Ιδού, λοιπόν: Ο γερμανικός Δούρειος Ίππος, που έρχεται να
αλώσει μακροπρόθεσμα την ελληνική αποικία, λέγεται πολιτισμός. Πρόκειται
ουσιαστικά για μια νέα Συμβολική Τάξη, για ένα νέο habitus, που θα
κάνει τους Έλληνες να δέχονται ασμένως, ή τουλάχιστον χωρίς βαρυγκώμια,
την γερμανική πολιτική τάξη. Η πρώτη μεγάλη πολιτιστική επέμβαση στην
Ελλάδα φέρει την ονομασία Documenta και πρόκειται για μία σειρά
εκδηλώσεων μεγάλης διάρκειας, την έναρξη των οποίων θα κάνει ο ίδιος ο
πρόεδρος της Γερμανίας! Όχι, τώρα η Μέρκελ δεν στέλνει τον συμπαθή
Ρεχάγκελ, αλλά τον ίδιο τον Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ. Και η νέα
«ιεραποστολή» -όπως στις αποικίες οι ιεραπόστολοι έπρεπε να πείσουν τους
ιθαγενείς-δούλους να υποταχθούν στους δυτικούς αφθέντες- είναι η
κουλτούρα. Όλα τα παραπάνω τεκμηριώνονται από το μεγάλο αφιέρωμα του
περιοδικού Der Spiegel στην Documenta.
Όπως αφήνει να εννοηθεί κομψά το δημοσίευμα, παρά τις
φιλόδοξες βλέψεις περί συνεισφοράς στο κομμάτι της ελληνογερμανικής
συνεργασίας, η Documenta 14 αποτελεί ήδη αντικείμενο έντονης κριτικής
ιδίως στην Ελλάδα. Κύριο επιχείρημα είναι ότι «Παρά τις όποιες καλές
προθέσεις, η φετινή διοργάνωση εξακολουθεί να πατά πάνω σε ένα κλισέ,
από το οποίο στην πραγματικότητα θέλει να επωφεληθεί η γερμανική
Documenta και όχι μόνο σε καλλιτεχνικό επίπεδο». Και «όχι μόνο σε
καλλιτεχνικό επίπεδο»! Δηλαδή και σε πιο άλλο επίπεδο; Μα στο πολιτικό
και το οικονομικό.
Αλλά τι είναι η Documenta; Είναι η μεγαλύτερη έκθεση
σύγχρονης τέχνης στον κόσμο, η οποία φέτος συνδιοργανώνεται για πρώτη
φορά από την πόλη Κάσελ και την Αθήνα. Μάλιστα, με αφορμή τα εγκαίνιά
της στην Αθήνα στις 8 Απριλίου το γερμανικό περιοδικό σημειώνει: «Για
πρώτη φορά η Documenta δεν θα διεξαχθεί μόνο στο Κάσελ αλλά και στο
εξωτερικό, στην Αθήνα.
Οι επιμελητές δίνουν έμφαση στην παρουσίαση της
εικόνας μιας απελπισμένης πόλης –και ως εκ τούτου προκαλούν την
κριτική». Το γερμανικό περιοδικό κάνοντας μια σύντομη αναδρομή στην
ιστορία της Documenta επισημαίνει ότι κάθε πέντε χρόνια το Κάσελ
μετατρέπεται σε ένα «κέντρο εξουσίας» για τον χώρο του πολιτισμού «όπου ο
εκάστοτε καλλιτεχνικός διευθυντής ή διευθυντές αποφασίζουν ποια τέχνη
πουλάει, και μάλιστα παγκοσμίως». Για πρώτη φορά, λοιπόν, η Documenta
βγαίνει από τον γερμανικό απομονωτισμό (άλλοι το λένε έξοδο από την
«γερμανική επαρχία» και άλλοι «γερμανικό πολιτιστικό επεκτατισμό).
Στόχος του πολωνού διευθυντή της Documenta Άνταμ Σίμτσικ
είναι να κάνει το ελληνικό πρόγραμμα πολυσυλλεκτικό, με έντονες αναφορές
στην ιστορία, την πολιτική, την σύγχρονη κοινωνία, την κρίση. Μια
επιμελήτρια της Documenta ανέφερε χαρακτηριστικά: «Έχουμε την αίσθηση
ότι ζούμε στη Βαϊμάρη της δεκαετίας του 1920(σ.σ. ναι, στη Βαϊμάρη). Η
Αθήνα, αυτή η μητρόπολη των εκατομμυρίων, μια πόλη γεμάτη υπαρξιακές
ανησυχίες πρέπει να μεταφέρει όλο αυτό το αίσθημα της νευρικότητας». Οι
ιστορικές αναφορές θα είναι έντονες, για πολλούς Έλληνες όμως πρέπει
ιδιαιτέρως να δοθεί έμφαση στο παρελθόν των δύο χωρών την περίοδο της
κατοχής, στα φρικτά εγκλήματα της Βέρμαχτ. Συνεπώς, ακόμη και οι
γερμανικές θηριωδίες του παρελθόντος θα προβληθούν από την Documenta,
έτσι ώστε οι σημερινές θηριωδίες της γερμανικής πολιτικής των
Μέρκελ-Σόιμπλε να αποκρυβούν.
«Ωστόσο για τον Σίμτσικ -σύμφωνα με το Der Spiegel-
ανακύπτει το εξής πρόβλημα: Για τον ίδιο η Αθήνα εξυπηρετεί άριστα τους
δικούς του σκοπούς. Θέλει όσο το δυνατόν να συσφίξει τις σχέσεις των δύο
χωρών, εντούτοις ακριβώς τέτοιες κινήσεις είναι που προκαλούν στην
Αθήνα κριτική.». Και προκαλούν κριτική γιατί αποδεικνύουν ότι πίσω από
την τέχνη υπάρχει η πολιτική σκοπιμότητα. Και κατά συνέπεια ότι για μία
ακόμα φορά η Ελλάδα γίνεται το πειραματόζωο της επέκτασης της σύγχρονης
γερμανικής αυτοκρατορίας μέσω του πολιτισμού αυτή τη φορά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου