμένα στα εργαζόμενα στρώμα την ιδέα της ατομικής ελευθερίας, χωρίς ταυτόχρονα να καταρρεύσει ολόκληρο το οικονομικοκοινωνικό καθεστώς της που ακριβώς την ιδεολογία εκείνη διακήρυχνε επίσημα για δική του. Από τότε αρχίζει εσωτερική κρίση του αστικού πολιτισμού. Το δίλημμα του είναι: ή να εγκαταλείψει την παλιά επαναστατική ιδεολογία της ατομικής ελευθερίας με αποτέλεσμα το ιδεολογικό χάος, ή να διατηρήσει την ιδεολογία του εκείνη για να σκεπάζει μ' αυτή το εντελώς αντίθετο περιεχόμενο πράξεων του με αποτέλεσμα το ηθικό χάος, δηλαδή ένα κοινωνικό συγκρότημα που κατατρώγεται εσωτερικά από μία βασική ψευτιά!

Πραγματικά η μεγαλύτερη πολιτιστική κατάχτηση του αστισμού ήταν ο κλασικός ιδεαλισμός με την κεντρική του ιδέα για τον άνθρωπο ως σκοπό αυτόν καθεαυτόν. Η ιδέα αυτή, που τη συναντούμε και σε παλαιότερους πολιτισμούς, ιδίως στον ελληνορωμαϊκό, ποτέ πριν από τον καπιταλισμό δε βρήκε μία τόσο λαμπρή και τέλεια έκφραση όσο στα τέλη του 18ου αιώνα με την άνοδο της αστικής τάξης. και όμως κανένα άλλο κοινωνικό καθεστώς δεν ποδοπάτησε τόσο βάρβαρα την ιδέα αυτή σε όλες τις εκφάνσεις των κοινωνικών σχέσεων, λ.χ. πολιτικών, οικογενειακών κλπ. Η εσωτερική λογική τάση του πολιτισμού έσπρωχνε στο νά αποτυπωθεί ή σφραγίδα εκείνη της ατομικής ελευθερίας και τού ανθρώπου ως σκοπού καθεαυτόν πάνω σε όλα τα έργα της πολιτιστικής δημιουργίας: φιλοσοφία, τέχνη, ηθική κλπ. Μα το ζωντανό υλικό της κοινωνικής πραγματικότητας που θάπαιρνε αυτές τις πολιτιστικές μορφές, καλλιτεχνικές, φιλοσοφικές κλπ., ήταν η καθαρή άρνηση των ιδεών εκείνων. Η αντίφαση αστικής ιδεολογίας και αστικού καθεστώτος αντικαθρεφτίστηκε στα έργα του πολιτισμού σαν μια θανάσιμη αντίφαση της καλλιτεχνικής, φιλοσοφικής, ηθικής κ.λ.π. μορφής προς το περιεχόμενο τους. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο μετά την επανάσταση της η αστική τάξη ήταν ανίκανη νά δημιουργήσει έναν αληθινό πολιτισμό με την υγεία, την αληθινότητα, τη φυσική και χαρωπή αρμονία και την αιώνια ομορφιά που έχουν οι αρχαίοι πολιτισμοί, όπως έξαφνα ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός, και που την έχουν κυρίως γιατί απεικονίζουνε πολύμορφα, ειλικρινά και ανυπόκριτα τις ζωντανές πραγματικότητες της ανθρώπινης κοινωνίας στην εποχή τους και δεν κρύβουνε μέσα τους τη βασική ψευτιά της αστικής ιδεολογίας. Γι' αυτόν πάλι το λόγο τα μοναδικά έργα αληθινού πολιτισμού στην εποχή του καπιταλισμού στάθηκαν όχι απεικονίσεις παρά κριτική της αστικής κοινωνίας (λ.χ. Ουγκώ, Ίψεν, Χάινε, Ρώσοι λογοτέχνες κλπ.).

Ή ιδεολογική κρίση του καθεστώτος παίρνει ακόμη εντονότερη μορφή στην περίοδο τη μονοπωλιακή των τραστ και των καρτέλ και των ιμπεριαλιστικών πολέμων. Η εσωτερική ψευτιά του ξεσκεπάζεται τώρα από την ίδια την κυρίαρχη τάξη με αδιάντροπη θρασύτητα. Ο μεταπολεμικός οικονομικός και πολιτικός συγκλονισμός του καπιταλισμού σκορπίζει και σ' όλη την περιοχή του πολιτισμού την αμφιβολία και την απόγνωση. Εύστοχα ειπώθηκε πως μονάχα τον κανιβαλισμό του παγκόσμιου πολέμου και τη λευκή τρομοκρατία της αστικής τάξης έρχονται να συμπληρώσουν οι διάφορες φιλοσοφικές και καλλιτεχνικές τάσεις του μυστικισμού, αποκρυφισμού, εξπρεσιονισμού, κυβισμού και τόσων άλλων -ισμών που ξεπροβάλλουνε σήμερα σαν τελευταίες υψηλές καταχτήσεις του ανθρώπινου πολιτισμού. Όλες τους έχουνε το κοινό γνώρισμα να είναι σπασμωδικές και αρρωστιάρικες αναζητήσεις της αχαλίνωτης φαντασίας, για μια διέξοδο από την αθλιότητα και την αμηχανία ενός κόσμου που καταρρέει, γεννήματα του φόβου του μπρος στην πραγματικότητα και της αδυναμίας του να βρει έναν καινούργιο σκοπό, ένα ιδανικό που νά τον ενθουσιάσει.

Οι θεωρητικοί των νέων αυτών ρευμάτων μας φανερώνουνε καθαρά το αληθινό περιεχόμενο τους. Θα αναφέρουμε έναν από τούς πιο έγκυρους που μας έδωσε χαρακτηριστικές παρατηρήσεις πάνω στη ζωγραφική τέχνη. Ο νατουραλισμός, λέει, και ο ιμπρεσιονισμός στάθηκαν πολιτιστικές τάσεις μιας εποχής προσανατολισμένης σταθερά προς τις φυσικές επιστήμες και το ματεριαλισμό και αναπαραστήσανε την τριγυρινή πραγματικότητα στην ορατή της υπόσταση. Ο εξπρεσιονισμός προχωρώντας πιο πέρα δεν περιορίζεται «στις εντυπώσεις του αμφιβληστροειδούς χιτώνα», εξαϋλώνει τη φύση, «ζητεί να συλλάβει το αιώνιο, το αληθινό, το πνευματικό» πίσω από τα ορατά πράγματα, παριστάνει το «Είναι το ανεξάρτητο από τον εξωτερικό κόσμο» και το διαμορφώνει «σύμφωνα με άλλους πνευματικότερους κανόνες κι όχι με τους κανόνες της όρασης»3!
_______________________________________

Σημείωση 3. Από το εγκωμιαστικό άρθρο του καθηγητή Walter Bombe για το ζωγράφο Lorenz Boesken, στα «Velhagen und Klassings Monatsheiten» (Απρίλης, 1925). Το αναφέρει ό K. Kautsy: «Materielistiche Ceschichtsauffassung» 1927, Band 1, S. 376.
_______________________________________

Και η «ανώτερη» αυτή τάση ενσαρκώνεται σε «καλλιτεχνικά» έργα που μη ξεφεύγοντας από ένα φανταχτερό συμπίλημα ορισμένων χρωμάτων, σχημάτων και γραμμών ζητεί να προκαλέσει απλώς την έντονη εντύπωση και τίποτε παραπάνω και βρίσκει την «αόρατη» πλευρά των πραγμάτων με το να παριστάνει τα δέντρα όχι πράσινα αλλά μαβιά, τα άλογα με τρία πόδια και τους ανθρώπους με χέρια που βγαίνουν από την κοιλιά! Τέτοια είναι εκδηλωμένη στην καλλιτεχνική περιοχή η απομάκρυνση του νεότατου αστισμού από τη φύση και από τη θλιβερή γι’ αυτόν πραγματικότητα. Αποσύνθεση δηλαδή ολοκληρωτική και χρεοκοπία κάθε ιδέας καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Γενάρης 1931


(Τό παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό «Ρυθμός», μηνιαία Έκδοση Επιστήμης και Τεχνών, περίοδος Α', αριθ. φύλλο 1, 1931, της «Φοιτητικής Συντροφιάς»).

Από το βιβλίου του Π. Πουλιόπουλου

«Άρθρα Μελέτες Πολεμικές» σελ 9-16,

Εκδόσεις "ΠΩΤΟΠΟΡΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ"

 http://denpaeiallo-xylok.blogspot.gr