Επτά «πέτρινα» χρόνια μέσα από την κάμερα του Παντελή Βούλγαρη

Επτά «πέτρινα» χρόνια μέσα από την κάμερα του Παντελή Βούλγαρη

Πηγή:  nostimon imar

«Το Χρονικό της Δικτατορίας 1967- 1974»,είναι ένα 37λεπτο ανέκδοτο ντοκυμαντέρ του Έλληνα σκηνοθέτη.

Ταινία, η οποία περιέχει πολύτιμο αρχειακό υλικό· από την κηδεία των Γεωργίου Παπανδρέου και Γιώργου Σεφέρη ως τις δίκες του Αλέκου Παναγούλη και άλλων αγωνιστών.

 « Σε αυτό το φιλμ υπάρχει ό,τι καταφέραμε εμείς που μείναμε στον τόπο » είπε ο σκηνοθέτης, ο οποίος θυμήθηκε ότι την ώρα του πραξικοπήματος του 1967 ο ίδιος συμμετείχε στα γυρίσματα της ταινίας «Κιέριον» του Δήμου Θέου. « Συμμετείχαν όλοι» είπε συγκινημένος. « O Αγγελόπουλος, η Μαρκετάκη, ο Φέρρης, ο Βαλτινός. Ήταν μια ταινία όμως που άρχισε να φθίνει,γιατί άλλους τους συνελάμβαναν και άλλοι φεύγανε».

 
Σιγά σιγά άρχισε να καταγράφει ό,τι μπορούσε με μια κάμερα Super 8. Φυλακές του Μπογιατίου, κάποια στρατοδικεία… Αργότερα το υλικό έφθασε στο Παρίσι, όπου ο Κώστας Γαβράς το είδε μαζί με τον Κρις Μαρκέρ. Αμέσως βοήθησαν τον Βούλγαρη, στέλνοντάς του μια μηχανή 16 mm και φιλμ. Έτσι συνεχίστηκε η κινηματογράφΙση. Η κηδεία του Πέτρουλα, οι φυλακές της Ακροναυπλίας, η πορεία της Ειρήνης. «Στη Δικτατορία, από ένστικτο, φανταζόμασταν ότι κάτι θα συμβεί στην κηδεία του Γεωργίου Παπανδρέου », ανέφερε ο σκηνοθέτης, « αλλά κανείς δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι θα μαζεύονταν 500.000 άνθρωποι. Ήταν ένας τρόπος για να φανεί ότι η Ελλάδα δεν είναι μια χώρα που δεν αντιδρά ». Όλα αυτά όμως γίνονταν κρυφά. Έπρεπε να έχεις ειδική άδεια για να κυκλοφορείς με κάμερα στους δρόμους της Αθήνας. « Ήταν μια εποχή συντροφικότητας, το ξεκίνημα του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, μια εποχή που τη θυμάμαι σε ένα κλίμα φοβίας και ανασφάλειας,αλλά ταυτόχρονα και βαθιάς ανθρωπιάς. Άρα, είναι ένα χρήσιμο υλικό.Για να ξαναθυμηθούμε εμείς και για να μάθουν οι νέοι ».

 

 

 

Από τα Τάγματα Ασφαλείας στην Απριλιανή Χούντα

Από το πολύ καλό μπλογκ Μαύρη Οχιά αναδημοσιεύουμε την έρευνά του.

ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΑΛΛΟ: Από τα Τάγματα Ασφαλείας στην Απριλιανή Χούντα - Μέρος 1ο: Η ενσωμάτωση των Ταγμάτων Ασφαλείας στον εθνικό κορμό

ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΑΛΛΟ: Από τα Τάγματα Ασφαλείας στην Απριλιανή Χούντα - Μέρος 2ο: Το κίνημα της Μέσης Ανατολής και η ίδρυση του ΙΔΕΑ

ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΑΛΛΟ: Από τα Τάγματα Ασφαλείας στην Απριλιανή Χούντα - Μέρος 3ο: Η Οργάνωση Χ, οι λοιπές παρακρατικές ακροδεξιές ομάδες και η Λευκή Τρομοκρατία

ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΑΛΛΟ: Από τα Τάγματα Ασφαλείας στην Απριλιανή Χούντα - Μέρος 4ο: Ο ΙΔΕΑ αναλαμβάνει δράση, η ακροδεξιά απλώνει τα πλοκάμια της και οι Αμερικανοί γίνονται οι νέοι "προστάτες" μας

ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΑΛΛΟ: Από τα Τάγματα Ασφαλείας στην Απριλιανή Χούντα - Μέρος 5ο: Τα πρώτα βήματα της ελληνικής ψευδοδημοκρατικής αποικίας (Πραξικόπημα του ΙΔΕΑ, Πόλεμος της Κορέας, Δίκη Μπελογιάννη, Δίκη των Αεροπόρων)

ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΑΛΛΟ: Από τα Τάγματα Ασφαλείας στην Απριλιανή Χούντα - Μέρος 6ο: Η άνοδος του Πάγκαλου στην εξουσία και η ταύτιση του κράτους με το παρακράτος ( εδραίωση του ΙΔΕΑ, ίδρυση της ΚΥΠ, Κόκκινη Προβιά, εκτέλεση Πλουμπίδη )

ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΑΛΛΟ: Από τα Τάγματα Ασφαλείας στην Απριλιανή Χούντα - Μέρος 7ο: Η Αριστερά ανακάμπτει προκαλώντας συναγερμό στο κράτος και στο παρακράτος (η απόδραση από τα Βούρλα, οι εκλογικές επιτυχίες της Αριστεράς, η εμφάνιση Καραμανλή, η ίδρυση της ΕΕΝΑ )

ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΑΛΛΟ: Από τα Τάγματα Ασφαλείας στην Απριλιανή Χούντα - Μέρος 8ο: Η βία και η τρομοκρατία γίνονται επίσημη κυβερνητική πολιτική μετά την εκλογική επιτυχία της ΕΔΑ στις εκλογές του '58 ( σχέδιο Περικλής, δημιουργία της Ένωσης Κέντρου, εκλογές βίας και νοθείας του '61)

Από τα Τάγματα Ασφαλείας στην Απριλιανή Χούντα - Μέρος 8ο: Η βία και η τρομοκρατία γίνονται επίσημη κυβερνητική πολιτική μετά την εκλογική επιτυχία της ΕΔΑ στις εκλογές του '58 ( σχέδιο Περικλής, δημιουργία της Ένωσης Κέντρου, εκλογές βίας και νοθείας του '61)


Από το πολύ καλό μπλογκ Μαύρη Οχιά αναδημοσιεύουμε το 8o μέρος της έρευνάς του.
Βρισκόμαστε στο 1958. Οι εκλογές του έτους αυτού αναδεικνύουν ως πρώτο κόμμα την ΕΡΕ του Κ.Καραμανλή αλλά η μεγάλη και δυσάρεστη έκπληξη για το αστικό πολιτικό σύστημα είναι η αναρρίχηση στη δεύτερη θέση της ΕΔΑ με ποσοστό 24,4%. Είναι φανερό πια σε όλους ότι οι εαμογενείς ψηφοφόροι του Κέντρου το εγκατάλειψαν, απογοητευμένοι τόσο από την πολυδιάσπαση του χώρου όσο και από το γεγονός ότι οι ηγέτες του Κέντρου ένιωθαν πολιτικά πιο κοντά στη Δεξιά από ότι στην ΕΔΑ. Όλο το αστικό πολιτικό σύστημα πλέον, αντιλαμβάνεται ότι το Κέντρο πρέπει να ενισχυθεί και να ενωθεί προκειμένου να αποτελέσει το ανάχωμα για όσους ψηφοφόρους στρέφονται προς τα αριστερά. Έτσι ξεκινούν οι προσπάθειες που θα οδηγήσουν στη γέννηση της Ένωσης Κέντρου του Γ.Παπανδρέου, προσπάθειες που έγιναν με την ευλογία και τη βοήθεια της ΕΡΕ και των Αμερικανών.

Παράλληλα όμως με την κινητικότητα στο χώρο του Κέντρου - η οποία δεν ήταν σίγουρο πότε και αν θα απέδιδε καρπούς - έπρεπε να ληφθούν άμεσα και ριζικά μέτρα που θα εξάλειφαν κάθε πιθανότητα εκλογικής πρωτιάς της ΕΔΑ στις επόμενες εκλογές. Έτσι, δημιουργείται το σχέδιο "Περικλής" που θα τεθεί σε άμεση εφαρμογή στο δρόμο προς τις περιβόητες εκλογές βίας και νοθείας του 1961, τότε που "εψήφισαν ακόμη και τα δέντρα"


Το σχέδιο Περικλής




Το σχέδιο «Περικλής» ήταν ένα ειδικό στρατιωτικό σχέδιο που είχε ως στόχο να επηρεάσει το αποτέλεσμα των ελληνικών βουλευτικών εκλογών του 1961 υπέρ της δεξιάς παράταξης της ΕΡΕ και τον περιορισμό του ποσοστού της ΕΔΑ, η οποία είχε καταφέρει να αναδειχθεί δεύτερη δύναμη με ποσοστό 24,4% στις εκλογές του 1958. Το σχέδιο αυτό πέτυχε το στόχο του και οι εκλογές του 1961 θα μείνουν στην ιστορία ως "εκλογές βίας και νοθείας"

Υπεύθυνοι του σχεδιασμού αυτού ήταν οι στρατηγοί Α. Νάτσινας, Β. Καρδαμάκης, Ν. Γωγούσης, Αθ. Φροντιστής, ο αρχηγός της αστυνομίας Θ. Ρακιντζής αλλά και άλλοι αξιωματικοί, ανάμεσα στους οποίους και ο μετέπειτα αρχιπραξικοπηματίας Γ. Παπαδόπουλος.




Ο διαβόητος Αλ.Νάτσινας.
Επικεφαλής της ΚΥΠ από το 1953 έως το 1965,
μέλος του ΙΔΕΑ,
από τους εγκεφάλους του πραξικοπήματος του 1951,
από τους οργανωτές του σχεδίου Περικλής ...


Όπως διατυπώνεται ρητά, σκοπός του σχεδίου Περικλής είναι «Να προδιαγράψη τας επιβαλομένας ν'αναληφθώσιν ενεργείας υπό του συνόλου των κατά τας περιοχάς διατεθειμένων Εθνικών Αρχών επί τω σκοπώ όπως περιορισθή εις το ελάχιστον ο αριθμός των ατόμων άτινα ήθελον προσφερθή να εξυπηρετήσωσι κατά τας αναληφθησομένας επιχειρήσεις τας αντιπάλους συνάμεις των ΚΙΤΡΙΝΩΝ»

Να σημειώσουμε εδώ ότι ως “κίτρινοι” θεωρούνταν όλοι οι μη “εθνικόφρονες” πολίτες στους οποίους συμπεριλαμβάνονται ακόμη και οι οπαδοί της Ένωσης Κέντρου αλλά και άλλων μικρότερων κομμάτων.

Για το σκοπό αυτό «Οιοσδήποτε οργανισμός ή άτομον εμφανιζόμενον ως συνεργαζόμενον ή ενισχύον τους ΚΙΤΡΙΝΟΥΣ, θεωρείται εχθρικόν».

Αποστολή είναι " Η εξουδετέρωσις πάσης προσπαθείας των ΚΙΤΡΙΝΩΝ διά να διεισδύσουν εις τας τάξεις των ΚΥΑΝΩΝ και ο περιορισμός του αριθμού των συμπαθούντων προς αυτούς ατόμων εντός της επικρα­τείας "

Στη σελίδα 7 του σχεδίου καθορίζεται ότι "η απόλυτος εξασφάλισις του ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ των εκ του παρόντος απορρεουσών ενεργειών ως προς τας μεθόδους και τους σκοπούς του σχεδίου χαρακτηρίζεται ως ΖΩΤΙΚΗΣ σημασίας, η δε κοινοποίησις τούτου θα εκτελεσθή δι' ειδικών συνδέσμων, μερίμνη της Σ.Σ. Επιτροπής της συγκροτηθείσης παρά του Αρχιστρατήγου και του Υπουργείου Εσωτερικών."

Το Παράρτημα «Α» του Σχεδίου «Περικλής» αφορά την οργάνωση και συγκρότηση των εθνικών δυνάμεων : "Προς τούτο εις την συγκεντρωθείσαν Ανωτάτην Διοίκησιν διά την εφαρμογήν του Σχεδίου, υπήχθησαν άπαξ ο κρατικός μηχανισμός, με βασικήν Διοίκησιν δι' εφαρμογήν του σχεδίου κατά Νομαρχιακήν Επιτροπήν, τον Νομάρχην ή εν απουσία τούτου τον προς τούτο οριζόμενον κρατικόν λειτουργόν εκ των εν τη περιοχή του Εθνικών Αρχών.

Παρ' εκάστη Νομαρχία συγκροτείται ειδική Συντονιστική Επιτροπή διά την επιχείρησιν «ΠΕΡΙΚΛΗΣ» εκ των εν τη περιοχή Ανωτέρων Διοικητικών ή Δ/τών των Εθνικών Αρχών ή υπηρεσιών και βάσει των ειδικών δι' εκάστην υπηρεσίαν ή Αρχήν εκδοθησομένων Δ/γών των Προϊσταμένων Κλιμακίων.


Αρμοδία Ανωτάτη Πολιτική Αρχή ως προς το παρόν, το Υπουργείον Εσωτερικών."


Αναφέρεται επίσης και ο σημαντικός ρόλος που καλούνται να παίξουν ο στρατός και τα σώματα ασφαλείας: «Αι Ένοπλοι Δυνάμεις λόγω του συμπαγούς και πλήρως συγκεκροτημένου μηχανισμού, καλύπτοντος το μεγαλύτερον μέρος της Επικρα­τείας, δύνανται να διαδραματίσουν σοβαρώτατον ρόλον

...Τα Σώματα Ασφαλείας δύνανται προεπιχειρησιακώς να δημιουργήσουν κλίμα φοβίας και ηττοπαθείας εις τους Κιτρίνους»

Το παράρτημα του «Β» του σχεδίου «Περικλής» αφορά τις πληροφορίες. Στο παράρτημα αυτό καθορίζεται : " Η Χωροφυλακή: Να εντείνη τα μέτρα παρακολουθήσεως της δραστηριότητος των υπόπτων ατόμων συνεργασίας ή συμπαθείας προς τους ΚΙΤΡΙΝΟΥΣ προβαίνουσα εις καταλλήλους ενεργείας δι' απομονώσεως των πλέον επικίνδυνων εκ τούτων.


Η Αστυνομία Πόλεων να ενεργήση ως και η Χωρ/κή διά τας περιοχάς της»


Το παράρτημα «Γ» του Σχεδίου «ΠΕΡΙΚΛΗΣ» αναφέρεται στις ενέργειες που πρέπει να αναληφθούν από τις ένοπλες δυνάμεις και τα σώματα ασφαλείας. Μεταξύ άλλων τονίζεται: «Αι Ένοπλοι Δυνάμεις και δύνανται και πρέπει να ριφθούν εις τον αγώνα κατά των ΚΙΤΡΙΝΩΝ δι' όλων των μέσων των...

... θα παρασχεθή η απαιτουμένη υποστήριξις υπό των κατά τόπους Στρατιω­τικών και ενδεχομένων Πολιτικών Αρχών δια την διανομή και διοχέτευσιν του υλικού διαφωτίσεως, δια δε την ΦΑΙΑΝ προπαγάνδαν, θα υπάρξη απαιτουμένη κάλυψις υπό των Αστυνομικών Αρχών δια την διανομήν ταύτης

... Από της κηρύξεως των επιχειρήσεων αι Ένοπλοι Δυνάμεις και Μονάδες Στρατού και τα TEA θα διοργανώσουν την διανομήν και διοχέτευσιν, υπό μορφήν ΦΑΙΑΣ προπαγάνδας, προκηρύξεων, αφισσών, και φυλλαδίων και θα συλλέγουν και διαβιβάζουσιν προς τον ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΝ πληροφορίας απ' ευθείας

... Η διανομή και μεταφορά του υλικού της ΦΑΙΑΣ προπαγάνδας θα γίνεται υπό το προπαρασκευασθησόμενον κάλυμμα της συνεργασίας ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΥ και Ενόπλων Δυνάμεων "

Αξίζει να σημειωθεί ότι ως τηλεφωνικό κέντρο αναφοράς καθορίζεται το τηλέφωνο Αθηνών 817.760, το οποίο ανήκε στην Κ.Υ.Π. και τo χειριζόταν ο αντισυνταγματάρχης Γ. Παπαδόπουλος




Ο αντισυνταγματάρχης Γ.Παπαδόπουλος,
ως μέλος της Δευτεροβάθμιας Συντονιστικής Επιτροπής
Πληροφοριών και Διαφωτίσεως,
καθόταν γύρω από το ίδιο τραπέζι με επτά στρατηγούς,
δίνοντας την τελική μορφή στο σχέδιο «Περικλής»


Το παράρτημα Δ αφορά τα Διοικητικά μέτρα που έχουν ως σκοπό την απομάκρυνση και τη μετάθεση από τις κύριες θέσεις του δημόσιου τομέα σε δευτερεύουσες κάθε κρατικού λειτουργού που ήταν ύποπτος συνεργασίας με τους ΚΙΤΡΙΝΟΥΣ. Στο παράρτημα αυτό επίσης αναφέρονται τα εξής:


« Να εκδηλωθή η μεγίστη δυνατή πίεσις των Αρχών Εθνικής Ασφαλείας τη χρησιμοποιήσει των πλέον αποδοτικών μεθόδων, επί πάσης ομάδος ή παντός ατόμου θεωρουμένου υπόπτου συνεργασίας ή προσκειμένου προς τους ΚΙΤΡΙΝΟΥΣ...


... Να παρεμβάλλονται τα μέγιστα δυνατά εμπόδια εις την κίνησιν, ή δράσιν οργανώσεων ή ατόμων υπόπτων συνεργασίας μετά των ΚΙΤΡΙΝΩΝ...

... Να αναζητώνται συνεχώς πληροφορίαι σχετικώς με την δράσιν πρα­κτόρων 5ης φάλαγγος ΚΙΤΡΙΝΩΝ ή συνεργαζομένων ή συμπαθού­ντων προς αυτούς ατόμων και βάσει τούτων να προπαρασκευάζονται οι ΜΑΥΡΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ επικινδύνων ατόμων επί τω σκοπώ όπως εφαρμοσθούν εν καιρώ τα υπό του παραρτἠματος «Ε» καθορι­ζόμενα ειδικά μέτρα"

Στο παράρτημα «Ε» αναφέρονται τα ειδικά μέτρα που πρέπει να λάβουν οι Αρχές και οι Υπηρεσίες Εθνικής Ασφαλείας. Τα μέτρα αυτά, σύμφωνα με το συντάκτη του σχεδίου, είναι :


α) Να προπαρασκευασθή και με την έναρξιν της προπαρασκευαστικής φά­σεως επιχειρήσεως «ΠΕΡΙΚΛΗΣ» να εκτελεσθή η σύλληψις πάντων των θεωρουμένων ως επικινδύνων προς την έκβασιν της επιχειρήσεως «ΠΕΡΙΚΛΗΣ» ατόμων.


β) Ταύτα δια του μηχανισμού των Μέτρων Εθνικής Ασφαλείας να εκτοπισθούν.


γ) Να προπαρασκευασθή και εν καιρώ να εφαρμοσθή η επιβολή πάσης δυνατής ψυχολογικής βίας, τόσον επί των υπόπτων συνεργασίας μετά των ΚΙΤΡΙΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ, όσον και επί των τυχόν ανακαλυπτομένων οργάνων της 5ης φάλαγγος τούτων.


δ) Εμφανής παρακολούθησίς των υπό των Αστυνομικών οργάνων, συνεχής αστυνόμευσις πάσης ενεργείας των, παρεμβολή προσκομμά­των εις την υπό των Εθνικών αρχών ή υπηρεσιών απαιτουμένων υπ' αυτών, εντός των δικαιωμάτων των, υπηρεσιακών εξυπηρετήσεων των, θα πρέπει να θεωρούνται ως πρόσφοροι και αποδοτικαί μέθοδοι ενεργείας δια την εξασφάλισιν της επιδιωκομένης ψυχολογικής βίας.


ε) Πάσα παράβασις υπόπτου συνεργασίας μετά των ΚΙΤΡΙΝΩΝ και δη δια τας περιπτώσεις που πρόκειται περί ατόμων παραγόντων, να καταμηνύεται και δια την ελαφροτέραν ακόμη περίπτωσιν εν τη επι­διώξει της μεγίστης δυνατής ψυχολογικής βίας, τόσον υπ' αυτών τού­των, όσον κυρίως επί των προς ους ούτοι απευθύνονται εν τη προσπαθεία των της διευρύνσεως της 5ης φάλαγγος.








Η εφαρμογή του σχεδίου "Περικλής"


Η εφαρμογή του σχεδίου άρχισε σχεδόν αμέσως. Τα αστυνομικά μέτρα εναντίον της ΕΔΑ πολλαπλασιάστηκαν, ενώ παράλληλα άρχισαν οι βανδαλισμοί των γραφείων της σε επαρχιακές πόλεις.

Ενδιαφέρουσα είναι η περιγραφή των αστυνομικών μέτρων κατά της Αριστεράς από το Ναπολέοντα Δοκανάρη, έναν κεντρώο αξιωματικό της Χωροφυλακής στο βιβλίο του «Η μεταπολεμική Ελλάδα» . Διαβάζουμε από το βιβλίο αυτό:


«Από την επομένη των εκλογών του 1958 ελήφθησαν σκληρά μέτρα κατά των οπαδών της ΕΔΑ. Ο Καλαντζής αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, συγκάλεσε σύσκεψη των αρμοδίων παραγόντων (Χωρ/κής, Αστυνομίας Πόλεων και ΚΥΠ) και έδωσε τις κατευθυντήριες γραμμές για τον περιορισμό της εξάπλωσης και της επιρροής της κομμουνιστικής ΕΔΑ. Στη σύσκεψη εκείνη ελήφθησαν αποφάσεις και άρχισε αμέσως η υλοποίησή τους. Οι αστυνομικές αρχές διατάχθηκαν να αρχίσουν το κυνηγητό εναντίον των οπαδών της ΕΔΑ.

Για πρώτη φορά θεσπίστηκε ο ξυλοδαρμός από το επίσημο κράτος εναντίον των οπαδών της Αριστεράς. Οι αριστεροί καλούνταν στις αστυνομικές αρχές και τους ζητούσαν φορτικά να υπογράψουν δηλώσεις αποκήρυξης του ΚΚΕ και των παραφυάδων του. Όσοι αρνούνταν να υπογράψουν δηλώσεις και εξεδήλωναν την αντίθεσή τους στα καταπιεστικά μέτρα των αρχών, ξυλοφορτώνονταν άγρια» www.efsyn.gr



Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα σε λίγους μόλις μήνες - από το Μάιο μέχρι το Δεκέμβριο του 1958 - συνελήφθησαν και εκτοπίστηκαν 175 στελέχη της ΕΔΑ κάτι που ανάγκασε την ΕΔΑ να στείλει αντιπροσωπεία στον υπουργό παρά τη προεδρία της κυβερνήσεως Κ. Τσάτσο για να εκφράσει τις ανησυχίες του κόμματος.

Ο Τσάτσος, που έγινε αργότερα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, απευθυνόμενος με ωμή ειλικρίνεια προς την αντιπροσωπεία της ΕΔΑ δήλωνε:


«Ακούστε, κύριοι. Τα κράτη της Δύσης διαθέτουν ως ανασχετικά φράγματα κατά του κομμουνιστικού κινδύνου τον καθολικισμό και τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα. Εμείς δεν διαθέτουμε τίποτα απ' αυτά. Δεν πρόκειται να σταυρώσουμε τα χέρια και να παραδοθούμε. Θα σας αντιμετωπίσουμε με τα σώματα ασφαλείας και τα άλλα όργανα του κράτους...» www.enet.gr: Όταν η ΕΔΑ έγινε αξιωματική αντιπολίτευση

Όπως γράφει ο Γ.Αναστασιάδης στο Ε-Ιστορικά: " ... Δεν είναι υπερβολική η διαπίστωση του Μεϋνώ ότι στα χρόνια της διακυβέρνησης από την ΕΡΕ του Κ.Καραμανλή (1959-1963), τα Σώματα Ασφαλείας, υπό το πρόσχημα της πάλης κατά του «εσωτερικού εχθρού», είχαν μεταμορφωθεί σε ένα είδος «πραιτοριανής φρουράς» του κυβερνώντος κόμματος. Η δολοφονία του Γρ.Λαμπράκη αποκάλυψε στο ευρύτερο κοινό το δίκτυο της παραεξουσίας που άρχιζε από τις παρυφές του κόμματος και περιελάμβανε ακροδεξιές παρακρατικές οργανώσεις, ανώτερους αξιωματικούς της Χωροφυλακής και τη λεγόμενη «βασιλική φρουρά» " [Ε-Ιστορικά: Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις, του Γ.Αναστασιάδη]
Για να αποδείξει η ΕΔΑ την κλιμάκωση των διώξεων μέσα στο 1958, κατέθεσε στη Βουλή το Δεκέμβριο του 1958 στατιστικά στοιχεία με τα οποία αποκαλύπτεται ότι ενώ μέσα στην προηγούμενη πενταετία είχαν εκτοπιστεί συνολικά 81 νόμιμα στελέχη του κόμματος, μέσα στο πρώτο εξάμηνο μετά τις εκλογές του 1958 εκτοπίστηκαν άλλα 175.

Κορυφαία εκδήλωση των διώξεων εναντίον της ΕΔΑ ήταν η σύλληψη το Δεκέμβριο του 1958 δεκαεπτά στελεχών της, ανάμεσα στους οποίους ήταν ο Μ.Γλέζος διευθυντής της εφημερίδας «Αυγή» και οργανωτικός γραμματέας της ΕΔΑ, με την κατηγορία της κατασκοπείας υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης.





Πέντε από τα στελέχη αυτά (Γ.Τρικαλινός, Ελ.Βουτσάς, Θ.Ευθυμιάδης, Αντ. Συγγελάκης και Αντ. Καρκαγιάννης), παραπέμπονταν «διά προσφοράν εις κατασκοπείαν υπέρ της Σοβιετικής Ενώσεως». Οι υπόλοιποι, ανάμεσα στους οποίους και ο Γλέζος, κατηγορούνταν ότι διευκόλυναν την ομάδα των πέντε να πραγματοποιήσει το σκοπό της. Ειδικότερα ο Γλέζος κατηγορήθηκε ότι ήρθε σε επαφή με το γενικό γραμματέα του ΚΚΕ Κώστα Κολιγιάννη - που βρισκόταν τότε παράνομα στην Ελλάδα - τον έκρυψε στο σπίτι της αδελφής του και συνεργάστηκε μαζί του.

Η δίκη ξεκίνησε στις 9 Ιουλίου 1959 και κράτησε 14 ημέρες. Πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της δίκης αυτής, πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις συμπαράστασης προς τους κατηγορούμενους και ειδικότερα προς το Γλέζο, ο οποίος είχε γίνει διεθνές σύμβολο της αντίστασης κατά των Γερμανών. Ο Καραμανλής χαρακτήρισε τις κινητοποιήσεις αυτές ως απόπειρα παρέμβασης στα εσωτερικά της χώρας, η οποία είναι «προκλητική και απαράδεκτη».

Κατά τη διάρκεια της δίκης, ο βασιλικός επίτροπος αναφερόμενος στο Γλέζο ανέφερε τα εξής εκπληκτικά... «Ο Γλέζος είναι πρώτα κομμουνιστής και ύστερα Έλλην. Στο όνομα του Γλέζου ο διεθνής κομμουνισμός δίδει μάχες κατά της Ελλάδος... τον Γλέζο τον μεταχειρίζεται ο διεθνής κομμουνισμός όπως οι Αμερικανοί τους πιθήκους και τα ποντίκια εντός των πυραύλων και όπως οι Ρώσοι τη Λάικα μέσα εις τον Σπούτνικ».www.kathimerini.gr: Η δίκη του Μανώλη Γλέζου

Τελικά, στις 22 Ιουλίου 1959 το Στρατοδικείο ανακοίνωνε τις ποινές των κατηγορουμένων. Οι Βουτσάς και Τρικαλινός καταδικάστηκαν σε ισόβια δεσμά, οι άλλοι σε μικρότερες ποινές και ο Γλέζος σε φυλάκιση πέντε ετών, εξορία στον Άη Στράτη για τέσσερα έτη και οκταετή στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.


Μετά τη δίκη, το Δεκέμβριο του 1959, η Σοβιετική Ταχυδρομική Υπηρεσία εξέδωσε αναμνηστική σειρά μ’ ένα γραμματόσημο με προσωπογραφία του Γλέζου.





Τελικά ο Γλέζος αποφυλακίστηκε το Δεκέμβριο του 1962 ως αποτέλεσμα της δημόσιας κατακραυγής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Πέρα, όμως, από την τρομοκρατία, το παρακράτος προετοιμαζόταν για όλα τα ενδεχόμενα. Σύμφωνα με έκθεση του στρατηγού Π.Πανουργιά που υπέβαλε τον Ιούνιο του 1967 στον Κ.Καραμανλή που τότε βρισκόταν αυτοεξόριστος στο Παρίσι : «... Φαίνεται ότι το 1956 ότε εδημιουργήθη το Δημοκρατικόν Μέτωπον ήρχισε νέα κίνησις μεταξύ των παλαιών μελών (του διαλυθέντος ΙΔΕΑ). Κατά την περίοδον αυτήν ο τότε αρχηγός του Επιτελείου είχε κατά νουν και προέβη εις τινας προετοιμασίας δια "επέμβασιν" εις περίπτωσιν καθ΄ην το Δημοκρατικόν Μέτωπον εκέρδιζε τας εκλογάς...

...Ο ίδιος ο συνταγματάρχης Παπαδόπουλος μοι εξιστόρησεν ότι είχεν καταστρωθή σχέδιον επεμβάσεως κατά την ημέραν των εκλογών το 1958. Εάν τα αποτελέσματα δεν έφερον νικήτριαν την ΕΡΕ, θα επενέβαινον κατά την νύκτα των εκλογών. Δεν είμαι όμως απολύτως βέβαιος εάν ο χρόνος εις ον ανεφέρθη ήτο το 1956 ή το 1958. Είναι επίσης γνωστόν ότι κατά το 1964, προ και μετά τας εκλογάς επιέζετο υπό αυτής της ομάδος (του ΙΔΕΑ) ο τότε αρχηγός του ΓΕΣ αντιστράτηγος Σακελλαρίου να κηρύξη δικτατορίαν προ των εκλογών» [Σ.Γρηγοριάδη, Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974]





Η εγκύκλιος Καλαντζή


Αποκαλυπτική για τη χάραξη της κρατικής τρομοκρατίας σε βάρος της Αριστεράς αποτελεί μια εγκύκλιος τουυφυπουργού Δημοσίας Ασφαλείας Ε.Καλαντζή προς τους υφισταμένους του αστυνομικούς διευθυντές και διοικητές της χωροφυλακής.

Η εγκύκλιος έχει ημερομηνία 13/9/1958 και διατάσσει τη «δυναμική αντιμετώπιση της κομμουνιστικής δραστηριότητας» από τα Σώματα Ασφαλείας μετά την απροσδόκητη άνοδο της ΕΔΑ στις πρόσφατες εθνικές εκλογές κατηγορώντας τους παράλληλα για ανεπίτρεπτη αδράνεια απέναντι στην ανασύνταξη του «εσωτερικού εχθρού»

Αποδεικνύει, δε, τον κεντρικό σχεδιασμό αυτής της κρατικής τρομοκρατίας, σε ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο

Άλλωστε, στα απομνημονεύματά του που δημοσιεύτηκαν επί χούντας (1969), ο Καλαντζής παραδεχόταν ότι η εντολή για κλιμάκωση των διώξεων της Αριστεράς, ως απάντηση στην εκλογική της επιτυχία, δόθηκε από τον ίδιο τον Καραμανλή

Όπως γράφει ο Καλαντζής, ο Καραμανλής του είπε: « Η ΕΔΑ έβγαλε 79 βουλευτάς. Σε θεωρώ ικανό και κατάλληλον να την αντιμετωπίσης τόσον εις την Βουλήν, όσο και εκτός της Βουλής» www.efsyn.gr: Ο σχεδιασμός της φοβίας



Ως βασικό στόχο του, ο Καλαντζής έθεσε «το πέρασμα από την “κρισάρα” του υλικού που εψήφισε [την ΕΔΑ], ώστε οι μη κομμουνισταί ως “προοδευτικοί” δημοκράται να επανέλθουν εις το Κέντρον εις το οποίον και ανήκουν».


Ο διαχωρισμός αυτός, ωστόσο, εκτιμούσε ότι δε θα μπορούσε να γίνει με την πειθώ αλλά μόνο με τις διώξεις και την πρόκληση φόβου στους ανθρώπους αυτούς.




H εγκύκλιος του υφυπουργού Δημοσίας Ασφαλείας Ευ. Καλαντζή
Πηγή www.efsyn.gr


Η εγκύκλιος Καλαντζή ξεκινά με την παρατήρηση προς τα ανώτερα στελέχη των Σωμάτων Ασφαλείας ότι παρά την πρόσφατη σύσκεψη κατά την οποία τους είχε ανακοινωθεί ότι «σταθερά Κυβερνητική γραμμή είναι η σθεναρά αντιμετώπισις των κομμουνιστών, υφ’ οιανδήποτε μορφήν και εάν εμφανίζωνται», εν τούτοις δεν έγιναν από τη μεριά τους όλες οι απαιτούμενες ενέργειες ώστε να διοχετευθεί αυτή η κατευθυντήρια γραμμή και στα κατώτερα κλιμάκια

Αυτό - σύμφωνα με το συντάκτη της εγκυκλίου - είχε ως αποτέλεσμα η ΕΔΑ να ανοίγει γραφεία «μέχρι και του τελευταίου χωρίου», να μπορεί να κυκλοφορεί τα έντυπά της, να συνεργάζεται με άλλες πολιτικές δυνάμεις και οι οπαδοί της να οργανώνουν εκδρομές και να προπαγανδίζουν τις απόψεις τους.


Ιδιαίτερα συνιστούσε να τεθεί κάτω από άγρυπνη παρακολούθηση «η αδέσμευτος, προκλητική και αέναος κυκλοφορία μέχρι των απωτάτων σημείων της Επικρατείας γνωστών κομμουνιστών αποτελούντων συνοδείαν των προστατευομένων από την Βουλευτικήν ασυλίαν Βουλευτών της ΕΔΑ»


Στόχο των κατασταλτικών μέτρων έπρεπε να αποτελεί όχι μόνον ο παράνομος μηχανισμός του ΚΚΕ αλλά και τα απλά μέλη ή οι οπαδοί της ΕΔΑ, ακόμη και «μέλη άλλων κομμάτων ή συνοδοιπορικών οργανώσεων και Σωματείων».

Η εγκύκλιος διατάσσει τα αστυνομικά όργανα να κλείσουν τα τοπικά γραφεία της ΕΔΑ «διά παντός προσφόρου μέσου», να παρακολουθούν «συνεχώς, ενοχλητικώς και εντόνως» κάθε «κομμουνιστή» που κινείται στην περιοχή τους, «συντρεχούσης δε περιπτώσεως» να τον στέλνουν εξορία «προς πλήρη εξουδετέρωσιν», να παίρνουν «τα δέοντα» ποινικά και διοικητικά μέτρα εναντίον όσων συγκεντρώνουν υπογραφές για κάποιο ζήτημα, να περιστείλουν «δι’ όλων των προσφόρων μέσων» την κυκλοφορία των αριστερών εντύπων, την «διά ζώσης προπαγάνδα», τη συνοδεία των βουλευτών της ΕΔΑ από μέλη του κόμματος κατά τις περιοδείες τους στην ενδοχώρα, ακόμη και τις απλές εκδρομές «κομμουνιστικών ομάδων».




Ο συντάκτης της εγκυκλίου, Ευ.Καλαντζής, μεταξύ του Αμερικανού
συμβούλου Φέρλοου και του καθηγητή εγκληματολογίας Γαρδίκα.
Πηγή www.efsyn.gr




ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΚΑΙ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΠΟΛΕΩΝ
ΤΜΗΜΑ Β' ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΙΙον
ΑΡΙΘ. ΠΡΩΤ. 5/751/878
Επείγουσα - Ακρως Απόρρητος
Εν Αθήναις τη 13 Σεπτεμβρίου 1958
Προς
1) Απάσας Ανωτέρας Διοικήσεις Χωροφυλακής
2) Αστυνομικάς Διευθύνσεις
3) Διοικήσεις Χωροφυλακής


Γνωρίζομεν υμίν, εν συνεχεία των όσων προφορικώς ανεκοίνωσα υμίν κατά την πρόσφατον σύσκεψιν περί αντιμετωπίσεως της Κομμουνιστικής δραστηριότητος, ότι εκ των μέχρι σήμερον αποτελεσμάτων διαπιστούται ότι δεν διωχετεύθη η κατευθυντήριος γραμμή, υφ’ οίον πνεύμα ανεκοινώθη υμίν, εις τα κατωτέρω κλιμάκια μέχρι και των Σταθμών προς ομοιόμορφον και αποτελεσματικήν αντιμετώπισιν της καταστάσεως ήτις ως εμφανίζεται ήδη με τάσιν του ΚΚΕ, α) να επεκτείνη την ίδρυσιν των γραφείων της ΕΔΑ μέχρι και του τελευταίου χωρίου, β) να εξασφαλίση την δημιουργίαν δικτύου προς ευρυτάτην κυκλοφορίαν προπαγανδιστικών εντύπων, γ) να συστηματοποιήση την διά ζώσης προπαγάνδαν απανταχού, δ) να επεκτείνη την κυκλοφορίαν κομμουνιστικών ομάδων υπό τύπων εκδρομών, ε) να επιτύχη συνεργασίαν μετά πολιτικών ομάδων και προσώπων συνοδοιπόρων και στ) να δημιουργήση και άλλα κόμματα, εις [=ως] την Δημοκρατικήν Ενωσιν, και ενδεχομένως το Αγροτικόν, ως λέγεται, ίνα καλύψη τον εκλογικόν χώρον μεταξύ ΕΔΑ-ΕΡΕ, παρασύρουσα τους αφελείς και ανυπόπτους, μας εμβάλλει εις ανησυχίας.


Επανέρχομαι και αύθις ίνα επιστήσω την προσοχήν σας επί των ανωτέρω, επί των τέλει όπως αι διαταγαί και αι οδηγίαι σας προς τας υφισταμένας σας υπηρεσίας, μη αφήσουν ουδεμίαν αμφιβολίαν ότι σταθερά Κυβερνητική γραμμή είναι η σθεναρά αντιμετώπισις των κομμουνιστών, υφ’ οιανδήποτε μορφήν και εάν εμφανίζωνται, είτε ως οπαδοί και μέλη του Κόμματος της ΕΔΑ είτε ως μέλη άλλων κομμάτων ή συνοδοιπορικών οργανώσεων και Σωματείων, είτε ως μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος ωργανωμένα εις τον παράνομον μηχανισμόν.


Ιδιαιτέρα προσοχή να καταβληθή και να τεθή υπό την άγρυπνον παρακολούθησιν και έλεγχον των οργάνων η αδέσμευτος, προκλητική και αέναος κυκλοφορία μέχρι των απωτάτων σημείων της Επικρατείας γνωστών κομμουνιστών αποτελούντων συνοδείαν των προστατευομένων από την Βουλευτικήν ασυλίαν Βουλευτών της ΕΔΑ, οίτινες κινούνται με ασυνήθη δραστηριότητα προς απάσας τας κατευθύνσεις και αναπτύσσουν αχαλίνωτον κομμουνιστικήν δραστηριότητα, διότι διά των συνωμοτικών ενεργειών των και εκδηλώσεων υποσκάπτουν και υπονομεύουν το Κράτος.


Από την δραστηριότητα και τον υπηρεσιακόν ζήλον των Διοικητών Βαθμοφόρων εξαρτάται η πλήρης εξουδετέρωσις των ανατρεπτικών επιδιώξεων των κομμουνιστών και η επιτυχής αντιμετώπισις τούτων εις όλα τα στάδια της δραστηριότητός των.


Παρακολουθώ μετά προσήκοντος ενδιαφέροντος την απόδοσιν των Δ/τών των Δ/σεων και των Δ/τών Τμημάτων Ασφαλείας εις τον τομέα της Εθνικής Ασφαλείας και θα είμαι ευτυχής να διαπιστώσω εκ των πραγμάτων ότι αι κατευθύνσεις, αι οδηγίαι και αι διαταγαί μου ευρίσκουν την προσήκουσαν κατανόησιν.


Επ’ ευκαιρία επιθυμώ να διευκρινήσω τας ταυταρίθμους 3/α και 3/γ ε.έτ. [ενεστώτος έτους] ομοίας μου, και να σας καταστήσω σαφές ότι κομμουνισταί οίτινες κινούνται εν τη περιφερεία σας και αναπτύσσουν κομμουνιστικήν δραστηριότητα, υφ’ οιονδήποτε προσωπείον, θα παρακολουθούνται συνεχώς ενοχλητικώς και εντόνως προς ματαίωσιν των επιδιώξεών των.


Δι’ όσους εκ τούτων τα υφιστάμενα στοιχεία είναι σοβαρά και πείθουν ότι πρόκειται περί στελεχών με ηγετικήν θέσιν και αποστολήν θα λαμβάνητε ανενδοιάστως, κατά τας περιστάσεις, μετά λελογισμένην εκτίμησιν, τα επιβαλλόμενα μέτρα,συντρεχούσης δε περιπτώσεως, να ενεργήτε και διά την εκτόπισιν τούτων προς πλήρη εξουδετέρωσιν.


Η τάσις της ΕΔΑ προς ίδρυσιν Γραφείων εις τας Επαρχίας μέχρι και των χωρίων πρέπει να αναχαιτισθή διά παντός προσφόρου μέσου, εναπόκειται δε εις την κρίσιν των διοικούντων Αξιωματικών η επιλογή του κατά τας περιστάσεις προσφορωτέρου μέτρου.


Η κυκλοφορία εντύπων προπαγανδιστικού περιεχομένου προς διάβρωσιν κατασυκοφάντησιν της καθεστηκυίας τάξεως, η διά ζώσης προπαγάνδα ενεργουμένη κατά προδιαγεγραμμένον σχέδιον απανταχού από τα κατά τόπους μέλη Νομαρχιακών Επιτροπών, βάσει οδηγιών της Κεντρικής Επιτροπής, η κυκλοφορία των κομμουνιστικών ομάδων υπό τύπων εκδρομών, ως και αι Κομμουνιστικαί συνοδείαι των Βουλευτών της ΕΔΑ κατά τας περιοδείας των δέον να περισταλή δι’ όλων των προσφόρων μέσων, ως και διά της αυστηράς εφαρμογής των ισχυουσών ποινικών διατάξεων.


Κατά των κυκλοφορούντων υπομνήματα προς υπογραφήν παρά αφελών και ανυπόπτων, ως και άλλων αιτήσεων, αναφορών και διαμαρτυριών στρεφομένων κατά σύστημα κατά της καθεστηκυίας τάξεως, να ενεργώνται τα δέοντα ποινικώς και διοικητικώς.


Ομοίως τονίζω ότι τα λαμβανόμενα ως άνω μέτρα δέον να αποβλέπουν εις την διατήρησιν και έντασιν του αισθήματος της φοβίας μεταξύ των Κομμουνιστών, ότι θα αντιμετωπίσουν το Κράτος του Νόμου, και την εξ άλλου εξύψωσιν του μαχητικού πνεύματος των Σωμάτων Ασφαλείας, ως κοινωνικών μαχητών, και αναπτέρωσιν του Εθνικού φρονήματος των Ελλήνων πολιτών, αναμένω δε εύστροφον και δυναμικόν χειρισμόν εφ’ όλων των διά της παρούσης θιγομένων θεμάτων και εκ της δραστηριότητος και κατανοήσεως απάντων των οργάνων, θετικά αποτελέσματα.


Εν κατακλείδει επιθυμώ όπως επιστήσω την προσοχήν σας επί του ότι τα εκάστοτε παρ’ ημών λαμβανόμενα μέτρα πρέπει να τείνουν εις την πραγμάτωσιν του διά της παρούσης μου επιδιωκομένου σκοπού, αλλά συγχρόνως θα είναι τοιαύτα ώστε υπό προσωπικήν υμών ευθύνην να αποκλείουν την υποκατάστασιν των εκασταχού αρχών ασφαλείας υπό ανευθύνων παραγόντων ή και οπαδών της ΕΔΑ, από του να δημιουργούν εκνόμους ενεργείας ομοίας προς εκείνας αίτινες έλαβον χώραν εις Γραφεία της ΕΔΑ.


Την απόδοσιν ενός εκάστου των βαθμοφόρων θα παρακολουθήσω ιδιαιτέρως και θα εκτιμήσω προσηκόντως.


Ο Υπουργός
Ευάγγελος Καλαντζής
Κοινοποίησις
1) Αρχηγείον Χωροφυλακής και Αστυν. Πόλεων
2) Επιθεωρήσεις Χωροφυλακής
3) Παρ’ ημίν Γ΄ Τ. Ασφαλείας. www.efsyn.gr: Ο σχεδιασμός της φοβίας




Οι ενέργειες στις οποίες αναφέρεται στο τέλος της εγκυκλίου ο Καλαντζής και οι οποίες «έλαβον χώρα εις τα γραφεία της ΕΔΑ» είναι οι τρομοκρατικές επιθέσεις τις οποίες δέχτηκαν πολλά γραφεία της ΕΔΑ σε όλη την Ελλάδα, όπως η ανατίναξη με δυναμίτιδα των γραφείων της Κοζάνης (τον Αύγουστο του 1958) και του Βόλου (το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους) και τον εμπρησμό εκείνων του Αργους (το Σεπτέμβριο επίσης)· ο τελευταίος μάλιστα είχε αποδοθεί από τη χωροφυλακή στα ίδια τα μέλη της νομαρχιακής της ΕΔΑ, με αποτέλεσμα την προφυλάκισή τους για «ψευδή καταμήνυσιν».






Η εγκύκλιος Καλαντζή εντοπίστηκε στο προσωπικό αρχείο ενός από τους παραλήπτες, του αντισυνταγματάρχη Δ. Σοϊμοίρη, διοικητή τότε της Ασφάλειας Αγρινίου


Τέσσερις μήνες μετά την εγκύκλιο Καλαντζή (19.1.1959), ο αντισυνταγματάρχης Σοϊμοίρης απαριθμεί σε αναφορά του προς το υπουργείο τα κατασταλτικά μέτρα που έλαβε κατά της Αριστεράς στην περιφέρειά του:

«Εκτόπιση των "επικινδύνων στελεχών του ΚΚΕ", επανεκτόπιση στον Άη Στράτη όσων είχαν απολυθεί αλλά κρίθηκαν «μη νομιμόφρονες», «διηνεκής και αδιάλειπτος παρακολούθησις» των στελεχών της ΕΔΑ, «διαρκής και επίμονος παρακολούθησις», όχι μόνο των γραφείων αλλά και των κέντρων διασκέδασης όπου αυτά σύχναζαν, με υπόμνηση στους ιδιοκτήτες τους «των διατάξεων του Νόμου του προβλέποντος κυρώσεις διοικητικάς (κλεισίματος των Κέντρων εν οις συχνάζωσιν κακοποιοί κ.λπ.)», «παρακολούθησις της κυκλοφορίας των αριστερών εντύπων και ο έλεγχος των αναγνωστών των», πρόταση τιμωρίας απ’ τον νομάρχη των μελών των κοινοτικών και δημοτικών συμβουλίων που θεωρούνταν «αριστερών φρονημάτων και αναμιχθέντα εις τας τελευταίας εκλογάς», «προτάσεις εκπτώσεως εκ των αξιωμάτων των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων άτινα έργοις και λόγοις πειρώνται εκτροπήν του σκοπού των Σωματείων και Συλλόγων εις α ανήκουσιν», έρευνα, τέλος, «των κοινωνικών φρονημάτων παντός αιτούντος πιστοποιητικόν, βεβαίωσιν ή παροχήν πληροφοριών» και συνακόλουθη προσωπική κλήση από τον Σοϊμοίρη όλων εκείνων για τους οποίους οι υφιστάμενοί του είχαν αποφανθεί αρνητικά, για το ξεκαθάρισμα προφανώς της θέσης τους». www.efsyn.gr: Ο σχεδιασμός της φοβίας





Καταστάσεις υποψηφίων «προς εκτόπισιν» (αριστερά)
κι «επανασύλληψιν» (δεξιά) | ΕΛΙΑ, Αρχείο Δημητρίου Σοϊμοίρη
Πηγή www.efsyn.gr






Η τρομοκρατία κορυφώνεται


Εν τω μεταξύ, προκηρύσσονται νέες εκλογές για τις 29 Οκτωβρίου 1961 και η τρομοκρατία κορυφώνεται.«Ένοπλες ομάδες χτυπούσαν την πόρτα κάθε σπιτιού (τις νυχτερινές ώρες, για ψυχολογικούς λόγους) και τροποποιούσαν την προηγούμενη απειλητική προειδοποίηση («όποιος ψηφίσει ΕΔΑ θα πάει εξορία») ως εξής: «Όποιος δεν ψηφίσει ΕΡΕ θα πάει εξορία» γράφει ο Γ.Κάτρης στο βιβλίο του "Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα"

Αξιωματικοί του στρατού και της χωροφυλακής, τα ΤΕΑ και η ΚΥΠ οργώνουν την επαρχία και προχωρούν σε μαζικές συλλήψεις εκφοβισμού, ενώ οι ξυλοδαρμοί είναι καθημερινό φαινόμενο. Δεκάδες είναι οι επιθέσεις κατά υποψηφίων βουλευτών του Πανδημοκρατικού Αγροτικού Μετώπου (ΠΑΜΕ), που είχαν συστήσει η ΕΔΑ και το Εθνικό Αγροτικό Κόμμα.





Ο Ν.Ψυρούκης αναφέρει πολύ χαρακτηριστικά : «Το τι έγινε στη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα και την ημέρα των εκλογών ήταν κάτι απίστευτο. Δολοφονίες, ξυλοδαρμοί, εκβιασμοί, απάτες κ.λπ., όλα τα «αγαθά» της φασιστικής βίας σκορπίστηκαν και στις τέσσερις γωνιές της ελληνικής γης. Ακόμα και στην ίδια τη βιτρίνα της αμερικανοκρατίας, στην Αθήνα, τραυματίστηκαν δεκάδες άνθρωποι... Στη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα έγιναν μαζικές συλλήψεις πολιτών. Οι εκλογικοί κατάλογοι πλαστογραφήθηκαν, έτσι που να μπορέσουν να ψηφίσουν και οι πεθαμένοι με πληρεξούσιους τους μπράβους της αμερικανοκρατίας. Ακόμα και ομάδες κουκουλοφόρων εμφανίστηκαν και έδρασαν στα χωριά». farosthermaikou.blogspot.gr: Το γελαστό παιδί Στέφανος Βελδεμίρης


Το αποκορύφωμα της κρατικής τρομοκρατίας ήταν οι δολοφονίες δύο νέων, στελεχών της ΕΔΑ, του Σ.Βελδεμίρη, τρεις μέρες πριν από τις εκλογές στη Θεσσαλονίκη και του στρατιώτη Δ.Κερπινιώτη την ημέρα των εκλογών μέσα σε εκλογικό τμήμα στην Αρκαδία






Στις 26 Οκτωβρίου, ο Βελδεμίρης μαζί με το σύντροφό του στη Νεολαία της ΕΔΑ, Μόρφη Στεφούδη, μίσθωσαν ένα ταξί και μοίραζαν προκηρύξεις της αριστεράς στις δυτικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης ώσπου κάποια στιγμή, ένας χωροφύλακας, ο Σπ.Φιλίππου, άρχισε να πυροβολεί εναντίον τους. Δυο σφαίρες βρήκαν το Βελδεμίρη στο πίσω μέρος του κεφαλιού και τον σκότωσαν.

«Η κηδεία του δολοφονημένου αγωνιστή γίνεται σε συνθήκες άγριας τρομοκρατίας, νύχτα κατά παράβαση των θρησκευτικών κανόνων, ενώ οι αστυνομικοί δεν αφήνουν ούτε τους γονείς του νεκρού να δώσουν τον ύστατο χαιρετισμό στον λεβέντη τους. Την ίδια στιγμή, χιλιάδες οργισμένου λαού έξω από τα νεκροταφεία της Ευαγγελίστριας επαναλαμβάνουν επί ώρες την κραυγή: "Δολοφόνοι" » www.lifo.gr : Η δολοφονία του γελαστού παιδιού

Ο Φιλίππου καταδικάστηκε σε μόνο 4 χρόνια φυλάκιση, έμεινε σε αγροτικές φυλακές τα 2 και έκτοτε κυκλοφορούσε ελεύθερος μέχρι το θάνατό του στη Θεσσαλονίκη. Αυτή η απόφαση του δικαστηρίου προκάλεσε οργή και καγχασμό, αναγκάζοντας ακόμη και τον εισαγγελέα της έδρας Π. Δελαπόρτα να δηλώσει ότι «οι ένορκοι δεν υπήρξαν καλοί εργάται της δικαιοσύνης».




Το δεύτερο θύμα ήταν ο Δ.Κερπινιώτης, ο οποίος ήταν φρουρός σε εκλογικό τμήμα της Αρκαδίας και βρέθηκε νεκρός την ημέρα των εκλογών. Ο θάνατός του αποδόθηκε σε αυτοκτονία.




Όπως διαβάζουμε από τη συνέντευξη τύπου που έδωσε ο πρόεδρος της ΕΔΑ Γ.Πασαλίδης δύο μέρες μετά τις εκλογές: «Το βράδυ της 25ης Οκτωβρίου, δύο νέοι, ο Στέφανος Βελδεμίρης και ο Μόρφης Σφετούδης, διήρχοντο από τον συνοικισμό Επτάλοφος της Θεσσαλονίκης με ένα ταξί και πετούσαν από το παράθυρο του αυτοκινήτου εκλογικό υλικό του ΠΑΜΕ.

Παρά την πλατεία του συνοικισμού "άγνωστοι" πυροβόλησαν κατά του αυτοκινήτου. Ο Βελδεμίρης ετραυματίσθη θανασίμως εις τον κρόταφον και διεκομίσθη εις το νοσοκομείον. Μετ' ολίγας ώρας εξέπνευσε. Ήταν 24 ετών, ηλεκτρολόγος και μέλος της Γραμματείας του Συμβουλίου της Νεολαίας της ΕΔΑ Θεσσαλονίκης. Εξηκριβώθη ότι ο φονεύς ήτο ο χωροφύλαξ Σπύρος Φιλίππου.

Το δεύτερο θύμα της καραμανλικής τρομοκρατίας ήτο ο στρατιώτης Διονύσιος Κερπινιώτης, 24 ετών, οικοδόμος και στέλεχος της Νεολαίας της ΕΔΑ Πατρών. Ευρέθη νεκρός την Κυριακή των εκλογών με τραύμα από σφαίραν όπλου εις την κεφαλήν - αλλά και με άλλας κακώσεις - εις το εκλογικόν κέντρον [= τμήμα] του χωρίου Δεμίρι Αρκαδίας, όπου είχε αποσταλεί ως μέλος της φρουράς. Ο θάνατος του εχαρακτηρίσθη ως αυτοκτονία». www.iaen.gr: η νεολαία Λαμπράκη τη δεκαετία του 1960





Η επανεκκίνηση του «Κέντρου»



Η άνοδος της ΕΔΑ στις εκλογές του 1958 θορύβησαν σε απίστευτο βαθμό το αστικό πολιτικό σύστημα και τους Αμερικανούς.

Ο Κ.Καραμανλής έγραφε: «το αποτέλεσμα των εκλογών του 1958 προεκάλεσεν εις την κοινήν γνώμην ένα μούδιασμα και ανησυχίες διά το μέλλον». Αλλά και οι κεντρώοι ηγέτες ανησυχούσαν. Σε επιστολή του, τον Ιούλιο του 1958, προς το βασιλιά Παύλο ο Σ. Βενιζέλος έκανε λόγο για «μίαν ανησυχαστικήν διόγκωσιν της ΕΔΑ, της οποίας το ποσοστόν 24% είναι ακόμη μεγαλύτερον από ό,τι ενεφανίσθη». www.rizospastis.gr: Οι εκλογές της βίας και της νοθείας του 1961


Η ανάγνωση του εκλογικού αποτελέσματος οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι η ενίσχυση της ΕΔΑ οφειλόταν στο ότιπολλοί παλιοί ΕΑΜίτες που είχαν βρει μετεμφυλιακά πολιτική στέγη στο Κέντρο και τον Πλαστήρα, απογοητευμένοι από την πολιτική του κεντρώου χώρου και την πολυδιάσπασή του, το εγκατέλειπαν και επανέρχονταν στην αγκαλιά της Αριστεράς.

Συνεπώς, ο μόνος τρόπος για να ανατραπεί αυτή η μετακίνηση ήταν να ενισχυθεί το Κέντρο ώστε να ξανατραβήξει κοντά του τις μάζες που το εγκατέλειψαν. Ο ίδιος ο Καραμανλής το θεωρούσε απαραίτητο για τη διάσωση του αστικού πολιτικού συστήματος και προσπάθησε από την πλευρά του να βοηθήσει σε αυτό. Είναι χαρακτηριστική η απάντηση που έδωσε στη Βουλή το Μάιο του 1961 όταν κατά τη συζήτηση του νέου εκλογικού νόμου ο Κ.Μητσοτάκης διαμαρτυρόταν ότι τα μικρά κεντρώα κόμματα δε θα μπορούσαν να μπουν στη δεύτερη κατανομή

«Αντί να διατυπώνετε παραλογισμούς» απάντησε ο Καραμανλής «δεν έχετε παρά να κάνετε κάτι απλούστατο: Ενωθείτε σεις, τα κόμματα του Κέντρου, και θα απολαύσετε όλα τα πλεονεκτήματα της δευτέρας κατανομής» [Σ.Γρηγοριάδη, Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974]

Από την επομένη των εκλογών του 1958, οι κεντρώες δυνάμεις βρίσκονταν μπροστά σε ένα υπαρξιακό αδιέξοδο. Η τρίτη θέση την οποία είχαν καταλάβει οι Φιλελεύθεροι των Παπανδρέου-Βενιζέλου είχε προκαλέσει κατήφεια και γκρίνια στους οπαδούς τους, οι οποίοι απέδιδαν την ευθύνη στο αρχηγικό δίδυμο. Έτσι, η τετραετία Καραμανλή ξεκινούσε με το Κέντρο σε πλήρη αποσύνθεση και με την ΕΔΑ σε ανησυχητικά ενισχυμένη θέση.

Τότε ήταν που ο Γ.Παπανδρέου έκανε την πρώτη κίνηση πολιτικού ελιγμού ζητώντας να συναντηθεί με τον Κ.Καραμανλή. Όπως γράφει ο Σ.Γρηγοριάδης - στηριζόμενος σε μαρτυρίες κυρίως του στενού συνεργάτη του Καραμανλή Δ.Μακρή - μεταξύ των δύο ανδρών διεξήχθη ο παρακάτω διάλογος:

Γ.Παπανδρέου: «Προτείνω να συνεργασθώμεν, δια να σχηματίσωμεν μίαν εθνικόφρονα παράταξιν ικανή να ανθέξη εις πάσαν αντιπολίτευσιν και πάντα πολιτικόν κλυδωνισμόν....Φυσικά η συνεργασία μας θα συνεχισθή μετεκλογικώς, και εις την κοινήν κυβέρνησιν δεν ζητώ παρά την συμμετοχήν 2-3 φίλων μου. Πιστεύω ότι ο Βενιζέλος μετά δυσκολίας θα μπη ο ίδιος εις την Βουλήν. Μία δε τετραετία άνευ ουδεμιάς δυνάμεως θα τον εκμηδενίση εσαεί »

Κ.Καραμανλής: « Πώς είσθε βέβαιος δια όσον θρίαμβον;»

Γ.Παπανδρέου: «Δεν θα έχωμεν καμίαν δυσχέρειαν κατά τας εκλογάς. Αν παρουσιασθή καμία, θα βοηθήση και η Χωροφυλακή...» [Σ.Γρηγοριάδη, Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974]

Ο διάλογος αυτός επιβεβαιώθηκε αργότερα από τον ίδιο τον Κ.Καραμανλή στο Αρχείο του. Η απάντηση που έδωσε ο Καραμανλής στην πρόταση του Παπανδρέου - σύμφωνα με το Γάλλο βιογράφο του Μ.Ζενεβουά στο βιβλίο του η Ελλάς του Καραμανλή - ήταν : «Θα εξασθενούσατε έτσι, μιαν εθνική αντιπολίτευση που η χώρα επίσης χρειάζεται. Δύο ισχυρά κόμματα, το ένα στην εξουσία, το άλλο εξασφαλίζοντας - για το γενικό καλό - ένα ισορροπημένο αντίβαρο, το ένα διαδεχόμενο το άλλο και ξαναπαίρνοντας τα ηνία όταν η φυσική φθορά της εξουσίας θα επέβαλε μιαν αλλαγή, ιδού ο υγιής κοινοβουλευτισμός που ονειρεύομαι. Και γι' αυτό εύχομαι τον σχηματισμό ενός συμπαγούς κόμματος του Κέντρου, ικανού να ενώση τα ανομοιογενή στοιχεία του» www.rizospastis.gr: Οι εκλογές της βίας και της νοθείας του 1961

Εν τω μεταξύ, οι ζυμώσεις στο χώρο του Κέντρου συνεχίζονταν. Μετά από διάφορες αποτυχημένες προσπάθειες - μία από τις οποίες ήταν να γίνει ηγέτης του Κέντρου ο πρώην χίτης αλλά αναβαπτισμένος πλέον ως ήρωας του κυπριακού αγώνα Γρίβας - το Σεπτέμβριο του 1961 ανακοινώθηκε η ίδρυση της Ένωσης Κέντρου. Η Ένωση Κέντρου αποτελούσε ένα συνασπισμό οκτώ κομμάτων, τον οποίο διοικούσε μία οκταμελής επιτροπή με πρόεδρο το Γ.Παπανδρέου




Σημαντικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για την ενοποίηση του Κέντρου έπαιξε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μακ Γκι στο πλαίσιο μιας ευρύτερης μεταστροφής της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής που εγκαινίασε ο νέος Αμερικανός πρόεδρος Τζων Κένεντι [Ε-Ιστορικά: Η Ένωσις Κέντρου, του Γ.Αναστασιάδη

Όπως έγραφε ο Ανδρέας Παπανδρέου « Η αμερικανική στρατηγική στην Ελλάδα αυτή την περίοδο είχε δύο βασικές επιδιώξεις. Η πρώτη ήταν η εκλογική εξόντωση της ΕΔΑ. Η δεύτερη, ήταν η προβολή ενός μεγάλου αλλά μειοψηφούντος κόμματος του κέντρου » www.rizospastis.gr: Οι εκλογές της βίας και της νοθείας του 1961


Η Ένωση Κέντρου αποτελούσε μια συνεργασία προσωπικοτήτων και τοπικών παραγόντων, που έθεταν ως κύριο στόχο την απομάκρυνση της Δεξιάς από την εξουσία. Φρόντιζαν, όμως, να τηρούν σαφή απόσταση από την Αριστερά.

Πράγματι, από τη στιγμή της δημιουργίας της Ένωσης Κέντρου, ο Γεώργιος Παπανδρέου φρόντιζε σε κάθε ευκαιρία να τονίζει ότι το κόμμα του βρίσκεται από την πλευρά των «εθνικόφρονων δυνάμεων»και πως άμεση επιδίωξη της Ένωσης Κέντρου ήταν να περιορίσει την ΕΔΑ σε ποσοστό μικρότερο του 20%, ώστε να πάψει να αποτελεί ρυθμιστικό παράγοντα και να μπορούν «τα δύο εθνικόφρονα κόμματα να παλαίουν εντός των πλαισίων της Δημοκρατίας». www.rizospastis.gr: Οι εκλογές της βίας και της νοθείας του 1961

Με διάφορες δηλώσεις του, ο Παπανδρέου δεν άφηνε περιθώρια παρερμηνείας σχετικά με το ποιο κόμμα θεωρούσε φυσικό σύμμαχό του σε περίπτωση που απαιτηθεί συνεργασία: «Θα κάνωμεν πολιτικήν και εκλογικήν συνεργασίαν με τον Καραμανλήν. Τα στρατόπεδα θα είναι δύο: από το ένα μέρος θα είναι οι εθνικόφρονες και από το άλλο οι κομμουνισταί. Θα κάνωμεν τας εκλογάς με τους χωροφύλακες και με το πιστόλι στο χέρι», δήλωνε ο Παπανδρέου στους συνεταίρους του στην Ένωση Κέντρου όπως αναφέρει ο Σ.Λιναρδάτος στο έργο του "Από τον εμφύλιο στη Χούντα"

Σχετικά με τη βία του κράτους και του παρακράτους κατά της Αριστεράς, οι ηγέτες του Κέντρου το γνώριζαν και το ενέκριναν. Άλλωστε - όπως αναφέραμε και παραπάνω - ο Παπανδρέου είχε δηλώσει στον Καραμανλή ότι «αν δε βοηθούν πολύ τα πράγματα, ημπορεί να μας βοηθήσουν οι χωροφύλακες»

Είναι χαρακτηριστικό ότι η ΕΔΑ, 44 μέρες πριν τις εκλογές, έφερε στο φως της δημοσιότητας το σχέδιο βίας και τρομοκρατίας «Περικλής» και κατέθεσε τα στοιχεία στη Βουλή, όπου η ΕΡΕ του Καραμανλή τα απέρριψε ως συκοφαντικά. Αυτό που εντυπωσίασε ήταν η εκκωφαντική σιωπή των ηγετών του Κέντρου απέναντι στις καταγγελίες της ΕΔΑ. Δεν είχαν φαίνεται αντιληφθεί ότι το σχέδιο θα χτυπούσε και αυτούς τους ίδιους. Όταν το κατάλαβαν ήταν πλέον αργά και η ΕΡΕ είχε κατακτήσει τη νίκη

Όπως έγραφε ο Σ.Λιναρδάτος στο Βήμα: «Όσο για τον Γ.Παπανδρέου, ακόμη και ο τόσο προσεκτικός και φιλικά διακείμενος προς τον τότε αρχηγό της Ενώσεως Κέντρου πρώην υπουργός Μ.Παπακωνσταντίνου γράφει ότι, όταν ανέφερε, στη διάρκεια των εκλογών, στον αρχηγό της ΕΚ τις πιέσεις που ασκούσαν στρατιωτικοί και αστυνομικοί στους ψηφοφόρους, πολίτες και στρατιώτες, αυτός αντέδρασε χλιαρά»


Είναι αναμφισβήτητο και διασταυρωμένο ότι ο Γ. Παπανδρέου άρχισε να αφυπνίζεται και να καταλαβαίνει τι συνέβαινε μόνο τις τελευταίες ημέρες των εκλογών, όταν έφταναν τα τηλεγραφήματα υποψηφίων του κόμματός του και στελεχών της ΕΚ, όπως ο Στ. Κωστόπουλος από τη Μεσσηνία, ο Ε. Πέτσος από τη Μακεδονία και άλλοι, ότι αντιμετώπιζαν ωμή βία κρατικών οργάνων που τους παρεμπόδιζαν να κάνουν τον προεκλογικό τους αγώνα και πίεζαν ωμά τους πολίτες να ψηφίσουν ΕΡΕ.


Ως τότε ο Γ. Παπανδρέου είχε την αυταπάτη ότι οι πιέσεις, το όργιο βίας ­ που έφτασαν ως και φόνο (του νέου ΕΔΑΐτη Στ. Βελδεμίρη) και βαρύτατους τραυματισμούς ­ θα συρρικνώσουν την Αριστερά και θα ωφελήσουν το Κέντρο» www.tovima.gr: Τα χρόνια της βίας και της νοθείας




Η νοθεία των εκλογών



Εκτός, όμως, από την άσκηση τρομοκρατίας και βίας, στις εκλογές του 1961 συντελέστηκε προκλητική και πρωτοφανή καλπονοθεία.

«Όπως αποδείχτηκε αμέσως μετά τις εκλογές, ήταν χιλιάδες οι αστυνομικοί που διπλοψήφισαν, πολλοί από τους οποίους δήλωσαν ως τόπο κατοικίας άχτιστα οικόπεδα στη λεωφόρο Καβάλας, η οποία χαρακτηρίστηκε "λεωφόρος νοθείας" vathikokkino.gr: 29 Οκτωβρίου 1961 - Όταν ψήφισαν ακόμη και τα δέντρα

Σε πρωτοσέλιδό της η κεντρώα εφημερίδα Ελευθερία είχε ένα διάγραμμα της οδού Αθηνών αναφέροντας: «το διάγραμμα της οδού Αθηνών φέρει 51 οικίσκους. Εφόρτωσαν εκεί 560 ψηφοφόρους» και χαριτολογώντας διαπίστωνε ότι «ψήφισαν και τα δέντρα» - μια φράση που έχει μείνει από τότε στην ιστορία και χρησιμοποιείται όταν κάποιος αναφέρεται στις εκλογές του 1961.

Στα εκλογικά τμήματα που ψήφιζαν οι στρατιωτικοί και οι δημόσιοι υπάλληλοι, η ΕΡΕ συγκέντρωνε ποσοστά που άγγιζαν το 80%.

Εξίσου εξωπραγματικά ποσοστά συγκέντρωσε η ΕΡΕ σε πολλές περιοχές της περιφέρειας αποδεικνύοντας πόσο μεγάλη ήταν η τρομοκρατία στα χωριά και τις μικρές πόλεις. «Υπήρξαν περιοχές που η δύναμη της ΕΔΑ μειώθηκε κατακόρυφα σε σχέση με τα αποτελέσματα του 1958 και οι χαμένοι ψήφοι «μεταφέρθηκαν» σχεδόν «πακέτο» στην …ΕΡΕ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η Πρώτη στο νομό Σερρών, η γενέτειρα της δυναστείας των Καραμανλήδων. Το 1958 η ΕΡΕ είχε πάρει το 58% και η ΕΔΑ το 36,2%. Το 1961 η ΕΡΕ έφτασε το 76,9% και η ΕΔΑ έπεσε στο 20,1%. Στην Ερεσό στη Μυτιλήνη, η ΕΔΑ είχε πάρει το 54,2% το 1958 και η ΕΡΕ μόλις το 15,6%. Το 1961 πρέπει να εκδηλώθηκε μια μαζική επιφοίτηση του εθνικόφρονος πνεύματος στους ψηφοφόρους της Ερεσού, αφού το ποσοστό της ΕΡΕ εκτινάχτηκε στο 40,1% και αντίστοιχα το ποσοστό της ΕΔΑ έπεσε στο 24,8%. www.kar.org.gr: Οι εκλογές της Καραμανλικής βίας και νοθείας



Εκεί, όμως, που έχουμε εξωπραγματικά ποσοστά ήταν στις περιοχές της λεγόμενης «επιτηρούμενης ζώνης», όπου η ΕΡΕ έλαβε ποσοστά από 90% έως 100%!

Η επιτηρούμενη ζώνη (ΕΖ) περιελάμβανε ολόκληρη η βόρεια παραμεθόρια περιοχή της Ελλάδας, και είχε μήκος 600 περίπου χιλιομέτρων και πλάτος που κυμαινόταν από 15 έως 45 χιλιόμετρα. Η ΕΖ οριοθετήθηκε πρώτη φορά το 1936 από το μεταξικό καθεστώς, περιορίστηκε σε έκταση μετά τον εμφύλιο αλλά απέκτησε ιδιαίτερο πολιτικό και ιδεολογικό βάρος, παίζοντας το ρόλο του στρώματος προστασίας από τον εκ του Βορρά κομμουνιστικό κίνδυνο. Η επιτηρούμενη ζώνη ήταν σε διοικητική ισχύ μέχρι τη συμβολική κατάργηση της «μπάρας» στον Εχίνο το 1996.





Στην ΕΖ δεν ίσχυαν οι ίδιες ελευθερίες με την υπόλοιπη Ελλάδα. Για την είσοδο ή έξοδο από αυτήν ήταν απαραίτητη ειδική άδεια της αστυνομίας, η άσκηση επαγγέλματος από μη ντόπιους ήταν απαγορευμένη και η Στρατιωτική Αστυνομία επιτηρούσε κάθε δραστηριότητα και κίνηση λειτουργώντας ως «κράτος εν κράτει».

Έτσι, δε φαινόταν καθόλου παράδοξο το γεγονός ότι η ΕΔΑ στις εκλογές του 1958, ενώ πανελλαδικά είχε συγκεντρώσει 24,4%, στην επιτηρούμενη ζώνη δεν κατάφερε να ξεπεράσει το 5%. Ούτε, βέβαια, ότιστις εκλογές του 1961, η ΕΡΕ απέσπασε στη ζώνη ποσοστά από 90% έως 100%. Και αν λάβει κανείς υπόψη του ότι αυτή η περιοχή τη δεκαετία του '60 περιλάμβανε ένα εκατομμύριο ανθρώπους, αριθμός που αντιστοιχούσε στο 13% του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδας, εύκολα αντιλαμβάνεται το ρόλο που έπαιξε η επιτηρούμενη ζώνη στην εκλογική νίκη της ΕΡΕ στις εκλογές του '61

Εκτός όμως από την άμεση τρομοκρατία και τα εκλογικά μαγειρέματα, επιστρατεύτηκαν και άλλα μέσα. Ακόμη και πιθανό χτύπημα της Αθήνας με σοβιετικά πυρηνικά όπλα επιστράτευσε ο φιλικός προς την ΕΡΕ Τύπος για να συμπληρώσει το όργιο τρομοκράτησης του εκλογικού σώματος




Επιστρατεύτηκαν επίσης και νομότυπα μέτρα, όπως μια διάταξη του εκλογικού νόμου που απαγόρευε τη μετεγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους όσων δεν ήταν μόνιμα εγκατεστημένοι στις αντίστοιχες εκλογικές περιφέρειες πριν από την 1.1.1948. Αυτό ήταν ένα μέτρο που έπληττε σαφώς την Αριστερά, η οποία είχε δεκάδες χιλιάδες οπαδούς που - κυνηγημένοι από το όργιο κρατικής και παρακρατικής τρομοκρατίας στα χωριά τους - είχαν καταφύγει στα αστικά κέντρα στα οποία όμως η εκλογική διάταξη δεν τους επέτρεπε να ψηφίσουν. Εάν ήθελαν να ψηφίσουν οι άνθρωποι αυτοί θα έπρεπε να μεταβούν στον τόπο καταγωγής τους, κάτι που πιθανότατα θα τους έβαζε σε περιπέτειες.


Τα αποτελέσματα των εκλογών του 1961 έφερναν την ΕΡΕ του Κ.Καραμανλή νικήτρια με ποσοστό 50,8%, κατά πολύ μεγαλύτερο από το 41,1% που είχε λάβει το 1958. Η Ένωση Κέντρου – που συνεργαζόταν με το Κόμμα των Προοδευτικών του Σ.Μαρκεζίνη - έλαβε 36,6%, ενώ το ΠΑΜΕ - ο εκλογικός σχηματισμός με τον οποίο κατέβηκε η ΕΔΑ στις εκλογές - μόλις 14,6%. Με τα αποτελέσματα αυτά, η ΕΡΕ εξασφάλιζε την αυτοδυναμία στη νέα βουλή με 176 έδρες.




Εκλογική αφίσα του ΠΑΜΕ,
του εκλογικού σχήματος με το οποίο κατέβηκε η ΕΔΑ
στις εκλογές του 1961




Ωστόσο, οι αθρόες αποκαλύψεις της βίας και νοθείας που ακολούθησαν τις αμέσως επόμενες μέρες, προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις τόσο της Αριστεράς όσο και του Κέντρου. «Στην αρχαία Αθήνα υπήρχε βωμός τω αγνώστω Θεώ. Προτείνω εις την ΕΡΕ να αναγείρει βωμόν τω αγνώστω εκλογέα», δήλωνε ο Γ.Παπανδρέου, λίγες ημέρες μετά τις εκλογές και αρνήθηκε να αναγνωρίσει το εκλογικό αποτέλεσμα, κηρύσσοντας «Ανένδοτο Αγώνα» για τη διενέργεια νέων αδιάβλητων εκλογών. vathikokkino.gr: 29 Οκτωβρίου 1961. Όταν ψήφισαν ακόμη και τα δέντρα





Η πρωτοβουλία του αυτή έδωσε στην Ένωση Κέντρου την ηγεμονία στο κίνημα της αντίστασης εναντίον της δεξιάς κυβέρνησης, κίνημα που πήρε τεράστιες διαστάσεις μετά και από τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρ.Λαμπράκη το 1963 και οδήγησε στην πτώση της κυβέρνησης Καραμανλή



Πηγές:



Σ.Γρηγοριάδη, Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974
Ε-Ιστορικά: Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις, του Γ.Αναστασιάδη
Ε-Ιστορικά: Η Ένωσις Κέντρου, του Γ.Αναστασιάδη
elasykozanis.blogspot.gr: Το σχέδιο Περικλής και τα Ιουλιανά
www.enet.gr: Όταν η ΕΔΑ έγινε αξιωματική αντιπολίτευση
vathikokkino.gr: Όταν ψήφισαν ακόμη και τα δέντρα
redflecteur.wordpress.com: Η Οπερέτα της Δημοκρατίας.1958-1967
www.efsyn.gr: Ο σχεδιασμός της φοβίας

www.kathimerini.gr: Η δίκη του Μανώλη Γλέζου
www.lifo.gr: Η δολοφονία του γελαστού παιδιού
farosthermaikou.blogspot.gr: Το γελαστό παιδί Στέφανος Βελδεμίρης
www.iaen.gr: η νεολαία Λαμπράκη τη δεκαετία του 1960
www.tovima.gr: Τα χρόνια της βίας και της νοθείας
www.kar.org.gr: Οι εκλογές της Καραμανλικής βίας και νοθείας


Μαύρη Οχιά

Το Πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967

lefterianews.wordpress.com
Στρατιωτικό κίνημα, που εξερράγη τα ξημερώματα τις 21ης Απριλίου 1967, με επικεφαλής τον ταξίαρχο Στυλιανό Παττακό και τους συνταγματάρχες Γεώργιο Παπαδόπουλο και Νικόλαο Μακαρέζο.
Κατέλυσε το δημοκρατικό πολίτευμα στην Ελλάδα και επέβαλλε μία στυγνή δικτατορία, που διήρκεσε επτά χρόνια.
Η χώρα την εποχή εκείνη βρισκόταν ουσιαστικά σε προεκλογική περίοδο. Οι εκλογές είχαν προκηρυχθεί για τις 28 Μαΐου και την εξουσία ασκούσε από τις 3 Απριλίου η ΕΡΕ, με πρωθυπουργό τον αρχηγό της Παναγιώτη Κανελλόπουλο, έχοντας τη συναίνεση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Γεωργίου Παπανδρέου και του Βασιλιά Κωνσταντίνου. Γεγονός των ημερών ήταν η συναυλία των Rolling Stones στο γήπεδο του Παναθηναϊκού (17 Απριλίου), που όμως διαλύθηκε από την Αστυνομία, προς μεγάλη απογοήτευση των αθηναίων ροκάδων, που θα έβλεπαν ένα συγκρότημα – θρύλο στην ακμή της δημιουργικότητάς του.
Διάχυτη ήταν η πεποίθηση ότι τις επερχόμενες εκλογές θα κέρδιζε η Ένωση Κέντρου και θα επανερχόταν θριαμβευτικά στην εξουσία υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Πολλοί ήλπιζαν ότι θα ετίθετο ένα τέλος στη διετή πολιτική ανωμαλία, που έμεινε στην ελληνική ιστορία ως «Αποστασία» και σηματοδοτήθηκε με την παραίτηση του λαοπρόβλητου πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου (είχε λάβει το 52,2% στις εκλογές του 1964) στις 15 Ιουλίου 1965, μετά τη σύγκρουσή του με τον βασιλιά Κωνσταντίνο.
Στα δεξιότερα του πολιτικού φάσματος, ένα τμήμα της ΕΡΕ ζητούσε ένα «λοχία» για να σώσει τη χώρα από τον αναρχοκομμουνισμό. Για τη μετεμφυλιακή Δεξιά της προδικτατορικής περιόδου, κομμουνιστές ήταν εν ευρεία εννοια και οι κεντρώοι και οπωσδήποτε ο απρόβλεπτος Ανδρέας Παπανδρέου, που ήταν το ανερχόμενο αστέρι στην πολιτική σκηνή και εκινείτο αριστερότερα από το κόμμα του, την Ένωση Κέντρου.
Οι στρατηγοί, το Παλάτι, κάποιοι πολιτικοί της Δεξιάς και οι Αμερικανοί καλόβλεπαν μία μικρής διάρκειας συνταγματική εκτροπή, που θα επανέφερε την πολιτική κατάσταση στη σωστή ρότα, δηλαδή στην εναλλαγή στην εξουσία της Δεξιάς και ενός μετριοπαθούς Κέντρου. «Η Χούντα των Στρατηγών» έμεινε στα σχέδια, καθώς τους πρόλαβαν με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου οι μικροί αξιωματικοί, με πρόσχημα τον κομμουνιστικό κίνδυνο. Τέτοια περίπτωση δεν διαφαινόταν στον ορίζοντα, καθώς η ΕΔΑ, που εκπροσωπούσε την κομμουνιστική Αριστερά (το ΚΚΕ ήταν εκτός νόμου), κινούνταν στο 11,80% των ψήφων στις εκλογές του 1964, σε σχέση με το 24,43% του 1958.
Πρέπει, όμως, να συνυπολογίσουμε ότι βρισκόμασταν 17 χρόνια από τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου και στην κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου, όσον αφορά τον διεθνή περίγυρο. Ο στρατός ήταν πανίσχυρος, με παράδοση επεμβάσεων τον 20ο αιώνα, οι Αμερικανοί θεωρούσαν φέουδό τους την Ελλάδα, το δεξιό παρακράτος ήταν ισχυρό (Δολοφονία Λαμπράκη) και το Παλάτι ήταν ένας αυτόνομος πόλος εξουσίας, «που δεν βασίλευε, αλλά κυβερνούσε». Οι πολιτικοί που κυβέρνησαν αυτά τα 17 χρόνια (Πλαστήρας, Παπάγος, Καραμανλής και Παπανδρέου), ασχολήθηκαν κυρίως με την ανοικοδόμηση της χώρας και την οικονομική ανάπτυξη, παρά με το «βάθεμα και το πλάτεμα» των δημοκρατικών θεσμών και την εξάλειψη των μνημών του Εμφυλίου.
 Το πραξικόπημα, «Επανάσταση» για τους θιασώτες του, εκδηλώθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της 21ης Απριλίου. Λίγες ώρες πριν, είχε ολοκληρωθεί η συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου και τα μέλη του αποχώρησαν για τα σπίτια τους, χωρίς να έχουν ιδέα για το τι θα επακολουθούσε. Ανάμεσά τους και ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Παναγιώτης Παπαληγούρας.

Η τριάδα των Παπαδόπουλου, Παττακού και Μακαρέζου, μπορεί να ήταν άσοι στη συνωμοσία, αλλά εκμεταλλεύτηκαν τον βαθύ ύπνο των δημοκρατικών κυβερνήσεων και φρόντισαν να τοποθετήσουν στις πιο νευραλγικές θέσεις του στρατεύματος ανθρώπους μυημένους στα σχέδιά τους. Τους βοήθησε, επίσης, το γεγονός ότι μέσα στην Αθήνα υπήρχαν μεγάλες μάχιμες μονάδες, όπως το Κέντρο Εκπαιδεύσεως Τεθωρακισμένων, που βρισκόταν στη σημερινή Πολυτεχνειούπολη, με διοικητή τον ταξίαρχο Παττακό.

21 Απριλίου 1967: Τα τανκς της χούντας στους δρόμους της Αθήνας

Από εκεί βγήκαν τα πρώτα τανκς στις 2 τα ξημερώματα, για να καταλάβουν όλα τα στρατηγικά σημεία της πρωτεύουσας (Βουλή, Υπουργεία, ΕΙΡ, ΟΤΕ, Ανάκτορα). Την ίδια ώρα, ο συνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς εξαπέλυε πιστές στο κίνημα δυνάμεις για να συλλάβουν το σύνολο της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Οι πραξικοπηματίες έβαλαν σε εφαρμογή το ΝΑΤΟικό σχέδιο «Προμηθεύς», για την αντιμετώπιση του κομμουνιστικού κινδύνου, με αποτέλεσμα να κινηθούν όλες οι στρατιωτικές μονάδες της Αττικής. Μεγάλη ήταν η συμβολή του διοικητή της Σχολής Ευελπίδων, Δημήτρη Ιωαννίδη, ο οποίος κινητοποίησε το τάγμα της σχολής και τη Στρατιωτική Αστυνομία (ΕΣΑ).
Μία από τις πρώτες ενέργειες των συνωμοτών ήταν να συλλάβουν τον αρχηγό του ΓΕΣ αντιστράτηγο Σπαντιδάκη και να τον αντικαταστήσουν με τον ομοιόβαθμό του Οδυσσέα Αγγελή, που ήταν μυημένος στο κίνημα. Ο νέος αρχηγός του Στρατού έδωσε εντολή σε όλους του μεγάλους στρατιωτικούς σχηματισμούς να εφαρμόσουν το σχέδιο «Προμηθεύς» κι έτσι να εξασφαλισθεί η υπακοή του στρατεύματος σε όλη τη χώρα.
Η μοναδική ενέργεια για να αντιμετωπιστεί εγκαίρως το πραξικόπημα έγινε από την πλευρά του Υπουργού Δημόσιας Τάξης, Γεωργίου Ράλλη, ο οποίος προσπάθησε να επικοινωνήσει με τον ταξίαρχο Ορέστη Βιδάλη για να κινητοποιήσει το Γ’ Σώμα Στρατού στη Θεσσαλονίκη. Δεν πρόλαβε, αφού το σχέδιο «Προμηθεύς» είχε ήδη τεθεί σε εφαρμογή, με αποτέλεσμα ο ταξίαρχος Βιδάλης να μην λάβει ποτέ το σήμα του Γεωργίου Ράλλη.
Ο αιφνιδιασμός ήταν πλήρης και στις 3:30 τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου το στρατιωτικό κίνημα είχε επικρατήσει και μάλιστα αναίμακτα. Νωρίς το πρωί, το ραδιόφωνο ΕΙΡ έπαιζε εμβατήρια και δημοτικά άσματα και οι αγουροξυπνημένοι Έλληνες άκουγαν τα πρώτα «Αποφασίζομεν και Διατάζομεν» των δικτατόρων, που ήταν η απαγόρευση των συγκεντρώσεων άνω των τριών ατόμων. Με συντακτική πράξη κατά τη διάρκεια της ημέρας ανεστάλησαν οι διατάξεις του Συντάγματος και ματαιώθηκαν οι εκλογές της 28ης Μαΐου 1967.
Αιφνιδιασμένοι από τις εξελίξεις φαίνεται να ήταν και οι Αμερικανοί, που δεν περίμεναν την κίνηση του Παπαδόπουλου. Τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα Φίλιπ Τάλμποτ ξύπνησε ο ανιψιός του πρωθυπουργού Κανελλόπουλου, Διονύσης Λιβανός, και του ανακοίνωσε την είδηση. Όταν μετά από λίγες μέρες ο Τάλμποτ είπε στο σταθμάρχη της CIA στην Αθήνα, Τζακ Μέρι, ότι το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου ήταν ο βιασμός της Ελληνικής Δημοκρατίας, αυτός του απάντησε κυνικά: «Μα, πως είναι δυνατόν να βιάσεις μία πόρνη;..»
Μόνο δύο πρωινές εφημερίδες πρόλαβαν να περιλάβουν στην ύλη τους την εκδήλωση του πραξικοπήματος. Η «Καθημερινή» στην πρώτη της σελίδα είχε ένα μονόστηλο με τίτλο «Την 2αν πρωινήν εξερράγη στρατιωτικόν κίνημα. Συνελήφθησαν πολιτικοί άνδρες», ενώ η «Αυγή» πάνω από τον τίτλο της έγραφε: «Συνελήφθησαν από στρατιωτικούς οι Μ. Γλέζος, Λ. Κύρκος, Α. Παπανδρέου. Ασυνήθιστες κινήσεις στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων».
Στις 7 το πρωί, η ηγεσία των πραξικοπηματιών επισκέφθηκε στα Ανάκτορα του Τατοΐου τον Κωνσταντίνο και του ζήτησε να ορκίσει την κυβέρνησή τους. Η περιοχή ήταν περικυκλωμένη από τανκς για να μην υπάρξει περίπτωση δυναμικής αντίδρασης από τον άνακτα. Ο βασιλιάς, παρά την προτροπή του συλληφθέντα πρωθυπουργού Παναγιώτη Κανελλόπουλου να αντισταθεί, συμβιβάστηκε μαζί τους «για να μην χυθεί αίμα ελληνικό» και αργά το απόγευμα όρκισε την κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Κωνσταντίνο Κόλλια. Επρόκειτο βέβαια για πρωθυπουργό – μαριονέτα, αφού τα νήματα κινούσε ο ισχυρός άνδρας του κινήματος, συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος. Ο συλληφθείς και αποπεμφθείς αρχηγός του ΓΕΣ Γρηγόριος Σπαντιδάκης, άνθρωπος του βασιλιά, όπως και ο Κόλλιας, προσχώρησε στους κινηματίες και ανέλαβε Υπουργός Εθνικής Άμυνας.
Την ίδια μέρα άρχισαν και οι συλλήψεις απλών πολιτών, ενώ είχαμε και τα πρώτα θύματα. Τα όργανα της Χούντας δολοφονούν στον Ιππόδρομο, που είχε μετατραπεί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, το στέλεχος της ΕΔΑ Παναγιώτη Ελή, ενώ ένας στρατιώτης πυροβολεί τη νεαρή Αθηναία Μαρία Καλαυρά, γιατί δεν υπάκουσε στις διαταγές του. Δέκα ημέρες αργότερα, η Χούντα ανακοίνωσε ότι οι συλληφθέντες ανέρχονταν σε 6509 άτομα, στη συντριπτική τους πλειονότητα αριστερών πεποιθήσεων.
Η Ελλάδα από την 21η Απριλίου 1967 μπήκε στο «γύψο», κατά την έκφραση του Παπαδόπουλου, για 7 χρόνια, 3 μήνες και 3 μέρες. Η Δικτατορία κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος στις 23 Ιουλίου 1974, μετά το εγκληματικό πραξικόπημα στην Κύπρο και την τουρκική εισβολή στη Μεγαλόνησο. Η κατάργηση των στοιχειωδών ελευθεριών, οι φυλακές, οι εξορίες και τα βασανιστήρια, οι δολοφονίες των αντιπάλων του καθεστώτος, ο πνευματικός και πολιτιστικός μεσαίωνας, αλλά και η Κυπριακή τραγωδία, καταγράφουν τη Χούντα των Συνταγματαρχών ως μία από τις μελανότερες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.