Ο ηγεμόνας, η ηγεμονία και η θέση της Γερμανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Όταν μιλάμε για ηγεμονία και ηγεμόνες, προβάλλει αναπόφευκτα το ερώτημα γιατί υπάρχουν ή πρέπει να υπάρχουν ηγεμονικές διεκδικήσεις, ηγεμόνες και ηγεμονίες. Το ερώτημα διαφέρει από το ερώτημα προς τι υπάρχουν ηγεμονικές δυνάμεις, στο οποίο εν πολλοίς απαντάμε αν παρουσιάσουμε τις λειτουργίες που επιτελούν στο παγκόσμιο οικοδόμημα οι μεγάλες και οι περιφερειακές δυνάμεις, οι οποίες τοποθετούνται ηγεμονικά. Το ερώτημα όμως εκ μέρους της κριτικής επιστήμης πρέπει να τίθεται ως εξής: γιατί είναι έτσι κατασκευασμένο το παγκόσμιο οικοδόμημα, ώστε να πρέπει να επιτελούνται οι λειτουργίες αυτές; — η εξασφάλιση των θαλασσίων οδών δικαίως αναφέρεται ως παράδειγμα. Υπάρχουν όμως άλλες πιθανότητες συνύπαρξης ανθρώπων και ανθρώπινων κοινοτήτων, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ένα πιο φιλικό παγκόσμιο οικοδόμημα; Και εκεί, κατά τη γνώμη μου, θα έρθουμε αντιμέτωποι με το ερώτημα που θέτουμε εμείς οι μαρξιστές, το ερώτημα για τις σχέσεις ιδιοκτησίας.

Για να προλάβω τις παρεξηγήσεις: η τυπολογία, η ιστορία, η συγκριτική ιστορική μελέτη είναι πολύτιμες. Χωρίς τη γνώση που παρέχουν αυτοί οι επιστημονικοί κλάδοι δεν μπορούν να απαντηθούν θεμελιώδη ερωτήματα, συνήθως δε δεν μπορούν καν να τεθούν. Μόνο στη βάση των αποτελεσμάτων τέτοιων ερευνών μπορεί να τεθεί η ερώτηση που θέτω. H επιστήμη δεν μπορεί να την αποφύγει, γιατί αλλιώς θα χάσει την κριτική της –δηλαδή τη χειραφετητική της– λειτουργία.

Γερμανία: ηγετική, αλλά όχι απαραιτήτως ηγεμονική δύναμη

 Υπό αυτό το πρίσμα πρέπει να εξετάσουμε, πιστεύω, και τη θέση της Γερμανίας στην ενωμένη Ευρώπη. Η Γερμανία είναι ηγετική δύναμη στην Ε.Ε. — αυτό δεν σημαίνει όμως απαραιτήτως ότι είναι και ηγεμονική. Με την οικονομική ισχύ της έχει επηρεάσει τις Συνθήκες περισσότερο από άλλα κράτη-μέλη, όπως και την οικονομική πολιτική της Ε.Ε.· τώρα, στην κρίση, η Γερμανία έχει τον πρώτο λόγο σε κάθε μέτρο — αν πρόκειται για μέτρα καταπολέμησης της κρίσης είναι άλλο ζήτημα. Φαίνεται ακόμη πως για τη μελλοντική δομή της Ένωσης, η θέση της Γερμανίας θα μετράει περισσότερο από τη θέση άλλων κρατών, ακόμη κι εκείνων που μπορούν να συγκριθούν μαζί της σε μέγεθος και ισχύ. Ωστόσο, ο ηγετικός ρόλος της Γερμανίας δεν μένει αδιαμφισβήτητος, όπως δείχνουν οι αποφάσεις της συνόδου κορυφής της 18ης Ιουλίου 2012, αλλά και η πολιτική του νέου προέδρου της ΕΚΤ.

Αν εξετάσουμε τους προσδιορισμούς της ηγεμονίας των δύο μεγάλων κυρίαρχων του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, της Σοβιετικής Ένωσης και των ΗΠΑ, θα εντοπίσουμε την ηθική ακτινοβολία που χαρακτήριζε και τις δύο. Ήταν οι απελευθερωτές από τον εθνικοσοσιαλισμό και τον φασισμό, ακόμη και στα μάτια των ανθρώπων των πρώην Δυνάμεων του Άξονα και των συμμάχων τους. Οι Γερμανοί, οι Ιταλοί, οι Ιάπωνες, πόσο μάλλον οι Ρουμάνοι και οι Ούγγροι, έβλεπαν στις δύο υπερδυνάμεις –στον εκάστοτε ηγεμόνα τους, αλλά συχνά και στους δύο– τα σύμβολα ενός καινούργιου κόσμου: είτε ενός κόσμου του σκληρού ανταγωνισμού, αλλά της πλήρους ισότητας των ευκαιριών, είτε ενός κόσμου όπου η αλληλεγγύη έπαιρνε τη θέση της εκμετάλλευσης, σε κάθε περίπτωση όμως ενός κόσμου ειρηνικού και ευημερούντος. Βεβαίως και έπαιξε ρόλο η αδιανόητα μεγάλη στρατιωτική ισχύς και τα ανεξάντλητα μέσα και των δύο υπερδυνάμεων, ο τρόπος με τον οποίον αναπτύχθηκαν αμφότερα στον πόλεμο, η στρατιωτική ισχύς και οι πόροι τους· όμως η πλατιά συγκατάθεση των λαών πήγαζε ακριβώς από αυτή την ηθική ακτινοβολία.

Στην Ελλάδα τώρα, αφότου η Μεγάλη Βρετανία δήλωσε αδυναμία, έπρεπε οι ΗΠΑ να καταπνίξουν πρώτα την ένοπλη επανάσταση (1946-1949). Έπειτα από αυτό η Αμερική, της οποίας η σημαία ανέμιζε έως τότε μαζί με τη βρετανική και τη σοβιετική, ακόμα και στις εορταστικές εκδηλώσεις του Κομμουνιστικού Κόμματος για την απελευθέρωση, θεωρούνταν κατοχική δύναμη ανάλογη των ναζί, μολονότι δεν υπήρχε βέβαια καμία σύγκριση: οι ΗΠΑ δεν είχαν κατακτήσει την Ελλάδα και το καθεστώς, το οποίο πήρε την εξουσία με τη βοήθειά τους, ήταν μεν αυταρχικό και βίαιο, δεν μπορούσε όμως να συγκριθεί με τον εθνικοσοσιαλισμό και την κατοχική κυβέρνηση – και, εκτός αυτού, είχε την υποστήριξη μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Ωστόσο, η κηδεμονία των ΗΠΑ έβρισκε αντίθετους ακόμη και ορισμένους συντηρητικούς, οι οποίοι θεωρούσαν απαραίτητη την επέμβασή τους στον εμφύλιο, δεν μπορούσαν όμως να συμβιβαστούν με τη στρατιωτική παρουσία και την επιρροή τους στην ελληνική πολιτική σκηνή. Στην Ελλάδα, όπως και αργότερα στην Κορέα, στον Λίβανο, το Βιετνάμ, τη Γρανάδα, αλλά και στην Ανατολική Γερμανία, την Ουγγαρία και την Τσεχοσλοβακία, αποδείχτηκε ότι η ηγεμονία δεν διαχωρίζεται εύκολα από την κυριαρχία· ο ηγεμόνας πρέπει να είναι έτοιμος να υπερασπιστεί την ηγεμονία του και με «hard power» — είτε απέναντι στους ανταγωνιστές του είτε απέναντι στους λαούς στη σφαίρα της ηγεμονίας του. Η απώλεια της ηθικής ανωτερότητας μπορεί να μην ήταν καθοριστική για τη θέση των δύο υπερδυνάμεων του περασμένου αιώνα, συναρτάται όμως στενά με την αποδυνάμωσή τους.

Ελλάδα και Τουρκία: ασκήσεις ηγεμονίας

 Μέχρι πρόσφατα, και η Ελλάδα έκανε απόπειρες να επιδείξει ηθική ακτινοβολία, με στόχο να καταλάβει ηγεμονική θέση στη νοτιοανατολική Ευρώπη: ως η μόνη χώρα στην περιοχή που δεν ανήκε ποτέ στο στρατόπεδο του υπαρκτού σοσιαλισμού, ενταγμένη στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ, οικονομικά επιτυχημένη, που θα μπορούσε να εισαγάγει τις γείτονες χώρες σε αυτή την «ευρω-ατλαντική κοινότητα». Οι απόπειρες απέτυχαν αφενός με τον εθνικιστικό και παράλογο καβγά για την ονομασία της Δημοκρατίας της Μακεδονίας, αφετέρου όμως, και κυρίως, γιατί στην περιοχή δεν υπήρχε ανάγκη για ηγεμόνες, καθώς οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές δυνάμεις προτιμούσαν να ασκούν απευθείας επιρροή παρά μέσω μιας περιφερειακής δύναμης, η οποία θα μπορούσε να προβάλλει αξιώσεις και δεν θα εκπροσωπούσε απαραιτήτως τα συμφέροντά τους. Σίγουρα έπαιξε ρόλο και ο καβγάς με την Τουρκία για την πρωτοκαθεδρία, μολονότι η προπαγάνδιση του πολιτικού Ισλάμ από το ηγετικό κόμμα αυτής της χώρας δεν έβρισκε ιδιαίτερη απήχηση στους δυτικόστροφους μουσουλμάνους των Βαλκανίων κι έτσι η Τουρκία δεν είχε εξαρχής πολλές πιθανότητες να επιβληθεί στη διένεξη αυτήν — αν και μερικές φορές τέτοιες διενέξεις στήνονται πιο πολύ για να φράξεις το δρόμο στον ανταγωνιστή σου παρά για να ισχυροποιήσεις τη δική σου θέση.

Η Τουρκία προσπαθεί τώρα, και μάλιστα με μεγαλύτερη επιτυχία, να αξιοποιήσει την ηθική ακτινοβολία μιας (ακόμη και περιορισμένα) δημοκρατικής, οικονομικά επιτυχημένης ισλαμικής χώρας, της οποίας η ηγεσία ασπάζεται στο μεταξύ ελεύθερα την κρατούσα θρησκεία, χωρίς αυτό να συνδυάζεται με περιορισμό της ελευθερίας των γυναικών ή με διακρίσεις εις βάρος των αλλοθρήσκων, για να αποκτήσει ηγετική θέση στο περιβάλλον της, τον ισλαμικό κόσμο της Εγγύς Ανατολής. Θα μπορούσαμε, υπερβάλλοντας κάπως, να πούμε ότι ο «turkish way of politics» αποτελεί πρότυπο στα αραβικά κράτη για ορισμένους ανερχόμενους φιλελεύθερους ισλαμιστές πολιτικούς, αλλά και για τον πολύ κόσμο· η αλλαγή κατεύθυνσης της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής της Τουρκίας σε σχέση με το παλαιστινιακό, δηλαδή η παραίτηση από το δόγμα της υποτιθέμενης εξασφάλισης της ύπαρξης του Ισραήλ, αφήνει ακόμη περισσότερο χώρο για να εξασφαλιστεί ιδεολογικά και ηθικά η επιδιωκόμενη τουρκική ηγεμονία, η οποία βρίσκεται σε ανταγωνισμό με παρόμοιες φιλοδοξίες του Ιράν και (σε ένα κάπως πιο μακρινό μέλλον) της Αιγύπτου.

Έκανα την παραπάνω παρέκβαση για να υποστηρίξω ότι η Γερμανία, όπως και η Ρωσία στην Ανατολική Ευρώπη, δεν μπορεί να παίξει ηγεμονικό ρόλο, τουλάχιστον όχι με την έννοια της ηγεμονίας των υπερδυνάμεων του 20ού αιώνα. Η Γερμανία μπορεί, το πολύ, να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη βασιζόμενη στην οικονομική της δύναμη, η οποία όμως έχει περιορισμένη χρονική και αντικειμενική ισχύ. Διότι, όπως φαίνεται και στην παρούσα ευρωπαϊκή κρίση, το οικοδόμημα της Ε.Ε., το οικονομικοπολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αξιώνει ηγετικό ρόλο η Γερμανία στην Ευρώπη, δεν είναι τόσο γερό — για τον πρόσθετο λόγο ότι η ΕΕ, ακόμη κι αν χαίρει εκτίμησης, δεν έχει ηθική και ιδεολογική ακτινοβολία. Όλο και πιο συχνά φαίνεται ότι πρόκειται μάλλον για ένωση συμφερόντων παρά για ένωση από έρωτα· η εξασφάλιση της ειρήνης, η ελευθερία, το κράτος δικαίου και η ευμάρεια σχετικοποιούνται όλο και περισσότερο και υποτάσσονται στους υποτιθέμενους καταναγκασμούς της οικονομίας και της ασφάλειας.

Η ένταξη της Γερμανίας στην ενωμένη Ευρώπη ήταν αρχικά ευλογία για όλη την Ευρώπη· γιατί η «ευρωπαϊκή Γερμανία» του Τόμας Μαν, ίσως μάλιστα ειδικά λόγω του τρόμου του πολέμου, επιδρούσε κατευναστικά στις ιμπεριαλιστικές ορέξεις της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας· η εξωτερική πολιτική της Ευρώπης απέκτησε σχεδόν πιο ανθρώπινο πρόσωπο από το φρόνημα του «fuck ’em all» της ατλαντικής υπερδύναμης. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι ακόμη ορατά, ας πούμε στη στάση της Γερμανίας στην κρίση της Λιβύης, στη συγκρατημένη αντιμετώπιση του Ιράν, αλλά και στην παρούσα κρίση στη Συρία. Η στάση όμως αυτή εύκολα εγκαταλείπεται μόλις μπαίνουν στο παιχνίδι τα στενά γερμανικά συμφέροντα, όπως στον πόλεμο ενάντια στη Γιουγκοσλαβία ή στην απόκτηση νέων σφαιρών επιρροής, λ.χ. στην Αφρική: οι αποφάσεις της Ε.Ε. για χερσαίες επιχειρήσεις στη Σομαλία και στρατιωτική επέμβαση στο Μαλί επηρεάστηκαν σημαντικά από τη Γερμανία, μολονότι και η Γαλλία δεν υπολειπόταν σε ζήλο.

Είναι πάρα πολύ δύσκολο, έως αδύνατον, να διατηρήσει κανείς με συνέπεια ήπια στάση στην εξωτερική και τη στρατιωτική πολιτική, επειδή πάντοτε θα βρίσκεται κάποιος πρόθυμος να καλύψει το κενό. Όμως μια επιθετική στάση δεν μπορεί πια να δικαιολογείται με την «αντίθεση στον κομμουνισμό» –ή το αντίθετο–, όπως στην περίοδο του διπολισμού, γιατί τα γεωστρατηγικά και γεωοικονομικά συμφέρονται παραείναι απροκάλυπτα – εξού και η ιδεολογική και ηθική αποτυχία του λεγόμενου πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία.

Η έλλειψη πειστικού εχθρού

Η έλλειψη πειστικού εχθρού ή/και πειστικού στόχου καθιστά αδύνατη την ηγεμονία ενός κράτους μέσα σε μια κοινότητα σύγχρονων καπιταλιστικών κρατών, ακριβώς γιατί ο ηγεμόνας δεν μπορεί να λειτουργήσει ως τέτοιος και γιατί, στην περίπτωση μικρότερων δυνάμεων, όπως η Γερμανία, εκτός από τους απόντες ιδεολογικούς και ηθικούς προσδιορισμούς, λείπει τόσο η στρατιωτική όσο και η οικονομική ισχύς: η Γερμανία είναι η ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης, όμως η απόσταση από τις επόμενες δεν είναι τόσο μεγάλη ώστε να δικαιολογεί αξιώσεις ηγεμονίας· η παρουσία του γερμανικού στρατού μπορεί να είναι σημαντική στο Αφγανιστάν και στο Κοσσυφοπέδιο, στρατιωτικά όμως η Γερμανία δεν είναι τόσο ισχυρή όσο η Γαλλία ή η Μεγάλη Βρετανία, και η συμβολή της σε κοινές επιχειρήσεις, π.χ. στην Αφρική, δεν μπορεί να είναι μεγάλη.

Όπως δείχνει η αποτυχία συγκρότησης ευρωπαϊκών ένοπλων δυνάμεων που θα ήταν τουλάχιστον συγκρίσιμες με τις δυνάμεις των ΗΠΑ ή της Ρωσίας, δεν θα είναι εύκολο ούτε για τη Γερμανία να αυξήσει σημαντικά τη στρατιωτική της δύναμη τις επόμενες δυο τρεις δεκαετίες. Αυτό οφείλεται στο ότι οι σημερινές στρατιωτικές υπερδυνάμεις εξοπλίζονται, αναπτύσσουν όπλα και διεξάγουν πολέμους εδώ και δεκαετίες, εκκινούν δηλαδή από στάδιο πολύ υψηλότερο από τους ανταγωνιστές τους. Όποιος «νέος» προσπαθήσει να αποκτήσει ανάλογη στρατιωτική ισχύ θα κατακρημνιστεί οικονομικά και κοινωνικά, θα ρίξει δραματικά το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού και θα στρατιωτικοποιήσει την κοινωνία, με απρόβλεπτες συνέπειες για την εσωτερική ειρήνη.

Η ηθική ακτινοβολία της Γερμανίας στους περισσότερους ανθρώπους του περίγυρού της μπορεί να μην είναι μεγάλη· η Γερμανία δεν έχει να προσφέρει ούτε «way of life» ούτε χειραφετητικούς στόχους. Τα αξιώματα όμως που κατάφεραν να καθιερώσουν οι γερμανικές κυβερνήσεις στην Ε.Ε. τα εγκρίνουν σημαντικά τμήματα του ευρωπαϊκού κεφαλαίου και της ευρωπαϊκής αστικής ελίτ· η παραίτηση του κράτους από σημαντικές λειτουργίες και η παράδοσή τους σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, η οποία επιβλήθηκε βίαια από τον άνευ όρων ανταγωνισμό για την προσέλκυση επενδύσεων, σε συνδυασμό με τα κριτήρια του Μάαστριχτ, τα σύμφωνα δημοσιονομικής και οικονομικής σταθερότητας, αλλά και με το σκληρό νόμισμα, καθώς και η πίεση της ΕΕ σε τρίτες χώρες για φιλελευθεροποίηση του εξωτερικού εμπορίου, επιτρέπουν στις ευέλικτες και λιγνές επιχειρήσεις του σύγχρονου καπιταλισμού (όπως περιγράφει τις γερμανικές επιχειρήσεις ο Γκέρχαρτ Σρέντερ στην αυτοβιογραφία του μετά την «Ατζέντα 2010») να αντέχουν στον διεθνή ανταγωνισμό τόσο στις εσωτερικές όσο και στις εξωτερικές αγορές, τους ανοίγουν την πρόσβαση σε φτηνά δάνεια και διευκολύνουν τις συμμετοχές — με δυο λόγια: ενισχύουν τη δύναμη κρούσης αυτών των κεφαλαίων. Αυτό εξασφαλίζει, αν όχι στη Γερμανία, πάντως στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, το οποίο συμβολίζει η Γερμανία, υψηλό κύρος και παθιασμένους υποστηρικτές – όχι μόνο στις τάξεις εκείνων που ωφελούνται άμεσα από αυτή την πολιτική λόγω ιδιοκτησίας ή λόγω ισχυρής πολιτικής θέσης, αλλά και σε πολλούς που ευνοούνται πραγματικά ή υποθετικά σε δεύτερο ή τρίτο επίπεδο — όπως οι νέοι που θέλουν να κάνουν καριέρα και πιστεύουν ότι οι νεοφιλελεύθερες παρεμβάσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα τούς εξασφαλίζουν καλύτερες προοπτικές· όπως οι τραπεζοϋπάλληλοι που για πρότυπο έχουν τον πρώην συνάδελφό τους στο γραφείο, ο οποίος πούλησε σε συνταξιούχους τίτλους υψηλού ρίσκου και κέρδισε έτσι μεγάλο μπόνους. Η στάση αυτή τους οδηγεί να υποστηρίζουν την αντίστοιχη πολιτική, όχι όμως και να εγκρίνουν την ηγεμονία της Γερμανίας στην Ευρώπη. Ίσως μάλιστα να συμβαίνει και το αντίθετο: αυτές οι αρχές τις οποίες εκπροσωπεί η Γερμανία θρέφουν των ευρω-σκεπτικισμό σε όλα τα κράτη-μέλη και υποσκάπτουν τα θεμέλια πάνω στα οποία θα μπορούσε να στηριχτεί, πιθανώς, μια ηγεμονία.

Η σημερινή πολυπολικότητα και η εποχή του κλασικού ιμπεριαλισμού

 Είναι καιρός τώρα να αναρωτηθούμε τι σημαίνει τελικά η ηγεμονία για τον ηγεμόνα ή, ακριβέστερα, σε τι αποσκοπεί ο ηγεμόνας όταν αξιώνει την ηγεμονία. Στον σημερινό απολικό κόσμο –ας μου επιτραπεί η έκφραση, γιατί, όπως και να εκτιμήσει κανείς τη θέση των ΗΠΑ, μια μονοπολική κατάσταση αποκλείεται εξ ορισμού– δεν υπάρχει ο ανταγωνισμός των συστημάτων που οδήγησε τότε σε διαρκή πόλωση με μαζική απήχηση. Με αυτό το δεδομένο, το μοντέλο της πολυπολικότητας μού φαίνεται ότι αποτελεί οικοδόμημα που υπηρετεί οικονομικοπολιτικούς στόχους και, παρά τις διαφορές στις ιστορικές εποχές και στους συσχετισμούς δυνάμεων, θυμίζει περισσότερο την παγκόσμια τάξη την εποχή του κλασικού ιμπεριαλισμού και θα έπρεπε να μας κάνει καχύποπτους: είναι πολύ πιθανό η πολιτική επιστήμη και ο επιστημονικός κλάδος των διεθνών σχέσεων να την έχουν πατήσει. Γνωρίζουμε βέβαια ότι τέτοιες πλάνες δεν είναι προϊόντα συνωμοσίας, αλλά γεννιούνται στα μυαλά των ανθρώπων ως εξηγήσεις περίπλοκων φαινομένων και καλλιεργούνται και διαδίδονται από τη μη κριτική και θετικιστική επιστήμη — αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι λιγότερο επικίνδυνες.

Εννοώ ότι πιθανόν να βρισκόμαστε μπροστά σε έναν αγώνα για τη μοιρασιά του κόσμου, με όρους διαφορετικούς απ’ αυτούς των πρώτων αποικιοκρατικών πολέμων και από εκείνους του τέλους του 19ου αιώνα έως τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με εξίσου μεγάλη ένταση αλλά μεγαλύτερους κινδύνους. Σε τέτοιους αγώνες δεν μπορούμε να διαχωρίσουμε με σαφήνεια πού τελειώνουν τα άμεσα οικονομικά συμφέροντα και πού αρχίζει η προληπτική εξασφάλιση της ηγεσίας ή τα συμφέροντα εξουσίας των πολιτικών ελίτ. Στη βάση αυτή, ενός αγώνα για τη μοιρασιά του κόσμου, που μόλις αρχίζει, εμφανίζονται ξανά οι θεωρίες των μεγάλων χώρων, οι οποίες έρχονται να δικαιολογήσουν φιλοδοξίες για ηγεμονία, για ηγεσία ή τέλος πάντων για πρόσκτηση μεγάλης δύναμης. Η αξίωση της Ρωσίας για ηγεμονία στη λεγόμενη Ευρασία και η δικαιολόγησή της είναι χαρακτηριστική μιας θεωρίας που φαινόταν ότι είχε θαφτεί και ξεχαστεί μαζί με τον Καρλ Σμιτ και την εποχή του.

Το άρθρο βασίζεται σε ομιλία στο 5ο Διεθνές Συνέδριο Εξωτερικής Πολιτικής του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ με θέμα «Ηγεμονία και πολυπολικότητα», Πότσνταμ 11-12.10. 2012.

Πηγή: http://enthemata.wordpress.com/

Οι δύο χαμένες γενιές των Μνημονίων: Νέοι άνεργοι, απόμαχοι χωρίς σύνταξη

Εγκλωβισμένοι σε έναν κυκεώνα ελαστικής απασχόλησης, ανασφάλιστης εργασίας, φθηνών απολύσεων, αλλά και διαρκώς μεγαλύτερων εμποδίων που κάνουν άπιαστο όνειρο τη μελλοντική τους συνταξιοδότηση θα βρεθούν τα επόμενα χρόνια εκατομμύρια εργαζόμενοι στη χώρα μας. Δύο κατηγορίες που ήδη πλήττονται την τελευταία τριετία και θα βρεθούν σε ακόμα πιο δυσχερή θέση τα επόμενα χρόνια είναι οι νέοι ηλικίας έως 30 ετών και οι λεγόμενοι ηλικιωμένοι εργαζόμενοι άνω των 45 - 50 ετών, καθώς αποτελούν ουσιαστικά τις δυο γενιές που δέχονται τις πλέον επώδυνες αλλαγές που δρομολογούνται μέσω των Μνημονίων τόσο στην αγορά εργασίας όσο και στο Ασφαλιστικό.
Και αυτό γιατί, πέρα από την καλπάζουσα ανεργία (26% επισήμως, 30% η πραγματική) και την ελαστική απασχόληση που γιγαντώνεται ακυρώνοντας θέσεις πλήρους απασχόλησης, θεωρείται βέβαιο ότι ο συνδυασμός της διευκόλυνσης των απολύσεων με τη νέα βίαιη αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης (+5 χρόνια) θα δημιουργήσει πλήθος νέων ανέργων που ούτε εργασία για μεγάλο χρονικό διάστημα θα μπορεί να βρει ούτε στη συνταξιοδότηση να καταφύγει. Αυτό το εφιαλτικό μείγμα μελλοντικής ανεργίας και ταυτόχρονης αυξημένης παράτασης του εργασιακού βίου απειλεί να καταστρέψει αυτές τις δύο γενιές.

Ανεργία ή ελαστική εργασία;

Με το πρόσφατο πολυνομοσχέδιο, οι αποζημιώσεις απόλυσης περικόπτονται και γίνονται ευκολότερες και φυσικά φθηνότερες μέσω της προειδοποίησης του εργαζόμενου από τον εργοδότη, ενώ η μοναδική εναλλακτική επιλογή που σχεδιάζεται από το υπουργείο Εργασίας για τους εκατοντάδες χιλιάδες άνεργους νέους σε ηλικία είναι τα προγράμματα ευκαιριακής απασχόλησης, η εργασία κατ' αποκοπή και με πλημμελή ασφάλιση (εργόσημο).
Με άλλα λόγια, αντί της ανεργίας και προκειμένου να μειωθούν τα δυσθεώρητα ποσοστά που στην ηλικιακή ομάδα 15-24 ετών φτάνουν το 56,4% (από 47,6% που ήταν έναν χρόνο νωρίτερα), σύμφωνα με τα προχθεσινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Σεπτέμβριο, προτείνεται ουσιαστικά η νομιμοποίηση της ανασφάλιστης εργασίας για διάστημα 4 - 5 μηνών με μισθό που δεν ξεπερνά τα 500 ευρώ. Ακριβότεροι για τους εργοδότες, αλλά με μικρότερους μισθούς, θα είναι οι νέοι κάτω των 25 ετών, καθώς από τον περασμένο Φεβρουάριο αμείβονται με κατώτατο μισθό 480 ευρώ μεικτά ή ή 411 ευρώ καθαρά, ύστερα από την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου που μείωσε τους μισθούς της συγκεκριμένης κατηγορίας κατά 32%.

Η ανατροπή των συμβάσεων

Πριν από τις πρόσφατες δραματικές αλλαγές και τις περικοπές στους μισθούς, τα επιδόματα και τις αποζημιώσεις απόλυσης, η αγορά εργασίας είχε ξεκινήσει τη σταδιακή "προσαρμογή" στα διαδοχικά προγράμματα ύφεσης που ξεκίνησαν από το 2010 με την εφαρμογή του πρώτου Μνημονίου ανατρέποντας συμβάσεις και μισθούς.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πρώτο εξάμηνο του 2012 κατατέθηκαν στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας 28.161 συμβάσεις εκ περιτροπής απασχόλησης, 109.885 συμβάσεις μερικής απασχόλησης, 1.079 συμβάσεις έργου ή παροχής υπηρεσιών και 882 συμβάσεις παραγωγής κατά μονάδα εργασίας (φασόν). Επίσης το ίδιο διάστημα κατατέθηκαν στο ΣΕΠΕ 44.122 μετατροπές συμβάσεων, από τις οποίες οι 24.750 αφορούσαν μετατροπή από πλήρη σε μερική απασχόληση και οι 19.372 από πλήρη σε εκ περιτροπής απασχόληση.

"Πετάει" η σύνταξη

Για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους δραματικές διαστάσεις προσλαμβάνουν οι απολύσεις. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του ΟΑΕΔ οι απολύσεις μόνο τον περασμένο Οκτώβριο ήταν αυξημένες κατά 50%. Συνολικά χάθηκαν 50.473 θέσεις εργασίας, ενώ η μεγαλύτερη στρατιά ανέργων αφορά την παραγωγικότερη ηλικία 30 - 54 ετών, στην οποία αναλογεί το 63,77% των εγγεγραμμένων ανέργων.
Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το 59% όσων βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας, δηλαδή περίπου 750.000 άτομα, θεωρούνται μακροχρόνια άνεργοι, ενώ σύμφωνα με το ΙΝΕ κάποιος που σήμερα βγαίνει εκτός αγοράς εργασίας θα παραμείνει εκτός για τουλάχιστον πέντε χρόνια!
Οι επιπτώσεις αυτές γίνονται δυσμενέστερες για την ηλιακή ομάδα άνω των 45 ετών, καθώς τη διαπερνούν και όλες οι βίαιες αλλαγές στο ασφαλιστικό. Πριν ολοκληρωθούν οι ήδη νομοθετημένες αυξήσεις ορίων ηλικίας, που προέβλεπε ο νόμος Λοβέρδου (Ν. 3863/2010 κ.λπ.), έχουμε νέα, βίαια παρέμβαση με αυξήσεις και ορίων και, σε κάποιες περιπτώσεις και του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης, που διαψεύδουν τα θεωρούμενα ως ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα.
Οι αυξήσεις ορίων ηλικίας από το 2012 στο 2013 γίνονται χωρίς στοιχειώδη μεταβατικότητα και φτάνουν από 2 έως και 5 έτη. Η απότομη αυτή αύξηση είναι πρωτοφανής όχι μόνο για τη χώρα μας, αλλά και για όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, που στις περισσότερες περιπτώσεις αυξήσεων είχαν μακρύτατο χρόνο προσαρμογής.

www.avgi.gr

Η εξήγηση του Δημοσίου Χρέους

Ετήσια έκθεση Διεθνούς Γραφείου Εργασίας

Οι  μισθοί των εργαζομένων στις αναδυόμενες χώρες αυξάνονται,  ενώ στις  χώρες της Δύσης μειώνονται.

 Ετήσια έκθεση του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας.  Μια προσέγγιση που κατέστη δυνατή χάρη στην πτώση των κοινωνικών στάνταρντ στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, και την αύξηση της παραγωγικότητας. Ο παγκόσμιος ανταγωνισμός αγριεύει.

Η αύξηση των μισθών βρίσκεται ακόμα μακριά από τα προ-κρίσης επίπεδα το 2007 και σχεδόν μηδενίστηκε στις βιομηχανικές χώρες του δυτικού καπιταλισμού , ενώ στις αναδυόμενες οικονομίες συνεχίζει να αυξάνεται. Αυτό αναφέρει το ΔΓΕ (Διεθνές Γραφείο Εργασίας), στην Παγκόσμια Έκθεσητου σχετικά με τους μισθούς το 2012/13. Σύμφωνα με την ανάλυση του, ΔΓΕ οι μηνιαίες  αποδοχές παγκοσμίως (ο μισθός προσαρμοσμένος στον πληθωρισμό, γνωστός και ως μέσος πραγματικός μισθός) αυξήθηκαν κατά 1, 2% το 2011, σε σύγκριση με το 3% το 2007 και το 2, 1% το 2010. Αλλά αυτοί οι αριθμοί θα ήταν πολύ χαμηλότεροι εάν η Κίνα είχε εξαιρεθεί από τους υπολογισμούς.
 

Η έκθεση υπογραμμίζει τις τεράστιες διαφορές μεταξύ χωρών και περιφερειών, με τους μισθούς να αυξάνονται με ταχύτερους ρυθμούς σε αυτές τις περιοχές όπου η οικονομική ανάπτυξη είναι μεγαλύτερη. Ενώ η αύξηση των μισθών έχει υποστεί διπλή μείωση στις βιομηχανικές οικονομίες στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες - όπου προβλέπεται να είναι μηδενική το 2012 - παρέμεινε θετικός καθ 'όλη τη διάρκεια της κρίσης στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, την Αφρική και ακόμη περισσότερο στην Ασία.
 

Οι πιο σημαντικές αλλαγές σημειώθηκαν στην Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, όπου από διψήφια ποσοστά πριν από την κρίση είχαμε μια απότομη επιβράδυνση το 2009. Στη Μέση Ανατολή, αν και τα στοιχεία  εξακολουθούν να είναι ελλιπή, οι μισθοί φαίνεται να βρίσκονται σε πτώση από το 2008.
 

Οι διαφορές μεταξύ περιφερειών – συνεχίζει η έκθεση του  ΔΓΕ - είναι ιδιαίτερα έντονες αν εξετάσουμε  την αύξηση των μισθών από το2000 - 2011. Παγκοσμίως, οι μισθοί αυξήθηκαν λιγότερο από ένα τέταρτο. Στην Ασία, σχεδόν διπλασιάστηκαν. Στην Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί, παρά την απότομη πτώση τη δεκαετία του '90. Και τέλος, στον βιομηχανοποιημένο κόσμο αυξήθηκαν μόνο κατά 5% περίπου.
 

Αλλά, σύμφωνα πάντα με το ΔΓΕ , παρατηρούνται και σημαντικές μισθολογικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων χωρών.
 

Ετσι,ένας εργαζόμενος στον τομέα της μεταποίησης στις Φιλιππίνες παίρνει περίπου 1,40 δολάρια για κάθε ώρα εργασίας, στη Βραζιλία 5,50, στην Ελλάδα 13, στις Ηνωμένες Πολιτείες 23,30 και στη Δανία σχεδόν 35.
 

Η έκθεση υπογραμμίζει, επίσης, πρόσφατες μελέτες που δείχνουν ότι, τις τελευταίες δεκαετίες στις περισσότερες χώρες όπου υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, οι μισθοί αυξήθηκαν με βραδύτερο ρυθμό από ό, τι η παραγωγικότητα - δηλαδή, η αξία των αγαθών και υπηρεσιών ανά απασχολούμενο άτομο.
 

Η τάση αυτή οδηγήσε σε άνοιγμα  της ψαλίδας των εισοδημάτων, πράγμα που σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι ωφελήθηκαν λιγότερο από τους καρπούς της εργασίας τους, ενώ οι κεφαλαιοκράτες είχαν τα μεγαλύτερα οφέλη.

Στις ανεπτυγμένες οικονομίες, από το 1999, η παραγωγικότητα της εργασίας  αυξηθηκε δύο φορές περισσότερο από τους μισθούς.

 Στις Ηνωμένες Πολιτείες, από το 1980, η ωριαία παραγωγικότητα της εργασίας στις μη γεωργικές δραστηριότητες αυξήθηκε κατά περίπου 85%, ενώ οι μισθοί αυξήθηκαν μόνο κατά 35% περίπου. Στη Γερμανία, τα τελευταία είκοσι χρόνια, η παραγωγικότητα της εργασίας αυξηθηκε κατά περίπου ένα τέταρτο, ενώ οι μισθοί παρέμειναν σταθεροί.
 

Ακόμη και στην Κίνα, μια χώρα όπου οι μισθοί σχεδόν τριπλασιάστηκαν μέσα σε δέκα χρόνια, το μερίδιο της εργασίας μειώθηκε ενώ το ΑΕΠ αυξήθηκε  πολύ πιο γρήγορα από ό, τι το συνολικό μισθολογικό κόστος.

Η έκθεση καλεί λοιπόν τους φορείς χάραξης πολιτικής να είναι προσεκτικοί ώστε να μην προωθήσουν ένα «αγώνα δρόμου  προς τα κάτω» του τμήματος που διατίθενται για εργασία με την ελπίδα να κερδίσουν σε ανταγωνιστικότητα για να βγουν από την ύφεση.

https://plus.google.com/102500911350402669550/posts

Μια τρομερή είδηση

του Δημήτρη Γιαννακόπουλου

Φίλος, πολύπειρος αρχισυντάκτης μεγάλου οικονομικού εντύπου με διεθνές προφίλ κύρους, με ρώτησε χθες: «τι νέα από την Ελλάδα»; «Δεν νομίζω πως υπάρχει είδηση», αποκρίθηκα. «Αυτό είναι μια τρομερή είδηση» φίλε μου, αντέτεινε και συμπλήρωσε: «τρομερή για την Ελλάδα, φυσικά».

Για φαντάσου στη χώρα να γίνεται κοσμοχαλασιά και εγώ να υποστηρίζω πως δεν παράγονται ειδήσεις, αλλά απλώς καταναλώνονται εισαγόμενες ειδήσεις, που δομούν την αναπαράσταση της ελληνικής πραγματικότητας στην συγκυρία!

Έχει δίκιο ο φίλος μου… είναι τρομερό! Όταν η ελίτ μιας χώρας δεν παράγει ειδήσεις, βρίσκεται σε φάση κρίσης και απορρύθμισης. Εκεί όπου το λαϊκό κίνημα δεν παράγει ειδήσεις, βρίσκεται σε φάση ύπνωσης ή σοβαρής αποδιοργάνωσης. Και τότε συμβαίνουν τρομερά πράγματα. Η οικονομική κρίση αυτονομείται από την πολιτική και ορίζει έναν αντιδημοκρατικό μονόδρομο, που καταλήγει βήμα-βήμα σε μια νέα πολιτική δομή αυταρχισμού, όπου η οικονομική λειτουργία του κράτους χαράσσει ιδεολογία και πολιτική ερήμην των ιδιαίτερων κοινωνικών υποκειμένων.

Τότε η λεγόμενη κοινωνική ενότητα δεν προσδιορίζεται πλέον από την ταξική πολιτική κυριαρχία, των διαπλεκομένων στην περίπτωσή μας, αλλά από την καταστατική μορφή των νέων οικονομικών σχέσεων που δομούνται έξω από το τοπικό περιβάλλον ηγεμονίας. Αυτό σημαίνει πολιτικά «υποτελής πολιτεία υπό υπερεθνική επιτροπεία». Και τούτο ορίζει μια χώρα όπου υπάρχει διάσταση μεταξύ εθνικής ταυτότητας και εθνικού συμφέροντος, σε τέτοιο βαθμό ώστε και τα δύο, που ετεροκαθορίζονται από την συγκυριακή εξέλιξη του χρεοστασίου, να μην επικοινωνούν μεταξύ τους. Αν μάλιστα αυτό συνδυαστεί με ετούτο που επισημαίνει υπαινιχτικά ο Τσαρλς Νταλάρα του IIF – ουσιαστικά ταυτιζόμενος με την δική μου προσέγγιση περί του κινδύνου εγκαθίδρυσης μεταβατικής χούντας – πως «τόσο μεγάλη συρρίκνωση [οικονομική ύφεση] δεν είναι δυνατόν να συνεχίζεται για πολύ καιρό σε καμιά δημοκρατική κοινωνία», ενώ προσθέτει ότι εδώ και 35 χρόνια δεν ξαναείδε μια εθνική οικονομία να συρρικνώνεται σε τόσο μεγάλο βαθμό επί τόσο μεγάλο διάστημα, καταλαβαίνετε ίσως που οδηγείται η κατάσταση στη χώρα μας!

Οδηγείται στη τρομερή είδηση: η εσωτερική πολιτική διαπάλη δεν δίνει νόημα διεξόδου από την οικονομική κρίση και έτσι υποβαθμίζεται στη συνείδηση του πολίτη, ως κάτι φλύαρο, περιττό, κουραστικό, ανούσιο και αιτία παραγωγής διχαστικών συμπτωμάτων στην κοινωνία. Η πολιτική συμπεριφορά συκοφαντείται, οι διαφορετικές πολιτικές προσεγγίσεις ισοπεδώνονται, όλες οι κομματικές ηγεσίες θεωρούνται το ίδιο διεφθαρμένες και διαπλεκόμενες και έτσι η πολιτική δεν θεωρείται ικανή να προσφέρει λύση στην οικονομική κρίση. Ο πολιτικός αγωνισμός αντί να θεωρείται πηγή επαναπροσέγγισης των οικονομικών σχέσεων, καταλήγει να θεωρείται από ευρύτερα κοινωνικά στρώματα ως κακοπαιγμένο θεατρικό έργο μπροστά σε μια πολιτεία απογοητευόμενων, αποκαρδιωμένων από την πολιτική και αγανακτισμένων θεατών. Στο τέλος εξαφανίζεται το ίδιο το πρόβλημα της χώρας και της κοινωνίας και μετατρέπεται σε ατομικό πρόβλημα που απαιτεί επείγουσα εξατομικευμένη λύση. Ο σώζων εαυτόν, σωθήτω και… η μνησικακία, η ζηλοφθονία, ο μηδενισμός και κάθε κοινωνικώς και ατομικώς διαβρωτικό σύμπλεγμα βασιλεύουν!

Άρα, έτσι δεν εμφανίζεται να υπάρχουν πολιτικές συλλογικότητες, οι οποίες μέσω της μεταβολής των πολιτικών σχέσεων θα μπορούσαν να αναδιοργανώσουν τις οικονομικές σχέσεις συστήνοντας μια εναλλακτική ηγεμονία σε δημοκρατική βάση. Η δημοκρατία η ίδια παύει να έχει κοινοβουλευτικό νόημα ή αποκτά ψευδο-επαναστατικό «νόημα», δίχως αντίστοιχη επαναστατική πρακτική. Και συνεπώς, σε κάθε περίπτωση, ουσιαστικό νόημα για δημοκρατική δράση ανατροπής οικονομικών σχέσεων, που βάλουν ευθέως εναντίον της ισότητας και της συντεταγμένης πολιτείας στην Ελλάδα, δεν παράγεται. Η συντεταγμένη χρεοκοπία αντιφάσκει με την συντεταγμένη πολιτεία και θα ήταν τυφλός κανείς αν δεν το διαπίστωνε, παρατηρώντας τον τραγέλαφο των κυβερνητικών και διοικητικών αποφάσεων στο πλαίσιο επιβολής των νέων καταστατικών ρυθμίσεων της τρόικας για την διαχείριση του δημόσιου χρέους, όπως και των αντιδράσεων από την πλευρά της κοινωνίας.

Τι απέμεινε; Περιπτωσιολογία, πολιτικό κουτσομπολιό, διακηρύξεις αγανάκτησης, χυδαία σπέκουλα, γκεμπελισμοί, υπαινιγμοί και καταγγελίες για σκάνδαλα επί σκανδάλων, λιστολογίες, κάλεσμα για εξέγερση και λαϊκή εξουσία ενός λαού που έμαθε να μην εμπιστεύεται συλλογικότητες, καθημερινά κυβερνητικά και κοινοβουλευτικά πραξικοπηματάκια, μια Συγκυβέρνηση που συναινεί αποκλειστικά στην σωτηρία των συνιστωσών ηγεσιών της και των κορυφαίων πατρώνων και πελατών τους, μαθαίνοντας να κάνει/κάνουν ένα πιο ολοκληρωμένο power-sharing κλπ. Κι όλα αυτά υπερκαλυπτόμενα από ένα πλούσιο αστυνομικό δελτίο με έντονες ρατσιστικές αποχρώσεις.

Το πολιτικό αδιέξοδο κατασκευάζεται και υπηρετείται από άλλους συνειδητά και από άλλους ασυνείδητα, αδιαφορώντας για τις προτάσεις κάποιων σαν ελόγου μου, για πολιτική δράση με άξονα των εκδημοκρατισμό και την παραγωγική ανασυγκρότηση. Θολά και ασαφή είναι όλα αυτά που επικαλούμαι και υποστηρίζω για μια μερίδα του πληθυσμού και έτσι θα παραμείνουν, παρότι η επιστημονική εμπειρία της ανθρωπότητας δεν αφήνει καμία αμφιβολία ως προς το πώς αντιμετωπίζεται μια σύνθετη κρίση σαν την Ελληνική. Ή θα κάνεις ένα δημοκρατικό άλμα, ή θα οδηγηθείς σε μια αυταρχικότερη πολιτική δομή, όπου η ταξική πολιτική κυριαρχία θα υπαγορεύεται και θα καθορίζεται από μια υπερβατική ανάγκη μανιχαϊστικού τύπου, την οποία θα δομεί η μορφή της πτώχευσης της χώρας. Όπως αντιλαμβάνεστε, εάν εγκλωβιστείς σε αυτή την μορφή διαλεκτικής της ανάγκης (της δόσης), δεν μπορείς να παράγεις πολιτικές ειδήσεις, ούτε πολιτική ως απάντηση στην οικονομική κρίση. Το χρεοστάσιο θα είναι αυτό που θα καθορίζει τον μονόδρομο των πολιτικών και πέραν αυτού δεν θα γίνεται αποδεκτή καμία διαφορετική πρόταση. Οτιδήποτε έξω από τις πολιτικές του χρεοστασίου, που καθορίζει η τρόικα, θα θεωρείται μη-ρεαλιστικό, ενώ το ρεαλιστικότερο όλων θα είναι η παύση του πολιτικού αγωνισμού και της ιδεολογικής αντιπαράθεσης μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας με την εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος πολιορκίας. Σε κανέναν στο εξωτερικό δεν θα αρέσει αυτό, αλλά όλοι θα το ανεχτούν ως ανάγκη σταθεροποίησης της οικονομίας και προστασίας του ευρώ. Η δημοκρατία θυσία στο ευρώ; Μόνον εκεί όπου το πολιτικό σύστημα δεν δίνει εγκαίρως αποδεκτές από την τρόικα λύσεις στην οικονομική κρίση. Και ξέρεις πια είναι η «πλάκα»; Πως αυτό το αυταρχικό καθεστώς προτεκτοράτου που προετοιμάζεται βήμα-βήμα για την Ελλάδα, ως διάδοχο πολιτικό σχήμα της Συγκυβέρνησης του μεγάλου συνασπισμού κεντροδεξιάς-κεντροαριστεράς δεν πρόκειται να κρατήσει την εσωτερική αγορά στο ευρώ! 

Σε διπλό νομισματικό θα πάμε μετά την νέα αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους, ακολουθώντας το «πάση θυσία στο ευρώ». Θυσιάζεται η δημοκρατική εξέλιξη στην Ελλάδα και πολλά-πολλά ακόμη σε ευρωπαϊκό επίπεδο για ένα νόμισμα, που ασφαλώς δεν είναι σκέτο νόμισμα, αλλά μια νέα μορφή ηγεμονίας στην Ευρώπη, η οποία δομείται περιφρονώντας απολύτως την δημοκρατία. 

Αυτό και αν είναι…τρομερή και φοβερή είδηση, φίλε μου!


Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.

Καλώς ήρθες στη (δολοφονική) Μηχανή, καλή μου.

«Οι ποινές να μειωθούν και να είναι ανάλογες των αδικημάτων, η θανατική ποινή να επιβάλλεται μόνο σε ενόχους που έχουν διαπράξει φόνο και τα απάνθρωπα βασανιστήρια να καταργηθούν» [1].
Κατά το δεύτερο ήμισυ του 18ου αιώνα εμφανίζονται παντού διαμαρτυρίες κατά των βασανιστηρίων: από φιλοσόφους και από θεωρητικούς του δικαίου· από νομομαθείς, από ανθρώπους του νόμου και μέλη των παρλαμέντων· από τα τετράδια παραπόνων και τους νομοθέτες των συνελεύσεων. Χρειάζονται άλλου είδους τιμωρίες: να καταργηθεί η πάλη σώμα με σώμα ανάμεσα στην εκδίκηση του ηγεμόνα και τη συγκρατημένη οργή του λαού, μέσω του βασανιζόμενου και του δήμιου. Πολύ γρήγορα το βασανιστήριο έγινε αφόρητο. Σκανδαλώδες, αν κριθεί από την πλευρά της εξουσίας, επειδή καταδεικνύει την τυραννία, την υπερβολή, τη δίψα για εκδίκηση και την «ωμή ηδονή της τιμωρίας». Επονείδιστο, αν κριθεί από την πλευρά του θύματος, που το οδηγεί στην απόγνωση και από το οποίο ζητούν να δοξάζει «τους ουρανούς και τους δικαστές του, που φαίνονται να το έχουν εγκαταλείψει». Επικίνδυνο, σε κάθε περίπτωση, λόγω της στήριξης που εξασφαλίζουν μέσω του βασανιστηρίου η βία του βασιλιά και η βία του λαού, η μία εναντίον της άλλης. Ως εάν η ανώτατη εξουσία να μην έβλεπε, σ’ αυτόν τον συναγωνισμό φρικαλεότητας, μια πρόκληση που η ίδια απευθύνει και η οποία μπορεί πραγματικά κάποια μέρα να στραφεί εναντίον της: καθώς ο λαός συνηθίζει «να βλέπει το αίμα να κυλά», μαθαίνει γρήγορα ότι «δεν μπορεί να πάρει εκδίκηση παρά μόνο με αίμα». Η αναγκαιότητα για έναν κολασμό χωρίς βασανιστήρια εκφράζεται κατ’ αρχάς ως μια επιθυμία από τα βάθη της καρδιάς ή της αγανακτισμένης φύσης: ακόμη και στον χειρότερο δολοφόνο υπάρχει κάτι που πρέπει να γίνεται σεβαστό όταν τιμωρείται, και αυτό είναι η «ανθρώπινη ιδιότητα» [2].

«17χρονος πυροβολήθηκε από αστυνομικό και υπέκυψε στα τραύματά του», έγραψαν τα μέσα ενημέρωσης. Ο Rishi Chandrikasing είναι ένας νεκρός που έχει μόνο ηλικία και φύλο, δεν έχει όνομα ούτε αιτία που είναι νεκρός.
Η σωστή διατύπωση της φράσης είναι «Ο 17χρονος Rishi Chandrikasing δολοφονήθηκε από αστυνομικό». Ήταν ένας άνθρωπος που δολοφονήθηκε από αστυνομικό με εν ψυχρώ πυροβολισμό και έχει όνομα που δεν πρέπει να επιτρέψουμε να ξεχαστεί από κανέναν. Ήταν στυγνή δολοφονία και στη θέση του θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε.
Ας πάρουμε όμως τα γεγονότα από την αρχή. Μια καταγγελία για άνδρα που οπλοφορεί και απειλεί κόσμο οδήγησε την αστυνομία στον σιδηροδρομικό σταθμό Hollands Spoor της Χάγης στην Ολλανδία, τα ξημερώματα του Σαββάτου 24 Νοεμβρίου. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, όπως αναφέρεται στην εφημερίδα Telegraaf, τρεις αστυνομικοί, ένας εκ των οποίων με πολιτικά, μπήκαν τρέχοντας στον σταθμό με τα όπλα ανά χείρας. Ο Rishi βρισκόταν στην αποβάθρα όταν τα όργανα της τάξης τον διέταξαν να σηκώσει ψηλά τα χέρια. Το αγόρι μετακίνησε τα χέρια του προς την μέση και ένας εκ των αστυνομικών τον πυροβόλησε στον σβέρκο, τραύμα που οδήγησε στον θάνατό του αργότερα στο νοσοκομείο.
Κατά την διάρκεια του Σαββατοκύριακου, η αστυνομία πήρε καταθέσεις από μάρτυρες, οι εισαγγελείς δήλωσαν ότι έχουν φωτογραφίες, η νεκροψία ολοκληρώθηκε και δε βρέθηκε όπλο πάνω ή κοντά στο θύμα. Μια αυτόπτης μάρτυρας δήλωσε ότι ο 17χρονος είχε σηκώσει τα χέρια του αλλά ήταν ήδη αργά. Συγκεκριμένα είπε: «Ήταν σε κατάσταση σοκ όταν διαπίστωσε ότι τον κυνηγούσε η αστυνομία. Φώναξαν “Αστυνομία! Αστυνομία!” και “Στάσου!”. Πριν ο Rishi προλάβει να γυρίσει, και λίγο μετά από τη στιγμή που σήκωσε τα χέρια του, είχε πέσει ο πυροβολισμός». Η εισαγγελία, βασιζόμενη στα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας στην οποία, μεταξύ άλλων, μελετήθηκαν εικόνες από τις κάμερες ασφαλείας, ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι η δήλωση της αυτόπτους μάρτυρα δεν ισχύει επί της ουσίας σε ένα σημείο, αλλά δε διευκρίνισαν ποιό είναι το σημείο αυτό.

Περίπου 200 άτομα, κυρίως νεαροί, πραγματοποίησαν σιωπηλή πορεία την Κυριακή το απόγευμα, αφήνοντας λουλούδια και αναμένα κεριά στην αποβάθρα όπου σκοτώθηκε ο Rishi. Διάφοροι χρήστες κοινωνικών δικτύων δήλωσαν την οργή τους ζητώντας εκδίκηση και η Ολλανδική Ένωση Αστυνομικών δήλωσε σοκαρισμένη από αυτές τις σοβαρές απειλές. Μετά την διαμαρτυρία, ένα πλακάκι της αποβάθρας όπου γράφτηκε η φράση «ο μπάτσος θα πεθάνει, υπόσχομαι», αφαιρέθηκε από την αστυνομία. «Τέτοιες δηλώσεις περνούν τα όρια» είπε ο εκπρόσωπος Han Busker και συνέχισε επιβεβαιώνοντας ότι θα προχωρήσουν σε περαιτέρω έρευνα.
Φίλοι και άλλοι επισκέπτονται καθημερινά το σημείο στην αποβάθρα όπου με κεριά, λουλούδια, γράμματα και αναμνηστικά διατηρείται η μνήμη του Rishi· εκφράζουν προβληματισμό για την κοινωνία στην οποία ζουν και νιώθουν μουδιασμένοι από τον άδικο χαμό του. Μια φίλη του, χαρακτηριστικά, είπε: «Η αστυνομία έλαβε την κλήση για τον ένοπλο άντρα και φτάνοντας στην αποβάθρα συμπέραναν ότι ο Rishi ήταν ο ένοχος. Δεν ήξεραν αν ήταν αυτός. Και δεν ήταν. Επέστρεφε από ένα πάρτυ, νηφάλιος, και ζητούσε οδηγίες από ελεγκτή για να πάει στο σπίτι του. Ένας άντρας με πολιτικά τον διέταξε να σηκώσει τα χέρια ψηλά, τρομοκρατήθηκε και προσπάθησε να δείξει ότι είναι άοπλος. Τον πυροβόλησε στο σβέρκο χωρίς καμία προειδοποίηση! Ο αστυνομικός δεν είναι στη φυλακή, δεν έχει τεθεί καν σε διαθεσιμότητα…». Αναφέρουν επίσης ότι «αν δεν ήταν Μαροκινός, θα υπήρχε μεγαλύτερη αντίδραση από την κοινωνία, περισσότερη στήριξη».

Το Σάββατο 1η Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην Χάγη, στην μνήμη του Rishi και κατά της αστυνομικής βίας στην οποία παρευρέθηκαν πάνω από 300 αλληλέγγυοι, οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν μετανάστες πρώτης ή δεύτερης γενιάς. Το απόγευμα της Δευτέρας 3 Δεκεμβρίου, φίλοι και αλληλέγγυοι προσπάθησαν να αποτρέψουν την ασφάλεια του σταθμού από το να απομακρύνει τα αναμνηστικά και να καθαρίσει τα συνθήματα. Το σκηνικό έληξε με την ασφάλεια να επιτυγχάνει το στόχο της, όταν πια είχαν αποχωρήσει οι πρώτοι. Οι φίλοι του δηλώνουν «Θέλετε να ξεχαστεί η δολοφονία του. Θα πρέπει να μας φυλακίσετε για να το καταφέρετε» [3].
Η οικογένεια του Rishi θέλει να προχωρήσει σε μήνυση, καθώς πιστεύουν ότι ο αστυνομικός μπορούσε να είχε πυροβολήσει στο πόδι αν είχε αισθανθεί απειλή και θεωρούν τον θάνατο του γιου τους δολοφονία. Δηλώνουν επίσης ότι κανείς δεν πρέπει να μένει ατιμώρητος για τον θάνατο κάποιου ανθρώπου, ακόμη κι αν είναι η αστυνομία υπαίτια για αυτόν.
Η αστυνομία δήλωσε ότι «Φυσικά τον μεγαλύτερο αντίκτυπο τον δέχεται η οικογένεια, αλλά δεν πρέπει να υποτιμούμε τον αντίκτυπο που έχει (το συμβάν) στο Σώμα, την Ασφάλεια και τους αστυνομικούς που εμπλέκονται». Εκπρόσωπος τύπου των εισαγγελικών αρχών δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων ΑΝΡ ότι «δε συνηθίζεται να ανακρίνονται οι αστυνομικοί ως ύποπτοι (για τις δολοφονίες που διαπράττουν)».

Ενώ η αστυνομία δήλωσε ότι δε θα κάνει κανένα σχόλιο έως ότου ολοκληρωθεί η διερεύνηση της υπόθεσης, οι διαρροές στα ΜΜΕ ξεκίνησαν μόλις τελείωσε η πρώτη έρευνα. Αν και δεν πήρε μεγάλη έκταση, λόγω του ότι οι αντιδράσεις ήταν σχετικά περιορισμένες, κάλυψαν το γεγονός, δημοσιεύοντας άρθρα για τον πυροβολισμό και ξεκίνησαν έρευνες για το παρελθόν του θύματος, «προσπαθώντας να παρουσιάσουν το θύμα όσο το δυνατόν πιο «μαύρο» και την αστυνομία στον αντίποδα όσο πιο «λευκή» γίνεται».
Συνήθως τα καθεστωτικά μέσα, σε γεγονότα που σχετίζονται με αστυνομική βία, χρησιμοποιούν μια χαρτογραφημένη φόρμα κατασκευής (συνηθισμένη πρακτική και στην κάλυψη κινηματικών δράσεων).
Αρχικά αναφέρονται στην «κοινή γνώμη» (σιχαμερή κατασκευή ακόμη και ως έκφραση – ας θυμηθούμε και τον Pierre Bourdieu στο “L’opinion publique n’existe pas” – Η κοινή γνώμη δεν υφίσταται), ουσιαστικά απαγάγοντάς την. Δηλαδή, αποδίδουν στο υποκείμενο της βίας και στα ζητήματα που εγείρονται από τέτοια γεγονότα, βεβαιωμένα χαρακτηριστικά. Η ειρωνεία είναι πως ενώ σε πάρα πολλά άλλα ζητήματα γίνεται χρήση δημοσκοπήσεων προκειμένου να αποδοθεί αυτή η «κοινή γνώμη» (η εγκυρότητά τους και η εργαλειακή τους χρήση είναι άλλο θέμα), σε τέτοιες περιπτώσεις βίας σπάνια μπαίνουν στον «κόπο» να κάνουν το ίδιο, «να πιάσουν τον παλμό». Πιθανότατα γιατί ο βαθμός της αλαζονείας σε «μεμονωμένα» περιστατικά χτυπάει κόκκινο, και δε θεωρούν καν αναγκαίο να ακονίσουν τα ήδη συντηρητικά αντανακλαστικά της κοινωνίας. Άλλωστε, δυστυχώς, η αστυνομία ως κρατικός θεσμός, απολαμβάνει σχετικά μεγάλης αποδοχής από την αστική κοινωνία. Οπότε με φράσεις όπως «η τοπική κοινωνία αγωνιά για την αύξηση της εγκληματικότητας γύρω από το σταθμό της Χάγης», λένε τρία ψέματα μαζί. Ότι η πλειοψηφία αγωνιά, ότι η εγκληματικότητα ανθεί, και κυρίως, πως αυτό έχει σχέση με το θάνατο του παιδιού.
Το δεύτερο τροπάρι είναι η κοινωνική νόρμα. Πόσο δηλαδή διαφέρει το θύμα από τη μάζα, αναφέροντας άσχετες φαινομενικά λεπτομέρειες (από τα μαλλιά του και τα σκουλαρίκια του, μέχρι κάτι που μετέφερε κάποιος ότι είπε το θύμα πριν χ, ψ χρόνια, για έναν αστυνομικό/παπά/δάσκαλο/έγκυο γυναίκα που περνούσε το δρόμο). Επίσης, όλα τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα παραβιάζονται κατά συρροή, με την αγαστή συνεργασία αυτού του κρατικού θεσμού που απλόχερα τα διαρρέουν, ως ανώνυμες πηγές. Όταν, δε, πρόκειται για μετανάστες, όλα γίνονται πιο εύκολα, αφού η κατασκευή επίπλαστης εικόνας γίνεται παιχνιδάκι.
Τρίτο τροπάρι είναι η νομική επίκληση. Ακόμη κι αν το θύμα αστυνομικής βίας δεν έχει ποινικό μητρώο, υπάρχει μια αόριστη «τάση παραβατικότητας» που πάντα ετεροκαθορίζεται, φυσικά από άσχετους παράγοντες (π.χ. ήταν στη συναυλία τάδε που έγιναν επεισόδια πριν 2 χρόνια, πέρασε έξω από το γήπεδο τάδε που έγιναν καταστροφές κ.λ.π). Αν υπάρχει και ποινικό μητρώο, τα πάντα γίνονται ακόμη πιο εύκολα για τους παπαγάλους των μέσων ενημέρωσης καθώς συνδέεται με ένα μαγικό τρόπο η όποια παλιότερη εγκληματική πράξη ή «παρεκκλίνουσα» συμπεριφορά του θύματος, όσο άσχετη κι αν είναι και μάλιστα με αμιγώς νομικά κριτήρια, με ένα  απόλυτα συγκεκριμένο και ανεξάρτητο περιστατικό, σαν να είναι αλληλένδετα!
Εκτενή άρθρα που αφορούν στις πρότερες καταδικαστικές αποφάσεις εις βάρος του Rishi με κατηγορίες για ληστείες, υποδηλώνοντας ή ακόμη και λέγοντας ανοιχτά, ότι ο Rishi ήταν ένας επικίνδυνος ταραχοποιός που δυνητικά θα μπορούσε να είχε βλάψει ανθρώπους, είναι το λιγότερο προκλητικά προς τη νοημοσύνη του αναγνώστη. Επιχειρήματα όπως «το θύμα ζούσε σε αναμορφωτήριο, στο οποίο υποτίθεται ότι έπρεπε να βρίσκεται την ώρα της δολοφονίας του», χρησιμοποιούνται για λόγους εντυπωσιασμού ή συγκαλυμμένης κατηγορίας. Οι δημοσιογράφοι, μάλιστα, αναρωτιούνται ρητορικά τι έκανε ο Rishi Chandrikasing στην αποβάθρα εκείνη την ώρα, ενώ έπρεπε να είχε γυρίσει πέντε ώρες νωρίτερα στο καταφύγιο· η Telegraaf λέει χαρακτηριστικά «Το τι έκανε το αγόρι εκείνη την ώρα στον δρόμο παραμένει ένα μυστήριο». Φαινομενικά, φράσεις όπως «Παρά το γεγονός ότι ο νεαρός είχε ποινικό μητρώο και ζούσε κάτω από την εποπτεία της κοινωνικής εργασίας, οι φίλοι του δηλώνουν ότι είχε γυρίσει την πλάτη του στο παρελθόν του και είχε επιστρέψει στο σχολείο», σχεδόν γέρνουν συναισθηματικά υπέρ του παιδιού (ακόμη και γλωσσικά, Παρά/οι φίλοι του). Ωστόσο η αναφορά στο ποινικό μητρώο είναι αισχρή [στα περισσότερα δικαιϊκικά συστήματα της ηπειρωτικής Ευρώπης και παράνομη αφού πρόσβαση σ' αυτό έχει μόνο ο ποινικός δικαστής που θα κληθεί - στο μέλλον - να δικάσει, ενδεχομένως, το πρόσωπο με το ποινικό μητρώο και κανείς άλλος (για κάποιου είδους παραβατικές συμπεριφορές έχουν πρόσβαση στο ποινικό μητρώο και άλλες δημόσιες υπηρεσίας - αλλά σε ποινικό μητρώο άλλου τύπου)]. Από τη μία το ισχυρό, αλάνθαστο σύστημα τον έχει κατατάξει στους εγκληματίες («ποιός ξέρει τι κωλόπαιδο ήταν»), και από την άλλη τον υπερασπίζονται οι φίλοι («εντάξει, οι φίλοι του τι θα πούν;»). Θα είχε σημασία, στο υπάρχον ποινικό σύστημα, αν ήταν κατηγορούμενος!
Τελευταίο τροπάρι είναι οι αντιδράσεις περαστικών/αυτόπτων μαρτύρων. Σ’ αυτήν την περίπτωση έχουμε τρίπτυχο συνεργασίας εξουσιών: Η μια (αστυνομία) διαρρέει για να διαβάλλει την προσωπικότητα, η άλλη (καθεστωτικά) κατασκευάζει την εικόνα, και όταν έρχεται η τρίτη να αποφασίσει (δικαστές), τα έχει όλα έτοιμα και στρωμένα. Η Telegraaf ρώτησε έναν αυτόπτη μάρτυρα ο οποίος δήλωσε ότι ο Rishi Chandrikasing έμοιαζε «ένας απολύτως φυσιολογικός τύπος», αντιπαραθέτοντας στην ίδια παράγραφο τις πρότερες καταδίκες του.

Η δομική αύξηση της αστυνομικής βίας είναι εμφανής· τα μέσα ενημέρωσης και οι πολιτικοί, αντί να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους  αυτά τα προειδοποιητικά σημάδια και να αναρωτιούνται για την λειτουργικότητα της αστυνομίας, καλούν επιτυχημένα την «κοινή γνώμη» να εκφράσει την συμπάθειά της προς τον αστυνομικό, φέροντας ως επιχείρημα ότι «οι αστυνομικοί βρίσκονται υπό συνεχή πίεση», θυμίζοντας επαναλαμβανόμενα πόσο επικίνδυνη και δύσκολη είναι η δουλειά του προστάτη της κοινωνίας, που μπορεί να οδηγήσει σε στιγμιαίες λανθασμένες αποφάσεις. Η συνήθης συζήτηση που έπεται των κρατικών δολοφονιών στα ΜΜΕ, είναι η ελλειπής εκπαίδευση των αστυνομικών και η κακή οργάνωση των σωμάτων, που οδηγούν σε τέτοια «ατυχήματα». Θα έπρεπε να καταλαβαίνουμε τους δύστυχους που δουλεύουν τόσο πολύ και καμιά φορά λαμβάνουν λανθασμένες αποφάσεις, αφού «όλοι άνθρωποι είμαστε και κάνουμε λάθη». Αναρωτιόμαστε όμως, πόσα είναι αυτά τα «λάθη»; Ο 17χρονος Rishi Chandrikasing έρχεται να προστεθεί σε μια μεγάλη λίστα αστυνομικής βίας, καθώς είναι η πέμπτη φορά που «έτυχε ένα τέτοιο συμβάν» – όπως η πλειοψηφία των μέσων ενημέρωσης αναφέρονται στη δολοφονία από αστυνομικό – και άνθρωπος σκοτώνεται από αστυνομικά πυρά μέσα σε έναν μόνο χρόνο [4].
Οι αστυνομικοί στην Ολλανδία επιτρέπεται να πυροβολήσουν όταν δουν όπλο και η ζωή τους (ή άλλων) είναι σε κίνδυνο. Αποτέλεσμα αυτού είναι να χαρακτηρίζονται νομικά οι περιπτώσεις αυτές ως «αυτοάμυνα». Εν προκειμένω, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, δεν υπήρχε όπλο, ακόμη και αν τα καθεστωτικά μέσα αρχικά παραπληροφορούσαν – με κάθε τρόπο – πως υπήρχε.
Τα πολλαπλά περιστατικά αστυνομικής βίας υποδεικνύουν ότι η επιβολή της εξουσίας δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό που μπορεί να δικαιολογηθεί με την απλοποιητική λογική του άγχους και της συνθήκης απειλής. Η πρακτική της αστυνομικής βίας είναι ο κανόνας, ασχέτως των παραγόντων, τους οποίους αρέσκονται οι του καθεστώτος να προβάλουν ως πραγματικές αιτίες των κρατικών δολοφονιών που συντελλούνται.

«Θύμα της Δικαιοσύνης/ Αστυνομίας»

Οι κοινωνίες μας διέπονται από σχέσεις εξουσίας, στην βάση των οποίων κρίνεται η αξία της ζωής των ανθρώπων. Στις περιπτώσεις όπου έχει υπάρξει νεκρός αστυνομικός τα ΜΜΕ (και το κράτος φυσικά) καταδικάζουν τον δολοφόνο (ανεξαρτήτως άλλων εξωτερικών παραγόντων – εδώ δεν υπάρχει το άγχος ή η κούραση ή η απειλή, σε καμία περίπτωση) και μιλάνε για την αξία της ανθρώπινης ζωής με μεγαλόσχημα λόγια. Το σύστημα είναι έτσι φτιαγμένο που η ζωή μετριέται με βάση την εγγύτητα που είχε το άτομο με τις επίσημες δομές της εξουσίας και το πόσα κουτάκια είχε συμπληρώσει στα προαπαιτούμενα για τις κοινωνικές νόρμες. Έτσι, κάποιος όπως ο Rishi, που, προφανώς θα φροντίσουν να μην καλύπτει τα προαπαιτούμενα που θα έκαναν την ζωή του να αξίζει εξίσου με του μπάτσου, δικαιολογείται να σκοτωθεί, στολίζοντας όμορφα την απαξία της ζωής του με τις δραστηριότητές του, για τις οποίες του είχε επιβληθεί τιμωρία από το ίδιο το σύστημα που τον σκότωσε. Το μόνο πράγμα που δεν ειπώνεται ξεκάθαρα είναι ότι, πίσω από τα λόγια που θυμίζουνε μαθητικές εκθέσεις, το μοναδικό λογικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η ιδέα και μόνο της ύπαρξης υποθετικής απειλής  – στην πραγματικότητα: αμφισβήτησης της αυθεντίας του Νόμου και της Εξουσίας – θεωρείται ανώτερη από την ζωή κάθε «παραβατικού» ή αποκλίνοντα.

Συμπερασματικά

Ποιοί επωφελούνται από την καταπίεσή μας, από την αποδοχή της καταπίεσής μας; Τί ρόλο έχει παίξει το διαχρονικό τάισμα του θεατή με ποταμούς εικόνων και λέξεων που τοποθετούν μόνιμα τα μανιχαϊστικά δίπολα στο κέντρο, κατασκευάζοντας έναν κόσμο όπου οι καλοί πάντα φοράνε τη στολή και χρησιμοποιούν βία για να μας σώσουν λίγο πριν το τέλος, να μας λυτρώσουν, καθαγιάζοντας έτσι την βία και την επιθετικότητα του κράτους απέναντι στους «κακούς», οι οποίοι κατά βούληση μετονομάζονται και αναβαπτίζονται ατέρμονα; Γιατί σε κάθε κρατική δολοφονία η παράλογη, βάναυση απάντηση του εκπροσώπου της αστυνομίας: «οι αστυνομικοί έκαναν ό,τι καλύτερο μπορούσαν με τα μέσα που τους παρέχονται», εκλαμβάνεται ως λογικό επιχείρημα και αναμεταδίδεται από τα καθεστωτικά μέσα; Αν δολοφονούσα εν ψυχρώ έναν Rishi, έναν ανυποψίαστο 17χρονο σ’ έναν σταθμό τρένου, θα αναμεταδιδόταν ποτέ ως λογικό υπερασπιστικό επιχείρημα από τα κυρίαρχα μέσα, χωρίς να θεωρηθώ προκλητικά τρελός;
-Ναι εγώ σκότωσα τον Rishi, έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα με τα μέσα που είχα.
-Αθώος.
Ωστόσο, η άποψη πως φταίει η εκάστοτε κοινότητα που με την ροπή της στην εγκληματικότητα κάνει «απαραίτητη» την αστυνόμευση, η ευκολία με την οποία δικαιολογούνται βίαια εγκλήματα ως αστυνομικά «λάθη» αναπαράγει – αλλά και τρέφεται από – τη νοοτροπία του σκλάβου. Είναι διαφορετικό το να μην μπορεί να δει κάποιος/α την πραγματικότητα, να έχει αφεθεί στην άγνοια και στην επιδρομή του επελαύνοντα ολοκληρωτισμού, από το να έχει κυνικά αποδεχτεί πως υπάρχει μια κάποια μορφή τυραννίας και να επιλέγει την εκλογίκευση της αναγκαιότητάς της. Να μη διαπραγματεύεται επ’ ουδενί το «προνόμιο» να είναι μέρος της Μηχανής, να μην τον νοιάζει πώς φέρεται η Μηχανή στους άλλους, να θεωρεί αδιαπραγμάτευτο τον έλεγχο πάνω στη ζωή όλων με κάθε μέσο και τα θύματα της αστυνομικής βίας παράπλευρες απώλειες. Να γελά αρχικά με την επίκληση του οργουελικού εφιάλτη, τελικά όμως να τον αποδέχεται σε όλο του το μεγαλείο όταν πια έχει έρθει, γιατί η Μηχανή απλά Είναι.

Να βλέπει την αλήθεια, αλλά να μην τη θεωρεί πια χρήσιμη.

Ο Rishi δολοφονήθηκε. Ο Rishi ήταν άοπλος. Ο Rishi δεν ήταν αυτός που έψαχναν οι μπάτσοι. Ο Rishi δεν αντιστάθηκε. Ο Rishi έπεσε νεκρός με την απορία στα μάτια. Αλλά γιατί μου τα λες όλα αυτά; Δεν θέλω να ξέρω, δεν ξέρω τι να κάνω με την αλήθεια.

Στην καρδιά του αγώνα απέναντι στην εγκληματική αστυνομική βία και την κρατική καταπίεση πρέπει να είναι η κοινότητα, η γειτονιά, το συλλογικό. Κάθε μέλος-άνθρωπος αυτού του πυρήνα-σώματος αντίστασης να θεωρείται απαραίτητος και η απώλειά του να αντιμετωπίζεται ως αυτό που πραγματικά είναι, ένας βάρβαρος ακρωτηριασμός. Είναι καιρός η παθητική αποδοχή κρατικών δολοφονιών να μετατραπεί σε δυναμική αντίσταση απέναντι σε όλα όσα βολικά παρουσιάζονται ως δεδομένες συνθήκες, δεδομένες εξουσίες, δεδομένες πρακτικές. Αναγνωρίζοντας πως η αστυνομική βία δεν είναι ιός που επιτίθεται σε ένα υγιές σώμα, αλλά μετάσταση καρκινικού όγκου σε ένα ήδη άρρωστο σώμα, αναγνωρίζουμε πως η αστυνομία δεν μεταρρυθμίζεται. Όσο οι θεατές των δελτίων των 8 αισθάνονται άνετα με την τωρινή τους θέση στην Κρεατομηχανή, πάντα η δολοφονία ένος 17χρονου ανέμελου Rishi θα εξωραΐζεται, η ζωή του θα ευτελίζεται, πακεταρισμένη με την κορδέλα της παράπλευρης απώλειας.
Δε χρειάζεται να είναι έτσι τα πράγματα και μπορούμε να τα αλλάξουμε. Όμως, η αλήθεια αυτή τη στιγμή είναι πως οι μπάτσοι δολοφόνησαν τον Rishi και την άλλη μέρα έφαγαν στο σπίτι τους.

Sen, Evi

[1] Με αυτούς τους όρους συνοψίζει το Υπ.Δικαιοσύνης το 1789 τη γενική θέση των τετραδίων παραπόνων σε σχέση με τα βασανιστήρια. Βλ. E. Seligman, La Justice sous la Révolution, τόμ. 1, 1901, και A. Desjardin, Les Cahiers des États généraux et la justice criminelle, 1883, σ. 13-20.
[2] Michel Foucault: Surveiller et punir. Naissance de la prison, Εκδόσεις Gallimard (Ελληνική Μετάφραση: Επιτήρηση και τιμωρία – Η γέννηση της Φυλακής, Εκδόσεις Πλέθρον).
[3] Την Κυριακή 9 Δεκεμβρίου, φίλοι και αλληλέγγυοι προσπάθησαν να κάνουν επανακατάληψη του σημείου, στη μνήμη του φίλου τους. Έγιναν τρεις προσαγωγές, στη μία εκ των οποίων ο προσαχθής δέχτηκε εξαιρετικά βίαιη μεταχείριση από την αστυνομία.
[4] Mερικά παραδείγματα αστυνομικής βίας κάποια από τα οποία κατέληξαν στο θάνατο των θυμάτων:
Αύγουστος 2012: Η αστυνομία μπήκε σε σπίτι στο Apeldoorn μετά από ειδοποίηση γειτόνων για έναν άνδρα σε σύγχυση. Ο άνδρας κρατούσε μαχαίρι, ο αστυνομικός τον πυροβόλησε θανάσιμα.
Ιούνιος 2012: κυκλοφόρησε video στο internet που δείχνει μία αστυνομικό να κλωτσάει και να χτυπάει αλύπητα έναν άστεγο άνδρα χωρίς καμία αφορμή, αφού προηγουμένως τον έχει ψεκάσει με pepper spray. Στη συνέχεια του περνάει χειροπέδες, τον συλλαμβάνει καθώς αυτός κείτεται στο έδαφος από τα χτυπήματα. Η αντίδραση της κοινωνίας ήταν άμεση, αλλά το «περιστατικό» έκλεισε με τον δήμαρχο του Ρότερνταμ να δίνει λουλούδια στην αστυνομικό επειδή «τραυματίστηκε ψυχολογικά από τις αρνητικές αντιδράσεις που ήθραν ως επακόλουθο των πράξεών της»! Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν ο Paauw έγινε αρχηγός αστυνομίας του Ρότερνταμ την 1η Οκτωβρίου του 2010, έκανε μια πολυσυζητημένη ομιλία που μπορεί πιθανώς να εξηγήσει ιδεολογικά τις ρίζες του. Δήλωσε ότι «η αστυνομία δεν είναι ο κολλητός σου». Συνέχισε προσθέτοντας «η αστυνομία πρέπει να είναι το αφεντικό στους δρόμους. Αυτό συμπεριλαμβάνει πράγματα που δεν θα έκανες στους κολλητούς σου».
Στις 26 Μάη του 2012: Αστυνομικοί επιτέθηκαν σε Ιταλό τουρίστα στο Άμστερνταμ γιατί οδηγούσε το ποδήλατό του σε αντίθετο ρεύμα.
Την ίδια μέρα: Η αστυνομία εισέβαλε σε σπίτι στη Χάγη μετά από τηλεφώνημα ενός γείτονα. Μέσα ήταν ένας άνδρας με μαχαίρι που ο αστυνομικός πυροβόλησε και σκότωσε. Ο άνδρας πριν πεθάνει πέταξε το μαχαίρι εναντίον μιας αστυνομικού και την τραυμάτησε σοβαρά.
Στις 3 Μάη του 2012: κατά τη διάρκεια τσακωμού σε καφετέρια του Amsterdam, ένας άντρας μαχαιρώνει δύο άλλους. Η αστυνομία παρεμβαίνει για να τον συλλάβει, εκείνος αντιστέκεται στη σύλληψή του και ένας απ’ τους αστυνομικούς τον σκοτώνει.
Ιούλιος 2011: Ο 22χρονος İhsan Gürzz βρέθηκε νεκρός σε κελί αστυνομικού τμήματος. Η οικογένειά του υποστήριζε ότι πέθανε λόγω ανεξέλεγκτης αστυνομικής βίας και οι αστυνομικοί πως πέθανε από καρδιακή προσβολή. Στο πρόσωπο του νεκρού ήταν ολοφάνερο ότι είχε υποστεί βαρύ ξυλοδαρμό.
Νοέμβρης 2011: Κατά τον εορτασμό του Sinter Claus, αστυνομικοί επιτήθονται και ξυλοκοπούν ανθρώπους που φορούσαν T-Shirt με επιγραφή «Ο Μαύρος Πιτ Είναι Ρατσισμός».
Και για όσους αναρωτιούνται για το τι γίνεται στην Ελλάδα, ας μην σταθούμε στον Κορκονέα και τον Μελίστα, αλλά ας δούμε τον μακρύ κατάλογο των θυμάτων της αστυνομικής τρομοκρατίας: http://tinyurl.com/d56zzyx

Γ. Βαρουφάκης: PSI No 2-Μια χώρα που πτώχευσε δύο φορές σε έναν χρόνο

Πηγή: www.lifo.gr

Το 2012 θα μείνει στην παγκόσμια οικονομική ιστορία ως η χρονιά που μια χώρα της ευρωζώνης, η Ελλάδα μας, πτώχευσε δις. Μία φορά τον Φεβρουάριο και μία τον Δεκέμβριο. Και δεν είναι μόνο το επίτευγμα της διπλής σε έναν χρόνο πτώχευσης που θα καταχωρίσει το σωτήριον 2012 με γράμματα μαύρα κι άραχνα στην ιστορία. Υπάρχουν άλλοι δύο λόγοι: πρώτον, ότι και οι δύο αυτές πτωχεύσεις συνέβησαν εν μέσω θριαμβολογιών των κυβερνώντων πως η χώρα σώθηκε από την... πτώχευση. Και, δεύτερον, ότι το δημόσιο χρέος παραμένει μη βιώσιμο παρά τις δύο, διαδοχικές πτωχεύσεις.   Ξέρω ότι η παραπάνω παράγραφος θα ξενίσει πολλούς αναγνώστες, οι οποίοι έχουν πειστεί από τους κυβερνώντες και τα «μέσα» ότι, τελικά, με το PSI του Φεβρουαρίου και την πρόσφατη απόφαση του Eurogroup η χώρα απέφυγε την πτώχευση. Κι όμως, φίλες και φίλοι. Το κράτος μας πτώχευσε δύο φορές σε μία χρονιά και οδεύει προς την τρίτη πτώχευσή του κάποια στιγμή στο εγγύς μέλλον. Επιτέλους, ήρθε η στιγμή να θέσουμε στο περιθώριο τους ευφημισμούς που μας αποκρύπτουν την εικόνα της πραγματικότητας με ζοφερά αποτελέσματα και να την αντιμετωπίσουμε.   Καταρχάς, ας θυμηθούμε τι σημαίνει ότι πτωχεύει ένα κράτος. Δεν σημαίνει ότι «κατεβάζει τα ρολά» αλλά ότι αναγκάζεται να ανακοινώσει πως δεν μπορεί να αποπληρώσει τα τοκοχρεολύσιά του στο ακέραιο. Ότι επιβάλλει στους δανειστές του το «κούρεμα» μέρους των τόκων που τους χρωστά ή ακόμα και μέρους του κεφαλαίου που δανείστηκε από αυτούς. Αυτό σημαίνει. Και αυτό συνέβη τον Φεβρουάριο με το PSI, τότε που «κουρεύτηκε» το 75% της διαχρονικής αξίας των τοκοχρεολυσίων που χρώσταγε το ελληνικό Δημόσιο στους ιδιώτες (με αποτέλεσμα, αν θυμάστε, την πυροδότηση των CDS). Το γεγονός ότι βαπτίστηκε «εθελοντικό» το κούρεμα, με το λατινικό ακρώνυμο PSI να του δίνει μια αίσθηση «καθωσπρεπισμού», δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Και η Μαφία «προσφορές» έκανε, τις οποίες εκείνοι που αποδέχονταν «επέλεγαν» να αποδεχτούν (θα θυμάστε τη φράση-κλειδί του μέσου μαφιόζου του Χόλιγουντ: «Θα σου κάνω μια προσφορά που δεν θα μπορείς να αρνηθείς!»).   Σήμερα; Θα θυμάστε ότι στο προηγούμενο Eurogroup πηγαίναμε με την απαίτηση του ΔΝΤ για ένα OSI, δηλαδή για ένα «κούρεμα» των δανείων μας από την Τρόικα – καθώς η εκρηκτικότητα του δημόσιου χρέους είναι τέτοια που οι εκπρόσωποι του ΔΝΤ δεν δύνανται πλέον να προσποιούνται (όπως τους αναγκάζει το καταστατικό του ΔΝΤ) ότι δανειοδοτούν μια χώρα, της οποίας το χρέος έχει μπει σε μία «σειρά». Επειδή, όμως, οι γερμανικές εκλογές καραδοκούν και η κυβέρνηση Μέρκελ δεν θα μπορούσε να σταθεί μπροστά στη γερμανική κοινή γνώμη, αν αποδεχόταν μερικούς μόνο μήνες μετά την ψήφιση του Μνημονίου 2 από την Ομοσπονδιακή Βουλή, πως κι αυτό το «σχέδιο» για την Ελλάδα ναυάγησε, η ιδέα του OSI παραπέμφθηκε στις καλένδες. Τι την αντικατέστησε; Η ιδέα της «επαναγοράς χρέους».   Για να μιλάμε, όμως, για πραγματική επαναγορά χρέους, η διαδικασία αγοράς του πρέπει να εντάσσεται στους κανόνες της αγοράς. Πράγματι, πολλές επιχειρήσεις αγοράζουν ομόλογα που έχουν στο παρελθόν διαθέσει σε επενδυτές (δανειζόμενες από αυτούς), εάν δουν ότι, για κάποιον λόγο, η τιμή τους έχει πέσει (με σκοπό να τα «σκίσουν», διαγράφοντας έτσι ένα μέρος του μακροπρόθεσμου χρέους τους). Εξ ορισμού, όμως, ποτέ δεν αγοράζουν μεγάλο ποσοστό αυτών των χρεών τους (των ομολόγων τους), καθώς, αν το κάνουν, θα σπρώξουν την τιμή τους στα ύψη, με αποτέλεσμα η επαναγορά να είναι δώρον άδωρον.   Το ίδιο ισχύει και με την επαναγορά που επιχειρεί το κράτος μας τώρα: αν προσπαθήσει να επαναγοράσει (δανειζόμενο από το EFSF) μεγάλο ποσοστό του χρέους του που βρίσκεται στα χέρια των ιδιωτών, όπως συμβαίνει σήμερα, τότε η ελεύθερη τιμή διατίμησης των ομολόγων θα ανέλθει σε επίπεδα που θα αναιρέσουν τη λογική της επαναγοράς. Γνωρίζοντας ότι έτσι έχουν τα πράγματα, η κυβέρνηση (συνεπικουρούμενη από την Ε.Ε. και την ΕΚΤ) κάνει δύο πράγματα: πρώτον, παρεμβαίνει στην τιμή των ομολόγων (επιβάλλοντας μέγιστο επίπεδο τιμής) και, δεύτερον, ασκεί πιέσεις στις τράπεζες και σε όποιον μπορεί, ώστε να πουλήσουν μεγάλες ποσότητες των ομολόγων που κατέχουν. Ιδού το δίλημμα: αν δεν ασκηθούν αυτές οι ασφυκτικές πιέσεις (συνοδεία διάφορων απειλών, φανερών και κρυφών) ώστε να αυξηθεί η ποσότητα των προσφερόμενων ομολόγων και να συγκρατηθεί η τιμή τους, τότε η επαναγορά δεν θα πετύχει τον στόχο της μείωσης του χρέους. Αν ασκηθούν, τότε το αποτέλεσμα θα είναι ένα δεύτερο PSI, το PSI No 2 (καθώς οι ιδιώτες θα έχουν εξαναγκαστεί να «κουρέψουν» τα τοκοχρεολύσια του ελληνικού Δημοσίου).   Τι από τα δύο θα συμβεί θα διαφανεί τις επόμενες μέρες κι εβδομάδες. Το μέγα ζητούμενο, βέβαια, είναι πόσοι ξένοι ομολογιούχοι (δηλαδή hedge funds) θα συμμετάσχουν. Ίδωμεν. Έως τότε, δύο είναι τα δεδομένα: αφενός η απομείωση του χρέους, αν και όσο επιτευχθεί, θα αποτελεί άλλη μια κεκαλυμμένη πτώχευση, τύπου PSI, ένα PSI Νο 2! Αφετέρου, αντί αυτό το PSI Νο 2 να βοηθήσει την ελληνική οικονομία, θα βαθύνει την Κρίση, όπως ακριβώς έκανε το PSI No 1.   Γιατί PSI Νο 2; Επειδή, στην ουσία, οι ελληνικές ιδίως τράπεζες εξαναγκάζονται να αποδεχτούν ένα «κούρεμα «των τοκοχρεολυσίων του κράτους, το οποίο δεν θα το αποδέχονταν, εάν δεν ήταν απόλυτα δεσμευμένες θεσμικά και οικονομικά από το υπουργείο Οικονομικών, το EFSF και την ΕΚΤ. Και γιατί γράφω ότι αυτό το PSI Νο 2 θα είναι κακό για την οικονομία της χώρας; Επειδή θα διογκώσει τις μαύρες τρύπες στο εσωτερικό των ελληνικών τραπεζών, χωρίς να θέσει το δημόσιο χρέος σε βιώσιμο μονοπάτι, και θα εγγυηθεί πως τα είκοσι τόσα δισ. που θα δανειστεί ο Έλληνας φορολογούμενος για να τα δώσει (υπό τη μορφή νέων κεφαλαίων, η λεγόμενη «επανακεφαλαιοποίηση») στις τράπεζες δεν πρόκειται ποτέ να διατεθούν στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά ως δάνεια.   Έτσι έμελλε να «φύγει» το 2012: τυλιγμένο στην ιστορική απαξίωση που του επιφύλαξαν δύο ελληνικές κυβερνήσεις, οι οποίες αναλώθηκαν σε ευφημισμούς με τους οποίους προσπάθησαν να συγκαλύψουν δύο πτωχεύσεις εις βάρος της πραγματικότητας, που γίνεται ολοένα και σκληρότερη όσο προσπαθούν να μας την κρύβουν. 

ΔΕ ΓΑΜΙΕΣΑΙ ΡΕ ΚΡΑΤΟΣ!

Δηλαδή πόσο έξυπνοι είναι οι μηχανισμοί σου, ρε Κράτος, που θέλουν να με βάλουν να πλακωθώ με τους φαρμακοποιούς επειδή μου ζητάνε να πληρώσω τα φάρμακά μου; Πλήρωσα ποτέ ασφαλιστικές εισφορές στο φαρμακοποιό; Τίποτα δε μου χρωστάει εκείνος. Εσύ μου τα χρωστάς, Κράτος απατεώνα.

Πόσο έξυπνο είσαι, ρε Κράτος, που βάζεις τους μηχανισμούς σου να με πείσουν ότι «Κράτος είμαστε όλοι»; Εγώ είμαι πολίτης. Εσύ έχεις υποχρέωση να με υπηρετείς. Εγώ σε πληρώνω χρόνια ολόκληρα. Κι εσύ με κλέβεις χρόνια ολόκληρα. Αν είναι να μπει κάποιος φυλακή επειδή χρωστάει στον άλλον, είσαι εσύ κι όχι εγώ. Δεν είσαι ανώνυμο κράτος. Έχεις το πρόσωπο του κάθε κόμματος που υποσχέθηκε να με υπηρετεί και το ονοματεπώνυμο του κάθε πρωθυπουργού.

Πόσο γαλαζοαίματο είσαι, ρε Κράτος καθώς όλοι όσοι μπερδεύονται με τα της διαχείρισής σου αποτελούν μια τεράστια οικογενειακή συγκέντρωση; Ο Γιάννος Παπαντωνίου βάφτισε την κόρη του Στουρνάρα. Η σύζυγος του Παπαντωνίου, δεν έχει δηλώσει τα χρήματα που είχε καταθέσει σε υποκαταστήματα της HSBC στη Γενεύη, ύψους άνω των 2 εκατ. δολαρίων και τώρα «ελέγχεται». Από ποιους ελέγχεται; Από υπηρεσίες των οποίων o Στουρνάρας είναι πολιτικός προϊστάμενος. Θες να με τρελάνεις ρε Κράτος, και να πειστώ ότι μέσα σ’ ένα τεράστιο σόι πολιτικο-επιχειρηματιών ελέγχεστε μεταξύ σας;

Για πόσο μάγκας περνιέσαι ρε Κράτος που αρνήθηκες να χρησιμοποιήσεις την έστω πειραγμένη λίστα Λαγκάρντ με το επιχείρημα ότι δεν προερχόταν από νόμιμη πηγή; Εδώ ρε Κράτος γελοίο έχεις δημιουργήσει τετραψήφιο αριθμό για να ρουφιανευόμαστε ανώνυμα οι πολίτες μεταξύ μας έστω και για «περίεργα πολυτελή βίο», κι όταν πέσει ανώνυμη ρουφιανιά, πας και κάνεις έλεγχο. Αυτό είναι νόμιμο δηλαδή, αλλά η λίστα Λαγκάρντ που ήξερες ποιος σου την έδωσε, δεν είναι;

Πόσο απίστευτος καραγκιόζης είσαι ρε Κράτος που θες να με πείσεις ότι κυνηγάς τη φοροδιαφυγή, την ώρα που για ακόμη μια φορά τη νομιμοποιείς παρέχοντας μια ντουζίνα φοροαπαλλαγές στους εφοπλιστές; Αυτό δεν είναι νόμιμη φοροδιαφυγή δηλαδή; Αλλά επειδή συνήθισες κάθε μέρα να δίνεις στη δημοσιότητα ονόματα συλληφθέντων για χρέη εκατομμυρίων στο Δημόσιο και θες να σου λέμε «μπράβο» και «ζήτω», για πες μας πόσα μάζεψες απ’ όλους αυτούς; Για εκατοντάδες εκατομμύρια έκανες συλλήψεις. Γιατί δε μας λες πόσα πήρες; Μήπως επειδή δεν πήρες τίποτα; Μήπως επειδή τους ήθελες μόνο για πυροτέχνημα; Μήπως επειδή η νομοθεσία σου που διευκολύνει τη φοροδιαφυγή, σ’ έκανε να πάρεις μόνο τ’ αρχίδια σου;

Πόσο κωλοκράτος είσαι ρε Κράτος που ενώ ομολογείς ότι δε μπορείς ή το πιθανότερο δε θες να ελέγξεις τα τέσσερα όλα κι όλα διυλιστήρια που υπάρχουν στην Ελλάδα, έρχεσαι και φορτώνεις σ’ εμένα την ποινή για λαθρεμπόριο καυσίμων; Δεν πήρα φέτος πετρέλαιο. Κυκλοφορώ στο σπίτι με 5 μπλούζες, 2 παλτά και 3 σώβρακα από μέσα εξ αιτίας των ελέγχων που δε θες να κάνεις και ζητάς να σε σεβαστώ;

Πόσο ξεφτιλισμένο είσαι ρε Κράτος την ώρα που κάνεις τα πάντα για να ενισχύσεις τη φοροδιαφυγή σε κάθε κοινωνικό στρώμα; Εμένα, Κράτος τρισάθλιο, αν έρθει η ιδιοκτήτρια και μου προτείνει να δηλώνω ότι πληρώνω μικρότερο ενοίκιο επειδή της έχεις αυξήσει το φόρο αλλά τον μείωσες σε όσους νοικιάζουν ολόκληρα κτίρια και παίρνουν ενοίκια εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, γιατί να της το αρνηθώ; Ούτως ή άλλως Κράτος σάπιο, μου αφαίρεσες το δικαίωμα να δικαιολογώ το ενοίκιό μου στη φορολογική δήλωση, ενώ η ιδιοκτήτρια του σπιτιού θα μου κόψει 30 ευρώ που τα έχω ανάγκη. Αυτό γουστάρεις ανώμαλο Κράτος, να με κάνεις για 30 ευρώ τον μήνα συμμέτοχο στη φοροδιαφυγή κι ύστερα να βάζεις τον κάθε σκατοκουβά σου να δηλώνει ότι όλοι μαζί τα φάγαμε.

Κράτος, δεν τα πηγαίναμε ποτέ καλά εμείς οι δύο. Χαίρομαι που βλέπω όλο και περισσότερους να μην τα πηγαίνουν καλά μαζί σου. Νιώθω ωραία που βλέπω χτεσινούς νοικοκυραίους να σε σιχαίνονται και να σε βρίζουν. Κράτος, κάθε μέρα που ξυπνάω μου ζητάς λεφτά. Δε σε νοιάζει πού θα τα βρω, αλλά μου ζητάς λεφτά για να καλύψεις τις τρύπες που αφήνουν οι πολιτικοί και οι κολλητοί τους επιχειρηματίες. Μου κόβεις κάθε φοροαπαλλαγή, αλλά διατηρείς όλες τις φοροαπαλλαγές στους βουλευτές. Κοροϊδεύεις ότι δε θα κόψεις τις φοροαπαλλαγές για τα παιδιά – λες και κάνεις χάρη – αλλά τα παίρνεις από το τέλος επιτηδεύματος και τα χαράτσια.

Κράτος ασυγκράτητης μαλακίας, μόνο δύο επιλογές μου αφήνεις. Ή να σαλτάρω ή να σε στείλω να γαμηθείς. Σε πληροφορώ μετά λύπης σου ότι δεν έχω κανένα σκοπό να σαλτάρω. Οπότε, άντε και γαμήσου.

ΚΑΡΤΕΣΙΟΣ

«Τι σημαίνει ιδιωτικοποίηση του νερού», της Μαριανίνας Ρακκά

Μάρτιος 2001. Το Παγκόσμιο Συμβούλιο του Νερού και τα Ηνωμένα Έθνη διοργανώνουν παγκόσμιο Φόρουμ στο οποίο το νερό χαρακτηρίζεται για πρώτη φορά ανοιχτά ως προϊόν. Αργότερα, στο ίδιο συνέδριο αποφασίζεται η πολιτική που θα ακολουθηθεί για την αντιμετώπιση του προβλήματος της παγκόσμιας λειψυδρίας: Η διαχείριση του νερού ανατίθεται πλέον στον ανταγωνισμό της ελεύθερης αγοράς.

Από τότε το τοπίο της παγκόσμιας αγοράς του «γαλάζιου χρυσού», όπως αποκαλείται πλέον το νερό, διαμορφώνεται από τρεις μεγάλες πολυεθνικές, τις γαλλικές Suezκαι Vivendi, η οποία κρύβεται πλέον υπό το όνομα Veolia, και την Water Thames. Οι τρεις αυτές εταιρείες βρίσκονται μεταξύ των κορυφαίων 100 εταιρειών στον κόσμο, με το ετήσιο εισόδημα και των τριών το 2003 να υπολογίζεται σε 156,7 δισεκατομμύρια δολάρια ενώ αναφέρεται ότι ελέγχουν την παροχή νερού σε περίπου 230 χώρεςκαι στις πέντε ηπείρους[1].

Οι υπέρμαχοι της ιδιωτικοποίησης του νερού θα έτριβαν τα χέρια τους διαβάζοντας τα παραπάνω στοιχεία, καθώς θεωρούν ότι η ιδιωτικοποίηση είναι ο μόνος δρόμος για να διακινηθεί το νερό στις φτωχές χώρες του Τρίτου κόσμου, οι οποίες αντιμετωπίζουν και το μεγαλύτερο πρόβλημα λειψυδρίας. Θα πρόσθεταν μάλιστα ότι, με αυτόν τον τρόπο, όλοι οι άνθρωποι θα είχαν πρόσβαση σε καλύτερες υπηρεσίες και θα μπορούσε να παρακαμφθεί η γραφειοκρατία και η διαφθορά. Πριν από μερικά χρόνια μάλιστα θα μπορούσαν να υποστηρίξουν αυτά τα επιχειρήματα με ατράνταχτα παραδείγματα πόλεων και χωρών επιτυχούς εφαρμογής της ιδιωτικοποίησης του νερού. Δυστυχώς όμως για αυτούς τα παραδείγματα αυτά γίνονται όλο και λιγότερα.

Τον Αύγουστο του 2000, η Ν. Αφρική χτυπήθηκε από επιδημία χολέρας, η οποία έπληξε περισσότερους από 250.000 ανθρώπους μέσα σε δύο χρόνια και οδήγησε σε300 θανάτους[2]. Σύμφωνα με μελετητές, η επιδημία οφειλόταν σε αδυναμία των κατοίκων να πληρώσουν το αντίτιμο για το καθαρό νερό, με αποτέλεσμα να καταφεύγουν σε ακατάλληλες πηγές πόσιμου νερού. Δυσάρεστη κατάληξη είχε και η προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του νερού στη Βολιβία όπου οι υπέρμετρες αυξήσεις των τιμολογίων και το σφράγισμα των ιδιωτικών γεωτρήσεων των πολιτών, είχε ως αποτέλεσμα εκτεταμένες διαμαρτυρίες, των οποίων η καταστολή οδήγησε στονθάνατο δύο ατόμων. Τέλος, το 1988 η κυβέρνηση Θάτσερ στην Αγγλία παραχώρησε μεγάλο αριθμό οργανισμών ύδρευσης σε ιδιωτικές εταιρίες παρέχοντάς τους μια σειρά από διευκολύνσεις όπως: απαλλαγή από φόρους, απαλλαγή από χρέη κ.ά. Οι εταιρίες αυτές προχώρησαν σε απαράδεκτα μέτρα που αφορούσαν στην καθιέρωση ειδικής κάρτας προπληρωμής που παρείχε πρόσβαση στο νερό μόνο με την προκαταβολή του αντιτίμου, καθώς και στη διακοπή της παροχής σε όσους δεν είχαν να πληρώσουν γεγονός που προκάλεσε εκτεταμένες αντιδράσεις.

Δυστυχώς τα δεινά δεν τελειώνουν εδώ. Την ώρα που η Παγκόσμια Τράπεζα πιέζει τις κυβερνήσεις να προχωρήσουν σε ιδιωτικοποιήσεις, θέτοντάς τες ως όρο σε δανεισμούς χωρών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποστέλλει επιστολές σε 72 χώρες ζητώντας τους να «ανοίξουν τις αγορές τους για το εμπόριο νερού», ενώ έχουν διαρρεύσει στον Τύπο προηγούμενες επιστολές της με αντιπροσώπους των μεγάλων πολυεθνικών του νερού. Στη Γαλλία στελέχη των πολυεθνικών και πολιτικοί παραπέμπονται στη δικαιοσύνη με κατηγορίες για δωροδοκία και διαφθορά, ενώ στον Τύπο οι εταιρίες Suez και Vivendi χαρακτηρίζονται ως εξαιρετική πηγή εσόδων για προεκλογικές αλλά και μετα-εκλογικές εκστρατείες πολιτικών[3]. (Και για να μην ξεχνάμε τη γειτονιά μας, η γαλλική Suez ήδη ελέγχει μέρος των μετοχών του Οργανισμού Ύδρευσης Θεσσαλονίκης και προβλέπεται αύξηση αυτού του ποσοστού.)

Την ίδια στιγμή που οι μεγάλες πολυεθνικές διαπραγματεύονται συμφωνίες εκατομμυρίων δολαρίων με τις κυβερνήσεις, 1,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό, πόσιμο νερό και 1,8 εκατομμύρια θάνατοι τον χρόνο οφείλονται σε ασθένειες που προκαλούνται από πόση ακατάλληλου νερού[4]. Όσοι κατάλαβαν τι τους περιμένει, κατάλαβαν.

Πηγές:

[1] ICIJ, The water barons, διαθέσιμο στη σελίδα http://projects.publicintegrity.org/water/

[2] CBC News, Who’s hand on the tap? Διαθέσιμο στη σελίδα http://www.cbc.ca/news/features/water/southafrica.html

[3] ICIJ, Water and power: The French connection, διαθέσιμο στη σελίδα http://projects.publicintegrity.org/water/report.aspx?aid=47

[4] Ετήσια Αναφορά των Ηνωμένων Εθνών για το πρόβλημα της λειψυδρίας.

Posted by kaledkey