WSJ : «Η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερους αγρότες»!!!

ΠΗΓΗ: http://thesecretrealtruth.blogspot.com

Διαβάστε ένα κατάπτυστο άρθρο από αυτούς που οραματίζονται την εφαρμογή του Κώδικα Αλιμεντάριους εκτός από τη χώρα τους, σε παγκόσμιο επίπεδο. Τώρα θέλουν να μειώσουν κι άλλο(;) τη γεωργία στην Ελλάδα. Γιατί λέει δεν είναι παραγωγική η γεωργία. Η γεωργία και η αλιεία που προσφέρει τροφή στον πληθυσμό, δεν είναι παραγωγικές διαδικασίες και πρέπει να μειωθούν!!! Για να μπορέσουν προφανώς να μας εξοντώσουν μια ώρα αρχύτερα από την πείνα, τα καθίκια. Άσε που είμαστε τίγκα στις "μικρές αγροτικές φάρμες" και όχι στις μεγάλες βιομηχανίες γεωργικών προϊόντων της Μονσάντο και των πολυεθνικών που παράγουν σκατά και δηλητήρια αντί τροφής.

WSJ  04-04-2012: «Η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερους αγρότες»!!!

Με το παραγωγικό πρόβλημα της Ευρώπης, ασχολείται σε δημοσίευμά της η Wall Street  Journal. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι, οι εργαζόμενοι σε Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία παράγουν συνολικά κάτω από τον Μ.Ο της ευρωζώνης και κατά τη γνώμη τους αυτό συμβαίνει λόγο του ότι έχουν μεγάλο αγροτικό τομέα.

Όπως τονίζει, το πρόβλημα είναι ακόμα πιο έντονο στην Ελλάδα και την Πορτογαλία, όπου οι χώρες δανείζονται από την ΕΕ και το ΔΝΤ.

Συχνά, ακούγεται, όπως αναφέρει η WSJ ότι, οι νότιοευρωπαίοι δεν εργάζονται αρκετά σκληρά όπως στις βόρειες χώρες.

Ωστόσο,  μια πιο λογική εξήγηση, εξηγεί το δημοσίευμα είναι ότι, οι κάτοικοι της Νότιας Ευρώπης είναι πιο πιθανό να εργάζονται σε αγροκτήματα και η γεωργία είναι ένα είδος χαμηλής παραγωγικότητας (αν και πιο σκληρή εργασία).

Η διαφορά ξανά γίνεται πιο αισθητή σε Ελλάδα και Πορτογαλία, όπου το 12% στην πρώτη και το 7% στην δεύτερη, απασχολούνται στους τομείς της γεωργίας, της δασοπονίας και της αλιείας, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat.

Την ίδια ώρα η Ισπανία και η Ιταλία βρίσκονται ελαφρώς πάνω από τον Μ.Ο της ευρωζώνης, καθώς το 4% σε κάθε μια ξεχωριστά εργάζεται στον συγκεκριμένο κλάδο.

Οι μικρές φάρμες είναι ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο στην Ελλάδα, γεγονός που εξηγεί το γιατί το μεγαλύτερο ποσοστό των Ελλήνων εργάζονται στην γεωργία από οποιαδήποτε άλλη χώρα του ευρώ.

Η εικόνα που περιλαμβάνει ένα αγροτικό τοπίο και μικρές οικογενειακές φάρμες ακούγεται γοητευτικό, αλλά σύμφωνα με το δημοσίευμα, στην πραγματικότητα αποτελεί την καλύτερη συνταγή χαμηλής παραγωγικότητας.

Η παραγωγικότητα βελτιώνεται δραματικά όταν οι εργαζόμενοι ζουν σε πόλεις(!!!). Αυτός είναι ο λόγος που το φαινόμενο των κατοίκων της Αθήνας που μετακομίζουν στην επαρχία, δεν αποτελεί μια θετική εξέλιξη.

Η εργασία είναι προτιμότερη από την ανεργία, αλλά η ελληνική οικονομία έχει ανάγκη λιγότερη γεωργία.

Μια καλή ιδέα, σύμφωνα με την Wall Street Journal, είναι η ΕΕ να διαμορφώσει το σύστημά της με τέτοιο τρόπο ώστε να καταργήσει τις επιδοτήσεις στους αγρότες της. Αυτό είναι ήδη σε εξέλιξη, αλλά με την κατεύθυνση που πραγματοποιούνται οι μεταρρυθμίσεις δεν φαίνεται πως έχει γίνει κατανοητό πως το κάνει κανείς πιο παραγωγικές της φάρμες σημαίνει πως πρέπει να μειώσει και τον αριθμό των ατόμων που εργάζονται σε αυτές και να ζήσουν στις πόλεις.

Οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τα χωριά και μετακινούνται στις πόλεις γιατί εκεί οι μισθοί είναι υψηλότεροι και αυτό γιατί οι άνθρωποι στις πόλεις είναι πιο παραγωγικοί. Γιατί χρησιμοποιούν τα ευρωπαϊκά κονδύλια εμποδίζοντας αυτό το φαινόμενο;

Αυτά ισχυρίζεται η εφημερίδα υπάρχει όμως και η άλλη όψη του νομίσματος. Κόσμος συγκεντρωμένος σε μεγάλες πόλεις είναι πιο εύκολα ελέγξιμος και επιπλέον πιο εύκολα εκβιάσιμος αφού αν του κλείσεις τα σουπερμάρκετ δε θα έχει κυριολεκτικά να φάει τίποτα, και αν του κόψεις το νερό θα πεθάνει από τη δίψα. Εννοείται ότι θα μειωθεί και ο αριθμός ανθρώπων που ξέρουν να παράξουν τροφή με άμεσες συνέπειες στη διαπραγματευτική ισχύ μιας χώρας ή και μιας κοινωνίας. Καλή η παραγωγή ειδών πολυτελείας, αλλά ως γνωστόν αυτά δε τρώγονται.

Εξουσία στα πρόθυρα νευρικής κρίσης...

ΠΗΓΗ: Γναθολόγιο (via Steveniko)

Δ. Τρικεριώτης

Όπως δεν βγαίνουν οι αριθμοί με τα μνημόνια, παρά τις επικαιροποιήσεις και τις αναδιαρθρώσεις, άλλο τόσο τώρα δεν βγαίνουν τα εκλογικά ποσοστά για να συνεχίσει να κυβερνά ο δικομματισμός.Το διπλό αδιέξοδο της εξουσίας βρίσκει την κοινωνία να έχει ήδη αρχίσει να βιώνει την επόμενη μέρα της. Η πολιτική και κοινωνική αστάθεια βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη και οι κυρίαρχοι του παιγνιδιού, εντός κι εκτός της χώρας, είναι φυσικό να ανησυχούν ότι μπορεί μετεκλογικά να χάσουν τον έλεγχο. Και ένα τέτοιο ενδεχόμενο, που θα ισοδυναμούσε με την προσπάθεια να αποδράσει ένα γουρουνάκι πειραματόζωο από το κλουβί του, θα δημιουργούσε απρόβλεπτες εξελίξεις στην πειραματική φάρμα της Ευρωπαϊκής περιφέρειας. Και μια εξουσία στα πρόθυρα νευρικής κρίσης δεν μπορεί παρά να μηχανεύεται και να απεργάζεται λύσεις κάθε τύπου, που θα μπορούσαν να καταταγούν σε δύο κατηγορίες: (1) κινήσεις καιροσκοπικές και (2) κινήσεις πανικού.

 (1) Κινήσεις Καιροσκοπικές.

Ενδυνάμωση του πελατειακού κράτους.

Από τη μια, προσπάθεια εκλογικής χειραγώγησης των ψηφοφόρων μέσα από δημοσκοπήσεις που υπαγορεύουν οι κομματικές δημόσιες σχέσεις. Από την άλλη, σωρεία προεκλογικών πελατειακών ρυθμίσεων τελευταίας στιγμής που αποκαλύπτουν την υποκρισία του δικομματισμού και την αδυναμία του να ηγηθεί ενός αξιοκρατικού και δίκαιου κράτους που είναι θεμελιώδης προϋπόθεση και για την πιο ασήμαντη διαρθρωτική αλλαγή. Αλλά τέτοιες προσπάθειες είναι καταδικασμένες και διότι η εναλλακτική διαδικτυακή ενημέρωση είναι καταιγιστική και διότι η δικαιολογημένη καχυποψία της κοινωνίας είναι υπέρμετρη. Άλλωστε ούτε η βέλτιστη συσπείρωση και των πιο αφοσιωμένων κομματικών στρατών δεν μπορεί να εγγυηθεί σήμερα το ποθητό αποτέλεσμα.

Αποδυνάμωση των εκλογικών αντιπάλων.

Προεκλογικές κινήσεις εντυπωσιασμού σε καυτά καθημερινά ζητήματα όπως το ζήτημα της λαθρομετανάστευσης με στόχο την αποδυνάμωση κυρίως της ακροδεξιάς, που όλα δείχνουν ότι μπορεί συνολικά να συγκεντρώσει τα υψηλά ποσοστά των αντίστοιχων κομμάτων της Βόρειας Ευρώπης. Κινήσεις που δεν θα αποδώσουν διότι η ψήφος σε τέτοια και παρόμοια κόμματα δεν θα έχει ιδεολογικό χαρακτήρα, ούτε χαρακτήρα απλής διαμαρτυρίας, που συνήθως ενισχύει κόμματα της αριστεράς, αλλά θα εκφράζει με τον πιο ακραίο τρόπο την οργή και το ματαιωμένο αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη. Προς τα αριστερά η αποδυνάμωση επιχειρείται να έχει τη μορφή της πρόσκαιρης ενσωμάτωσης.

(2) Κινήσεις Πανικού

Αναβολή των εκλογών.

Η μετάθεση των εκλογών ώστε να δοθεί χρόνος για βελτίωση των ποσοστών και εξασφάλιση της πλειοψηφίας όχι μόνο των 151, αλλά και των 180 για τις αλλαγές στο Σύνταγμα που θα ικανοποιήσουν τη Γερμανία. Η επίκληση ανοικτών θεμάτων όπως το PSI και η ανακεφαλοποίηση των τραπεζών, μπορούν να δώσουν νομότυπη επικάλυψη και έτσι να προσπελαστεί ο σκόπελος της αβεβαιότητας του εκλογικού αποτελέσματος και να εγκριθούν και τα νέα μέτρα του Ιουνίου, δεσμεύοντας έτσι ακόμη περισσότερο την μετεκλογική πιθανή νέα διακυβέρνηση. Ωστόσο μια μετάθεση των εκλογών θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη αθροιστική πτώση των ποσοστών του δικομματισμού εφόσον η συμπίεση της κοινωνίας θα συνεχίζεται αμείωτη και τα τραγικά πλέον γεγονότα θα αυξάνονται και θα τροφοδοτούν την αντιπαλότητα.

Υποδαύλιση της λαϊκής οργής.

Αν για την κοινωνία ισχύει πως ό,τι δεν την σκοτώνει την κάνει πιο δυνατή, αντίστοιχα για την εξουσία ισχύει πως ό,τι δεν μπορεί να το ελέγξει το καταστέλλει και αν χρειαστεί το σκοτώνει. Η επιθετική στάση της αστυνομίας των τελευταίων ημερών είναι εμπρηστικού χαρακτήρα και αποσκοπεί στην πρόκληση ταραχών, που με τη συνδρομή των γνωστών παρακρατικών θα μπορούσαν να σπείρουν τέτοιο φόβο και καταστροφή ώστε να αιτιολογηθεί όχι μόνο μια επ’ αόριστον αναβολή των εκλογών, αλλά και η «σωτήριος» επιβολή ενός ακόμα πιο αυταρχικού καθεστώτος από το σημερινό.

Πριν ενάμισυ χρόνο, σε ανάρτησή μας με τίτλο «Το θράσος στην ελπίδα», γράφαμε: «Με αυτούς τους ρυθμούς και για να λειτουργήσει το ασφυκτικό πλαίσιο των μνημονίων η χώρα κινδυνεύει να μετατραπεί σε στρατόπεδο.Και οι πολιτικοί που εφαρμόζουν αυτήν την πολιτική, οι δημοσιογράφοι που άμεσα ή έμμεσα την στηρίζουν, οι αστυνομικοί που θα καλούνται τις εκρηκτικές ώρες να την επιβάλλουν, όλοι αυτοί κινδυνεύουν να μετατραπούν στους «κάπο» αυτού του στρατοπέδου, γιατί στην ουσία είμαστε όλοι κρατούμενοι, στο βαθμό που αισθανόμαστε και θέλουμε ακόμη να είμαστε Έλληνες. Και βέβαια κανείς δεν επιθυμεί να ανεγερθεί μετά το 2020 στο Σύνταγμα το μνημείο του άγνωστου νεοέλληνα…». Το μεσοδιάστημα ήταν αρκετό για να έχουμε συνειδητοποιήσει ότι η οριστική ανατροπή του δικομματισμού είναι το κεντρικό ζήτημα για τις εκλογές και τη διάσωση της κοινωνίας και της χώρας.

Οι ευρω-σωτήρες τρομοκρατούν

Καταιγισμός πιέσεων από ΔΝΤ, Ε.Ε. και τραπεζική «Διεθνή» για να εξαφανιστεί το διακύβευμα των εκλογών. 

ΠΗΓΗ: ΔΡΟΜΟΣ

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Τι ενοχλητικό πράγμα η κοινωνία! Τι περιττή πολυτέλεια η βούλησή της! Κάπως έτσι μπορούν να ξαναδιαβαστούν οι γεμάτες δυσφορία δηλώσεις αξιωματούχων της Ε.Ε., του ΔΝΤ, της τραπεζικής Διεθνούς για τις επικείμενες εκλογές στην Ελλάδα. Οι οποίες υποτίθεται ότι θα προκηρυχθούν μέχρι τη Μεγάλη Τετάρτη, αλλά καλό είναι να κρατά κανείς πισινή. Μια - δυο εβδομάδες αργότερα από τις 6 Μαΐου δεν χάθηκε ο κόσμος. Ή μήπως χάθηκε; Όχι, λέει ο υπουργός Εσωτερικός Τάσος Γιαννίτσης, που είναι ο πρώτος που έσπασε επίσημα τις βεβαιότητες για την ημερομηνία των εκλογών.
Ο καταιγισμός δηλώσεων από εκπροσώπους της τροϊκανής «σωτηρίας» για τις αβεβαιότητες των ελληνικών εκλογών που είχε προηγηθεί, ίσως εξηγεί πιο πειστικά από την επίκληση «τεχνικών λόγων» και νομοθετικών υποχρεώσεων αυτής της Βουλής το ενδεχόμενο μετάθεσης της ημερομηνίας. Ο εκπρόσωπος Τύπου του ΔΝΤ, Τζέρι Ράις, προκάλεσε ήδη έναν μίνι ρητορικό πόλεμο με την Ν.Δ. με τις δηλώσεις του ότι «οι εκλογές αποτελούν πηγή αβεβαιότητας για την Ελλάδα, αλλά και μια ευκαιρία για τα δύο μεγάλα κόμματα που στηρίζουν τους στόχους του προγράμματος να λάβουν εντολή για να υλοποιήσουν αυτούς τους στόχους».
Η Ν.Δ. έσπευσε να ερμηνεύσει τις δηλώσεις αυτές ως παρέμβαση του ΔΝΤ για αναβολή των εκλογών, το ΔΝΤ αντέδρασε με τα συνήθη σχόλια περί παρερμηνείας, αλλά η πραγματική –και τρομοκρατική- παρέμβαση προήλθε από την επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ: «Δεν είναι βέβαιο ότι η Ελλάδα έχει αποφύγει τη χρεοκοπία και την υποχρεωτική έξοδο από την Ευρωζώνη και την Ε.Ε.», αναφέρει σε τηλεοπτική εκπομπή αμερικανικού δικτύου που θα μεταδοθεί την Κυριακή. Η κ. Λαγκάρντ, αν και με προφανή στόχο να περιορίσει το πολιτικό διακύβευμα των εκλογών στο βολικό δίλημμα «Μνημόνιο 2 ή χρεοκοπία», επισημαίνει και μια προφανή πραγματικότητα. Κανείς, ούτε οι αγορές που «ανησυχούν για τις εκλογές», δεν πιστεύει ότι ακόμη και με το PSI σώζεται η ελληνική παρτίδα.
Σχεδόν ταυτόχρονα, ο διευθυντής του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου IIF, Τσαρλς Νταλάρα ,δήλωνε κάτι ανάλογο με τον εκπρόσωπο του ΔΝΤ, τονίζοντας πως «οι εκλογές στην Ελλάδα δημιουργούν αβεβαιότητα και κάποια ανησυχία στις αγορές». «Κατά την προεκλογική περίοδο είναι εύκολο να γίνουν λάθη», πρόσθετε. Και μπορεί να αθροίσει κανείς κι άλλες τέτοιες… χαριτωμένες δηλώσεις, όπως του επικεφαλής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, που υποστηρίζει πως το ζητούμενο στην Ελλάδα είναι «οι σταθερές πολιτικές συνθήκες» (ολίγη ανησυχία), αλλά ταυτόχρονα προειδοποιεί πως «μόνο οι βιώσιμες ελληνικές τράπεζες θα αντλούν στο εξής ρευστότητα» από την ΕΚΤ.
Το κλίμα πολιτικής αβεβαιότητας που πράγματι εκπέμπουν οι δημοσκοπήσεις, δείχνοντας την πιθανότητα ακόμη και μιας Βουλής δέκα κομμάτων, ευνοεί σενάρια μικρής ή μεγαλύτερης μετάθεσης των εκλογών. Στα σενάρια αυτά ανθίσταται προς το παρόν η βιαστική Ν.Δ. και ο αρχηγός της, ο οποίος επενδύει τα πάντα στο δίλημμα «αυτοδυναμία ή νέες εκλογές», που επί της ουσίας είναι μια άλλη, απλώς πιο ιδιοτελής κομματικά εκδοχή του «Μνημόνιο ή χρεοκοπία». Παρ’ όλα αυτά, και με δεδομένο ότι από πουθενά δεν προκύπτει αισιοδοξία για αυτοδυναμία, δεν αποκλείεται και η ηγεσία της Ν.Δ. να κάνει δεύτερες σκέψεις.
Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι αν όλα προχωρήσουν βάσει του αρχικού σχεδιασμού, οι επικείμενες εκλογές αναμένεται να διεξαχθούν σε ένα κλίμα πρωτοφανών πιέσεων από τους αξιωματούχους της τρόικας και τις ευρωπαϊκές ηγεσίες τουλάχιστον ως προς το περιεχόμενό τους. Οι κάλπες που θα στηθούν μοιάζει να μην έχουν καν διακύβευμα. Οι δεσμεύσεις του Μνημονίου 2 είναι το μόνο κυβερνητικό πρόγραμμα που γίνεται αποδεκτό από τους εταίρους, η συγκυβέρνηση θεωρείται κι αυτή δεδομένη σε περίπτωση που δεν υπάρχει αυτοδυναμία, χάρη στις δικλείδες ασφαλείας του εκλογικού συστήματος, και οι πολίτες περιορίζονται σε ρόλο κομπάρσου σε ένα κακοστημένο εκλογικό θέατρο.
Οι αβεβαιότητες της ευρωπαϊκής ελίτ για την έκβαση των ελληνικών εκλογών, όποτε κι αν γίνουν, συνοδεύονται από πολύ ευρύτερες αβεβαιότητες για τη συνταγή εξόδου της Ευρωζώνης από την κρίση. Ένα μήνα από το κλείσιμο του ελληνικού PSI, τα νέα ελληνικά ομόλογα παραμένουν στα αζήτητα, με τις αποδόσεις τους στην περιοχή του 22%, ενώ οι πιέσεις των αγορών είναι διαρκείς στην Πορτογαλία, ακόμη περισσότερο στην Ισπανία, αλλά ακόμη στη Γαλλία όπου, τρεις εβδομάδες πριν τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών ο Σαρκοζί κραδαίνει στους ψηφοφόρους ως φόβητρο την Ελλάδα.
Και η έκβαση αυτών των εκλογών στην πιο πιστή σύμμαχο της Γερμανίας, τη Γαλλία, ίσως είναι ένας από τους λόγους που κάνει και την επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ και όλους τους επιτηρητές του ελληνικού πειραματόζωου να εντείνουν την πολιτική τρομοκρατία εις βάρος των Ελλήνων προ της κάλπης.

Kώστας Λαπαβίτσας: «Δεν υπάρχει διέξοδος για την Ελλάδα χωρίς κόστος» – στον Αδάμ Γιαννίκο

ΠΗΓΗ: ΜΟΝΟ #5

Αναδημοσίευση από You Pay Your Crisis

«Θα ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση στην ιστορία της οικονομικής θεωρίας και της οικονομικής εξέλιξης των χωρών να λέγαμε ότι έχουμε τρεις διαφορετικές κρίσεις αυτού του μεγέθους, οι οποίες συνέπεσαν χρονικά, είχαν παρόμοια χαρακτηριστικά και ήταν όλες μέσα στο σύστημα του ευρώ, αλλά δεν είχαν σχέση με το ευρώ. Θα επρόκειτο για μία από τις μεγαλύτερες συμπτώσεις και μία από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις ανάλυσης για τους οικονομικούς ιστορικούς»

«Το ευρώ με τη σημερινή του μορφή δεν θα διατηρηθεί”

«Θα ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση στην ιστορία της οικονομικής θεωρίας και της οικονομικής εξέλιξης των χωρών να λέγαμε ότι έχουμε τρεις διαφορετικές κρίσεις αυτού του μεγέθους, οι οποίες συνέπεσαν χρονικά, είχαν παρόμοια χαρακτηριστικά και ήταν όλες μέσα στο σύστημα του ευρώ, αλλά δεν είχαν σχέση με το ευρώ. Θα επρόκειτο για μία από τις μεγαλύτερες συμπτώσεις και μία από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις ανάλυσης για τους οικονομικούς ιστορικούς»

«Το νερό που έχει χυθεί δεν γυρίζει στο δοχείο», λέει μια παλιά ιαπωνική παροιμία. Διανύοντας τον πέμπτο χρόνο ύφεσης η οικονομία της Ελλάδας αναζητεί τον τρόπο που θα την ξαναβάλει στην κοίτη της ανάπτυξης. «Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω», λέει η αντίστοιχη ελληνική παροιμία. Σε ποιο χρόνο θα γυρίσει η Ελλάδα μετά τις αποφάσεις για την εφαρμογή του νέου μνημονίου; Ο Κώστας Λαπαβίτσας είναι καθηγητής Οικονομικών στη διεθνούς φήμης Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Μελετών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας στον αγγλοσαξονικό ακαδημαϊκό κόσμο. Έχει διδάξει μεταξύ άλλων σε πανεπιστήμια της Ιαπωνίας και της Τουρκίας, μελέτες του έχουν μεταφραστεί και στα ελληνικά, ενώ ο ίδιος μιλάει και γράφει ιαπωνικά.

Στις 21 Φεβρουαρίου, το Eurogroup ανακοίνωσε την παροχή ενός δεύτερου πακέτου στήριξης προς την Ελλάδα, το οποίο προβλέπει μείωση του χρέους στο 120% του ΑΕΠ έως το 2020, μέσω νέου δανεισμού, ενός προγράμματος ανταλλαγής κρατικών ομολόγων και σαρωτικών αλλαγών στην ελληνική οικονομία. Χαμένη στη μετάφραση των όρων του νέου μνημονίου, η Ελλάδα παλεύει να μην γυρίσει στο 1999 της δραχμής με την ελπίδα ότι θα επιστρέψει στο 2009 με το ευρώ. Συναντήσαμε τον Κώστα Λαπαβίτσα στο κέντρο της Αθήνας με φόντο «την αβεβαιότητα που αναζητεί να γίνει περηφάνια» και μιλήσαμε μαζί του για τις δύο όψεις του νομίσματος.

– Ποιος φταίει για την κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας; Φταίμε εμείς;

Οι απόψεις ότι «φταίμε εμείς και η συμπεριφορά μας», «φταίει η νοοτροπία μας και η ελαττωματική ηθική μας» είναι ιδεολογήματα που δεν πρέπει να ακούγονται. Βεβαίως, οι Έλληνες έχουν ελαττώματα και προτερήματα, όπως έχουν όλοι οι άλλοι λαοί. Δεν πηγάζει το πρόβλημα της Ελλάδας απ’ αυτό όμως και συχνά είναι εκ του πονηρού να λέγεται ότι φταίμε εμείς γι’ αυτό που μας συμβαίνει. Όπως, επίσης, δεν πρέπει να λέγεται εύκολα ότι φταίνε οι ξένοι, οι άλλοι που μάς φέραν εδώ που μας φέρανε. Βεβαίως κι αυτοί έχουν μέρος της ευθύνης, αλλά δεν είναι οι ξένοι που μας έφεραν εδώ που είμαστε. Το πρόβλημα έχει να κάνει με τις δομές της ελληνικής οικονομίας και κυρίως με το διεθνές πλαίσιο στο οποίο διάλεξε να ανήκει.

- Θα μπορούσαμε να το αποφύγουμε;

- Αν δεν είχαμε μπει στην νομισματική ένωση, σίγουρα δεν θα είχαμε την κρίση με την μορφή που έχει σήμερα και πιθανώς με την οξύτητα και τον τραγικό χαρακτήρα που έχει σήμερα. Δεν λέω ότι θα ‘χαμε αποφύγει τα φαινόμενα της κρίσης του 2007-9, δεν ξέρει κανείς ποια πορεία θα είχε ακολουθήσει η Ελλάδα. Αλλά σίγουρα δεν θα είχαμε τη μορφή κρίσης που έχουμε τώρα. Θα είχαμε καταρχήν τον έλεγχο των εργαλείων οικονομικής πολιτικής, δεν θα ήμασταν παραδομένοι στην εξωτερική και ολόπλευρη πίεση του ευρώ.

- Ήταν το ευρώ μια λανθασμένη επιλογή;

Το ευρώ είναι αντιφατικός μηχανισμός που αποδείχθηκε πολύ διαφορετικός από αυτό που νόμιζαν οι διαπρύσιοι υποστηρικτές του στην Ελλάδα. Το ευρώ δεν έχει μέσα του σχέσεις αλληλεγγύης. Είναι ένας μηχανισμός ιεραρχικός, ο οποίος δημιουργεί σημαντικές διαφορές ανάμεσα στο κέντρο και την περιφέρεια, είναι υπέρ των συμφερόντων των μεγάλων βιομηχανικών κεφαλαίων και των τραπεζών του κέντρου. Ως εκ τούτου οι χώρες της περιφέρειας μέσα στη νομισματική ένωση βρίσκονται σε εξαιρετικά αδύναμη θέση. Είναι το ευρώ που έχει αποτύχει.

Το ευρώ με τη μορφή που έχει σήμερα δεν μπορεί να διατηρηθεί. Και δεν θα διατηρηθεί.

- Ολοένα και περισσότερο γίνεται λόγος για χάσμα ανάμεσα στον ευρωπαϊκό Νότο και τον ευρωπαϊκό Βορρά που μπορεί να οδηγήσει σε διάσπαση της ευρωζώνης, γίνεται λόγος ακόμα και για την πιθανότητα δημιουργίας ενός «ευρώ του Νότου». Τι σενάρια είναι αυτά;

Επιστημονικής φαντασίας. Τα νομίσματα δεν φτιάχνονται στο πόδι. Δεν φτιάχνονται επειδή μερικές χώρες έφυγαν από μια νομισματική ένωση και σπεύδουν να ιδρύσουν μία άλλη, ή δεν φτιάχνονται για να αντισταθούν ορισμένες χώρες σε άλλες. Οι νομισματικές ενώσεις είναι δύσκολα πράγματα, πολύπλοκα, απαιτούν θεσμική προετοιμασία και οργάνωση.

- Υπάρχουν ιστορικά προηγούμενα αποτυχημένων νομισματικών ενώσεων;

Ένα σωρό. Οι νομισματικές ενώσεις κατά κανόνα έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής. Η ευρωπαϊκή νομισματική ένωση θα είναι μια απ’ αυτές που θα αποτύχουν στην αρχική της μορφή. Δεν λέω ότι θα εξαφανιστεί τελείως. Αλλά στην μορφή με την οποία τη γνωρίζουμε σήμερα μπορούμε να τη θεωρούμε ήδη αποτυχημένη. Τώρα, να φτιάξουν μια άλλη νομισματική ένωση οι χώρες του Νότου είναι κάτι που ίσως να λέγεται από μερικούς που δεν έχουν σκεφτεί τι σημαίνει αυτό. Είναι πολύ πιθανότερο να υπάρξει επιμέρους και ατομική αντίδραση των χωρών του Νότου, ή των περιφερειακών χωρών, στην κρίση που τις μαστίζει.

Να σας υπενθυμίσω ότι από την αρχή της κρίσης, κάθε φορά που οξυνόταν η κρίση οι σχέσεις ανάμεσα στις χώρες της περιφέρειας γίνονταν όλο και χειρότερες. Αντί να έχουμε σύσφιγξη των σχέσεων ανάμεσα στους αδύναμους, παρατηρούσαμε μεγαλύτερη ένταση. Ο λόγος είναι απλός. Η άρχουσα τάξη σε κάθε μία από τις χώρες της περιφέρειας θεωρεί ότι η παραμονή της στο ευρώ είναι διαβατήριο για τις μεγάλες καπιταλιστικές ολοκληρώσεις της εποχής μας. Απόδειξη ότι έχει οικονομία «πρώτης κατηγορίας», όπως έλεγαν και δικοί μας υπουργοί Οικονομικών. Άρα κάθε μία αγωνίζεται να πείσει ότι δεν είναι σαν τις άλλες προβληματικές – η Πορτογαλία δεν είναι σαν την Ελλάδα, η Ισπανία δεν είναι σαν την Πορτογαλία, κ.ο.κ.

- Το επιχείρημα που λέγεται κατά κόρον, ότι το ευρώ θα επιβιώσει γιατί είναι μια γεωπολιτική επιλογή, στέκει σε επίπεδο χρηματοοικονομικής θεωρίας;

Αυτά είναι πολύ ενδιαφέροντα θέματα και είναι καλό να τα συζητάνε οι πολιτικοί επιστήμονες και όσοι ασχολούνται με την γεωπολιτική και βεβαίως πρέπει κανείς να τα λαμβάνει υπόψη του. Αλλά στη βάση του το ευρώ είναι μια νομισματική ένωση. Εάν δεν λειτουργεί η οικονομική διάσταση, η ένωση δεν είναι βιώσιμη. Αυτό είναι καιρός να το αντιληφθούν όλοι όσοι βγαίνουν και λένε ότι το ευρώ το φτιάξανε οι πολιτικοί και θα το σώσουν οι πολιτικοί. Οι πολιτικοί μπορεί να λένε ότι θέλουν, αλλά αν δεν γίνεται, δεν θα σώσουν τίποτε.

Η Συμφωνία του Μπρέτον Γουντς ήταν ακόμη σημαντικότερη από την ΟΝΕ, οι ΗΠΑ επανειλημμένως προσπάθησαν να τη διασώσουν, αλλά στο τέλος κατέρρευσε. Υπάρχει, ξέρετε, ένας έμφυτος συντηρητισμός στην πολιτική ζωή που κάνει τους «εντός» να νομίζουν ότι τα ελέγχουν όλα, ιδίως όταν τα λαϊκά στρώματα είναι σιωπηλά. Πρόκειται περί πλάνης. Οι πολιτικοί τελικά κινούνται μέσα σε ένα πλαίσιο που θέτει η πραγματική ζωή. Χωρίς ουσιαστικές δομικές αλλαγές, το ευρώ δεν είναι βιώσιμο.

- Ποιες θα ήταν αυτές οι αλλαγές;

Θα μπορούσε για παράδειγμα να υιοθετηθεί κάποια από τις προτάσεις που έχουν καταθέσει οικονομολόγοι της ευρωπαϊστικής αριστεράς, οι οποίοι προτείνουν να σχηματιστεί μηχανισμός νομισματικών μεταβιβάσεων που θα εδράζεται σε κάποια μορφή κρατικής ένωσης. Θα μπαίναμε ίσως σε μια διαδικασία σχηματισμού των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης κατά το παράδειγμα των ΗΠΑ.

Αν γινόταν αυτό, θα μπορούσε η Ε.Ε. να αποκτήσει κι αυτή ένα βιώσιμο νόμισμα, όπως έχουν και οι ΗΠΑ. Κατά τη γνώμη μου όμως δεν πρόκειται να συμβεί κάτι τέτοιο. Πρώτον, διότι δεν υπάρχει ενιαία αγορά εργασίας στην Ε.Ε. – δεν μπορεί εύκολα ο Πορτογάλος άνεργος να πουλήσει το σπίτι του και να εγκατασταθεί σε μια αυστριακή κωμόπολη, για παράδειγμα. Σε τελική ανάλυση αυτό επίσης σημαίνει ότι δεν υπάρχει ευρωπαϊκός «δήμος». Δεύτερον, διότι οι υφιστάμενοι μηχανισμοί του ευρώ εξυπηρετούν μια χαρά τα συμφέροντα των μεγάλων κεφαλαίων και τραπεζών του κέντρου.

- Αυτό αποτελεί μια αυτοκρατορική δομή;

Η δομή του ευρώ είναι βεβαίως αυτοκρατορική, ή για να το πούμε με παλιομοδίτικους όρους, ιμπεριαλιστική. Το κέντρο κυριαρχεί επί της περιφέρειας οικονομικά, πολιτικά και διπλωματικά. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα πλέον αναφέρεται συχνά ως αποικία της Ε.Ε. στον διεθνή τύπο.

- Γίνεται διαρκώς όμως λόγος για την ιδιαιτερότητα της Ελλάδας, ότι δηλαδή δεν είμαστε η περίπτωση της Ιρλανδίας όπου εκεί το χρέος ήταν των τραπεζών, ότι δεν μοιάζουμε με την Ισλανδία κ.ο.κ..

Με την Ισλανδία βεβαίως δεν μοιάζουμε, γιατί η Ισλανδία δεν είναι δεμένη χειροπόδαρα μέσα στο σύστημα του ευρώ. Αυτός είναι ένας βασικός λόγος που η χώρα μπόρεσε να ανακάμψει γρήγορα μετά την αθέτηση πληρωμών στο χρέος της. Τώρα, όσον αφορά τις άλλες περιφερειακές χώρες, έχω να παρατηρήσω το εξής: θα ήταν μια ενδιαφέρουσα περίπτωση στην ιστορία της οικονομικής θεωρίας και της οικονομικής εξέλιξης των χωρών να λέγαμε ότι έχουμε τρεις διαφορετικές κρίσεις αυτού του μεγέθους – δηλαδή Ελλάδα, Ιρλανδία και Πορτογαλία- οι οποίες συνέπεσαν χρονικά, είχαν παρόμοια χαρακτηριστικά και ήταν όλες μέσα στο σύστημα του ευρώ, αλλά δεν είχαν σχέση με το ευρώ. Αυτό θα ήταν μία από τις μεγαλύτερες συμπτώσεις και μία από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις ανάλυσης για τους οικονομικούς ιστορικούς.

Το λογικό και προφανές είναι ότι και οι τρεις αυτές κρίσεις έχουν να κάνουν με την ευρωζώνη. Η συσσώρευση του χρέους παρατηρείται και στις τρεις διότι έχασαν ανταγωνιστικότητα ως προς τη Γερμανία. Δεν αληθεύει ότι στην Ελλάδα τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά διότι το δημόσιο χρέος είναι αναλογικά μεγαλύτερο. Το χρέος που γιγαντώθηκε στη χώρα μας την τελευταία δεκαετία ήταν το ιδιωτικό, όπως και στην Πορτογαλία, την Ιρλανδία, και την Ισπανία. Εκεί βέβαια κράτησαν το δημόσιο χρέος χαμηλότερα.

- Είναι, επομένως, το ελληνικό δημόσιο που κατέστρεψε τις τράπεζες στην Ελλάδα.

Φαντάζομαι ότι το λέτε αυτό γιατί οι τράπεζες αγόρασαν κρατικά ομόλογα. Ας μην τα αγόραζαν, είναι η απάντηση. Ήταν επιχειρηματική η τοποθέτηση αυτή, η οποία όσο συνέβαινε ήταν εξαιρετικά προσοδοφόρα. Διότι οι ελληνικές τράπεζες δανείζονταν με πολύ χαμηλό επιτόκιο από την ΕΚΤ και δάνειζαν στο κράτος με σαφώς υψηλότερο επιτόκιο νομίζοντας ότι δεν υπάρχει επιχειρηματικός κίνδυνος. Προφανώς έκαναν λάθος και στην καπιταλιστική οικονομία υποτίθεται ότι τα λάθη πληρώνονται. Αυτό όμως που βλέπουμε τώρα είναι ότι καλείται να πληρώσει ο ελληνικός λαός.

Εκτός αυτού, οι τράπεζες έχουν και τεράστιες επισφάλειες από ιδιωτικά δάνεια τις οποίες και πάλι καλείται να πληρώσει ο ελληνικός λαός.

- Δηλαδή, ισχύει το δόγμα περί «ιδιωτικοποίησης των κερδών / κοινωνικοποίησης των ζημιών»;

Περί αυτού πρόκειται. Το ελληνικό κράτος θα δανειστεί με το νέο μνημόνιο ίσως και 50 δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία θα τα διαθέσει στις τράπεζες για να γίνει ανακεφαλαιοποίηση χωρίς όμως να έχει ουσιαστικό λόγο στην μετέπειτα λειτουργία τους. Και ας μην πει κανείς ότι δεν μπορεί το αποτυχημένο δημόσιο να αναλάβει τις τράπεζες, οι ιδιοκτήτες και οι μάνατζερ των τραπεζών είναι αυταπόδεικτα αποτυχημένοι και δεν θα υπήρχαν χωρίς το κράτος.

- Τι εμποδίζει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να «τυπώσει χρήμα» προς τα κράτη της ευρωζώνης; Είναι θέμα ιδεολογίας; Είναι απλώς θέμα καταστατικού;

Καταρχήν δεν της το επιτρέπει το καταστατικό της, αλλά έχουμε μάθει πλέον ότι τα καταστατικά του χρηματοπιστωτικού τομέα είναι για να παραβιάζονται. Ο ουσιαστικός λόγος είναι αυτός για τον οποίο δεν έχουμε και δημοσιονομικές μεταβιβάσεις, δηλαδή ότι δεν υπάρχει ενιαίο ή ομοσπονδιακό κράτος στην ευρωζώνη. Δεν υπάρχει μία κρατική οντότητα η οποία θα στηρίζει το νόμισμα, θα στηρίζει την κεντρική τράπεζα και θα στέκεται πίσω από τις δημοσιονομικές μεταβιβάσεις. Έχουμε ένα σύμφυρμα κρατών, τα οποία μετέχουν αναλογικά στο κεφάλαιο της κεντρικής τράπεζας και στις δημοσιονομικές παροχές της ευρωζώνης. Άρα τα κράτη αυτά θα πρέπει να μοιραστούν και τις οποιεσδήποτε ζημίες προκύψουν. Σε τελική ανάλυση, ποιος θα σηκώσει την πιθανή ζημία από τον κρατικό δανεισμό που θα κάνει η ΕΚΤ; Για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας, κυρίως η Γερμανία. Και για ποιο λόγο να θελήσει η γερμανική άρχουσα τάξη να επωμιστεί τις ζημίες από τις πράξεις τις ελληνικής ή της πορτογαλικής;

- Μπορεί κανείς να πει ότι, επιβάλλοντας αυτά τα μέτρα, η Γερμανία κερδίζει χρόνο; Κάποια στιγμή θα αναγκαστεί να επωμιστεί το βάρος μιας διαφορετικής πολιτικής.

Δεν είναι σίγουρο ότι θα αναγκαστεί να το κάνει, διότι η Γερμανία και οι χώρες του πυρήνα με την πολιτική που ακολουθούν συστηματικά μεταβιβάζουν το κόστος της κρίσης στα κράτη της περιφέρειας. Δέχονται τώρα με το PSI κι αυτές ένα κόστος – είναι αλήθεια – το οποίο επιβάλουν σε τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία και ιδιώτες κατόχους ομολόγων. Ο κύριος όμως όγκος του κόστους μεταβιβάζεται στα λαϊκά και εργατικά στρώματα της περιφέρειας και αυτό ήταν πολιτική των χωρών του πυρήνα εξαρχής.

- Έχει νόημα να λέγεται ότι με αυτήν την πολιτική η Γερμανία στην ουσία χρηματοδοτεί τις τράπεζές της;

Θα έλεγα ότι στηρίζει τις τράπεζές της. Ο δανεισμός που δέχτηκαν οι χώρες της περιφέρειας, στην αρχή τουλάχιστον, ήταν τέτοιος ώστε να μην προβούν εσπευσμένα σε στάση πληρωμών και άρα χτυπηθούν οι τράπεζες του κέντρου. Ήταν στην ουσία έμμεση χρηματοδότηση των τραπεζών του κέντρου. Οι τράπεζες έχουν τώρα ισχυροποιηθεί λόγω συστηματικών διαγραφών χρέους και κρατικής στήριξης τη διετία που πέρασε, άρα οι χώρες του κέντρου αποφάσισαν να μεταβιβάσουν μέρος του κόστους, όχι μεγάλο, και στις δικές τους τράπεζες, γι’ αυτό έχουμε και το PSI.

«Ο ευρωπαϊκός χαρακτήρας μας δεν εξαρτάται από το ευρώ.»

«Δεν μπορεί να βγει η νέα δραχμή και να κυριαρχήσει παντού μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο. Ο καταλύτης θα είναι η λειτουργία του κράτους. Αν το κράτος επιμείνει να πληρώνει και να πληρώνεται στη νέα δραχμή και να μην δέχεται τίποτα άλλο, το νέο νόμισμα θα επιβληθεί σε διάστημα μηνών»

- Στάση πληρωμών και χρεοκοπία είναι το ίδιο πράγμα;

Χρεοκοπία δεν υπάρχει ως όρος για τα κυρίαρχα κράτη. Τα κράτη δεν χρεοκοπούν όπως οι επιχειρήσεις, ή τα άτομα. Δεν υπάρχει παγκόσμιος μηχανισμός ο οποίος θα επιληφθεί των υποθέσεων κάποιου κράτους που δεν μπορεί να αποπληρώσει τα χρέη του και θα προβεί σε διασπορά των περιουσιακών του στοιχείων στους πιστωτές. Εξάλλου, δεν σταματά η ύπαρξη των κρατών, όσο συνεχίζουν να υφίστανται οι αυθύπαρκτες κοινωνίες που τα στηρίζουν. Τα κράτη, λοιπόν, κάνουν αθέτηση πληρωμών – έχουν ορισμένες υποχρεώσεις και δυστυχώς τις αθετούν. Αυτό ακριβώς είναι και το PSI, να τονίσω, αλλά με εθελοντικό μανδύα.

Η στάση πληρωμών είναι ένα βήμα της αθέτησης πληρωμών. Δηλαδή, η Ελλάδα δηλώνειαδυναμία να συνεχίσει τις πληρωμές, αρνείται να δεχτεί τόκους υπερημερίας και παύει να κυνηγάει την ουρά της για να λάβει την επόμενη δόση και να κάνει την επόμενη πληρωμή. Προφανώς μετά θα μπει σε διαδικασία διαπραγμάτευσης για να τακτοποιηθεί το χρέος της.

- Αυτό σημαίνει αυτόματα έξοδο από την ευρωζώνη;

Αν μου ζητάτε εκτίμηση των πιθανών εξελίξεων θα σας πω ότι διαδικασία αυτόματης εξόδου, ή αποβολής της Ελλάδας από την ευρωζώνη δεν υπάρχει. Για να κινηθούν διαδικασίες αποβολής από την πλευρά του πυρήνα, τότε θα πρέπει να εφευρεθούν, πράγμα που βεβαίως μπορεί να γίνει. Αν όμως με ρωτάτε για το τί πρέπει να γίνει πιστεύω ότι, αν η Ελλάδα προχωρήσει σε αθέτηση πληρωμών με δική της πρωτοβουλία, τότε θα είναι παράλογο να μείνει μέσα στην ευρωζώνη, διότι δεν θα έχει τα οφέλη που θα προκύψουν από την έξοδο. Δεδομένου μάλιστα ότι με το PSI αλλάζει και το νομικό καθεστώς και η σύνθεση του ελληνικού χρέους, η αθέτηση πληρωμών θα φέρει την Ελλάδα σε μετωπική σύγκρουση με άλλες χώρες της ευρωζώνης αλλά και το ΔΝΤ.

Εντός της ευρωζώνης η Ελλάδα θα μετατραπεί σε απόλυτο παρία που δεν θα έχει καμία ουσιαστική ισχύ παραμένοντας στα θεσμικά όργανα και βέβαια δεν θα έχει το όφελος από τον έλεγχο της νομισματικής πολιτικής και το νέο νόμισμα. Δεν βρίσκω κανέναν λόγο να παραμείνει η Ελλάδα μέσα στην ευρωζώνη αν προβεί σε ουσιαστική στάση πληρωμών.

- Μια τέτοια αλλαγή θα είχε σοβαρές κοινωνικές συνέπειες. Πώς θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις τραγικές συνέπειες που περιγράφουν όσοι υποστηρίζουν ότι η παραμονή στο ευρώ είναι κόκκινη γραμμή;

Δεν υπάρχει διέξοδος για την Ελλάδα σήμερα χωρίς κόστος. Προσωπικά, το είχα πει εδώ και πολύ καιρό και το επαναλαμβάνω και τώρα: αυτός που θέλει να βρει ανέξοδη και εύκολη λύση πλανάται. Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα για την Ελλάδα. Η έξοδος από την ευρωζώνη και η επιστροφή στη δραχμή έχει κόστος. Αλλά το κόστος θα είναι μικρότερο από τη λύση που επιχειρείται τώρα και μπορεί τουλάχιστον να ανοίξει δρόμο ανάπτυξης και ευημερίας.

- Πόσο γρήγορα μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο;

Μού ζητάτε απάντηση σε κάτι το οποίο είναι εξαιρετικά δύσκολο. Η διεθνής εμπειρία και βιβλιογραφία δείχνουν, σχεδόν χωρίς εξαίρεση, ότι μετά από τέτοιου είδους νομισματικά γεγονότα ακολουθεί ανάκαμψη και ότι αυτή είναι η ενδεικνυόμενη πορεία για μια χώρα στην κατάσταση της Ελλάδας. Το κόστος όμως από την αναταραχή θα είναι σημαντικό για τις τράπεζες, τη νομισματική κυκλοφορία, το εμπόριο και την πρόσβαση στα αγαθά. Εδώ έχω να πω δυο πράγματα: το πρώτο είναι ότι η Ελλάδα οδεύει προς αυτή την κατεύθυνση έτσι κι αλλιώς, γιατί η κατάσταση είναι μη βιώσιμη. Αν φτάσουμε εκεί με συνθήκες χάους, τα πράγματα απλώς θα είναι πολύ χειρότερα. Αν φτάσουμε εκεί με στοιχειώδη προετοιμασία και κοινωνική συσπείρωση, η αναταραχή μπορεί να είναι σαφώς μικρότερη και λιγότερο οδυνηρή.

Θα χρειαστούν μέτρα δημόσιας παρέμβασης τα οποία δεν τα έχουμε συνηθίσει, δημόσιας συμμετοχής στο οικονομικό γίγνεσθαι, τα οποία μπορούν να περιορίσουν τις χειρότερες επιδράσεις για τα εργατικά και λαϊκά στρώματα. Θα χρειαστεί δημόσια ιδιοκτησία και έλεγχος των τραπεζών που μπορεί να προστατεύσει τις καταθέσεις και να χρησιμοποιήσει τις τράπεζες ως εργαλείο πιστωτικής πολιτικής για να τονώσει την οικονομία. Θα χρειαστεί επίσης παρέμβαση στον νομισματικό τομέα ώστε να εξομαλυνθούν τα φαινόμενα διπλής κυκλοφορίας, δηλαδή δραχμής και ευρώ.

- Θα γίνει αυτό;

Βεβαίως, είναι αναπόφευκτο. Δεν μπορεί να βγει η νέα δραχμή και να κυριαρχήσει παντού μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο. Μπορεί αμέσως να επιβληθεί ως κρατικό νόμισμα και να μετατραπούν τα νομισματικά μεγέθη σε δραχμές, αλλά φυσικά ο κόσμος θα χρησιμοποιήσει το χρήμα που κατέχει και θα υπάρχουν και άλλες μορφές χρήματος τοπικά μέχρι να βγει το καινούργιο χαρτονόμισμα. Ο καταλύτης, η λύση θα είναι η λειτουργία του κράτους. Αν το κράτος επιμείνει να πληρώνει και να πληρώνεται στη νέα δραχμή και να μην δέχεται τίποτα άλλο, το νέο νόμισμα θα επιβληθεί σε διάστημα μηνών εξομαλύνοντας την κυκλοφορία.

- Ποιος θα σου πουλήσει πράγματα όταν θα πληρώνεται με δραχμές;

Αυτός που θα έχει ανάγκη να πουλήσει για να αγοράσει και ο ίδιος μετά. Στην αρχή όμως θα κυκλοφορεί και το ευρώ. Σας είπα, θα υπάρξει διπλή κυκλοφορία. Δεν είναι εύκολο πράγμα αυτό, καθόλου. Αλλά η τελική κατάληξη θα είναι η κυριαρχία της νέας δραχμής στο μέτρο που το κράτος επιμείνει. Η τελική πηγή ισχύος του σύγχρονου νομίσματος είναι πάντα το κράτος. Πολύς κόσμος επίσης ρωτάει για το πως θα αλλάξουν οι καταθέσεις. Οτιδήποτε υπάγεται στην ελληνική νομοθεσία – καταθέσεις και δάνεια – θα αλλάξουν αυτομάτως με πράξη νομοθετικού περιεχομένου. Η ισοτιμία της αλλαγής μπορεί να είναι η απλούστερη, δηλαδή ένα προς ένα. Αλλά μπορεί να γίνει και με τρόπο που θα φέρει και κάποια αναδιανομή του πλούτου. Τα χαμηλότερα εισοδήματα, ας πούμε, να λάβουν δύο δραχμές προς ένα ευρώ, τα υψηλότερα εισοδήματα 0,8 δραχμές προς ένα ευρώ.

- Κάτι παρόμοιο έγινε στην Ανατολική Γερμανία. Η αλλαγή δεν θα φέρει πληθωρισμό και έλλειψη αγαθών;

Η Ελλάδα το 2011 είχε μείωση της παροχής χρήματος της τάξης του 15%. Το να συζητιέται ο υπερπληθωρισμός σε τέτοιες συνθήκες είναι απλώς κινδυνολογία. Μπορεί να εμφανιστεί πληθωρισμός, κυρίως λόγω της συνακόλουθης υποτίμησης της νέας δραχμής, αλλά το πιθανότερο είναι ότι θα είναι ελεγχόμενος. Η πρόσβαση όμως στα αγαθά και η λειτουργία του εμπορίου είναι πολύ πιο σύνθετα πράγματα. Βραχυπρόθεσμα θα υπάρξουν δυσκολίες και θα χρειαστεί κοινωνική συσπείρωση για τον εξορθολογισμό της κατανάλωσης έως ότου ανακάμψει η εγχώρια παραγωγή. Δείτε όμως τι γίνεται σήμερα στην κατανάλωση. Όταν πηγαίνουν οι πατατοπαραγωγοί και διαθέτουν τις πατάτες φθηνά και σχηματίζονται τεράστιες ουρές, αυτό τι σημαίνει; Ότι υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδων άνθρωποι οι οποίοι περιορίζουν τραγικά την κατανάλωσή τους διότι δεν αντέχει το πορτοφόλι τους. Οι οποίοι απλώς διαιρούν το ευρώ στα τέσσερα, στα οκτώ και στα δεκάξι και αισθάνονται έντονο το στίγμα του να πάς στο συσσίτιο, ή να πάρεις πράγματα δωρεάν.

Υπάρχει, λοιπόν, ήδη ο περιορισμός της κατανάλωσης και οι καταστάσεις που ζουν τα μεγάλα λαϊκά στρώματα είναι πολύ δύσκολες. Η αλλαγή του νομίσματος θα μας επιτρέψει να αναγνωρίσουμε το πρόβλημα και να το αντιμετωπίσουμε με δίκαιο κοινωνικά τρόπο. Βεβαίως, δεν επιδιώκουμε να δημιουργηθεί μόνιμος έλεγχος της κατανάλωσης, θέλουμε γρήγορα να επιστρέψουμε σε πλήρη επάρκεια όπου θα μπορεί ο καθένας να παίρνει αυτό που θέλει, όταν το θέλει. Αλλά αναγνωρίζουμε ότι η χώρα ήδη μπαίνει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Θα χρειαστεί, λοιπόν, να ληφθούν διοικητικά μέτρα – ανοιχτά, δημοκρατικά και δίκαια. Δεν μπορεί ο ένας να καταναλώνει κανονικά και ο άλλος να μην έχει να πάρει κρεμμύδια και πατάτες.

- Περιγράφετε ένα σκηνικό ταξικού πολέμου. Είναι;

Υπάρχει ήδη εμπόλεμη κατάσταση που πηγάζει από τις άρχουσες τάξεις της Ευρώπης. Τα ανώτερα στρώματα έχουν κηρύξει ένα είδος ταξικού εμφυλίου εναντίον των εργατικών αλλά και όλο και περισσότερο εναντίον των μεσαίων στρωμάτων.

- Η απάντηση θα μπορούσε να είναι μια ευρωπαϊκή συσπείρωση;

Σαφώς και πρέπει να υπάρξει ευρωπαϊκή αλληλεγγύη ανάμεσα στους εργαζόμενους και στους λαούς της Ευρώπης για να αντιμετωπιστεί η τεράστια κρίση και η ταξική πίεση από τα πάνω.

- Αρκεί αυτό σε ένα επίπεδο διακηρύξεων ή πρέπει να υπάρχουν τα οικονομικά εργαλεία για να στηρίξουν κάτι τέτοιο;

Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται δεν είναι τόσο τα οικονομικά εργαλεία όσο η πραγματική αλληλεγγύη των ευρωπαϊκών λαών. Γιατί, τόσο καιρό ακούμε για αλληλεγγύη και ακούμε για εταίρους μέσα στην ευρωζώνη και τέτοιο πράγμα δεν είδαμε.

- Είστε ένας καθηγητής στην Αγγλία. Μια έξοδος από την ευρωζώνη σας κάνει λιγότερο Ευρωπαίο; Εκτός ευρώ, θα χάσουμε την Ευρώπη;

Αυτό είναι από τους πιο άσκεφτους και καταστροφικούς μύθους που ακούστηκαν στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, δηλαδή η ταύτιση του κοινού νομίσματος με την πεμπτουσία της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Το χρήμα, βέβαια, πάντα εμπεριέχει στοιχεία ταυτότητας και ο άνθρωπος νιώθει ότι ανήκει κάπου. Αλλά ο ευρωπαϊκός χαρακτήρας της Ελλάδας, ακόμη και η συμμετοχή της στην Ε.Ε., δεν εξαρτάται από το ευρώ.

- Οι άνθρωποι πρώτα μοιράζουν τα πορτοφόλια τους και μετά τις ζωές τους;

Δεν θα το ‘λεγα έτσι γιατί το χρήμα επηρεάζει και το πως βλέπει ο άνθρωπος τον εαυτό του, πράγμα που βλέπουμε και στο ευρώ. Η Ευρώπη και η ευρωπαϊκή ταυτότητα είναι κάτι πολύ ευρύτερο και βαθύτερο από το κοινό νόμισμα. Η Ελλάδα είναι και θα παραμείνει μέρος της Ευρώπης πολιτιστικά, πολιτικά και γενικότερα κοινωνικά. Αυτό που λένε κάποιοι ότι αν βγούμε από το ευρώ θα γίνουμε Βόρεια Κορέα είναι απλώς κινδυνολογία. Εκείνο που ξέρω είναι ότι με τα μέτρα που τώρα λαμβάνει η κυβέρνηση η Αθήνα πάει να γίνει Καράτσι. Είναι απαραίτητο να αντιδράσει η κοινωνία.

* Ο Kώστας Λαπαβίτσας είναι Οικονομολόγος-καθηγητής στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Μελετών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου

Μόνο οι πλούσιοι επωφελούνται απο την οικονομική ανάκαμψη της Αμερικής

Πηγή: Financial Times 2/4/2012 -

Ρόμπερτ Ράιχ

 

Ο Ρόμπερτ Ράιχ είναι καθηγητής στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας και έχει διατελέσει υπουργός Εργασίας στην κυβέρνηση Κλίντον. Το άρθρο του, άρθρο ενός μετριοπαθούς δημοκρατικού, συμβάλει στην αποκάλυψη ενός μεγάλου ψεύδους που διαχέουν κυβερνήσεις και ΜΜΕ στις κοινωνίες του δυτικού καπιταλισμού και φυσικά στην Ελλάδα: Ότι η ραγδαία πτώση του βιοτικού επιπέδου και η καταστροφή των κοινωνικών υπηρεσιών με τα προγράμματα ακραίας λιτότητας οδηγούν σε μια ανάκαμψη που θα τελικά, στο μέλλον, θα τους ανακουφίσει και θα “βάλει μπρος την οικονομία”.

Οι έμποροι ειδών πολυτελείας χαμογελούν. Το ίδιο και οι ιδιοκτήτες πολυτελών εστιατορίων, οι πωλητές πανάκριβων αυτοκινήτων, αυτοί που πουλάνε πακέτα διακοπών , οι οικονομικοί σύμβουλοι και οι προσωπικοί γυμναστές. Γι’ αυτούς και τους πελάτες τους, η ύφεση έχει τελειώσει. Η ανάκαμψη αναπτύσσει τώρα πλήρη ταχύτητα.Αλλά η υπόλοιπη Αμερική δεν έχει ανάκαμψη. Ασθενεί ακόμη βαριά. Τα οικονομικά πολλών Αμερικανών παραμένουν σε κρίσιμη κατάσταση..

Το υπουργείο Εμπορίου ανέφερε την περασμένη Πέμπτη (29/3) ότι το τελευταίο τρίμηνο σημειώθηκε οικονομική μεγέθυνση, με αναγωγή σε ετήσια βάση, της τάξης του 3% (πολύ καλύτερο από το γλίσχρο 1,8% του αντίστοιχου τρίτου τριμήνου του περασμένου έτους). Και το προσωπικό εισόδημα αυξήθηκε πολύ. Οι Αμερικανοί μάζεψαν λεφτά με τη σέσουλα, πάνω από 13 τρισ. δολάρια , 3,3 δισ. περισσότερα από προηγουμένως. Όμως, όλα τα οφέλη πήγαν στο εισοδηματικά ανώτερο 10% και τη μερίδα του λέοντος πήρε το ανώτερο 1%. Πάνω από το ένα τρίτο πήγε σε 15.600 υπερπλούσια νοικοκυριά αυτού του 1%.

Ακόμη, βέβαια, δεν υπάρχουν όλα τα στοιχεία για το 2011, για να είμαστε απολύτως σίγουροι. Αλλά αυτό συνέβη το 2010, το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο έχουμε αξιόπιστα στοιχεία (χάρη στους συναδέλφους Emmanuel Saez και Thomas Piketty, που ανέλυσαν τις επιστροφές φόρων) και έκτοτε τίποτε δεν έχει αλλάξει ως προς το ποιοι επωφελούνται.

Το 2010, το 93% των οικονομικών οφελών πήγε στο πλουσιότερο 1%. Περίπου το 37% των οφελών πήγε στο ακόμη πλουσιότερο 1/10 του 1%. Κανένας που βρίσκεται κάτω από το εισοδηματικά ανώτερο 10% δεν ωφελήθηκε οικονομικά.

Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι από το 90% των Αμερικανών πολιτών έχασαν . Το προσαρμοσμένο μέσο ακαθάριστο εισόδημά τους ήταν το 2010 29.840 δολάρια. Μείον, δηλαδή, 127 δολάρια σε σχέση με το 2009 και μείον 4.843 δολάρια σε σχέση με το 2000 (όλα τα στοιχεία έχουν προσαρμοστεί βάσει του πληθωρισμού).

Εν τω μεταξύ, τα επιδόματα που υποχρεούται να παράσχει ο εργοδότης συνεχίζουν να μειώνονται όσον αφορά το εισοδηματικά κατώτερο 90% των Αμερικανών. Η μερίδα των ανθρώπων με ασφάλιση υγείας από τους εργοδότες μειώθηκε από 59,8%, το 2007, στο 53,3% το 2010, σύμφωνα με το υπουργείο Εμπορίου. Και η μερίδα των εργατών στον ιδιωτικό τομέα που είχαν συνταξιοδότηση μειώθηκε από 42% το 2007 στο 39,5% το 2010. Ωστόσο, τα αποκαλούμενα “ταλέντα” στα ιδιαίτερα διαμερίσματα των εκτελεστικών διευθυντών απολαμβάνουν πανάκριβη ασφαλιστική κάλυψη υγείας για τους ίδιους και τις οικογένειές τους, μαζί με αποζημιώσεις και παχυλές συντάξεις που υπόκεινται σε ελάχιστους, αν όχι και καθόλου φόρους.

Αν βρίσκεται κανείς ανάμεσα στο πάμπλουτο 10%, μεγάλο μέρος των αποταμιεύσεών του είναι επενδυμένο σε μετοχές απ’ όπου άντλησε μεγάλα κέρδη τα δύο τελευταία χρόνια. Η αξία των χρηματοπιστωτικών τίτλων που έχουν τα αμερικανικά νοικοκυριά αυξήθηκε κατά 1,4 τρισ. δολάρια το τέταρτο τρίμηνο του 2011. Και εφόσον το 90% αυτών των τίτλων βρίσκεται στα χέρια του πλουσιότερου 10% του πληθυσμού και το 38% στα χέρια του ακόμη πλουσιότερου 1%, το 10% έγινε ακόμη πιο πλούσιο κατά 1,3 τρισ. δολάρια και το 1% πιο πλούσιο κατά 554,8 δισ. δολάρια.

Αν όμως βρίσκεται κανείς στο εισοδηματικά κατώτερο 90%, πιθανώς έχει ελάχιστες αν όχι και καμία μετοχή. Το σημαντικότερο περιουσιακό του στοιχείο είναι το σπίτι του. Και ιδού το μέγιστο πρόβλημα. Οι τιμές των κατοικιών είναι μειωμένες πάνω από το ένα τρίτο σε σχέση με το ανώτερο σημείο τους το 2006 και συνεχίζουν να μειώνονται. Η μέση τιμή ενός σπιτιού τον Φεβρουάριο ήταν 6,2% χαμηλότερη από ό,τι ένα χρόνο πριν.

Πράγμα που σημαίνει ότι εάν ανήκει κανείς στο χαμηλότερο εισοδηματικά 90% βρίσκεται πιθανώς ακόμη πιο βαθιά κάτω από το νερό – κατέχει μόνο το σπίτι του το οποίο χάνει αξία. Ο ένας τους τρεις ιδιοκτήτες σπιτιών με υποθήκη κρατά τώρα την ανάσα του.

 Αυτή είναι η πιο μονόπαντη ανάκαμψη στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών.

 Όταν η αμερικανική οικονομία άρχισε να ανακάμπτει από τα βάθη της Μεγάλης Ύφεσης, τα οφέλη ήταν διάχυτα. Από το 1933 έως το 1934 το κατώτερο εισοδηματικά 90% αύξησε το μέσο εισόδημά του κατά 8,8%.

Όμως, οι πρόσφατες ανακάμψεις είναι όλο και πιο μονόπαντες. Το εισοδηματικά ανώτερο 1% καρπώθηκε το 45% της οικονομικής μεγέθυνσης της περιόδου Κλίντον και το 65% της οικονομικής μεγέθυνσης της περιόδου Μπους. Έτσι γίνεται μέχρι στιγμής και με την ανάκαμψη της περιόδου Ομπάμα, το ανώτερο εισοδηματικά 1% έχει τσεπώσει το 93% των οικονομικών οφελών.

 Η Ουάσιγκτον όμως αποφεύγει να μιλά γι’ αυτή τη μονόπαντη ανάκαμψη. Η κυβέρνηση Ομπάμα εστιάζει στην ανάκαμψη χωρίς να λέει προς όφελος τίνος. Ίσως επειδή σχεδόν όλοι οι ψηφοφόροι των Δημοκρατικών και οι ανεξάρτητοι ανήκουν σ’ αυτό το κατώτερο εισοδηματικά 90%.

Ούτε οι Ρεπουμπλικάνοι θέλουν να μιλούν για το ότι τα οφέλη της ανάκαμψης πηγαίνουν σε μια συγκεκριμένη κατηγορία πάμπλουτων, επειδή δεν επιθυμούν καθόλου να φέρουν ξανά στην επιφάνεια το ζήτημα την ανισότητας. Τα σχέδιά τους για τον προϋπολογισμό συμπεριλαμβάνουν περικοπές φόρων για τους πλούσιους και μείωση δαπανών για τις δημόσιες υπηρεσίες και για όποιον εξαρτάται απ’ αυτές.

Ο διοικητικής της Κεντρικής Τράπεζας Μπεν Μπερνάνκι – που ως μη εκλεγμένος δεν έρχεται αντιμέτωπος με τους ψηφοφόρους την ημέρα των εκλογών– λέει ότι η αμερικανική οικονομία πρέπει να μεγεθυνθεί ακόμη πιο γρήγορα, ώστε να δημιουργήσει αρκετές θέσεις εργασίας για να μειωθεί η ανεργία. Βεβαίως. Αλλά αφήνει απέξω ένα κρίσιμο ζήτημα.

 Δεν μπορεί να επεκταθεί πιο γρήγορα η οικονομία, εάν η πλειονότητα των Αμερικανών, που ακόμη χάνουν εισόδημα,δεν έχει οικονομικά μέσα για να αγοράσει περισσότερα από τα προϊόντα που παράγουν οι Αμερικανοί εργαζόμενοι. Και αποκλείεται οι δαπάνες του πλουσιότερου 10% να αρκέσουν για να επιταχύνουν την οικονομική μεγέθυνση.

You Pay Your Crisis: Ο ΠΑΡΑΣΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΑ

Ο ΠΑΡΑΣΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΑ