“Κραυγή”: Το ποίημα του Μουνκ

“Η δύναμη να σε σοκάρει παραμένει αμείωτη”

Επιμέλεια-Μετάφραση Αλέξανδρος Στεργιόπουλος

Έντβαρντ Μουνκ ανήκει στους κορυφαίος εκπροσώπους του εξπρεσιονισμού. Γεννήθηκε σαν σήμερα στις 12 Δεκεμβρίου 1863 στη Νορβηγία. Το διασημότερο, και ίσως καλύτερο, έργο του είναι “Η Κραυγή”. Ο Πίτερ “Ασπντεν των “Financial Times”, στις 21 Απριλίου 2012 απάντησε στο ερώτημα “Τι σημαίνει Η Κραυγή;”.

 

Μία από τις πιο ενοχλητικές εικόνες

“Η Κραυγή” του Έντβαρντ Μουνκ δημοπρατήθηκε τον Μάιο του 2012 από τον οίκο Sotheby’s και πουλήθηκε για 91.033.826 ευρώ! Φυσικά η αξία του εν λόγω πίνακα δεν αποτιμάται (μόνο) χρηματικά. Υπάρχει κάτι πολύ πιο σημαντικό και αυτό είναι η ενόχληση που προκαλεί. Απεικονίζει μια στιγμή ψυχικής συμφοράς, θρυμματισμένων νεύρων. Μία από τις πιο ενοχλητικές εικόνες στην ιστορία της Μοντέρνας Τέχνης. Η πρόθεση του Μουνκ, όταν δημιούργησε τον πίνακα το 1893, ήταν να καταγράψει “τη σύγχρονη ζωή της ψυχής” και πόσο γεμάτη άγχος ήταν. Για δεκαετίες η στρεβλή οπτική του εθεωρείτο εκκεντρική κατά τρόπο εξπρεσιονιστικό, έμφορτη σκανδιναβικής κατήφειας και περιττού κοσμικού πεσιμισμού. Μολαταύτα, οι συλλέκτες έργων τέχνης “εκτόξευσαν” την οικονομική-χρηματιστηριακή αξία του πίνακα.

Πλέον, την αντέχουμε

Η εικόνα του στοιχειωμένου σούρουπου, τον 19ο αιώνα, βρήκε τη θέση της και ο Μουνκ είναι πια μέρος της επικρατούσας τάσης. Πλέον, μπορούμε να αντέξουμε “Την Κραυγή” του. Κάποιος, κάπου  στον κόσμο, σκέφτεται σε ποιο σημείο πάνω από το τζάκι να τοποθετήσει τον πίνακα. Το στροβιλιζόμενο χάος και η κενή έκφραση, έκδηλα στο έργο-σήμα κατατεθέν του Νορβηγού, είναι ο θεμέλιος λίθος των ταραγμένων μας καιρών.

Δεν ήταν πάντα έτσι. Ο Πίτερ Όλσεν, νορβηγός επιχειρηματίας που πούλησε το έργο, μεγάλωσε με “Την Κραυγή” και όπως θυμάται “κρεμόταν σε μια γωνιά του τοίχου”. Οι γονείς του προσπαθούσαν να του εξηγήσουν πόσο σημαντικός ήταν, ενώ η ερμηνεία που έδινε όταν ήταν μικρός “νόμιζα πως αυτό το άτομο ήταν γυναίκα με μακριά ξανθά μαλλιά και ένα όμορφο ηλιοβασίλεμα πίσω της. Σε άλλα έργα του είδα τα κρυμμένα ξωτικά. Στα 20 διάβαζα βιβλία γι” αυτόν και επισκέφτηκα το μικρό του σπίτι στην Aasgaardstrand. Μετά ανακάλυψα το νόημα της τέχνης του”.

 

Το ποίημα του καλλιτέχνη

Συζητάμε στην αίθουσα συσκέψεων του Sotheby’s στο Λονδίνο. Ο χώρος περιβάλλεται από πίνακες τουΝτάμιεν Χιρστ. Το διακοσμητικό αποτέλεσμα έρχεται σε αντίστιξη με την εικόνα-αναζήτηση της ψυχής του Μουνκ. […] Η έκδοση αυτή, που χρονολογείται από το 1895 και μοναδική στα χέρια ιδιώτη, είναι μία από τις τέσσερις που έφτιαξε ο Μουνκ.

Οι οίκοι δημοπρασιών έχουν την ικανότητα να παρουσιάζουν έργα τέχνης με πιο κομψό τρόπο από τις γκαλερί. Αποδεικνύεται και με “Την Κραυγή”. Μέσα στην αίθουσα, που έχει κάτι από παρεκκλήσι, κάτι από κλαμπ, η ζωντάνια των παστέλ χρωμάτων του Μουνκ είναι σοκαριστική. Η συγκεκριμένη έκδοση δεν είχε παρουσιαστεί ποτέ σε Ηνωμένο Βασίλειο ή ΗΠΑ, εκτός από σύντομη διαμονή στην Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον.

Υπάρχει όμως κι άλλος λόγος που κάνει αυτή “Την Κραυγή” πιο συναρπαστική από τις τέσσερις: είναι η μοναδική που ενσωματώνει το ποίημα του καλλιτέχνη στο οποίο στηρίχτηκε το όραμα του:

“Περπατούσα κατά μήκος του δρόμου με δυο φίλους/Ο Ήλιος έδυε-Ο Ουρανός γύρισε σ” ένα αιματηρό κόκκινο/Και ένιωσα μια πνοή Μελαγχολίας-Κάθισα/Ακόμα θανατηφόρα κουρασμένος από το μπλε-μαύρο/Τα φιορδ και η πόλη κρέμαγαν Αίμα και Γλώσσες Φωτιάς/Οι φίλοι μου συνέχισαν-έμεινα πίσω/-έτρεμα με Ανησυχία- Ένιωσα τη μεγάλη Κραυγή στη Φύση”.

 

Ο Όλσεν λέει ότι αυτά τα λόγια σήμαιναν ελάχιστα γι” αυτόν καθώς μεγάλωνε. “Πρόσφατα κατάλαβα τι είναι Η Κραυγή, αν και οι γονείς μου προσπάθησαν να μου εξηγήσουν το αίσθημα της Ανησυχίας και τη μεγάλη Κραυγή στη Φύση”. […]

 

Σώθηκε από τους Ναζί

“Η Κραυγή” έχει “γεμάτη” ιστορία. Ήταν ο πατέρας του Όλσεν, Τόμας, ο παππούς του οποίου ίδρυσε τη ναυτιλιακή εταιρεία “Fred Olsen &Co”, που αγόρασε τον πίνακα από σκανδιναβό έμπορο το 1937. Ο Τόμας ήταν φίλος και πελάτης του Μουνκ από τη δεκαετία του ’20. Ο Όλσεν σημειώνει ότι όταν ο πατέρας του έμαθε να πλέει στην πόλη Hvisten, ο Μουνκ ήταν εγκατεστημένος εκεί. Ζωγράφιζε γυμνούς άνδρες, γυναίκες στην παραλία. Μάλιστα, συχνά παραπονούνταν για το πόσο κοντά στην ακτή ανατρέπονταν τα πλοιάρια των νεαρών ναυτικών.

Το 1932 ο Μουνκ φιλοτέχνησε το πορτρέτο της μητέρας τού Όλσεν. Τότε, γνωρίστηκε με τον πατέρα του. Συζητούσαν για πολιτική και τέχνη και κράτησαν επαφή στη δεκαετία του ’30. Όταν τα έργα του κηρύχθηκαν εκφυλισμένα από τους Ναζί, ο Τόμας Όλσεν έσωσε 74 απ” αυτά ερχόμενος σε συμφωνία με τη γερμανική κυβέρνηση το 1937.

“Η Κραυγή” δεν ήταν ανάμεσα σ” αυτά. Βρισκόταν στην προσωπική συλλογή του Όλσεν, μαζί με άλλα 34 έργα τα οποία είχε κρύψει σε έναν αχυρώνα στην κεντρική Νορβηγία αφού ο πόλεμος είχε ξεκινήσει. Πολύ πριν όμως την εισβολή των Γερμανών στη Νορβηγία τον Απρίλιο του 1940. Το έργο έμεινε εκεί μέχρι την απελευθέρωση το 1945. Ως ένδειξη ευγνωμοσύνης στη Μ. Βρετανία που τον “αγκάλιασε” όταν τράπηκε σε φυγή από τους Ναζί, χάρισε στην Tate γκάλερι ένα από τα πιο αξιόλογα έργα του Μουνκ: “The Sick Child”.

 

Χιλιάδες ερμηνείες

Ο Πίτερ Όλσεν κληρονόμησε “Την Κραυγή” μετά από νομική διαμάχη με τον αδερφό του Φρεντ. Η διένεξη αφορούσε στην κληρονομιά της μητέρας τους και διευθετήθηκε το 2001. Ο Πίτερ κληρονόμησε το πάθος του πατέρα του για τη διάδοση του έργου του Μουνκ. […]

Ενώ η ιστορία του πίνακα είναι συναρπαστική, γεμάτη δράμα, πνευματικά σαγηνευτική, δεν εξηγεί απόλυτα τη γοητεία που ασκεί μέχρι και σήμερα. Ο Φίλιπ Χουκ, μέλος του δ.σ και ανώτερο στέλεχος στο τμήμα Ιμπρεσιονισμού και Μοντέρνας Τέχνης του Sotheby’s, σε άρθρο του για τον πολυτελή κατάλογο της δημοπρασίας, ισχυρίζεται ότι είναι (σ.σ. Η Κραυγή) το δεύτερο πιο άμεσα αναγνωρίσιμο έργο τέχνης μετά τη“Μόνα Λίζα”.  “Η Κραυγή είναι η εικόνα που προκάλεσε χιλιάδες ερμηνείες. Είναι η απόλυτη ενσάρκωση του φόβου, της αγωνίας και της αποξένωσης. Έχει καταλήξει να συμβολίζει την αρνητική συναισθηματική αντίδραση σχεδόν στα πάντα”.

Πάντα θα σοκάρει

Αποτέλεσμα της οικουμενικότητάς του είναι η ποικιλότροπη εκμετάλλευσή του. Μάλιστα, φαίνεται ότι έλκει τους σατιρικούς καλλιτέχνες, αλλά και όσους θέλουν να αποκομίσουν κέρδος από την διαχρονική αξία του έργου. […] Κυκλοφορούν κούπες, πετσέτες, μπλουζάκια φέροντα λογότυπο  “Την Κραυγή”. Ο Μακόλεϊ Κάλκιν προσπαθούσε να μιμηθεί την έκφραση στην αφίσα του “Μόνος Στο Σπίτι”. Στο θρίλερ “Scream”, ο δολοφόνος φορά μάσκα βασισμένη σε αυτήν. […]

Υπάρχουν όμως και πιο παράξενες εκδηλώσεις. Διαφημιστική καμπάνια για τα M&M  χρησιμοποιούσε την εικόνα για να προωθήσει το νέο προϊόν με μαύρη σοκολάτα. Το 2004, όταν εκλάπη η εκδοχή του 1910 από το μουσείο Μουνκ στο Όσλο, η εταιρεία Masterfoods πρόσφερε αμοιβή δύο εκατομμύρια δολάρια για την επιστροφή του πίνακα!

Ο συνάδελφος του Χουκ, Σίμον Σο, επικεφαλής ιμπρεσιονισμού-μοντέρνας τέχνης του οίκου δημοπρασιών στη Νέα Υόρκη, επισημαίνει ότι είναι η πλαστικότητα των εικόνων που το έχει κάνει ώριμο για οικειοποίηση από τη σύμμεικτη οπτική μας γενιά. Τονίζει ότι αρκετοί είναι έξυπνοι και δεν προσπαθούν να εξηγήσουν τι σημαίνει η εικόνα. Η ικανότητά της να φέρει τόσο νοήματα, σημαίνει ότι μπορεί να είναι ό,τι θέλει ο θεατής.

Παρ” όλα αυτά, δεν παύει να είναι ισχυρή εικόνα. Όπως τονίζει ο Σο “είναι αξέχαστη, ισχυρή, πυκνή εικόνα. Εάν δεις τη Μόνα Λίσα δείχνει ακριβώς όπως περίμενες να δείχνει. Με Την Κραυγή όμως οι άνθρωποι δεν είναι προετοιμασμένοι. Νομίζουν ότι την ξέρουν επειδή έχουν δει τα καρτούν, τις παρωδίες. Το αυθεντικό όμως είναι κάτι άλλο. Η δύναμη να σε σοκάρει παραμένει αμείωτη”. […]

Σε μια κοινωνία που εξελίσσεται ταχύτατα, πολυεπίπεδη και πιο αποπροσανατολισμένη από ποτέ, “Η Κραυγή”αντιπροσωπεύει τις διάφορες καταστάσεις άγχους των ημερών μας. Από το αν ξεχάσαμε τον φούρνο αναμμένο ως την προσωπική τραγωδία. […] Η ανθεκτικότητά της στον χρόνο την κάνει να ξεπερνά τις τάσεις στην αγορά της τέχνης.

Πηγή: Financial Times

πηγή:

 http://www.toperiodiko.gr

Η κτηνωδία των πολιτισμένων του βορρά

Ποιος είναι το κτήνος τελικά; Τι αξίζει άραγε σ’ αυτούς που αποφασίζουν για την ζωή και τον θάνατο ελεύθερων πλασμάτων; Ποιος θα κυνηγήσει επιτέλους νόμιμα τα κτήνη του πλανήτη; Θα έρθει άραγε κάποτε η στιγμή να βρεθούν στην πλευρά του κυνηγημένου; Σίγουρα όταν μυρίσουν το δικό τους αίμα θα καταλάβουν έστω και την ύστατη στιγμή την αγωνία του άδικου θανατικού που σπέρνουν συνέχεια.

Χιλιάδες Νορβηγοί (ανθρωπόμορφα κτήνη) εγγράφηκαν για να κυνηγήσουν 16 από τους 30 εναπομείναντες λύκους της χώρας. 

Οι αιτήσεις των Νορβηγών κυνηγών για την άδεια θήρευσης 16 λύκων έφτασαν τις 11.571 φέτος, διαμορφώνοντας μία αναλογία 723 κυνηγών ανά λύκο, για ένα πληθυσμό που μπορεί να αριθμεί μόλις 30 άτομα ελεύθερα στην άγρια φύση της χώρας. 

Η νορβηγική καφέ αρκούδα ακολούθησε σε ζήτηση, με 10.930 εγγεγραμμένους κατόχους άδειας να δηλώνουν πρόθεση για το κυνήγι 18 ζώων. 

Ο αριθμός των ατόμων που εγγράφηκαν για το κυνήγι λύκων τη σεζόν 2015-16 είναι αρκετά υψηλότερος σε σύγκριση με τη σεζόν 2013-14, όπου τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι οι ενδιαφερόμενοι ήταν κάτω από 10.000. 

Στη Νορβηγία, η εποχή κυνηγιού λύκων ξεκινά την 1η Οκτωβρίου και λήγει στις 31 Μαρτίου. Η Νορβηγία έχει ισχυρή κυνηγετική παράδοση και διαθέτει πάνω από 200.000 εγγεγραμμένους κυνηγούς, μεταξύ των οποίων και 500 γυναίκες που κάθε χρόνο αυξάνουν το ποσοστό τους. 

Οι περισσότεροι λύκοι βρίσκονται στο νοτιοανατολικό κομμάτι της Νορβηγίας, όπου υπάρχει επίσης ένας καθορισμένος βιότοπος. Ωστόσο, αρκετοί λύκοι περιπλανώνται σε άλλες περιοχές της χώρας και θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο. 

Οι λύκοι που εισέρχονται στη Σουηδία, τη Φινλανδία ή τη Ρωσία είναι πιο τυχεροί καθώς σε αυτές τις χώρες προστατεύεται περισσότερο η βιωσιμότητα των εύθραυστων πληθυσμών. 

Παρά το γεγονός ότι ούτε οι αρκούδες, ούτε οι λύκοι έχουν τα επιθυμητά επίπεδα πληθυσμού, οι νορβηγικές αρχές αποφάσισαν να εκδώσουν άδειες κυνηγιού για την προστασία των μικρών κτηνοτροφικών μονάδων, σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος της χώρας. 

Η κυβερνητική πολιτική επί του παρόντος επιτρέπει την παρουσία τριών θηλυκών ικανών για αναπαραγωγή εντός της οριοθετημένης προστατευόμενης περιοχής. Αυτό όμως δεν είναι αρκετό για τη διατήρηση ενός υγιούς πληθυσμού, αναφέρουν οι ειδικοί.

http://www.stontoixo.com

Η δικτατορία που έρχεται

«Το χέρι υπέγραψε συνθήκη, γέννησε πυρετό,

θέρισε η πείνα κι έπεσε ακρίδα

μέγα το χέρι που έχει τόση εξουσία

στον άνθρωπο, με τ’ όνομα του ορνιθοσκαλισμένο».

Ντύλαν Τόμας, Το χέρι που υπέγραψε

Στις 8 Ιουλίου, το Ευρωκοινοβούλιο με 432 ψήφους υπέρ, 241 κατά και 32 αποχές, ενέκρινε ψήφισμα με το οποίο προετοιμάζεται το έδαφος για την υπογραφή συνθήκης ελεύθερου εμπορίου ανάμεσα στην ΕΕ και τις ΗΠΑ με την επωνυμία «Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων» (TTIP).[i] Πρόκειται για ένα αποφασιστικό βήμα προς την ολοκλήρωση αυτού που ο Κ. Πολάνυι αποκαλούσε «μεγάλο μετασχηματισμό» της καπιταλιστικής κοινωνίας. Δηλαδή, την ολοκλήρωση της ιστορικής διαδικασίας που αποβλέπει στην πλήρη αγοραιοποίηση της κοινωνικής ολότητας και την υπαγωγή όλων των πτυχών του οργανωμένου κοινωνικού βίου στην δικτατορική κυριαρχία του κεφαλαίου, μέσω της κατάργησης των συλλογικών ελέγχων που οι κολεκτιβιστικές τάσεις είχαν επιβάλλει προκειμένου να προστατευτούν τα ασθενέστερα στρώματα από τις καταστροφικές συνέπειες της οικονομίας της αγοράς.[ii] Πέρα ωστόσο από την αρνητική όψη της άρσης των κοινωνικών ελέγχων, η διαδικασία αγοραιοποίησης έχει και «θετικό», δηλαδή ενεργητικό, περιεχόμενο το οποίο θα μπορούσαμε, κάπως σχηματικά, να το συνοψίσουμε ως εξής: σε ανθρωπολογικό επίπεδο, συνεπάγεται την εξύψωση της άντλησης οικονομικής ωφέλειας σαν μοναδικού ορθολογικού κινήτρου για την ανθρώπινη συμπεριφορά (homo economicus). Η άτυπη τάση προς την ψυχρή οικονομίστικη λογική που ανέκαθεν συνιστούσε χαρακτηριστικό του τρόπου σκέψης και της ψυχοσύνθεσης του ανθρωπολογικού τύπου του μπουρζουά, και που η ιστορική αστική τάξη πάσχιζε να συγκαλύψει μέσω της λογοτεχνίας, της τυπολατρικής ηθικής και της ψεύτικης θρησκευτικής ευλάβειας της, τείνει στην νεοφιλελεύθερη νεωτερικότητα να προσλάβει διαστάσεις κανονιστικής αρχής της ορθολογικότητας, μιας οικουμενικής αλήθειας που είναι αυθύπαρκτη στην «φύση» του ανθρώπου και ως τέτοια οφείλει να καθρεφτίζεται στα συστήματα αξιών και στις πολιτισμικές πεποιθήσεις που αναπαράγονται από τους θεσμούς κοινωνικοποίησης του κυρίαρχου κοινωνικού παραδείγματος (π.χ. σχολεία, παν/μια, ΜΜΕ). Η μετεξέλιξη αυτή βρίσκει έκφραση και στο πνεύμα οργάνωσης της ετερόνομης κοινωνικής ολότητας που αναγνωρίζει την αρχή της κερδοφορίας σαν την μοναδική ορθολογική αρχή γύρω από την οποία θα πρέπει να οργανωθεί η συλλογική ύπαρξη της κοινωνίας. Η τάση για ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και για εμπορευματοποίηση του συνόλου των κοινωνικών αγαθών μέσω της μαζικής εξαγοράς τους από έναν πανίσχυρο και υπερδιογκωμένο ιδιωτικό τομέα δεν είναι παρά η λογική προέκταση του σκεπτικού που αναφέραμε προηγουμένως. Η εξυπηρέτηση του στενού εγωιστικού συμφέροντος και η επιδίωξη της ατομικής κερδοφορίας, εκλαμβάνονται σαν οι μοναδικοί παράγοντες που μπορούν να διασφαλίσουν την ομαλή διεκπεραίωση των ζωτικών κοινωνικών λειτουργιών. Σύμφωνα με αυτό το πνεύμα, ακόμη και η παροχή και κατανάλωση νερού και ηλεκτρικού ρεύματος, η εξόρυξη στρατηγικής σημασίας πρώτων υλών, ή η αποκομιδή σκουπιδιών, είναι λειτουργίες που θα πρέπει να περιέλθουν στον έλεγχο της αγοράς προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι οι λειτουργίες αυτές θα εξακολουθήσουν να επιτελούνται σωστά και με την μέγιστη οικονομική παραγωγικότητα και αποτελεσματικότητα. Τέλος, ερχόμαστε στην καθολική υποκατάσταση των οργανικών κι αδιαμεσολάβητων κοινωνικών σχέσεων από απρόσωπες νομικές σχέσεις που τελούν υπό την αιγίδα του Κράτους και στην αποθέωση του χρήματος ως μοναδικού μέσου για την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών κι επιθυμιών.

Η TTIP προβλέπει την πλήρη απορρύθμιση της ευρωπαϊκής αγοράς σε όλους τους τομείς, στα πρότυπα του αχαλίνωτου καπιταλισμού που κυριαρχεί στις ΗΠΑ. Θα πούμε μόνο ένα παράδειγμα ως προς το τι μπορεί να συνεπάγεται αυτή η διαδικασία για τα ετεροκαθοριζόμενα στρώματα. Στην Ευρώπη υπάρχουν 1.200 ουσίες που απαγορεύεται να χρησιμοποιηθούν στην παρασκευή καλλυντικών, επειδή οι ουσίες αυτές απέτυχαν να περάσουν τα εργαστηριακά τεστ στα οποία υποβλήθηκαν για να αποδειχτεί ότι δεν είναι ζημιογόνες για την υγεία των καταναλωτών. Από την άλλη, στις ΗΠΑ οι ουσίες που απαγορεύονται φτάνουν με το ζόρι τις… 12. Αυτό συμβαίνει διότι ενώ στην Ευρώπη το προϊόν πρέπει πρώτα να αποδειχτεί ότι πληρεί τις προδιαγραφές για την προστασία της δημόσιας υγείας και μετά να κυκλοφορήσει στην αγορά, στις ΗΠΑ η νομοθεσία προβλέπει ότι το προϊόν θεωρείται αβλαβές μέχρι αποδείξεως του εναντίου! Δηλαδή, αν κάποιος πελάτης δεν υποβάλλει επίσημο παράπονο το οποίο θα πρέπει να είναι και σε θέση να το αποδείξει, οι εταιρείες θεωρείται ότι φέρουν την ευθύνη για την ποιότητα των εμπορευμάτων που λανσάρουν στην αγορά και επαφίεται αποκλειστικά σε αυτές να συμπεριφερθούν «ηθικά». Και φυσικά ο καταναλωτής θα πρέπει μετά να καταθέσει μήνυση και να κοντραριστεί δικαστικά με την τάδε ή δείνα εταιρεία, με ότι αυτό συνεπάγεται για την πελώρια ανισότητα των μέσων που έχει στη διάθεση του ο μέσος ιδιώτης και ένας εταιρικός κολοσσός που εμπλέκονται σε δικαστική διαμάχη.

Πρόκειται για μια άλλη έκφανση της κυρίαρχης συστημικής ιδεολογίας, σύμφωνα με την οποία η σύμβαση που υπογράφεται ανάμεσα σε έναν εργαζόμενο και έναν εταιρικό κολοσσό συνάπτεται «ελεύθερα» κι εθελοντικά από δύο «ισότιμα» μέρη. Αυτή η λογική της ίσης αντιμετώπισης από τον αστικό νόμο επιστρατεύτηκε στις αρχές του αιώνα για να κηρύξει παράνομες τις πρώτες μαζικές απεργίες εργατών στις ΗΠΑ, αφού σύμφωνα με το σκεπτικό των πολιτικών και δικαστικών ελίτ, ήταν οι εργάτες αυτοί που χρησιμοποιούσαν αθέμιτα μέσα εξαναγκασμού κατά της επιχείρησης, συνασπιζόμενοι εναντίον της σε ένα κοινό απεργιακό μέτωπο.[iii] Κατόπιν τούτου, οι δυνάμεις καταστολής του Κράτους καλούνταν από τους «πληγέντες» εκατομμυριούχους για να επέμβουν δυναμικά και να συντρίψουν τις κινητοποιήσεις χρησιμοποιώντας, δολοφονική πολλές φορές, βία και λειτουργώντας απροκάλυπτα και χωρίς περιστροφές σαν νόμιμοι μπράβοι των οικονομικών ελίτ. Δεν τίθετο θέμα ταξικής μεροληψίας, δεδομένου ότι οι προλετάριοι ήταν εκείνοι που είχαν παραβιάσει και καταπατήσει τις διατάξεις του, ιερού για την αρπακτική μπουρζουαζία, δικαίου των συμβάσεων. Στην περίοδο της νεοφιλελεύθερης νεωτερικότητας, βλέπουμε ότι αυτή η εξουσιαστική νοοτροπία και οι ανορθολογικές αντιλήψεις επιστρέφουν ξανά, ισχυρότερες από πριν. Άλλωστε, δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την σφαγή των απεργών ανθρακωρύχων στο Κέιπ Τάουν,[iv] ενώ μόλις πρόσφατα αποκαλύφτηκε ότι ο πολυεθνικός κολοσσός της Walmart στρατολόγησε τις κρατικές υπηρεσίες ασφαλείας των ΗΠΑ (FBI) σε μια προσπάθεια να καταστείλει στην γέννηση του το κίνημα που ξέσπασε ανάμεσα στους 1,3 εκατομμύρια ανοργάνωτους εργαζόμενους της επιχείρησης υπέρ της ένταξης τους σε εργατικές ενώσεις.[v] Κατά τα άλλα, η ζοφερή πραγματικότητα της ανισοκατανομής της δύναμης και της ιεραρχικής ταξικής δομής της ετερόνομης καπιταλιστικής κοινωνίας συγκαλύπτεται επιμελώς κάτω από τον μύθο μιας χιμαιρικής τυπικής ισονομίας και μιας ψευδεπίγραφης ατομικής ελευθερίας.

Μια παρόμοια χαλάρωση των προστατευτικών διατάξεων προβλέπεται από την TTIP και στον τομέα των επεξεργασμένων τροφίμων, όπου οι μεγάλες πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στο κομμάτι των agro-business θα έχουν επιτέλους την ευκαιρία να κατακλύσουν την ευρωπαϊκή αγορά με μεταλλαγμένα διατροφικά προϊόντα. Μάλιστα, καμία σημασία δεν θα έχει αν τα επίμαχα προϊόντα θα υποχρεωθούν να φέρουν ειδική προειδοποιητική ετικέτα που θα εφιστά την προσοχή του καταναλωτή στο γεγονός ότι περιέχουν γενετικά τροποποιημένες ουσίες. Όπως και σε άλλα πράγματα, η θρυλούμενη ελευθερία της ατομικής επιλογής του καταναλωτή στην οικονομία της αγοράς δεν είναι παρά ένας ιδεολογικός μύθος. Καταρχάς, η επιλογή αυτή προσκρούει στα πολύ πραγματικά όρια του χρήματος που ο κάθε άνθρωπος έχει στην κατοχή του προκειμένου να μπορέσει να ικανοποιήσει τις όποιες ανάγκες και επιθυμίες του. Με την σειρά της, η αγοραστική δύναμη επιδρά πάνω στον μηχανισμό των τιμών, ο οποίος, παρ’ όλο που κατά μια έννοια λειτουργεί ως εργαλείο ροής πληροφοριών από τον καταναλωτή προς τον παραγωγό, ταυτόχρονα επιδρά και ο ίδιος στη διαθεσιμότητα ενός προϊόντος μέσω της αύξησης της τιμής. Το αποτέλεσμα είναι ότι καταγράφοντας αύξηση της ζήτησης, στην πραγματικότητα περιορίζει την ικανοποίηση της καταγεγραμμένης ανάγκης στη βάση κριτηρίων οικονομικής δύναμης, δηλαδή στα οικονομικά ισχυρά στρώματα της κοινωνίας. Έτσι, ενώ στο πλαίσιο της οικονομίας της αγοράς έχουμε ίσως μια αντικειμενική καταγραφή των προτιμήσεων του καταναλωτή μέσω των τιμολογιακών διακυμάνσεων, δεν έχουμε όμως ικανοποιητική και δίκαιη κατανομή των αγαθών, αφού μόνο οι εύπορες τάξεις μπορούν να καταναλώνουν και να ικανοποιούν τις ανάγκες τους για αγαθά που παρουσιάζουν αυξημένη ζήτηση. Έτσι, φτάνουμε σε ένα ανορθολογικό σύστημα παραγωγής και κατανομής των αγαθών, στο πλαίσιο του οποίου όσο πιο μεγάλη είναι η ανάγκη της κοινωνίας για ένα συγκεκριμένο προϊόν, τόσο πιο περιορισμένα τα μέσα που έχει στη διάθεση της για να την ικανοποιήσει! Από εκεί και πέρα, οι μεγάλες εταιρείες agro-business, εξαιτίας των οικονομιών κλίμακας που είναι σε θέση να πετυχαίνουν και χάρη στην πρόσβαση που διαθέτουν στα πιο εξελιγμένα τεχνολογικά μέσα, έχουν την δυνατότητα να πουλούν ελκυστικότερο προϊόν σε τιμές που είναι περισσότερο προσιτές από αυτές των ανταγωνιστών τους. Έτσι, είναι ζήτημα χρόνου τα ακριβότερα και σπανιότερα βιολογικά προϊόντα να εξαφανιστούν από την ευρωπαϊκή αγορά, εκτός αν οι ευρωπαίοι καταναλωτές, των οποίων η αγοραστική δύναμη ολοένα και μειώνεται, αποφασίσουν για κάποιον ανεξήγητο λόγο, να δράσουν όλοι μαζί ανορθολογικά, από την άποψη μιας αναγκαίας ανάλυσης κόστους-οφέλους που υποχρεωτικά ρυθμίζει την ικανοποίηση των αναγκών σε μια αγοραία οικονομία, και να αγοράζουν ακριβότερα προϊόντα την στιγμή που το εισόδημα τους μειώνεται. Το πολύ, πολύ τα βιολογικά προϊόντα να μετατραπούν σε είδος πολυτελούς κατανάλωσης διαθέσιμα μόνο για τα προνομιούχα κοινωνικά στρώματα, πράγμα που έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει σε κάποιο βαθμό. Γίνεται αντιληπτό, ότι τα πέραν του Ατλαντικού σκουπίδια θα ενσκήψουν σαν γάγγραινα πάνω στους ανυποψίαστους ευρωπαίους, κυριεύοντας τις αγορές και θέτοντας τις επικρατούσες τάσεις ως προς το πρότυπο της παραγωγής και την κατανάλωσης. Ήδη, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, στις ΗΠΑ «το 70% όλων των επεξεργασμένων τροφίμων που πωλούνται στα αμερικανικά σούπερ μάρκετ περιέχουν πλέον γενετικά τροποποιημένα συστατικά».[vi]

Αυτή η ζοφερή πρόγνωση περί των συστημικών τάσεων που δρουν «αντικειμενικά» ευνοώντας τις οικονομίες κλίμακας, βασίζεται κατά ένα μέρος στην άδοξη κατάληξη που είχε ο νόμος για το 35ώρο στην Γαλλία. Ο «προοδευτικός» νόμος που είχε ψηφιστεί από την κυβέρνηση Σοσιαλιστών – Πρασίνων το 2000, ουδέποτε καταργήθηκε επίσημα από την εθνοσυνέλευση. Ωστόσο, συμπληρώθηκε το 2004 (κεντροδεξιά κυβέρνηση Ραφαρέν) από μια καινούρια νομοθετική διάταξη η οποία αύξανε υπέρογκα τις εργατοώρες των υπερωριών κι επέτρεπε την «ευέλικτη», κατά περίπτωση εφαρμογή του επτάωρου, ανάλογα με τις προτιμήσεις του εργοδότη και την ατομική αξιολόγηση των παραγωγικών αναγκών της επιχείρησης του. Λίαν συντόμως, τα αφεντικά που έκαναν εθελοντική χρήση αυτής της νομοθετικής ρύθμισης, μπόρεσαν να κατοχυρώσουν ότι οι επιχειρήσεις τους θα λειτουργούσαν με παρατεταμένο ωράριο χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να προβούν σε αντίστοιχη αύξηση δαπανών ως προς την μισθοδοσία. Με αυτόν τον τρόπο, εξασφάλισαν το στρατηγικό πλεονέκτημα απέναντι στους ανταγωνιστές τους. Όσοι θέλησαν να μείνουν πιστοί στην εφαρμογή του επτάωρου τέθηκαν μπροστά στο δίλημμα είτε να υποκύψουν στον ανταγωνισμό και να αφανιστούν, είτε να ακολουθήσουν την ίδια τακτική κατάργησης στην πράξη του επταώρου προκειμένου να καταστήσουν τις επιχειρήσεις τους εκ νέου ανταγωνιστικές. Η τάση γενικεύτηκε και ο νόμος περιέπεσε σε αχρηστία, σε σημείο που να έχει υποστεί απανωτές αναθεωρήσεις προς το χειρότερο από το γαλλικό κοινοβούλιο και πλέον να έχει καταστεί ως επί το πλείστον συμβολικός.[vii]

Τέλος, ένα ακόμη τερατούργημα που προβλέπεται να θεσπιστεί από την TTIP είναι ο λεγόμενος Μηχανισμός Επίλυσης Διαφορών μεταξύ Επενδυτών και Κρατών (Investor-State Dispute Settlements). Η θεσμοποίηση ενός μηχανισμού διαιτησίας ανάμεσα σε κράτη και επενδυτές υποδηλώνει πως στα μάτια των υπερεθνικών κέντρων πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, η ανάγκη της προστασίας του δημόσιου συμφέροντος, ουδόλως υπερτερεί της ανάγκης για την προστασία της κερδοφορίας των πολυεθνικών. Θα λέγαμε πως, οδηγώντας την νεοφιλελεύθερη αντίληψη στην λογική της κατάληξη, οι τεχνοκράτες που εμπνεύστηκαν το θεσμικό πλαίσιο της TTIP καταλήγουν ότι είναι πρακτικά αδύνατο να γίνει διάκριση ανάμεσα στα εταιρικά συμφέροντα από την μία, και το συμφέρον του κοινωνικού «συνόλου» από την άλλη, μιας και οι επιχειρήσεις, και ειδικότερα οι πολυεθνικές, είναι οι κατεξοχήν φορείς της οικονομικής ανάπτυξης στο σύστημα της διεθνοποιημένης οικονομίας της αγοράς, οι οικονομικές ατμομηχανές της δημιουργίας πλούτου και θέσεων εργασίας. Αυτή η εγγενής, αντικειμενική τάση του συστήματος κατοχυρώνεται νομικά από τον μηχανισμό ISDS, ο οποίος αναγνωρίζει εξορισμού ότι η διαφύλαξη των συμφερόντων των «επενδυτών» είναι εξίσου σημαντική με την προάσπιση της κοινωνίας από μονομερείς ενέργειες παραγόντων που συγκεντρώνουν στα χέρια τους τεράστια οικονομική δύναμη. Έτσι, σε μια πλήρη αντιστροφή της επικρατούσας άποψης της σοσιαλδημοκρατικής περιόδου, αντί να αναγνωρίζεται ρητά το δικαίωμα της κοινωνίας να αυτοπροστατεύεται ως συλλογικό σώμα από τις ατομοκεντρικές εγωιστικές μηχανορραφίες των μεμονωμένων καπιταλιστών που αποβλέπουν μόνο στην μεγιστοποίηση του προσωπικού τους κέρδους, αντίθετα αναγνωρίζεται το δικαίωμα του κάθε καπιταλιστή αετονύχη να διεκδικήσει αποζημίωση από μια κυβέρνηση σε περίπτωση που θεωρήσει ότι τα συμφέροντα του ζημιώθηκαν από τις ενέργειες της. Ήδη κάποια παράσιτα του διεθνοποιημένου καπιταλισμού έχουν σπεύσει να κάνουν χρήση αυτή της διασταλτικής ερμηνείας του δικαίου, όπως η σουηδική πολυεθνική Vatenfall. Η εν λόγω εταιρεία υπέβαλε μήνυση κατά της γερμανικής κυβέρνησης απαιτώντας αποζημίωση έξι δισεκατομμυρίων ευρώ, επειδή μετά το πυρηνικό ατύχημα στην Φουκουσίμα, η κυβέρνηση διέταξε το κλείσιμο των πυρηνικών μονάδων παραγωγής ενέργειας στο Κρούμελ και στο Μπρουνσμπούτελ στις οποίες η Vatenfall είχε επενδύσει χρήματα.[viii] Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς, ότι με τα όργανα διαιτησίας που συγκροτούνται στο υπερεθνικό επίπεδο να αποφαίνονται μαζικά υπέρ των εταιρειών, ακόμη και η ανάγκη απεμπλοκής από οικολογικά καταστροφικές πηγές ενέργειας όπως η πυρηνική, θα καταστεί οικονομικά ασύμφορη για τα μεμονωμένα κράτη και κατ’ επέκταση για τους υπηκόους τους που συνιστούν την φορολογική τους βάση. Στην περίπτωση αυτή, θα έχουμε να διαλέξουμε ανάμεσα στην επιταχυνόμενη οικολογική καταστροφή που απειλεί να καταστήσει τον πλανήτη μη-βιώσιμο στο όχι πολύ μακρινό μέλλον, ή στην οικονομική καταστροφή των προλετάριων μέσω της υπερχρέωσης των μεμονωμένων κρατών. Σε κάθε περίπτωση, τα όπλα μαζικής καταστροφής που οι ελίτ κρατούν στα χέρια τους για να μας εκβιάζουν φαίνεται να πολλαπλασιάζονται, ενώ οι ταξικές άμυνες της κοινωνίας φαίνεται ολοένα ότι εξασθενίζουν.



[i] https://www.theparliamentmagazine.eu/articles/news/ttip-eu-parliament-vote-paves-way-new-isds.

[ii] Κ. Πολάνυι, Ο μεγάλος μετασχηματισμός (Νησίδες).

[iii] «Εκείνη την εποχή ιδρύονται τα πρώτα εργατικά σωματεία […]. Τα δικαστήρια αποφάνθηκαν ότι τα σωματεία ήταν συνωμοτικές οργανώσεις που είχαν σκοπό την παρεμπόδιση του εμπορίου και τα κήρυξαν παράνομα. Ένας δικαστής της Νέας Υόρκης επέβαλε πρόστιμο στα εικοσί πέντε μέλη μιας Ένωσης Εμποροραφτών, δηλώνοντας: ‘Σ’ αυτή την προνομιακή χώρα, η οποία διαθέτει νόμους και ελευθερία, ο δρόμος της προόδου είναι ανοικτός σε όλους… Κάθε Αμερικανός γνωρίζει ή θα έπρεπε να γνωρίζει ότι ο νόμος είναι ο καλύτερος του φίλος και ότι δεν έχει ανάγκη από τεχνητές μορφές προστασίας’ […]». Στο H. Zinn, Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών (Αιώρα), σελ. 250.

[iv] Marikana mine shootings revive bitter days of Soweto and Sharpeville, http://www.theguardian.com/world/2012/sep/07/marikana-mine-shootings-revive-soweto.

[v] Walmart Recruited FBI and Lockheed Intelligence Unit for Surveillance of Employee Union Activity, http://www.allgov.com/news/controversies/walmart-recruited-fbi-and-lockheed-intelligence-unit-for-surveillance-of-employee-union-activity-151127?news=857944.

[vi] TTIP/TPP: Ζήτω η παντοκρατορία των πολυεθνικών!, Άπατρις, Οκτώβριος – Νοέμβριος 2015.

[vii] In France, New Review of 35-Hour Workweek, http://www.nytimes.com/2014/11/27/business/international/france-has-second-thoughts-on-its-35-hour-workweek.html?_r=0.

[viii] Vatenfall sues Germany over phase-out policy, http://www.world-nuclear-news.org/C-Vattenfall-sues-Germany-over-phase-out-policy-16101401.html.

 antisystemic

H ανυπακοή είναι το θεμέλιο της ελευθερίας

Εκείνον τον πολύ θερμό Ιούνιο του σωτήριου (πραγματικά σωτήριου) έτους 1789, η αίθουσα συνεδριάσεων των τριών τάξεων, στα ανάκτορα του Λουδοβίκου ΙΣΤ΄ ήταν κλειδωμένη (έτσι κι αλλιώς ο Λουί ήταν μανιώδης συλλέκτης κλειδιών, έβαλε ένα κλειδί παραπάνω). Οι εκπρόσωποι λοιπόν της Γ’ Τάξης κατέλαβαν την αίθουσα του σφαιριστηρίου όπου και έδωσαν τον ιστορικό όρκο της 20ής Ιουνίου να παραμείνουν ακλόνητοι και ενωμένοι μέχρι την ψήφιση του νέου Γαλλικού Συντάγματος. Η πράξη αυτή ήταν καθόλα παράνομη. Όμως, όπως έλεγε ο Χένρι Ντέιβιντ Θορό: «η ανυπακοή είναι το πραγματικό θεμέλιο της ελευθερίας. Οι υπάκουοι θα πρέπει να είναι σκλάβοι». Και η παράνομη αυτή πράξη οδήγησε στην ιστορική νύχτα της 4ης Αυγούστου, στη Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και στην γκιλοτίνα, αν θέλετε, που κατέβηκε πάνω στο τρυφερό κεφάλι της Μαρίας Αντουανέτας

Η ελληνική «αίθουσα του σφαιριστηρίου» υπήρξε πάντα η Πλατεία Συντάγματος. Εκατόν τριάντα τρία χρόνια έπειτα από εκείνον τον θερμό Ιούνιο, τον Οκτώβριο του 1922, ένας καθημαγμένος λαός, δημιουργεί εκεί μια μεγαλειώδη συγκέντρωση 100.000 ανθρώπων. Το αίτημα είναι πάλι η δικαιοσύνη. «Η Μικρασιατική καταστροφή δεν προήλθε είπαν από ήττα αλλά από προδοσία». Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: Μια αμφιλεγόμενη δίκη, και -εδώ αντί για γκιλοτίνα- 6 τουφεκιές! Η περίφημη «δίκη των έξι» δεν θα γινόταν ποτέ αν ο λαός δεν έβγαινε στο δρόμο να απαιτήσει δικαιοσύνη.

Η ματωμένη πλατεία Ταχρίρ, η πολύπαθη πλατεία Ταξίμ, η αιματοβαμμένη Τιεν Αν Μεν υπήρξαν πάντα μεγάλα ζυμωτήρια πολιτικών εξελίξεων, διαψεύδοντας όσους  διακηρύσσουν ότι η ιστορία γράφεται μόνο από αξιόλογες ή μη πολιτικές προσωπικότητες. Η αντίσταση, η συμμετοχή, η άρνηση, η πίεση, η στήριξη, όταν εκφράζονται ομόφωνα κι ομόθυμα υποκαθιστούν το λειψό ανάστημα των ηγετών και πιάνουν τον κοντυλοφόρο της ιστορίας.

Είμαστε συνυπεύθυνοι όταν παρακολουθούμε θηριωδίες, είμαστε συμμέτοχοι όταν περνούν από δίπλα μας σκοτωμένα παιδιά, είμαστε άξιοι της τύχης μας όταν μας ξηλώνουν τα αμπέλια και τις ελιές, είμαστε εκούσιοι φουκαράδες όταν μας ψαλιδίζουν τους μισθούς, τα επιδόματα, τη σύνταξη. Και είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε χρήση της δημοκρατίας διορθώνοντας τα σφάλματα, προλαβαίνοντας τα εγκλήματα, αποτρέποντας τους εκβιασμούς που συμβαίνουν σε μας ή σε άλλους  μπροστά μας. «Εκτιμώ μόνο αυτούς που μου αντιστέκονται», έλεγε ο Σαρλ Ντε Γκολ, ενώ ο Χάουαρντ Ζιν είχε πει: «To να διαμαρτύρεσαι πέρα από τα όρια του νόμου δεν είναι παρέκκλιση από τη δημοκρατία. Είναι απόλυτα αναγκαίο γι’ αυτήν». 

http://www.artinews.gr

H αυτο-αγιογραφία του Βασιλέως

του Στρ. Μπουλαλάκη

«Το άκουσμα δε τούτο μας ηλέκτρισεν αμφοτέρους, διότι εννοήσαμεν ότι επρόκειτο περί ευρήματος. […] Απλή πρόχειρος εκφύλλισις των χειρογράφων μ’ έπεισαν εν τω άμα ότι επρόκειτο περί θησαυρού μωρίας, ικανού να μας χαρίσει πολλάς ώρας ευθυμίας»

Μπάμπης Άννινος, «Ο σύλλογος των εισαγγελέων» (1925)

Το έχει φαίνεται η εποχή για τις ναυαρχίδες του πάλαι ποτέ έγκυρου και κραταιού αστικού Τύπου να φλερτάρoυν με τους δικτάτορες και τους βασιλιάδες. Πέρσι τον Δεκέμβρη, η Καθημερινή μοίραζε τη βιογραφία του Ι. Μεταξά, ο οποίος έκλεινε τη σειρά των «Ηγετών του ελληνισμού» (δίπλα στον Βενιζέλο, τον Περικλή, τον Ιουστινιανό, τον Κολοκοτρώνη κ.ά.). Φέτος ήταν η σειρά του Βήματος να μοιράσει την τρίτομη αυτοβιογραφία του Κωνσταντίνου (με τη «συγγραφική αρωγή» του Γεωργίου Μαλλούχου και επιμέλεια  Γιάννη Διαμαντή).

O KΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΠΑΕΙ ΤΟΥΒΛΑ. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΩΝ ΕΠΙΚΑΙΡΩΝ (28/10/66) ΜΕ ΤΙΤΛΟ «Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΜΕ ΤΗΝ ΜΑΥΡΗ ΖΩΝΗ»

Μέσα από τις σελίδες του έργου αναδύεται μια εικόνα αλλόκοτη: ένας βαθιά δημοκράτης άναξ, σχεδόν κρυπτοεδαΐτης, λάτρης του Θεοδωράκη, ορκισμένος πολέμιος της Χούντας, σοφός πολιτικός (σε κρίσιμες στιγμές, συμβουλεύει τους πάντες, δίνοντας  καίριες λύσεις, από τον ντε Κλερκ της Ν. Αφρικής μέχρι τον Χουάν Κάρλος) κλπ. Βαθιά δημοκράτες ήταν και οι γονείς του, Παύλος και Φρειδερίκη,  και υπέστησαν  βαρύτατες θυσίες γι’ αυτό. Φανταστείτε τι σημαίνει  να αναγκάζεσαι να ανάψεις το τζάκι Ιούνιο μήνα! Παραθέτω:

«Ένα από τα πρώτα δώρα που έλαβαν ο πατέρας μου και η μητέρα μου ήταν από τον Ιωάννη Μεταξά: η παιδική στολή των μελών της ΕΟΝ. Παρόλο που ήταν Ιούνιος μήνας, ο πατέρας μου ζήτησε να ανάψουν το τζάκι και την πέταξε μέσα στη φωτιά!»  (τ. Α΄, σ. 72).

Η θυσία, βεβαίως  ήταν ακόμα μεγαλύτερη,  καθότι ο Παύλος  ήταν γενικός αρχηγός της ΕΟΝ. Δημοσίως λοιπόν ηγούνταν της ΕΟΝ και ιδιωτικώς άναβε το τζάκι για να κάψει τη στολή της — σαν τους  κρυπτοχριστιανούς ένα πράμα. Συνεχίζω με άλλο παράθεμα:

«Ο πατέρας μου, ο Παύλος όπως λίγοι ίσως θα ανέμεναν, αντιμετώπισε πολύ θετικά την ίδρυση της ΕΔΑ. Ήταν αναμφισβήτητα ένα βήμα προς τη σταθερότητα. Η ΕΔΑ ήταν από κάθε πλευρά ένας πόλος ηρεμίας και προόδου για τον τόπο. Κανείς δεν έχει λόγο να φοβάται μια κοινοβουλευτική Αριστερά σε μια σύγχρονη δημοκρατία […] Κι εμένα ως Βασιλέως το κυριότερο μέλημά μου στις αρχές του 1967 ήταν να φτάσουμε με απλή αναλογική σε εκλογές» (τ. Α΄, σ. 264-265).

Εκεί όπου ο τέως εκμαίνεται είναι όταν αναφέρεται στη Χούντα:  «Οι παλιάνθρωποι [οι χουντικοί] με έφτασαν στο σημείο να σκέφτομαι ότι μοναδική λύση θα ήταν το εκτελεστικό απόσπασμα. Και το είχα αποφασίσει… αν μπορούσε ο [υποστράτηγος] Ζαφειρόπουλος να μου φέρει τους καταδρομείς στο Πεντάγωνο θα εκτελούσα τους χουντικούς επί τόπου. Ούτε στρατοδικεία ούτε τίποτα!» (τ. Γ΄,  σ. 251-252).

Είναι πάμπολλα τα αποσπάσματα αυτού του είδους, δημιουργώντας ισχυρά συναισθήματα στον αναγνώστη, είτε οργής είτε θυμηδίας –έως ακράτητο γέλωτα– είτε και τα δύο.  Η προσπάθεια υπερβαίνει σαφώς τα συνήθη όρια αυτοπροβολής και καλλωπισμού των αυτοβιογραφιών, και γι’ αυτό, νομίζω, αποτυγχάνει, καθώς είναι ελάχιστα πειστική.   Ας σημειωθεί ότι ένα από τα λιγοστά σημεία με ενδιαφέρον είναι το όξος και η χολή κατά του Καραμανλή που διαχέονται  σε όλο το έργο, γιατί εκεί ο τέως δεν προσπαθεί να φιλοτεχνήσει μια εικόνα αντίθετη με την πραγματικότητα. Αντίστοιχα, σκέφτομαι ότι, αν αντί να γεμίζει τις σελίδες με φληναφήματα (για το πόσο θετική ήταν –και καλά– η συνεισφορά της ΕΔΑ και πόσο διακαώς επιθυμούσε να νομιμοποιήσει το ΚΚΕ), μας περιέγραφε λίγες έστω από τις βυσσοδομίες των Ανακτόρων εναντίον της Αριστεράς, το ανάγνωσμα θα αποκτούσε πραγματικό ενδιαφέρον.

Είναι εντυπωσιακό πόσο φτωχό  σε σκέψη και πληροφορίες είναι ένα έργο πάνω από χίλιες σελίδες. Αποτελεί πηγή; Ασφαλώς, αλλά το θέμα είναι για ποιο πράγμα. Για δύο, νομίζω. Πρώτον να δούμε πώς ο Κωνσταντίνος και το επιτελείο του προσπαθεί να αγιογραφηθεί, να ξεπλύνει την εικόνα του. Για μια τέτοια μελέτη, είναι πράγματι χρήσιμη πηγή — και θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να ακούσουμε τις κασέτες  με την «εξονυχιστική καταγραφή, σχεδόν ημέρα με την ημέρα των αναμνήσεών του», για να δούμε πόση απόσταση διανύθηκε και πόσα κιλά βελτιωτικών και καλλυντικών χρειάστηκε να ριχτούν στο αρχικό ζυμάρι. Όπως πηγή αποτελεί και  για το τι μαγειρεύουν το Βήμα και ο Σταύρος Ψυχάρης. Γιατί, όσο κι αν δεν αρέσκεται κανείς σε ιντριγκαδόρικες ιστορίες, δυσκολεύεται  να πιστέψει ότι όλο το εγχείρημα απλώς «προέκυψε» ή  οργανώθηκε για λόγους κυκλοφοριακούς (σιγά το τεφαρίκι) —  ειδικά αν το συνδυάσει με κάποια περιέργως ευνοϊκά δημοσιεύματα του Βήματος, υπό μορφήν «ρεπορτάζ», υπέρ του τέως και των τέκνων του.

Συστήνω, πάντως,  στην εφημερίδα την επόμενη Κυριακή να μοιράσει τις Αλλόκοτες περιπέτειες του βαρώνου Μυνχάουζεν — μαζί με τα απομνημονεύματα του Βασιλέως σε κοινή έκδοση. Εκεί θα διαβάσουμε πώς ο Μυνχάζουζεν πέταξε πάνω σε βολίδα, ταξίδεψε στο φεγγάρι και γύρισε πίσω για να προλάβει να πάρει πρωινό και βρήκε τον Κωνσταντίνο να ετοιμάζει την απλή αναλογική και να εξοντώνει τους χουντικούς. Ή ακόμα καλύτερα, να μοιράσει, υπερπροσφορά, τρία σε ένα, τον Πινόκιο, τον Κωνσταντίνο και τον Μυνχάουζεν.  Μαζί.

Ο Στρ. Μπουλαλάκης είναι επίτιμος πρόεδρος του συλλόγου αγιογράφων-κιβδηλοποιών, γ.γ. των συστεγαζόμενων σωματείων «Επιμενίδης ο Κρης-Εδουάρδος Ληρ».

πηγή:

https://enthemata.wordpress.com/2015/12/13/kokos-2/#wp-toolbar

Ο νομισματικός ανταγωνισμός ΗΠΑ-Γερμανίας και η Ελλάδα

redflecteur 

Α’ μέρος

γραμμένο στις 18 Σεπτεμβρίου 2015

«Μια νέα και αξιόπιστη χρηματοοικονομική αρχιτεκτονική που επιδιώκεται προς το συμφέρον όλων των λαών και των κρατών που συμμετέχουν στην παγκόσμια οικονομία θα δημιουργούσε σημαντικές διαφωνίες με τις ΗΠΑ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ορίσει τα δικά της συμφέροντα και θα πρέπει να αναπτύξει δικά της εργαλεία για την εκπροσώπηση και την υποστήριξή τους. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ευρώ αποτελούν σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση»
Χέλμουτ Σμιτ, Η Αυτοδυναμία της Ευρώπης (Προοπτικές για τον 21ο Αιώνα), 2000

Από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μέχρι το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008, οι ΗΠΑ είχαν την αδιαφιλονίκητη πρωτοκαθεδρία στο δυτικό μπλοκ. Αρχικά, ανέλαβαν μέσω του σχεδίου Μάρσαλ την εκβιομηχάνιση και την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων από τον πόλεμο συμμάχων τους, μεταξύ αυτών και των πάλαι ποτέ εχθρών τους (Δυτικής Γερμανίας και Ιαπωνίας) που λόγω του ψυχρού πολέμου, είχαν αναβαθμιστεί κι αυτοί στο στάτους του συμμάχου. Κατόπιν, στα πλαίσια του συμφώνου του Bretton Woods, επένδυαν τα εμπορικά τους πλεονάσματα στις σύμμαχες χώρες κι ο παγκόσμιος καπιταλισμός διένυε μια φάση αξιοσημείωτης ανάπτυξης, εν τούτοις συγκρατημένης, λόγω των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών και την καθιέρωση του δολαρίου ως το βασικό παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, προσδεδεμένο και άμεσα μετατρέψιμο σε χρυσό, όπως όριζε το σύμφωνο.

Ο John Maynard Keynes απευθύνεται στη συνδιάσκεψη του  Bretton Woods , όπου και ιδρύθηκε το Διεθνές Νομισματικό Ταμειο.

Στις αρχές, ωστόσο, της δεκαετίας του ’70 και λόγω των ολοένα και αυξανόμενων κοινωνικών και στρατιωτικών δαπανών από πλευράς των κυβερνήσεων της υπερδύναμης, αλλά κυρίως λόγω του πολέμου στο Βιετνάμ, η αμερικάνικη οικονομία είχε καταστεί ελλειμματική· τα αποθέματα των ΗΠΑ σε χρυσό επ’ ουδενί αντιστοιχούσαν στα δολάρια που κατείχαν ως σκληρό συνάλλαγμα οι διάφορες χώρες της δύσης και κατά συνέπεια, το σύμφωνο Bretton Woods είχε πάψει πια να εξυπηρετεί κάποια σκοπιμότητα. Έτσι, προς μεγάλη οργή και απογοήτευση των δυτικών συμμάχων των ΗΠΑ, τον Αύγουστο του 1971 η κατάργηση της μετατρεψιμότητας του δολαρίου σε χρυσό -παρότι ίσχυε ήδη de facto- ανακοινώθηκε και επίσημα πια δια στόματος… Ρίτσαρντ Νίξον. Οι δε σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες καταργήθηκαν εκ των πραγμάτων κι αυτές. Παρόλα αυτά, οι ΗΠΑ συνέχισαν να είναι η ηγέτιδα δύναμη στο δυτικό μπλοκ και το νόμισμα τους το παγκόσμιο αποθεματικό, με αντίστροφο όμως πια ρόλο: έχοντας η κυβέρνηση Νίξον συμφωνήσει με τη Σαουδική Αραβία και κατόπιν και με τις υπόλοιπες χώρες-μέλη του Οργανισμού Εξαγωγικών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (Organization of the Petroleum Exporting Countries ή OPEC) τη σύνδεση του δολαρίου με το πετρέλαιο, πράγμα που σήμαινε ότι οποιαδήποτε χώρα ή εταιρία ήθελε να προβεί σε αγοράσει πετρέλαιο από χώρα του OPEC ήταν υποχρεωμένη να μετατρέψει πρώτα το νόμισμά της σε δολάρια, η αμερικάνικη οικονομία άρχισε να διαχέει τα ελλείμματά της στις 4 γωνιές του πλανήτη μέσω της συνεχούς έκδοσης… πετροδολαρίων. Παράλληλα, λόγω της νεοφιλελεύθερης αναπροσαρμογής της αμερικάνικης οικονομίας τις δεκαετίες του ‘70 και του ‘80, οπότε μέσω της συμπίεσης των μισθών οι αμερικάνικες εταιρίες έγιναν περισσότερο ανταγωνιστικές, αλλά και εξαιτίας της απότομης ανόδου των επιτοκίων που αποφάσισε ο τότε πρόεδρος της FED Πωλ Βόλκερ, τα κέρδη των απανταχού πετρελαϊκών -και όχι μόνο- εταιριών συνέρεαν στο χρηματιστήριο της Wall Street, με αποτέλεσμα η οικονομία των ΗΠΑ όχι μόνο να μην αντιμετωπίζει υψηλό πληθωρισμό ή ύφεση, αλλά και να κατακλύζεται διαρκώς από τεράστιες ροές κεφαλαίων. Με βάση τις νέες αυτές χρηματοροές, η κυβέρνηση Ρήγκαν μπόρεσε να χρηματοδοτήσει την ξέφρενη κούρσα των εξοπλισμών και να γονατίσει την Σοβιετική Ένωση οικονομικά, και αυτή η αδυναμία της τελευταίας να ανταγωνιστεί στρατιωτικά τις ΗΠΑ ήταν και ο βασικός λόγος ο οποίος οδήγησε εν τέλει στην πτώση της.

Ρίτσαρντ Νίξον και βασιλιάς Φείζαλ της Σαουδικής Αραβίας

Στον μεταψυχροπολεμικό κόσμο που αναδύθηκε από τη διάλυση του ανατολικού μπλοκ και την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, οι ΗΠΑ έμοιαζαν οικονομικά και γεωπολιτικά ανίκητες. Η Ρωσία, ήδη από σοβιετικής εποχής, έχοντας ανάγκη σκληρού συναλλάγματος, εξήγαγε πετρέλαιο και πρώτες ύλες σε δολάρια, η δε Κίνα, που είχε εκκινήσει μια κολοσσιαία διαδικασία φιλελευθεροποίησης της οικονομίας της, όχι μόνο δεν αμφισβητούσε τη σύνδεση του δολαρίου με το πετρέλαιο, αλλά εκμεταλλευόμενη κιόλας αυτή τη σύνδεση, αγόραζε σωρηδόν ομόλογα του αμερικάνικου δημοσίου (αμερικάνικο χρέος δηλαδή) τα οποία εξαργυρώνονταν με… φρεσκοτυπωμένα δολάρια που χρησιμοποιούσε κατόπιν για την αγορά πετρελαίου και λοιπών πρώτων υλών από τον υπόλοιπο κόσμο. Όλα φάνταζαν ιδανικά για τη μοναδική πλέον υπερδύναμη, μέχρι που στο κατώφλι του 21ου αιώνα, ένας νέος και πολύ πιο επικίνδυνος αντίπαλος έκανε την εμφάνισή του: η Γερμανία…

Είναι σίγουρα χωρίς ιστορικό προηγούμενο το φαινόμενο μιας χώρας-προτεκτοράτου, όπως ήταν η Δυτική Γερμανία για τις ΗΠΑ μεταπολεμικά μέχρι και τη λήξη του ψυχρού πολέμου, που επειδή αποτελούσε σύνορο του δυτικού μπλοκ με το ανατολικό, όχι μόνο της διαγράφτηκαν τα χρέη και αμνηστεύτηκαν τα εγκλήματά της (καθώς σοβαρή προσπάθεια αποναζιστικοποίησής της από τους Συμμάχους ουδέποτε έγινε, σε αντίθεση με την πλήρη κάθαρση που συντελέστηκε στην Ανατολική Γερμανία), όχι μόνο δαπανήθηκαν τεράστια κεφάλαια για την ανοικοδόμηση και την εκ νέου εκβιομηχάνισή της, όχι μόνο επιλέχθηκε το νόμισμά της, το μάρκο, ως «μαξιλάρι» του δολαρίου στην Ευρώπη, αλλά στο τέλος κιόλας η οικονομική ισχύς της χώρας αυτής εκτοξεύθηκε κατακόρυφα και απειλεί άμεσα όχι μόνο την πρωτοκαθεδρία αλλά σε τελική ανάλυση και την ίδια την οικονομική επιβίωση του πάλαι ποτέ προστάτη της.

Πώς έγινε όμως αυτή η «αναβάθμιση» της Γερμανίας από χώρα-προτεκτοράτο των ΗΠΑ σε βασικό οικονομικό ανταγωνιστή τους; Αναμφισβήτητα, προέκυψε μέσα από τη δημιουργία της ΕΕ και δι’ αυτής της ευρωζώνης και με τη συνδρομή της γεωπολιτικής και διπλωματικής ισχύος της Γαλλίας. Η τελευταία, αν και σύμμαχος των ΗΠΑ στο δυτικό μπλοκ καθ’ όλη τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου και αργότερα, βρισκόταν σε σχέση άλλοτε υπογείου και άλλοτε ανοιχτού ανταγωνισμού με την υπερδύναμη, με αποκορύφωμα του ανταγωνισμού αυτού την προσωρινή γαλλική αποχώρηση από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ και το άνοιγμα στην Σοβιετική Ένωση στα μέσα της δεκαετίας του ’60 επί προεδρίας Σαρλ Ντε Γκωλ. Ωστόσο, οι ΗΠΑ, μιας και ο μείζον ανταγωνιστής τους στη σκακιέρα του ψυχρού πολέμου ήταν η ΕΣΣΔ (και κατόπιν η Ρωσία), αποτελούσαν έναν από τους βασικούς παράγοντες που, προκειμένου να δημιουργήσουν ένα συμπαγές ευρωπαϊκό ανάχωμα στο ανατολικό μπλοκ, πίεζαν προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Από πλευράς τους, Γερμανία και Γαλλία είχαν ήδη από τη δεκαετία του ’50 τους δικούς τους λόγους για να επιδιώξουν τη μεταξύ τους οικονομική προσέγγιση· αφενός για να αποτρέψουν τις μελλοντικές συγκρούσεις τους μιας και οι μνήμες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν νωπές, αφετέρου, όπως είχε πει ο ίδιος ο Κόνραντ Αντενάουερ, ο πρώτος καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας μετά τον πόλεμο, «επειδή ήξεραν ότι δεν θα γινόντουσαν ποτέ δυνάμεις συγκρίσιμες με τις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ παρά μόνο μέσα από μια Ενωμένη Ευρώπη».

Προπάτορας της σημερινής ΕΕ ήταν η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) η οποία ιδρύθηκε το 1951 και στην οποία συμμετείχαν 6 χώρες της Δυτικής Ευρώπης: η Γαλλία, η Δυτική Γερμανία, η Ιταλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο. Η ΕΚΑΧ, που αποτελούσε μια κοινή ευρωπαϊκή αγορά για τον άνθρακα και το χάλυβα, επεκτάθηκε και στα υπόλοιπα αγαθά και υπηρεσίες μέσω της αναβάθμισής της σε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) το 1957.

Κοινή Αγορά; Σύμφωνοι αλλά μεταξύ μας

Παρά την πρόοδο που είχε γίνει, η νομισματική ενοποίηση «σκόνταφτε» έκτοτε συνέχεια στις διαφορετικές θεωρήσεις -και σε τελική ανάλυση στα διαφορετικά συμφέροντα και πολιτικές- εκ μέρους των Γάλλων και των Γερμανών. Όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα, έτσι και τη δεκαετία του ’60, του ’70 και του ’80, η παραδοσιακά πλεονασματική Γερμανία και ιδίως η πανίσχυρη θεσμικά κεντρικής της τράπεζα, η Bundesbank, αγωνίζονταν σκληρά για να μην τεθούν υπό γαλλικό πολιτικό έλεγχο, απ’ την άλλη δε, η παραδοσιακά ελλειμματική Γαλλία αρνούνταν να πειθαρχήσει στη σφιχτή νομισματική πολιτική της Γερμανίας ως προϋπόθεση για τη μεταξύ τους σύγκλιση.

Στην πορεία η ΕΟΚ διευρύνθηκε και με άλλες χώρες, όπως τη Μ. Βρετανία, την Ισπανία και την Ελλάδα, ωστόσο το «ποιοτικό άλμα» συντελέστηκε με τη λήξη του ψυχρού πολέμου και τη διάλυση του ανατολικού μπλοκ, οπότε και ελλείψει πια οποιασδήποτε άλλης εναλλακτικής για τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, οι διαδικασίες για την νομισματική και πολιτική ενοποίηση επιταχύνθηκαν. Με τη συνθήκη του Μάαστριχτ που υπογράφτηκε το 1992, η ΕΟΚ αναβαθμίστηκε σε Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), και στην οποία η πανίσχυρη οικονομικά Γερμανία αποτελούσε –και αποτελεί μέχρι σήμερα– το βασικό πυλώνα.

Η εκτόξευση της ισχύος της Γερμανίας είχε συντελεστεί δυο χρόνια νωρίτερα από την υπογραφή της συνθήκης του Μάαστριχτ, με την ένωση της Δυτικής Γερμανίας με την Ανατολική το 1990, ή για την ακρίβεια, την προσάρτηση της Ανατολικής Γερμανίας από τη Δυτική· μια προσάρτηση που διεκπεραιώθηκε από το νυν κυβερνών κόμμα της Γερμανίας, τους Χριστιανοδημοκράτες, που βρίσκονταν και τότε στην εξουσία, με το χειρότερο δυνατό τρόπο για τους Ανατολικογερμανούς: κοινώς επρόκειτο για πλιάτσικο, με την δημόσια περιουσία και τις κρατικές επιχειρήσεις της Ανατολικής Γερμανίας να εκποιούνται για ψίχουλα στο δυτικογερμανικό κεφάλαιο και τους Ανατολικογερμανούς εργαζόμενους (πλέον ανέργους…) να αποτελούν την εφεδρεία φτηνού εργατικού δυναμικού που αυτό είχε ανάγκη.

Ωστόσο, οι ίδιοι Γερμανοί ηγέτες που ενορχήστρωσαν το πλιάτσικο, πολύ γρήγορα κατάλαβαν ότι έπρεπε να καταφύγουν σε μεταβίβαση πόρων από το δυτικό προς το ανατολικό τμήμα της χώρας ώστε να εξασφαλιστεί ότι η ενοποίηση των δύο Γερμανιών θα αποκτούσε σταθερό οικονομικό υπόβαθρο και δεν θα πατούσε στον αέρα. Τα ποσά που απαιτούνταν βέβαια ήταν αστρονομικών διαστάσεων, ωστόσο η γερμανική ομοσπονδιακή τράπεζα, η Bundesbank, υπό τη διοίκηση του Χέλμουτ Σλέσινγκερ και έχοντας μάλιστα επιστρατεύσει για το σκοπό αυτό το γνωστό «γύπα» του διεθνούς χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου Τζωρτζ Σόρος, κατάφερε να τα αντλήσει από τις διεθνείς χρηματαγορές διεξάγοντας την περίοδο 1992-1993 τον περίφημο «πόλεμο των επιτοκίων» κατά της βρετανικής στερλίνας και της ιταλικής λιρέτας. Τι έκανε ο Σλέσινκγερ λοιπόν; Πολύ απλά ανέβασε απότομα τα γερμανικά επιτόκια ώστε να συρρεύσουν όλα τα κεφάλαια στη Γερμανία (ό,τι ακριβώς είχε κάνει δηλαδή και ο Βόλκερ στις ΗΠΑ πριν μια εικοσαετία…), με συνέπεια η Ιταλία και η Βρετανία να πεταχτούν έξω από το Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ΜΣΙ) της ΕΕ, με τη στερλίνα συγκεκριμένα να υφίσταται πρωτοφανή υποτίμηση κατά 11% και το συνολικό κόστος για τη βρετανική οικονομία να ανέλθει τελικά στα 3,4 δις λίρες! Με αυτόν τον τρόπο, η γερμανική κυβέρνηση κατάφερε να χρηματοδοτήσει το έλλειμμα που είχε προκύψει από την προσάρτηση της πρώην Ανατολικής Γερμανίας.

Ούτε τότε όμως οι ΗΠΑ έδειχναν να ανησυχούν ιδιαίτερα από τη διαρκώς αυξανόμενη οικονομική ισχύ της Γερμανίας. Αντιθέτως, η ΕΕ εξυπηρετούσε σε μεγάλο βαθμό τα γεωστρατηγικά τους σχέδια τους γιατί μέσω αυτής μπορούσαν να εντάξουν τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ στους μηχανισμούς της ελεύθερης αγοράς (και παράλληλα στο ΝΑΤΟ), και μ’ αυτόν τον τρόπο να εξουδετερώσουν την γεωπολιτική και πολιτιστική επιρροή που εξακολουθούσε και μετά τη λήξη του ψυχρού πολέμου να τους ασκεί η Ρωσία, ειδικά στις πιο ανατολικές εξ αυτών. Παράλληλα, ευελπιστούσαν ότι ενδεχόμενη ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ θα μπορούσε να αποτελέσει όχημα για τον πλήρη εκδυτικισμό της αχανούς αυτής μουσουλμανικής χώρας και το μοντέλο της θα αποτελούσε πρότυπο για τις υπόλοιπες μουσουλμανικές χώρες της Μέσης Ανατολής, οπότε και πίεζαν επίμονα προς αυτή την κατεύθυνση. Εν ολίγοις, θα λέγαμε ότι η Γερμανία, στα πρώτα χρόνια μετά την ενοποίησή της, συνεργαζόταν κατά κύριο λόγο αρμονικά με τις ΗΠΑ· οι πόλεμοι στη Γιουγκοσλαβία το επιβεβαιώνουν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο. Επίσης, οι περισσότερες χώρες της ΕΕ ανήκαν και στο ΝΑΤΟ, οπότε οι ΗΠΑ τις διατηρούσαν υπό το γεωπολιτικό τους έλεγχο μέσω της εν λόγω συμμαχίας, ακόμα και την ίδια τη Γερμανία, που δεν της επιτρεπόταν παρά να διαθέτει περιορισμένο στρατό και στο έδαφος της οποίας, από την εποχή του ψυχρού πολέμου μέχρι και σήμερα, εδράζουν αμερικάνικες στρατιωτικές βάσεις… Ο βασικός λοιπόν ευρωπαίος αντίπαλος εντός ΝΑΤΟ για τις ΗΠΑ παρέμενε αναμφισβήτητα η Γαλλία, εξ ου και η προνομιακή αντιμετώπιση της Γερμανίας από τις πρώτες.

Η αλλαγή της οπτικής εκ μέρους των ΗΠΑ για τη Γερμανία προέκυψε σχεδόν ταυτόχρονα με τη δημιουργία της ευρωζώνης το 1999. Επίκεντρο της αλλαγής δεν είναι άλλο από τις λυσσαλέες προσπάθειες της γερμανικής ελίτ μέσω της αποπληθωριστικής πολιτικής της να εκτοπίσει το δολάριο από βασικό παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και να το αντικαταστήσει με το ευρώ· να καθιερώσει δηλαδή το σκληρό ευρώ στη θέση του δολαρίου ως μέσο για τις διεθνείς πετρελαϊκές συναλλαγές, και ως εκ τούτου να συγκεντρώνει για λογαριασμό της τις τεράστιες χρηματοροές των διεθνών επενδυτών αντί αυτές να καταλήγουν στη Wall Street.

Με την προσπάθεια της Γερμανίας να καταστήσει το ευρώ το νέο παγκόσμιο αποθεματικό συντάχθηκε αρχικά και η Γαλλία· οι δύο χώρες, αφού συγκρούστηκαν επανειλημμένα μέχρι να καταλήξουν με εκατέρωθεν συμβιβασμούς στην νομισματική ενοποίηση, έκαναν τον εξής επιμερισμό καθηκόντων στη νέα ευρωπαϊκή υπερδύναμη: η Γαλλία θα συνεισέφερε με τη στρατιωτική της ισχύ και τη γεωπολιτική της επιρροή και η Γερμανία με την πανίσχυρη οικονομία της. Στην ουσία βέβαια, καμία από τις δύο δεν ήθελε να μοιραστεί την ηγεσία στην ΕΕ με την άλλη· η μεν Γαλλία πίστευε ότι λόγω της στρατιωτικής και γεωπολιτικής της ισχύος θα ετίθετο αυτοδικαίως επικεφαλής, η δε Γερμανία είχε την πεποίθηση ότι θα μπορούσε να τιθασεύσει τη Γαλλία με όχημα και μόνο την οικονομική της παντοδυναμία – τελικά πραγματοποιήθηκε το δεύτερο….

Η ευρωατλαντική νομισματική αντιπαράθεση ξετυλίχθηκε σε δύο διαφορετικές ποιοτικά φάσεις: η πρώτη έλαβε χώρα από τη δημιουργία του ευρώ μέχρι το ξέσπασμα της κρίσης του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος το 2008, η οποία πρακτικά ταυτίστηκε με την διακυβέρνηση των ΗΠΑ από τους νεοσυντηρητικούς του Τζωρτζ Μπους του νεώτερου, και την δεύτερη από το ξέσπασμα της κρίσης μέχρι σήμερα, υπό τη διακυβέρνηση από τους Δημοκρατικούς του Μπάρακ Ομπάμα.

Στην πρώτη, προ κρίσης, φάση της αντιπαράθεσης, η αμφισβήτηση του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό και η αντικατάστασή του με το ευρώ προήλθαν κυρίως από συγκεκριμένα, μη φιλικά προσκείμενα στις ΗΠΑ κράτη του OPEC: το Ιράκ, το Ιράν (ανήκοντα στον κατά Μπους «άξονα του κακού») και τη Βενεζουέλα. Η εχθρότητα με την οποία αντιμετώπιζε τις χώρες αυτές η αμερικάνικη ηγεσία ήταν παροιμιώδης και εκδηλωνόταν ως εμπάργκο και απειλή χρήσης βίας ή ακόμα και κανονική στρατιωτική εισβολή, ενώ εξίσου πρωτοφανής ήταν η ξεχωριστή αντιμετώπιση που έχαιραν τα «νομιμόφρονα» κράτη-μέλη του OPEC τα οποία σέβονταν τη σύνδεση με το δολάριο, όπως η Σαουδική Αραβία και οι λοιπές θεοκρατίες του Περσικού Κόλπου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της συμπεριφοράς εκ μέρους της κυβέρνησης Μπους ήταν η στάση της τελευταίας αμέσως μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου το 2001: ενώ οι 15 από τους 19 αεροπειρατές ήταν Σαουδάραβες υπήκοοι, ενώ όλα τα στοιχεία έδειχναν ξεκάθαρα ότι οι επιθέσεις είχαν χρηματοδοτηθεί από Σαουδάραβες σεΐχηδες, ενώ η μετέπειτα έρευνα των αμερικάνικων αρχών επιβεβαίωσε τις αρχικές υποψίες ότι υπήρξε ενεργός συμμετοχή στελεχών των μυστικών υπηρεσιών της Σαουδικής Αραβίας στην οργάνωση των επιθέσεων, η αμερικάνικη ηγεσία όχι μόνο πρόλαβε να φυγαδεύσει πίσω στη χώρα τους τα μέλη της σαουδαραβικής βασιλικής οικογένειας που βρίσκονταν στις ΗΠΑ αλλά έσπευσε κιόλας να κατηγορήσει το… Ιράκ ως υπεύθυνο για τις επιθέσεις! Η πολυπόθητη για την αμερικάνικη ελίτ εισβολή στο Ιράκ πραγματοποιήθηκε τελικά δύο χρόνια αργότερα, το 2003, με αστείες προφάσεις (τα… όπλα μαζικής καταστροφής που υποτίθεται κατείχε ο Σαντάμ Χουσεΐν), και για ευνόητους λόγους, χωρίς τη συνδρομή της Γαλλίας και της Γερμανίας…

Βαγδάτη

Με τη σειρά της, η δεύτερη φάση της αντιπαράθεσης, από το ξέσπασμα της κρίσης του 2008 κι έπειτα, χαρακτηρίστηκε από τις επίμονες προσπάθειες της κυβέρνησης Ομπάμα να αναχαιτίσει την κατάρρευση του αμερικάνικου χρηματοπιστωτικού συστήματος υπερπληθωρίζοντας το δολάριο (τυπώνοντας δηλαδή πολύ παραπανίσιο χρήμα) και διαγράφοντας με αυτόν τον τρόπο τα τραπεζικά χρέη, αλλά θέτοντας έτσι εν αμφιβόλω την αξιοπιστία του αμερικάνικου νομίσματος ως παγκόσμιο αποθεματικό. Είναι δεδομένο ότι αν το δολάριο δεν αποτελούσε το βασικό αποθεματικό νόμισμα ανά την υφήλιο και δεν χρησιμοποιούνταν ως μέσο για τις διεθνείς πετρελαϊκές συναλλαγές, ώστε μ’ αυτόν τον τρόπο οι ΗΠΑ να φορτώνουν τα ελλείμματά τους στις πλάτες των χωρών με τις οποίες συναλλάσσονται, η πολιτική Ομπάμα θα προκαλούσε στην αμερικάνικη οικονομία πληθωρισμό… Βαϊμάρης και η κατάρρευσή τους ως υπερδύναμη θα είχε πραγματοποιηθεί προ πολλού. Ακόμα όμως κι έτσι, με την οικονομία των ΗΠΑ να διασφαλίζεται λόγω του προαναφερθέντος στάτους του δολαρίου, τα πράγματα εξακολουθούν να είναι επίφοβα για την υπερδύναμη· πετρελαιοπαραγωγές χώρες και εταιρείες αλλά και διεθνείς επενδυτικοί όμιλοι που διαχειρίζονται τα κεφαλαιοποιημένα κέρδη των προαναφερθέντων πετρελαϊκών εταιριών και λοιπών βιομηχανικών κολοσσών, βλέποντας το δολάριο να πληθωρίζεται διαρκώς, καλοβλέπουν όλο και περισσότερο την επένδυση σε κάποιο εναλλακτικό, μη πληθωρίσιμο, νόμισμα. Δίχως αμφιβολία, το μόνο νόμισμα που έχει τις προϋποθέσεις να ανταγωνιστεί το δολάριο στη διεθνή νομισματική αρένα είναι το ευρώ, ένα νόμισμα που γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό (αν και δεν ομολογείται δημόσια…) η… γερμανοκινούμενη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) διατηρεί γενικά αποπληθωρισμένο, με ολέθρια συνέπεια για τις χώρες της περιφέρειας της ευρωζώνης όπως η Ελλάδα, από το ξέσπασμα της παγκόσμιας κρίσης κι έπειτα, να μαστίζονται από πολύχρονη λιτότητα και ύφεση. Πλέον η αμφισβήτηση του στάτους του δολαρίου δεν προέρχεται μόνο από τον «άξονα του κακού», ούτε η λαβωμένη οικονομία των ΗΠΑ επιτρέπει στις τελευταίες να εξαπολύσουν στρατιωτική επέμβαση κατά του όποιου αμφισβητία. Εξαίρεση αποτελεί η σύντομη χρονικά εισβολή στη Λιβύη το 2011 και η ανατροπή του Καντάφι (που βέβαια δεν πουλούσε πετρέλαιο σε ευρώ, αλλά σε λιβυκά δηνάρια) με τη συμμετοχή, για τους δικούς της λόγους, της Γαλλίας, η οποία είχε προ πολλού πάψει να συμπλέει με τις γερμανικές ηγεμονικές βλέψεις στο νομισματικό πεδίο, και χωρίς φυσικά, όπως ήταν αναμενόμενο, τη συνδρομή της Γερμανίας.

Μιας και η νομισματική αντιπαράθεση δύο χωρών μεταφράζεται σχεδόν πάντα και ως γεωπολιτική, είναι λογικό η αμφισβήτηση του δολαρίου να έχει προέλθει πρωτίστως από την πλευρά της Ρωσίας. Οι συμφωνίες της Ρωσίας με την Κίνα το 2013 για πωλήσεις πετρελαίου απευθείας σε γουάν όπως και οι κινήσεις από πλευράς Gazprom να αντικαταστήσει το δολάριο με ευρώ στις πετρελαϊκές συναλλαγές του με τις χώρες της ΕΕ, όπως ήταν λογικό, αποτέλεσαν κόκκινο πανί για τις ΗΠΑ και οι οποίες φυσικά δεν κάθισαν με σταυρωμένα χέρια: από τα τέλη του 2014 ενορχήστρωσαν από κοινού με τη Σαουδική Αραβία την απότομη πτώση των τιμών του πετρελαίου πράγμα που βύθισε τη Ρωσία σε βαθιά ύφεση, μιας και το μεγαλύτερο μέρος του ΑΕΠ της βασίζεται στις πετρελαϊκές εξαγωγές.

Όμως ακόμα πιο σημαντική κι από αυτή την εξέλιξη είναι μία άλλη, που έλαβε χώρα τον Ιανουάριο του 2013: σε μια κίνηση που τις προηγούμενες δεκαετίες φάνταζε αδιανόητη, ο μεγαλύτερος διεθνής επενδυτικός όμιλος ονόματι Pacific Investment Management Company (PIMCO), ο οποίος διαχειρίζεται ως επί το πλείστον σαουδαραβικά και καταριανά κεφάλαια, κάλεσε δια στόματος του επικεφαλής του, Μπιλ Γκρος, τους απανταχού επενδυτές να ξεφορτωθούν όσα δολάρια κατείχαν και να τα αντικαταστήσουν με ευρώ και χρυσό! Ο ίδιος όμιλος, βέβαια, δυο μήνες μετά, όταν η γερμανική κυβέρνηση προέβη σε κούρεμα των τραπεζικών καταθέσεων στην Κύπρο παραβιάζοντας τις ίδιες τις αρχές του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού και συγκλονίζοντας τις διεθνείς κεφαλαγορές, έκανε στροφή 180 μοιρών, ανακοινώνοντας ότι το ευρώ απέχει παρασάγγας από το να θεωρηθεί ιδανικό παγκόσμιο αποθεματικό· ωστόσο, η έστω και… δίμηνη στήριξη του ομίλου στο ευρώ έναντι του δολαρίου είναι ενδεικτική του μεγέθους της απειλής που αποτελεί το ευρωπαϊκό νόμισμα για τις ΗΠΑ.

Στο περιθώριο του άγριου αυτού νομισματικού ανταγωνισμού ΗΠΑ και ΕΕ, έλαβε επίσης χώρα τα τελευταία χρόνια και η διεξαγωγή διαπραγματεύσεων μεταξύ αυτών για τη Διατλαντική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (Transatlantic Trade and Investment Partnership ή TTIP), η οποία προβλέπει τη δημιουργία μιας ευρωατλαντικής ζώνης ελεύθερου εμπορίου. Επιμέρους παράμετροι της TTIP που απαλλάσσουν τους επενδύοντες πολυεθνικούς ομίλους από οποιαδήποτε ευθύνη έχουν προκαλέσει ιδιαίτερη ανησυχία ανάμεσα, όχι μόνο σε ακτιβιστές αλλά και σε επίσημους φορείς, ακόμα και κυβερνήσεις στην Ευρώπη, σε σημείο που να αναρωτιέται κανείς τι συμφέρον εξυπηρετεί για την ΕΕ μια τέτοια συμφωνία. Η απάντηση, ωστόσο, δεν είναι δύσκολη και συνοψίζεται στο ότι η TTIP προβλέπεται να παίξει στην αμερικανογερμανική διαμάχη αντίστοιχο ρόλο με αυτόν που έπαιξε η ΕΟΚ στη γαλλογερμανική. Όπως εξηγήσαμε παραπάνω, εντός της ΕΟΚ Γαλλία και Γερμανίας είχαν αρχικά ενώσει τις δυνάμεις τους με απώτερο όμως σκοπό η μία να κυριαρχήσει και να θέσει υπό τον έλεγχό της την άλλη, πράγμα που και έγινε τελικά, με τη Γερμανία να επικρατεί κατά κράτος επί της Γαλλίας χάρις στην οικονομική της παντοδυναμία. Κάτι ανάλογο θέλει να πετύχει λοιπόν και σήμερα η -μεταμφιεσμένη σε ΕΕ πια- Γερμανία εις βάρος των ΗΠΑ μέσω της TTIP· περιμένει δηλαδή το στραβοπάτημα του δολαρίου που θα το αποκαθηλώσει από το βάθρο του παγκόσμιου αποθεματικού και θα το αντικαταστήσει με το ευρώ, και δι’ αυτής της θεμελιακής αλλαγής, την υπαγωγή της αμερικάνικης στρατιωτικής υπερδύναμης στον έλεγχό της. Φυσικά, το ίδιο ακριβώς μεθοδεύουν και οι ΗΠΑ από την πλευρά τους, να διαλύσουν δηλαδή την ευρωζώνη και μέσω της TTIP ύστερα, να κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά στη γηραιά ήπειρο.

Τα όπλα που μεταχειρίζονται οι δύο αντίπαλοι στη μεταξύ τους νομισματική σύγκρουση είναι συγκεκριμένα: στρατιωτικές επιθέσεις και πόλεμος στις τιμές του πετρελαίου εκ μέρους των ΗΠΑ κατά πετρελαιοπαραγωγών χωρών που δεν συναλλάσσονται σε δολάρια, σκληρές πολιτικές λιτότητας και ύφεσης στην ευρωζώνη εκ μέρους της Γερμανίας, που διατηρούν το ευρώ αποπληθωρισμένο και το καθιστούν δέλεαρ για μια σειρά από χώρες και επενδυτές. Ωστόσο, το μεγαλύτερο όπλο βρίσκεται στα χέρια των πρώτων, ένα όπλο το οποίο μπορεί να συντρίψει μονομιάς τον αντίπαλό τους αρκεί και μόνο να πυροδοτηθεί, κι αυτό δεν είναι άλλο από τα δημόσια χρέη της περιφέρειας της ευρωζώνης και δη το ελληνικό. Αλλά γι’ αυτό το θέμα, θα αναφερθούμε εκτενέστερα στο δεύτερο μέρος…

Β’ μέρος

γραμμένο στις 19 Σεπτεμβρίου 2015

«Εάν δεχόμασταν εμείς, η Ελλάδα ή οποιοσδήποτε άλλος ότι η Ελλάδα μπορεί να αποχωρήσει από τον χώρο αλληλεγγύης και ευημερίας που ονομάζεται ευρωζώνη, θα θέταμε τον εαυτό μας σε κίνδυνο καθώς πολλοί, ιδίως στον αγγλοσαξονικό κόσμο, θα προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να αποδομήσουν την ευρωζώνη κομμάτι-κομμάτι»

Ζαν-Κλωντ Γιούνκερ, ομιλία στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λέουβεν του Βέλγιου, 6/5/2015
Στις 6 Μαΐου του 2010, μια 8ετία σχεδόν μετά την ένταξη της Ελλάδας στην ευρωζώνη, τόσο το δημόσιο έλλειμμα όσο και το χρέος είχαν εκτροχιαστεί ενώ παράλληλα τα επιτόκια δανεισμού είχαν εκτοξευθεί κατακόρυφα, με συνέπεια την προσφυγή της χώρας στο «μηχανισμό στήριξης» της Τρόικα, απαρτιζόμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), και τα μνημόνια που αυτή επέβαλε.

Τα αποτελέσματα των μνημονίων στην ελληνική οικονομία είναι τοις πάσι γνωστά: ραγδαία εσωτερική υποτίμηση, ύφεση επί 5 συναπτά έτη, εκτόξευση της ανεργίας και της υποαπασχόλησης. Λιγότερο γνωστά είναι όμως τα οφέλη των μνημονίων για την υπόλοιπη ζώνη του ευρώ. Δεν είναι μόνο τα άμεσα οφέλη των ισχυρών χωρών της ευρωζώνης και δη της Γερμανίας από την προσέλκυση αγοραστών για τα ομόλογά τους, ούτε τα κέρδη από τη διαφορά του χαμηλού επιτοκίου με το οποίο δανείζονται οι χώρες από τις αγορές (αρνητικό στην περίπτωση της Γερμανίας) από αυτό με το οποίο επαναδανείζουν την Ελλάδα. Είναι πρωτίστως ότι η σφιχτή δημοσιονομική πολιτική που εκπορεύεται από τα μνημόνια εξασφαλίζει αφενός τη συμπίεση της εργατικής δύναμης των Ελλήνων εργαζομένων και τη συνακόλουθη μετατροπή της χώρας σε ζωτικό χρόνο (lebensraum) της Γερμανίας, ώστε η τελευταία να είναι δυνητικά σε θέση να αποκτήσει την κινεζικού τύπου ενδοχώρα που τόσο έχει ανάγκη προκειμένου να ανταγωνιστεί την Κίνα και τις λοιπές αναπτυσσόμενες οικονομίες· αφετέρου κρατάει αποπληθωρισμένο το ευρώ και μ’ αυτόν τον τρόπο υπονομεύει το -ένεκα της πολιτικής Ομπάμα- υπερπληθωρισμένο δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό.

Θα αναρωτηθεί εύλογα κανείς, δοσμένης της σκληρής αμερικανογερμανικής νομισματικής αντιπαράθεσης για την οποία έγινε εκτενής αναφορά στο προηγούμενο μέρος, για ποιο λόγο το ΔΝΤ, που ως επί το πλείστον εκφράζει τα συμφέροντα των ΗΠΑ και χειραγωγείται από αυτές, δέχτηκε να συμμετάσχει στο μηχανισμό στήριξης βοηθώντας τη Γερμανία να πετύχει τους στόχους της εις βάρος των ίδιων των αμερικάνικων συμφερόντων, αλλά και για ποιο λόγο έγινε δεκτό στη μηχανισμό στήριξης από την ίδια τη Γερμανία. Η απάντηση στο διπλό αυτό ερώτημα δεν είναι δύσκολη: οι μεν Ευρωπαίοι, μιας και τα χρήματα που ήταν διατεθειμένοι να δώσουν στην Ελλάδα (είτε με τη μορφή απλών εγγυήσεων είτε επαναδανείζοντας μέρος αυτών που είχαν δανειστεί οι ίδιοι με χαμηλότερο επιτόκιο) δεν επαρκούσαν, χρειάζονταν τη συνδρομή του ΔΝΤ (και τα… τυπωμένα πληθωριστικά του δολάρια), οι δε ΗΠΑ πέτυχαν να μπουν συνέταιροι στα του οίκου της ευρωζώνης, με σκοπό να υπονομεύουν διαρκώς την τελευταία εκ των έσω και να της δώσουν τη χαριστική βολή όταν προκύψουν οι κατάλληλες συνθήκες· η επιμονή του ΔΝΤ για κούρεμα του ελληνικού χρέους εντάσσεται χωρίς αμφιβολία στην αμερικάνικη στρατηγική για διάλυση της ευρωζώνης.

Η στρατηγική των ευρωπαίων δανειστών, από την άλλη, σε σχέση με την Ελλάδα, είναι η συνέχιση της ίδιας αντιαναπτυξιακής πολιτικής που συντρίβει την εγχώρια παραγωγή και παράλληλα διατηρεί το ευρώ σκληρό, και φυσικά η σθεναρή άρνηση στα αιτήματα του ΔΝΤ για κούρεμα (*) του ελληνικού χρέους με το «συμβατικό τρόπο», όπως τον χαρακτήρισαν οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι σε δηλώσεις τους.

Ποιος είναι όμως ο «συμβατικός τρόπος» κουρέματος που θέλουν να αποφύγουν πάση θυσία οι χώρες της ευρωζώνης;

Αυτό που εννοούν στην ουσία είναι έναν από τους δύο (ή και τους δύο ταυτόχρονα) ακόλουθους τρόπους: πρώτον, να κουρευτούν τα ελληνικά ομόλογα που κατέχουν η ΕΚΤ και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ), δηλαδή να πληθωριστεί το ευρώ· δεύτερον, να κουρευτούν τα ελληνικά ομόλογα που κατέχουν τα κράτη της ευρωζώνης, δηλαδή το κόστος του κουρέματος να βαρύνει τους ώμους των Ευρωπαίων πολιτών.

Με τον πρώτο τρόπο, με το κούρεμα δηλαδή του ελληνικού χρέους που κατέχουν οι ΕΚΤ-ΕΤΧΣ, το πληθωρισμένο ευρώ θα καθίστατο πλήρως αναξιόπιστο ως παγκόσμιο αποθεματικό. Είναι επίσης γνωστό ότι οι αντιδράσεις των αγορών λειτουργούν σε μεγάλο βαθμό ως… αυτοεκπληρούμενες προφητείες· εν προκειμένω, μια απότομη υποτίμηση του ευρώ και μάλιστα μ’ αυτόν τον τρόπο θα έφερνε τον πανικό σε κράτη, εταιρίες και διεθνείς χρηματοπιστωτικούς ομίλους οι οποίοι θα προσπαθούσαν να ξεφορτωθούν άμεσα ό,τι αποθεματικά είχαν σε ευρώ και θα αναζητούσαν ασφαλές επενδυτικό καταφύγιο στο δολάριο, με συνέπεια η αξία του ευρωπαϊκό νομίσματος να κατρακυλήσει ακόμα περισσότερο μέχρι να πιάσει πιάτο και η ευρωζώνη να τιναχτεί κυριολεκτικά στον αέρα.
Με το δεύτερο τρόπο, με το κούρεμα δηλαδή του ελληνικού χρέους που κατέχουν οι χώρες της ευρωζώνης, οι Γερμανοί φορολογούμενοι θα έπρεπε να επωμιστούν αυτοί το κόστος (ενδεικτικά, σε περίπτωση κουρέματος στο σύνολο της αξίας των ελληνικών ομολόγων που κατέχει το γερμανικό δημόσιο, κάθε Γερμανός πολίτης θα καλούνταν να πληρώσει 700 ευρώ!) και νομοτελειακά, η κυβέρνηση της Άνγκελα Μέρκελ θα ανατρέπονταν από τους ίδιους τους βουλευτές της. Ακόμα όμως κι αν –θεωρητικά μιλώντας– η γερμανική κυβέρνηση προσπαθούσε να πείσει τους πολίτες της περί της αναγκαιότητας διαγραφής του ελληνικού χρέους οργανώνοντας πανεθνική καμπάνια επικαλούμενη τις χρεωστούμενες στην Ελλάδα πολεμικές επανορθώσεις από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το κατοχικό δάνειο, είναι αμφίβολο ότι οι κυβερνήσεις συμμαχικών προς τη Γερμανία κρατών στην ΕΕ θα έκαναν το ίδιο· η πρόσφατη προσφυγική κρίση έδειξε την ανυπαρξία αλληλεγγύης μεταξύ τους ακόμα και για πολύ πιο εύκολα διευθετήσιμα θέματα. Η πολιτική αναταραχή που θα επικρατούσε λοιπόν θα είχε άμεσο αντίκτυπο και στην ίδια την ύπαρξη της ευρωζώνης, με πιθανότερο ενδεχόμενο και σε αυτή την περίπτωση τη διάλυσή της τελευταίας.

Ωστόσο, οι Γερμανοί αξιωματούχοι γνωρίζουν πολύ καλά ότι το ελληνικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει αγγίξει πλέον δυσθεώρητα ύψη και ότι προκειμένου να γίνει και πάλι βιώσιμο, χρειάζεται επειγόντως, με έναν μη… «συμβατικό τρόπο», να κουρευτεί ένα μέρος του (επ’ ουδενί όμως… ολόκληρο, γιατί τότε θα έχαναν το βασικό μοχλό πίεσης που διαθέτουν εις βάρος της χώρας μας και δεν θα μπορούσαν να επιβάλλουν τις μνημονιακές πολιτικές τους). Ένα τέτοιο «αντισυμβατικό» κούρεμα έγινε το 2012, οπότε η «κυβέρνηση εθνικής ενότητας» υπό το Λουκά Παπαδήμο προέβη σε κούρεμα του χρέους που κατείχαν ιδιώτες ομολογιούχοι και ασφαλιστικά ταμεία, ενώ τα ομόλογα που κατείχαν τα κράτη της ευρωζώνης ή η ΕΚΤ, ακόμα κι αν είχαν αγοραστεί σε εξευτελιστική τιμή στη δευτερογενή αγορά, αποπληρώθηκαν στο 100% της αξίας τους! Τότε, το χρέος αλαφρύνθηκε προσωρινά και τα προγράμματα λιτότητας των δανειστών μπόρεσαν να εφαρμοστούν χωρίς τον κίνδυνο κήρυξης χρεωκοπίας από πλευράς του ελληνικού κράτους. Εν τούτοις, όπως ήταν αναμενόμενο, μέσα σε 3 χρόνια το χρέος της χώρας εκτροχιάστηκε και πάλι, και σήμερα, οι Ευρωπαίοι δανειστές πιέζουν προς την κατεύθυνση του bail-in των ελληνικών τραπεζών, του κουρέματος δηλαδή των μετοχών τους σε πρώτη φάση και των καταθέσεων εντός τους σε δεύτερη. Σύμφωνα δε με ένα από τα σενάρια που έχουν διαρρεύσει από τους ίδιους τους δανειστές, το κούρεμα των καταθέσεων δεν θα έχει καμία σχέση με αυτό της Κύπρου το 2013· αντ’ αυτού, θα αφορά το 30% όλων των καταθέσεων άνω των 8000 ευρώ! Αν γίνουν όντως έτσι τα πράγματα, το δημόσιο χρέος θα καταστεί εκ νέου βιώσιμο για τα επόμενα μερικά χρόνια, μέχρι να τεθεί εκτός ελέγχου και πάλι, οπότε τότε οι δανειστές θα προβούν σε κούρεμα κάποιου άλλου ρευστοποιήσιμου περιουσιακού στοιχείου της χώρας, με πιθανότερο υποψήφιο τα κέρδη από τις πρώτες εξορύξεις υδρογονανθράκων στο ελληνικό θαλάσσιο υπέδαφος που πρόκειται να πραγματοποιηθούν μέσα στην επόμενη πενταετία, όπως είχε αφήσει να εννοηθεί η ίδια Deutsche Bank σε έκθεσή της του 2013…

Όμως οι ΗΠΑ θεωρούν πια πως έχει έρθει το πλήρωμα του χρόνου για να «τελειώνουν» με την ευρωζώνη και παράλληλα να ακυρώσουν το καθεστώς υποτέλειας που έχουν επιβάλει οι Γερμανοί στη χώρα μας. Μέσω της φιλικής προς αυτές απερχόμενης κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, οργάνωσαν μεθοδευμένα χτυπήματα κατά της Γερμανίας, η οποία πλέον βρίσκεται κυριολεκτικά με την πλάτη κολλημένη στον τοίχο.

Η πρώτη κίνηση των Αμερικανών ήταν να βοηθήσουν την ελληνική κυβέρνηση στη διοργάνωση του δημοψηφίσματος. Όπως μάλιστα αποκάλυψε το Έθνος στις 28/6, ο Αλέξης Τσίπρας και ο Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζακ Λιου, ήταν σε συνεχή επικοινωνία 2 βδομάδες πριν το δημοψήφισμα για την πρόταση των δανειστών και συζητούσαν για τα έκτακτα μέτρα στις τράπεζες που θα παίρνονταν εν όψει αυτού. Ο βασικός λόγος δε που έγινε το δημοψήφισμα, πέρα από τις διάφορες εγχώριες σκοπιμότητες που εξυπηρετούσε, αποκαλύφθηκε λίγες βδομάδες μετά: οι Ευρωπαίοι ξόδεψαν κοντά στο 1 τρις ευρώ για τη στήριξη του νομίσματός τους στα διεθνή χρηματιστήρια (το οποίο είχε πάρει την κατιούσα λόγω και μόνο της κήρυξης του δημοψηφίσματος), ποσό που διακρατούσαν για τις δανειακές ανάγκες της Ισπανίας και της Ιταλίας (350 και 650 δις αντίστοιχα) για το 2017! Αυτή ήταν και η αιτία που ο Σόιμπλε είχε χάσει την ψυχραιμία του και εκτέθηκε ανεπανόρθωτα στο παγκόσμιο κοινό με την αποικιοκρατικής λογικής συμπεριφορά του στις διαπραγματεύσεις της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ μια βδομάδα αργότερα.

Η επόμενη κίνηση των ΗΠΑ ήταν να αιφνιδιάσουν δύο φορές μάλιστα τους Ευρωπαίους με ισάριθμες εκθέσεις-βόμβες του ΔΝΤ όπου το ελληνικό χρέος χαρακτηριζόταν ως μη βιώσιμο και απαιτούνταν κούρεμά του. Η μία έκθεση δημοσιοποιήθηκε στις 1/7, 4 μέρες πριν τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, και επισήμαινε τη μη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Όπως καταγγέλθηκε μάλιστα, οι Ευρωπαίοι αντιπρόσωποι στο ΔΝΤ προσπάθησαν να την αποκρύψουν, ενώ σχεδόν αμέσως το Αμερικάνικο Κογκρέσο εξέδωσε επιστολή όπου απειλούσε με… βέτο εκ μέρους των ΗΠΑ στο Ταμείο αν η ΕΕ δεν δείξει ευελιξία για την Ελλάδα! Η άλλη έκθεση διέρρευσε μόλις μία μέρα μετά την σύναψη της συμφωνία στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, στις 14/7, και έθετε ρητά θέμα μη συμμετοχής του Ταμείου στο νέο «πακέτο διάσωσης» αν δεν έχει προηγηθεί κούρεμα ή αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Παράλληλα, ο αγγλοσαξονικός τύπος (και όχι μόνο ο αριστερός) σφυροκοπούσε ανελέητα τους Γερμανούς για τη στυγνή στάση τους στη Σύνοδο Κορυφής διαμορφώνοντας παγκοσμίως μια αντιγερμανική ατμόσφαιρα.

Αν το ΔΝΤ δεν συμμετάσχει τελικά στο 3ο μνημόνιο, οι Ευρωπαίοι καλούνται να καταβάλουν από μόνοι τους τα 86 δις ευρώ του πακέτου -τα οποία μέχρι κι ο ίδιος ο Ντάισελμπλουμ παραδέχτηκε ότι αδυνατούν να αντλήσουν- και μάλιστα για ένα πρόγραμμα που γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι δεν «βγαίνει» χωρίς κούρεμα του χρέους. Όμως, τα 86 δις έχουν δεσμευτεί ρητά από την υπογραφή της συμφωνίας της 15ης Ιουλίου να τα δώσουν, ενώ μάλιστα η εν λόγω απόφαση επικυρώθηκε στη συνέχεια από τα κοινοβούλια των χωρών τους.

Δεν θα είχαν, ωστόσο, οι Ευρωπαίοι δεσμευτεί και στην ουσία αυτοπαγιδευτεί, αν οι ΗΠΑ δεν έπειθαν τον Τσίπρα να αποδεχτεί αδιαμαρτύρητα τη συμφωνία στη Σύνοδο Κορυφής. Προκειμένου δε να το πετύχουν, επιστράτευσαν μέχρι και τον… Μπιλ Κλίντον, ο οποίος, όπως έγινε γνωστό, είχε πριν τη Σύνοδο σχετική τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αλέξη Τσίπρα στην οποία ο πρώην αμερικανός πρόεδρος προέτρεψε τον Έλληνα πρωθυπουργό πώς «ό,τι και να του ζητήσουν, δεν πρέπει να αποχωρήσει από εκείνο το δωμάτιο». Βέβαια, πολλοί αντιλήφθηκαν την προτροπή του Κλίντον ως μέσο πίεσης, ξεχνώντας όμως ότι αν οι Αμερικανοί ήθελαν να πιέσουν, θα το έκαναν μέσω επίσημων δηλώσεων των διπλωματών τους καθώς και μέσω των πανίσχυρων ΜΜΕ τους, όπως τους είχαμε συνηθίσει να κάνουν τις προηγούμενες δεκαετίες για ένα σωρό θέματα, από την τρομοκρατία μέχρι τις αμυντικές δαπάνες· αντ’ αυτού, οι αμερικανοί διπλωμάτες και ο αμερικάνικος τύπος υποστήριξαν και συνεχίζουν να υποστηρίζουν σθεναρά τις ελληνικές θέσεις για το χρέος.


Θα αναρωτηθεί κανείς, βεβαία, ότι αφού οι ΗΠΑ έχουν σχέδιο διάλυσης της ευρωζώνης, γιατί δεν το επισπεύδουν προτρέποντας την Ελλάδα να κηρύξει μονομερή στάση πληρωμών προς τους δανειστές παρά προσπαθούν να αναγκάσουν τη Γερμανία να κάνει τη «βρώμικη δουλειά», τουτέστιν να δώσει η ίδια τη χαριστική βολή στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Οι λόγοι, εν τούτοις, δεν είναι δύσκολο να εντοπιστούν.

Πρώτον, δεδομένων των δανειακών συμβάσεων στο αγγλικό δίκαιο που έχουν υπογράψει οι προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις, μια μονομερής στάση πληρωμών της Ελλάδας θα είχε ως αποτέλεσμα τη δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων της εκ μέρους των δανειστών. Και όταν λέμε «περιουσιακά στοιχεία», δεν εννοούμε τα δάση και τον αιγιαλό για τα οποία είναι πρακτικά αδύνατο, όσο διεφθαρμένο και να είναι το ελληνικό δικαστικό σώμα, να υπάρξει Έλληνας δικαστής που να επικυρώσει την παραχώρησή τους στους δανειστές, αλλά το χρυσό και τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας τα οποία βρίσκονται σε τράπεζες του εξωτερικού. Χωρίς τα τελευταία, το νέο εθνικό νόμισμα που θα εκδοθεί δεν θα έχει κανένα αντίκρισμα και θα είναι πολύ πιο δύσκολο για τη χώρα να αντλήσει κεφάλαια μέσω δανεισμού προκειμένου να οργανώσει την παραγωγική της ανασυγκρότηση. Σε αυτή την περίπτωση, οι ΗΠΑ, που επ’ ουδενί επιθυμούν την αποσταθεροποίηση ενός μέλους του ΝΑΤΟ στη ΝΑ Μεσόγειο, η γεωπολιτική σημασία του οποίου μάλιστα έχει μεγιστοποιηθεί τα τελευταία 5 χρόνια λόγω της ισλαμιστικής στροφής της Τουρκίας, θα αναγκάζονταν να παρέμβουν οι ίδιες και να σώσουν την Ελλάδα από την κατάρρευση· πράξη που αναμφίβολα θα είχε μεγάλο κόστος για την ήδη εύθραυστη οικονομία τους.

Έπειτα, μια ελληνική στάση πληρωμών θα είχε αρνητικό αντίκτυπο στη Γαλλία, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει ατύπως συμπράξει με τις ΗΠΑ και αγωνίζεται μαζί της για την αποκαθήλωση της Γερμανίας από τον ευρωπαϊκό θρόνο. Όχι μόνο το μέρος του ελληνικού χρέους που μετά το μνημόνιο διακρατείται από το γαλλικό δημόσιο, αλλά και εκείνο το κομμάτι που εξακολουθούν από την προ-μνημονίου εποχή να κατέχουν οι γαλλικές τράπεζες, θα μπορούσαν, σε περίπτωση μη αποπληρωμής τους, να κλυδωνίσουν συθέμελα την οικονομίας της Γαλλίας, γι’ αυτό είδαμε άλλωστε στη Σύνοδο Κορυφής το δίδυμο Μοσκοβισί-Ολάντ να πιέζουν να βρεθεί οπωσδήποτε συμβιβαστική λύση μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας.

Τέλος, είναι φανερό ότι οι ΗΠΑ, για λόγους μη μετάδοσης της κρίσης, επιθυμούν τη διάλυση της ευρωζώνης με όσο τον δυνατόν πιο ήπιο τρόπο. Αρκεί και μόνο να αναλογιστούμε το μέγεθος της έκθεσης του διεθνούς τραπεζικού συστήματος σε τοξικά χρέη για να διαπιστώσουμε ότι η κήρυξη χρεωκοπίας εκ μέρους της Ελλάδας θα είχε κολοσσιαίες συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία, μαζί και την αμερικανική.

Απ’ την άλλη πλευρά, από την έκθεση σε τοξικά χρέη δεν θα μπορούσαν απουσιάζουν και οι… γερμανικές τράπεζες. Η Deutschebank για παράδειγμα, «κάθεται» σε τοξικό χρέος της τάξης των 67 τρις -όχι δις- ευρώ, τη στιγμή μάλιστα που το αντίστοιχο τοξικό χρέος που πυροδότησε την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008 ήταν μόλις 21 τρις! Μια ενδεχόμενη λοιπόν αδυναμία της Ελλάδας να αποπληρώσει το χρέος της, όχι μόνο θα επέφερε την άμεση κατάρρευση της ευρωζώνης, αλλά η κρίση που θα προέκυπτε θα μεταδιδόταν αυτόματα και στον πυρήνα της γερμανικής οικονομίας με συνέπειες που μας είναι αδύνατον ακόμα και να φανταστούμε… Κατά συνέπεια, το περίφημο «σχέδιο Σόιμπλε» για αποβολή της Ελλάδας από την ευρωζώνη, μόνο ως κούφια απειλή-μπλόφα του Γερμανού υπουργού Οικονομικών μπορεί να ερμηνευτεί, κάτι εξάλλου που έσπευσαν να επισημάνουν από την πρώτη στιγμή μια σειρά από Γερμανοί και μη πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες.

Συνοψίζοντας λοιπόν, η ΕΕ βρίσκεται σε μια αδιέξοδη κατάσταση, αντιμέτωπη με δύο εξίσου καταστρεπτικές γι’ αυτήν επιλογές: είτε να κάνει κούρεμα του ελληνικού χρέους που κατέχει (ως ΕΚΤ ή ως κράτη-μέλη ξεχωριστά) προκειμένου να εξασφαλιστεί η συμμετοχή του ΔΝΤ στο νέο πρόγραμμα των 86 δις, κάτι όμως που θα έχει ολέθριες συνέπειες για το μέλλον της ευρωζώνης, είτε να αναζητήσει τα 86 δις από μόνη της, ρισκάροντας παράλληλα ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει τελικά να εφαρμόσει το πρόγραμμα εφόσον δεν θα έχει προηγηθεί αλάφρυνση του χρέους. Το μόνο που μπορεί να κάνει η Γερμανία προκειμένου να απεμπλακεί από το οδυνηρό αυτό δίλημμα είναι να αναγκάσει την όποια κυβέρνηση προκύψει από την αυριανή ελληνική εκλογική αναμέτρηση να προσφύγει σε κούρεμα τραπεζικών καταθέσεων· μ’ αυτόν τον τρόπο, τα δισεκατομμύρια που απαιτούνται για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα αντληθούν από τους ίδιους τους καταθέτες τους με ταυτόχρονη συνέπεια το ποσό που θα απαιτείται για τη δανειοδότηση της Ελλάδας θα είναι αρκετά μικρότερο, το ΔΝΤ επίσης θα αναγκαστεί να συμμετάσχει με ένα σεβαστό μερίδιο στο πρόγραμμα, οπότε το κόστος που θα επωμιστεί συνολικά η ΕΕ θα είναι ακόμα μικρότερο, και το πιο σημαντικό, το μνημόνιο 3 θα είναι άμεσα υλοποιήσιμο.

Επειδή όμως το πολιτικό κόστος για μια κυβέρνηση που θα κουρέψει τις καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες θα είναι τεράστιο, βλέπουμε τα κόμματα του ακραιφνούς φιλογερμανικού τόξου (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-Ποτάμι), τα οποία προκρίνουν τη θέση «ευρώ πάση θυσία», να επιζητούν το σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας τύπου Παπαδήμου, με το ΣΥΡΙΖΑ μέσα, προκειμένου να επιμερίσουν την σχετική ευθύνη. Το ίδιο αποδεικνύει εξάλλου και το γεγονός ότι κανείς από τους δελφίνους στη ΝΔ δεν βγήκε μπροστά να διεκδικήσει την ηγεσία του κόμματος, παρά ανέθεσαν στον άσημο Μεϊμαράκη να βγάλει ως προσωρινός αρχηγός τα… κάστανα από τη φωτιά. Αυτό που μένει, επομένως, είναι να δούμε το κατά πόσο ο ΣΥΡΙΖΑ και η κυβέρνηση που θα προκύψει με κορμό αυτόν – μιας και η νίκη του στις εκλογές είναι κάτι παραπάνω από βέβαιη – είναι σε θέση να αντισταθεί αποτελεσματικά στις έξωθεν πιέσεις για κούρεμα των καταθέσεων αξιοποιώντας την γαλλοαμερικάνικη υποστήριξη και ερχόμενος σε ρήξη με τη γερμανοκινούμενη ΕΕ…

(*) Στην πραγματικότητα, το ΔΝΤ αφήνει και ένα παράθυρο για αναδιάρθρωση του χρέους, με μείωση των επιτοκίων δανεισμού και επιπλέον παράταση του χρόνου αποπληρωμής, που όμως σε βάθος χρόνου ισοδυναμεί με κανονικό κούρεμα. Χάριν συντομίας λοιπόν, οι δύο αυτοί τρόποι αλάφρυνσης του χρέους θα αναφέρονται από δω και στο εξής ως «κούρεμα».

Είναι αυτή η Ευρώπη δημοκρατική;

Στέλιος Ελληνιάδης

Όπως πολύ σωστά επισήμανε ο καθηγητής Σωτήρης Ρούσσος στην εκδήλωση του Δρόμου της Αριστεράς, στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο, το πρόβλημα των Ευρωπαίων δεν είναι η απορρόφηση μερικών εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων που έχουν φτάσει ή οδεύουν προς την κεντρική Ευρώπη. Από τη διαλυμένη Γιουγκοσλαβία και την Αλβανία, οι ευρωπαϊκές χώρες απορρόφησαν πολύ περισσότερους πρόσφυγες χωρίς να το κάνουν θέμα. Κι αυτή τη φορά, εάν μοιράζονταν αναλογικά τους πρόσφυγες, οι χώρες θα δέχονταν, με βάση το μέγεθός τους, από 20 μέχρι 100 χιλιάδες ψυχές, δηλαδή αριθμό μικρό που δεν θα φαινόταν καν.

Οι αρνητικές αντιδράσεις, δυστυχώς, δείχνουν κάποια πολύ σοβαρά ζητήματα που αφορούν την εξέλιξη της ίδιας της Ευρώπης στο σύνολό της. Οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά και πολιτισμικά. Εξέλιξη που φαίνεται να συμβαδίζει με την αντίστοιχη τάση στις ΗΠΑ και την παραδοχή έως και επιβολή της σε πολλές χώρες.

Η σοβαρή κοινωνική τάση σε ούλτρα συντηρητική κατεύθυνση και η άνοδος ακροδεξιών κομμάτων με φασιστικό, εθνικιστικό και ρατσιστικό πολιτικό πρόγραμμα, η παραβίαση του Συντάγματος πολλών χωρών (η Ελλάδα ανάμεσα στις πρώτες), η μονομερής παραβίαση διεθνών συμφωνιών, η αύξηση της ανισότητας μεταξύ των χωρών και μέσα σε κάθε χώρα, η ενίσχυση της νομικής ισχύος των πολυεθνικών εταιρειών και ο περιορισμός της ισχύος των κρατών, η καθολική παρακολούθηση των πολιτών από τις αρχές ασφαλείας, η κήρυξη των αστικών δημοκρατιών σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με άλλα λόγια η κήρυξη στρατιωτικού νόμου, π.χ. στη Γαλλία, και η προληπτική παρέμβαση του στρατού, π.χ. στο Βέλγιο, ο περιορισμός των πολιτικών δικαιωμάτων με ειδικούς νόμους, οι επεμβάσεις και οι πόλεμοι στα Βαλκάνια και στον υπόλοιπο κόσμο, η επιθετικότητα σε βάρος κρατών που βαφτίζονται εχθρικά και εξωθούνται στη σύγκρουση, η διαγραφή, αλλοίωση και προσαρμογή των ιστορικών δεδομένων στα συμφέροντα των ολιγαρχικών εξουσιών, η κατάλυση της εθνικής κυριαρχίας τρίτων χωρών, αλλά και χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, π.χ. της Ελλάδας, ο διαμελισμός κρατών, οι δολοφονίες και απαγωγές ηγετών, η ενίσχυση αυταρχικών καθεστώτων, η αύξηση των οπλοστασίων των δυτικών κρατών και πολλά άλλα ανατριχιαστικά δεδομένα συνθέτουν μία εφιαλτική πραγματικότητα που μόνο δημοκρατική δεν μπορεί να θεωρηθεί ακόμα κι αν ακολουθούνται στην οικοδόμησή της κάποιες τυπικά νόμιμες οδοί.

Δημοκρατίες θανάτου

Γιατί, πόσο δημοκρατικό μπορεί να είναι το δικαίωμα που αναγνωρίζουν στον εαυτό τους τα αστικά καθεστώτα να αποφασίζουν μονομερώς για την τύχη των άλλων κρατών και λαών;

Στο βρετανικό Κοινοβούλιο αποφάσισαν να βομβαρδίσουν ξανά τη Συρία, ένα κράτος που ανήκει στον ΟΗΕ και έχει ανεξάρτητη κυβέρνηση και εθνικό στρατό. Χωρίς να ζητήσουν άδεια ούτε καν από τον ΟΗΕ ή, όπως έχουν κάνει μερικές φορές, από το Συμβούλιο Ασφαλείας! Κι αυτό το θεωρούν δημοκρατικό εφόσον το αποφασίζει το δικό τους Κοινοβούλιο που τα μέλη του εκλέγονται από τους Βρετανούς και όχι τους Σύριους.

Στην Αίγυπτο, οι στρατηγοί, χωρίς καν Κοινοβούλιο, εξοντώνουν συστηματικά με μαζικές εκτελέσεις, βάση αποφάσεων από στημένα δικαστήρια, χιλιάδες εκλεγμένους εκπροσώπους του λαού και υποστηρικτές τους, με την έγκριση των δυτικών καθεστώτων που κι αυτό το θεωρούν δημοκρατικό τους δικαίωμα.

Όπως δημοκρατία θεωρούν και το καθεστώς του Ισραήλ που δολοφονεί καθημερινά νέους, γέρους, γυναίκες και παιδιά, κρατάει φυλακισμένους χιλιάδες Παλαιστίνιους χωρίς στοιχειώδεις δίκες, καταπατά τα εδάφη τους και γκρεμίζει τα σπίτια τους με νόμους και δικαστήρια κομμένα και ραμμένα στα μέτρα ενός στρατοκρατικού και ρατσιστικού καθεστώτος. Όλες οι δυτικές κυβερνήσεις θεωρούν ότι αυτή η μαζική εγκληματική δράση εντάσσεται άνετα στο δημοκρατικό πολίτευμα.

Το βασιλικό καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας αποκεφαλίζει τους αντιπάλους του, κατά εκατοντάδες, και βομβαρδίζει ανηλεώς την Υεμένη σκοτώνοντας χιλιάδες ανθρώπους, αδιακρίτως, καταστρέφοντας ολόκληρες πόλεις που θεωρούνται από τον ΟΗΕ μεγάλης ιστορικής και αρχιτεκτονικής αξίας, όπως η Σαναά και η Σάαντα. Κι αυτό το καθεστώς που έστησε το Ισλαμικό Κράτος, αγοράζει τον οπλισμό του από τις δυτικές δημοκρατίες που γνωρίζουν τη χρήση του, πράγμα που επίσης θεωρείται απολύτως συμβατό με τις ανθρωπιστικές και πολιτικές αξίες της δυτικής δημοκρατίας. Η Συρία επί τέσσερα χρόνια βομβαρδίζεται από τους Αμερικάνους, τους Άγγλους, τους Γάλλους, ακόμα και τους Καναδούς και τους Αυστραλούς, ενώ στους βομβαρδισμούς της Λιβύης συμμετείχαν και οι Δανοί και οι Νορβηγοί!

Όλοι αυτοί θεωρούν πολύ δημοκρατικό ότι, χωρίς καμία σχέση, ούτε καν εμπορική, με τη χώρα που βομβαρδίζουν, χωρίς καμία απειλή, χωρίς οποιαδήποτε άδεια ή εξουσιοδότηση, μπορούν να αποφασίζουν να στείλουν τα βομβαρδιστικά τους να ισοπεδώσουν τη Συρία και οποιαδήποτε άλλη χώρα επιλέγουν ξεχωριστά ή από κοινού με την αμερικανική και την ευρωπαϊκή Μαφία. Το Ιράκ, το Αφγανιστάν, το Σουδάν, η Σομαλία κ.λπ. είναι στόχοι διαμελισμού, εξολόθρευσης και ολικής καταστροφής επειδή το αποφασίζουν δημοκρατικά τα δημοκρατικά τους Κοινοβούλια, τα οποία ψηφίζουν για επεμβάσεις σε τρίτες κυρίαρχες χώρες σαν να είναι μια απλή υπόθεση που υπάγεται στο εσωτερικό τους δίκαιο. Και ταυτόχρονα, τα αστικά δημοκρατικά καθεστώτα επιβάλλουν και στηρίζουν τα πιο αντιδραστικά, φασιστικά και δολοφονικά καθεστώτα σε όλο τον κόσμο με την προϋπόθεση ότι θα είναι ενταγμένα στη δική τους σφαίρα επιρροής και κυριαρχίας. Κι αυτό θεωρείται απολύτως συμβατό με τη δημοκρατία στη Δύση.

Δεν θα μπορούσαν, όμως, οι πολιτικές αυτές που τινάζουν στον αέρα κάθε έννοια δημοκρατίας, αφού στηρίζονται στις πιο κατάφωρες παραβιάσεις κάθε έννοιας ανθρωπισμού, δικαιοσύνης, σεβασμού των διεθνών κανόνων ειρηνικής συνύπαρξης και μη ανάμειξης στα εσωτερικά των άλλων, να μην έχουν την αντιστοιχία τους στο εσωτερικό των δυτικών αστικών καθεστώτων που ραγδαία πλέον διολισθαίνουν στον αυταρχισμό και το φασισμό.

Κανένας επιθετικός πόλεμος, κανένα πραξικόπημα, κανένας βομβαρδισμός, κανένας διαμελισμός κράτους, ανατροπής της ηγεσίας του και καταστροφής των δομών και υποδομών του, σε συνδυασμό με γενοκτονίες, εξαφάνιση πολιτισμών και δημιουργία μαζικών προσφυγικών ρευμάτων δεν μπορεί να θεωρείται συμβατός με τις αξίες και τις αρχές της δημοκρατίας, ακόμα και της πιο προβληματικής. Είτε το δέχονται είτε όχι οι θιασώτες των δυτικών αστικών καθεστώτων, που θεωρούν πηγές των πολιτευμάτων τους τη Γαλλική Επανάσταση ή/και το Διαφωτισμό, και πιστεύουν είτε στην άμεση είτε στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία, τα σημερινά καθεστώτα στη Δύση τείνουν να αποκοπούν εντελώς από τη φύση και την ουσία της πραγματικής δημοκρατίας, που δεν μπορεί παρά να είναι, στην αληθινή της μορφή, δημοκρατία για όλους και όχι μόνο για τις ελίτ του πλούτου και του πολέμου.

Δρόμος

Ένας παγκόσμιος “proxy” πόλεμος κατά της ελευθερίας έχει ξεκινήσει!

του system failure

 

Το προηγούμενο άρθρο “μεσολάβησης” πόλεμοι παντού, ο πλανήτης είναι ήδη στις φλόγες …, ήταν μια απόπειρα πρώτης προσέγγισης γύρω από το πως θα πρέπει να οριστούν οι μεσολάβησης πόλεμοι στις μέρες μας. Παρόλο που ορισμένοι επεσήμαναν ότι οι μεσολάβησης πόλεμοι δεν είναι κάτι καινούργιο, η βασική πρόθεση ήταν να εξεταστεί κατά πόσο αυτοί τείνουν να κυριαρχήσουν και να γίνουν μια μόνιμη κατάσταση στα διάφορα πεδία συγκρούσεων σε όλο τον πλανήτη. Επιπλέον, φαίνεται ότι περνάμε σε ένα νέο είδος μεσολάβησης πολέμων που διεξάγονται μέσα στα αστικά κέντρα.

 

Μετά τις επιθέσεις στους δίδυμους πύργους το 2001, η Δύση δοκιμάστηκε και από άλλες επιθέσεις σε ορισμένα μεγάλα αστικά κέντρα. Ενώ αυτές παρουσιάζονται συνήθως ως εκφράσεις του Ισλαμικού εξτρεμισμού, αυτό που συνήθως δεν τονίζεται, είναι το γεγονός ότι έχουν αλλάξει δραματικά το πλαίσιο των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, προς την κατεύθυνση όλο και μεγαλύτερων περιορισμών. Περιορισμοί που συνεχίζουν να επιβάλλονται, ως αποτέλεσμα ενός δεύτερου κύματος τρομοκρατίας μετά την εμφάνιση του ISIS.

 

Ο πραγματικός στόχος και προέλευση των επιθέσεων του 2001, συχνά αμφισβητείται από αναρίθμητες θεωρίες που έκαναν την εμφάνισή τους από την αρχή αυτού του γεγονότος μέχρι και σήμερα. Τα συστημικά ΜΜΕ και πολλοί αναλυτές κατηγοριοποιούν αυτές τις θεωρίες ως θεωρίες συνωμοσίας. Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι πολλά δεδομένα δεν ταιριάζουν στην επίσημη θέση που επέτρεψε στην κυβέρνηση Μπους και τα γεράκια της Ουάσιγκτον να εισβάλουν στο Ιράκ το 2003. Μια εισβολή που, όπως πρόσφατα παραδέχθηκε ο ίδιος ο Τόνι Μπλερ, οδήγησε στην εμφάνιση του τέρατος του ISIS.

 

Μια “σύμπτωση” που δεν αναφέρεται αρκετά, είναι ότι οι επιθέσεις στους δίδυμους πύργους έγιναν ακριβώς στην αυγή του 21ου αιώνα. Είτε κάποιος αποδέχεται την επίσημη θέση, είτε όχι, δύο σημαντικά στοιχεία σχετικά με αυτό το πολύ σημαντικό γεγονός είναι αναμφισβήτητα: πρώτον, ότι οι επιθέσεις ήταν πολύ καλά οργανωμένες, δεύτερον, ότι άλλαξαν το πρωτόκολλο ασφαλείας μέσα στις Δυτικές χώρες.

 

Η εμφάνιση του ISIS έκανε τα πράγματα χειρότερα. Αυτοί που σχεδιάζουν ΝΑ ΣΕ ΜΙΑ προχωρήσουν Γρηγόρη ΕΠΕΚΤΑΣΗ Των μέτρων καταστολής ΚΑΙ ΝΑ ΤΑ στρατιωτικοποιήσουν Δυτικά αστικά ΚΕΝΤΡΑ, έχουν τώρα ως δικαιολογία μια μόνιμη απειλή στη Μέση Ανατολή, ικανή να διεξάγει επιθέσεις αυτοκτονίας οπουδήποτε.

 

Αλλά τα πράγματα μπορούν να γίνουν ακόμα χειρότερα. Οι πρόσφατες επιθέσεις στο Παρίσι και κυρίως στο Σαν Μπερναρντίνο, ή ακόμα και αυτές το 2013 στο μαραθώνιο της Βοστόνης, αποκάλυψαν μια νέα κατάσταση: ότι οι επιθέσεις μπορούν να οργανωθούν χωρίς ιδιαίτερη καθοδήγηση και προετοιμασία από τους κεντρικούς πυρήνες μιας τρομοκρατικής οργάνωσης. Το γεγονός ότι το Σαν Μπερναρντίνο δεν περιλαμβάνεται στα μεγαλύτερα αστικά κέντρα που μπορούν να φιλοξενήσουν μεγάλες και οργανωμένες ομάδεςεξτρεμιστών, είναι μια ισχυρή ένδειξη. Σύμφωνα με την Wikipedia, Το Σαν Μπερναρντίνο ΕΙΝΑΙ μόλις το η 17η έκθεση συστημάτων πληροφορικής Πόλη ΣΤΗΝ καλιφόρνια ΚΑΙ το η 100η ΣΕ όλες τις ΗΠΑ.

 

Με λίγα λόγια, στο κεφάλαιο της τρομοκρατίας έχουμε δύο νέες συνθήκες: πρώτον, οι επιθέσεις δεν οργανώνονται απαραίτητα από έναν κεντρικό πυρήνα και δεύτερον, δεν συμβαίνουν απαραίτητα στα μεγαλύτερα αστικά κέντρα, που σημαίνει ότι μπορεί να συμβούν πρακτικά οπουδήποτε.

 

Τώρα που το κουτί της Πανδώρας άνοιξε για τα καλά, δεν υπάρχει λόγος για περισσότερη προσπάθεια και χρόνο προκειμένου να επέλθει το χάος. Δεν χρειάζεται κάποιος ιδιαίτερος σχεδιασμός. Η φτώχεια, τα ναρκωτικά, το μίσος και ο φανατισμός σ’αυτό τον φαύλο κύκλο, θα κάνουν τη δουλειά. Είναι η συνταγή των «θρησκευτικών» ηγετών με την οποία στέλνουν τα νεαρά θύματά τους στο θάνατο μέσα από επιθέσεις αυτοκτονίας, παράγοντας περισσότερα θύματα, μίσος και φανατισμό.

 

Η φτώχεια, τα ναρκωτικά, το μίσος και ο φανατισμός, θα ωθήσουν τους απόλυτα χειραγωγήσιμους φανατικούς να κάνουν επιθέσεις χωρίς ιδιαίτερη καθοδήγηση. Ακόμα και χώρες που δεν είναι κύριοι στόχοι, θα αναγκαστούν σύντομα να ακολουθήσουν μια κοινή πολιτική όσον αφορά τα μέτρα ασφαλείας.Οι άνθρωποι, όχι μόνο θα αποδεχθούν, αλλά και θα παρακαλάνε για περισσότερους περιορισμούς στο όνομα της προστασίας τους. Ένα κοινό πλαίσιο με περισσότερη καταστολή θα επιβληθεί σε ολόκληρη τη Δύση.

 

Σκεφθείτε το: αν δούμε τη συνολική εικόνα, εύκολα θα μπορούσαμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα, ότι έχουμε να κάνουμε με ένα νέο τύπο μεσολάβησης πολέμου παγκόσμιας κλίμακας, ενάντια στα δικαιώματα και τις ελευθερίες μας!

 

Διαβάστε επίσης:

 

Η κυρίαρχη ελίτ έτοιμη να σπάσει το “κοινωνικό συμβόλαιο”

 

Παγκοσμιοποιημένοι πόλεμοι: Οποιοσδήποτε μπορεί να πολεμήσει εναντίον οποιουδήποτε

 

πηγή:

 

http://failedevolution.blogspot.gr/2015/12/proxy_8.html?utm_source=feedburner&utm_medium=email&utm_campaign=Feed:+TheUnbalancedEvolutionOfHomoSapiens+(the+unbalanced+evolution+of+homo+sapiens)